Przedmiot nauki o organizacji

Przedmiot zainteresowania nauki czyli określony wycinek rzeczywistości, który podlega analizie, którego omawia się, analizuje jego teorie, prowadzi badania ……
Przedmiotem nauki o organizacji są wszystkie organizacje, bez względu na ich wielkość, przedmiot działalności, cele itp.

Organizacja – to wyodrębniona z otoczenia forma działania zorganizowanego ….

Nauka o organizacji zajmuje się uwarunkowaniami tworzenia i funkcjonowania różnorodnych organizacji. Są to np.: organizacje gospodarcze –wszystkie przedsiębiorstwa, bez względu na wielkość i przedmiot działalności

org. porządkowe, społeczne np. (stowarzyszenia, fundacje)

org. publiczne (administracje różnych szczebli państw, samorządów, instytucje naukowe, edukacyjne, ochrony zdrowia itp.

wspólnoty gospodarcze różnych krajów.

Współczesny świat jest światek organizacji, które są wszechobecne w życiu człowieka. Różnorodność i złożoność współczesnych organizacji wynika głównie z rosnącej wciąż złożoności otoczenia organizacji które jest turbulentne (zmiany w nim zachodzące są bardzo gwałtowne i burzliwe i trudno je przewidzieć).

Ważność i skomplikowanie nazywane jest w literaturze dżunglą organizacji. Pojęcie to zostało sformułowane w 1961r przez Kuntza. Pojecie to oznacza złożoność organizacji i ogromny zamęt, chaos terminologiczny, który wiąże się z definiowaniem pojęcia organizacji.

Zamęt metodologiczny, który wynika z metod wykorzystywanych do badań organizacji. Nauka o organizacji nie posiada własnych metod, wykorzystuje metody badawcze zaczerpnięte z innych dyscyplin (nauk) zarówno ścisłych jak i humanistycznych.

Interdyscyplinarność i wielowątkowość nauk oznacza że łączy ona w sobie szeregi dyscyplin pokrewnych, które nachodzą na siebie, uzupełniają się, oznacza to konieczność spojrzenia na organizacje z różnych punktów widzenia.

Nauka o organizacji jest samodzielna a odrębną dyscypliną naukową mimo że jest interdyscyplinarna tzn. uprawniana jest na pograniczu wielu nauk z wielu dyscyplin pokrewnych i nie tylko korzysta ….

Argumenty przemawiające za tym że nauka o organizacji to samodzielna odrębna dyscyplina naukowa:

przedmiot zainteresowania (badawczy zakres rzeczywistości które będą analizowane we wszystkich organizacjach)

wzgląd badawczy- jest to twój punkt widzenia z którego analizuje się przedmiot badań, pryzmat badawczy w wypadku nauki o organizacji, wzgląd badawczy to aspekt sprawności.
aspekt sprawności – oznacza on poszukiwanie takich warunków funkcjonowania organizacji, tak by organizacje funkcjonowały jak najbardziej efektywnie, albo sprawnie.

metody badawcze - nauka organizacji jest specyficzna, nie posiada własnych metod badawczych, dominują w niej metody adoptowane z innych nauk, głównie społecznych ale też ścisłych. Metody wykorzystywane w nauce organizacji to np. - wywiad - ankiety, różnego rodzaju -obserwacje - analiza dokumentów Są to metody jakościowe trudniejsze do przeprowadzenia, ale uzyskane informacje lepiej oddają specyfikę organizacji.

Nauka o organizacji korzysta także z metod zaczerpniętych z nauk ścisłych np. - matematyka-statystyka- ekonomia- badania operacyjne- informatyka

Specyficzna metoda wykorzystywana w NoO jest tzw. studium przypadku – zaczerpnięte są z nauk pławnych sądownictwa.

Kryteria naukowości

Nauka o organizacji jest odrębną dyscypliną naukową spełniającą te kryterium naukowości

jest sprawdzalna – fałszowane twierdzenia daje się zweryfikować, nauka formułuje tzw. prawdy obiektywne

jest empiryczna – rozwiązanie teoretyczne weryfikuje się prowadząc badania empiryczne, różnymi metodami.

Jest wiarygodna – formułuje hipotezy, dające się udowadniać dzięki gromadzeniu materiałowi empirycznemu

jest niesprzeczna – jej teoria spójna, uzupełnia się. Jest logiczna, konsekwentna.

jest uniwersalna – rozwiązania posiadają pewien stopień celności, dzięki temu formułowane teorie daje się odnieść do bardo różnych organizacji.

jest precyzyjna – to sposób dokładny, wyczerpujący analizuje zagadnienia związane z funkcjonowaniem organizacji.

jest operacyjna – wszystkie analizowane pojęcia, problemy, kwestie, aspekty, mieszczą się w ogólnym pojęciu organizacja.

Funkcje nauki o organizacji:

diagnostyczna- „formułuje” diagnozy „stanu” organizacji w danym momencie, dzięki temu łatwiej jest poznać specyfikę organizacji i formułowane wnioski.

wyjaśniająca – nauka wyjaśnia dlaczego organizacja funkcjonuje tak a nie inaczej, co m na to wpływ i jak można to zmienić

prognostyczna – w oparciu o funkcję wyjaśniającą, tworzy się scenariusze prognozy rozwoju obserwacji w danych warunkach otoczenia.

