Dr hab. Ewa Pajewska, prof. US
Zakład Współczesnego Języka Polskiego
Instytut Polonistyki i Kulturoznawstwa
Wydział Filologiczny
Uniwersytet Szczeciński
Program WYKŁADÓW z przedmiotu NAUKA O KOMUNIKOWANIU dla studentów I roku dziennikarstwa i komunikacji społecznej, studia stacjonarne, rok akademicki 2013/14, semestr letni, WYKŁAD: 30 godzin, forma zaliczenia: EGAZMIN
Komunikologia jako samodzielna dyscyplina naukowa. Problemy terminologiczne (komunikologia, nauka o komunikowaniu, komunikacja, komunikowanie, komunikowanie się). Interdyscyplinarny charakter nauki o komunikowaniu. Istota procesu komunikowania. Funkcje komunikowania. Typy i formy komunikowania. Społeczeństwo, kultura i instytucje jako regulatory modelu komunikacji językowej.
Wprowadzenie do teorii komunikacji. Paradygmaty nauki XX i XXI wieku. Etapy rozwoju nauki o komunikowaniu. Komunikacja jako: wpływ interpersonalny, przepływ informacji, kunsztowne przemawianie publiczne, dzielenie się znaczeniem poprzez znaki, tworzenie i odgrywanie rzeczywistości, wyzwanie rzucone niesprawiedliwemu dyskursowi, jako doświadczanie siebie. Paradygmaty w nauce o komunikowaniu (indukcjonizm, weryfikacjonizm, falsyfikacjonizm, postmodernizm. Nurty w nauce o komunikowaniu (dominujący, instytucjonalny, krytyczny, techniczny).
Nadawca w komunikacji. Symbole kolektywne – jednostki rzeczywistości kulturowej. Odbiorca w komunikacji. Komunikat. Kod. Kanał. Wykorzystanie kodu wizualnego i werbalnego w komunikacji.
Sytuacja komunikacyjna . Kompetencja komunikacyjna. Norma komunikacyjna. Konwencje. Strategie komunikacyjne. Rodzaje komunikowania.
Modele procesu komunikowania Modele komunikacji językowej. Komunikowanie jako proces społeczny. Konteksty procesu komunikowania. Nurty w komunikologii - a/ empiryczny (TRADYCJE: EFEKTÓW KOMUNIKOWANIA MASOWEGO (hipoteza spirali milczenia; podejście użytkowania i korzyści; teoria porządku dziennego; teoria uzależnienia od mediów; teoria kultywowania postaw) SZKOŁY PALO ALTO ( orientacja psychoterapeutyczna, antropologiczna, interakcyjna) , b/ krytyczny (TRADYCJE: KRYTYCZNA, SOCJOKULTUROWA) i związane z nimi szkoły (np. Palo Alto, szkoła frankfurcka, Cultural Studies).
Wybrane zagadnienia związane z nurtami w nauce o komunikowaniu. Adorno. Programy komunikacji i ich modusy (M. Fleischer).Teoria działania komunikacyjnego Habermasa. Tradycja socjokulturowa – Gramsci, tradycja semiotyczna. Teoria znaku. Semiologia komunikowania. Teoria systemów. Typy systemów.
Tekst, dyskurs. Krytyczna analiza dyskursu – interdyscyplinarne podejście do komunikacji społecznej.
Komunikowanie a media. Media i ich odbiorcy. Odbiór środków komunikowania masowego. Historia teorii mediów. Media a rozwój nowoczesnych społeczeństw.
Komunikowanie publiczne, komunikowanie polityczne. Władza a komunikowanie. Płeć władzy w mediach. Uczestnicy procesu komunikowania politycznego – media masowe. Kreowanie wizerunku politycznego. Propaganda polityczna. Propaganda jako wyzwanie dla nowoczesnych społeczeństw. Przeciwdziałanie technikom propagandowym.
Styl – dyskurs – media. Nowe media w perspektywie lingwistycznej i medioznawczej. Style dziennikarstwa prasowego w perspektywie dyskursywnej.
Oralność – piśmienność – wizualność. Relacje między mediami a komunikacją. Rola i funkcja liczb w komunikacji medialnej.
Język mediów a rzeczywistość historyczna. Pamięć grupowa a pamięć historyczna. Media jako kreator mitu. Media a kultura. Dyskurs medialny wobec kryzysu finansowego. Dyskursy korporacyjne w mediach. Zarządzanie modernizacją systemów gospodarczych.
Dyskursy populistyczne w mediach. Własne „ja” w mediatyzowanym świecie. Upublicznienie doświadczenia jednostki.
Media narodowe – a „globalna wioska”. „Ja” grupy, narodu, kontynentu. Media a ludyczność.
Nowe media – perspektywy.
Literatura podstawowa:
J. S. Baran, D. K. Davis, Teorie komunikowania masowego, Kraków 2007.
B. Dobek –Ostrowska, Podstawy komunikowania społecznego, Wrocław 2002.
D. McQuail, Teoria komunikowania masowego, Wydawnictwa Naukowe PWN, Warszawa 2007.
J. Fiske, Wprowadzenie do badań nad komunikowaniem, Wrocław 1999.
T. Goban-Klas, Media i komunikowanie masowe. Teorie, analizy prasy, radia, telewizji, Internetu, Warszawa 2009.
Literatura uzupełniająca:
B. Dobek –Ostrowska, red., Studia z teorii komunikowania masowego, Wrocław 1999.
B. Dobek –Ostrowska, red., nauka o komunikowaniu. Podstawowe orientacje teoretyczne. Wrocław 2001.
M. Fleischer, Teoria kultury i komunikacji. Systemowe i ewolucyjne podstawy, Warszawa 2002.
M. Fleischer, Ogólna teoria komunikacji, Wrocław 2007.
M. Filipiak, Homo communicans. Wprowadzenie do teorii masowego komunikowania, Lublin 2003.
M. Griffin, Podstawy komunikacji społecznej, Gdańsk 2003.
J. Habermas, Teoria działania komunikacyjnego, T. 1 -2, Warszawa 1999.
G. Habrajska, Wybrane zagadnienia wprowadzające do nauki o komunikowaniu, Łódź 2012.