Funkcje te pokazują organizacje o bardzo szerokiej perspektywie zaczynając od ujęcia retrospektywnego przez analizę Bierzach po prognozy przyszłości. Ogólnie charakteryzują się:

ściśle określonym podziałem pracy zadań, obowiązków, odpowiedzialności itp.

obecność jednego, lub więcej ośrodka władzy i decyzje które odpowiadają za całość jej funkcjonowania – w przypadku jednego ośrodka decyzyjnego, mówimy że organizacja jest scentralizowana o przypadku wielu org. jest zdecentralizowana.

substytucyjność zatrudniania – dana osoba w organizacji może być zamieniona na inną (np. która m lepsze kwalifikacje)

Główny cel NoO Jest to inicjowanie badań, integrowanie dorobku teoretycznego czyli poznawczego, metodologicznego i organizacyjno technicznego w ramach organizacji Cele szczegółowe NoO

Nauka o organizacji pełni funkcje:

diagnostyczną – prowadzenie badan dotyczących określonego wycinka rzeczywistości, poznanie stanu rzeczywistości organizacji.

wyjaśniającą – wyjaśnia relacje zachodzące między elementami organizacji, oraz między organizacjami i jej otoczeniem.

prognostyczną – wykorzystanie zależności zachodzących miedzy elementami organizacji i jej otoczenia [ między różnymi organizacjami ] tendencji zmian.

Stopień i złożoność współczesnych organizacji wzrasta i jest bardzo duża. Wynika to z rosnącej złożoności otoczenia a dokładniej:

z postępu naukowo –technicznego, zastosowanie coraz bardziej skomplikowanych maszyn i urządzeń

z pogłębiającego się podziału pracy, specjalizacji, zarówno wewnątrz jak i w otoczeniu organizacji.

z rosnących wciąż rozmiarów organizacji

ze złożoności otoczenia

ze wzrostu wykształcenia ludzi.

Organizacja jako przedmiot badań.

Organizacja stanowi przedmiot rozważań wielu dyscyplin naukowych, dlatego że badanie jej uzależnione jest od przyjętego Puntu widzenia – od przyjętego parametru (od sposobu postrzegania rzeczywistości)

Geneza nauki o organizacji (polska)

Nauka o organizacji to stosunkowo młoda dyscyplina naukowa, wyłoniła się z OiZ [organ i zarz.] pod koniec XX w. do tego okresu zagadnienia związane z funkcjonowaniem organizacji omawiane były w ramach oiz. następnie z nauki tej pod koniec XXw. wyodrębniły się:

Zarządzanie nauka o organizacji [teoria organizacji] pojęcia te funkcjonują zamiennie.

Polską specyfiką jest [było] łączenie nauki o organizacji ze sztuką zarządzania.

Geneza OiZ to okoliczności powstania i rozwoju OiZ

kiedy [przełom XIX/XX w.]

gdzie [USA, Francja, Polska-rosja]

kto [ fryderyk teylor - USA, Henri Fayol –Francja, Karol Adamiecki Pl-Ros,

po co, w jakich okolicznościach

OiZ powstała na przełomie XIX/XX w. w USA, Francji i Rosji. Umowną datą powstania nauki jest rok 1903 – to rok wydania książki Teylora tytuł tej książki to „Zarządzanie warsztatem wytwórczym”

Prekursorzy nauki [osoby które ją tworzyły] to Teylor Fayol, K. Adamiecki. Należy także wspomnieć o pionierach nauki – to osoby które nie tworzyły jej bezpośrednio, ale przyczyniły się do jej powstania. Robert Owen i Charls Bebbg [czyt. begycz.]

Okoliczności które przyczyniły się do powstania nauki to:

rewolucja przemysłowa

powstanie i rozwój kapitalizmu

powstanie pierwszych przedsiębiorstw.

Punktem zwrotnym w powstaniu nauki była bardzo niska wydajność robotników [wynikająca z bardzo złych warunków pracy; bardzo niski wiek zatrudniania; bardzo długi dzień pracy niedopasowanie pracowników do stanowisk pracy do warunków na stanowiskach) oraz dążenie przedsiębiorców do osiągnięcia maksymalnego zysku. osiąganie maksymalnego zysku wydłużając dzień pracy, obniżając wiek zatrudnienia, zatrudniając coraz większą ilość osób, nie przynosiło efektów, wydajność nie rosła, a spadała. moment ten uznaje się za punkt zwrotny, który doprowadził do powstania OiZ. Przedsiębiorcy zaczęli zastanawiać się jak zwiększyć wydajność stosując inne metody. Dlatego też pojawiły się pierwsze badania naukowe dotyczące niskiej wydajności robotników które doprowadziły do powstania OiZ.

OiZ to nauka specyficzna- zrodziła się z potrzeb praktyki.

Główne kierunki w rozwoju OiZ

[okres przednaukowy] - kiedy nauka jeszcze nie funkcjonowała a mimo to odnaleźć można szereg dowodów na to że ludzie organizowali swoje działania, kierowali zarządzali itp. korzenie OiZ sięgają bowiem bardzo głęboko.

prawdopodobnie najstarsze odnalezione zapiski dot. organizowania pochodzą z okresu sprzed 5000 lat p.n.e.

Egipcjanie przy budowie piramid wykorzystywali funkcje zarządzania: planowanie, organizowanie, kontrolowanie.

Aleksandre Wielki w trakcie wypraw wojennych wykorzystywał strukturę sztabową która była bardzo dobrze zorganizowana

cesarstwo rzymskie opierało się na bardzo dobrze wykształconej strukturze organizacyjnej, która porządkowała, ułatwiała zarządzanie i komunikowanie.

bardzo Duzy wkład w OiZ wnieśli Take znani filozofowie [Platon, Sokrates,]

w Polsce bardzo dużą rolę odegrała KEN – wykorzystywała CDZ [cykl działania zorganizowanego] po raz pierwszy.

Pionierzy - okres ich życia i funkcjonowania XIX/XX w.

Rober Owen to osoba która we własnym przedsiębiorstwie starał się wprowadzać różnego rodzaju udogodnienia które miały przyczynić się do poprawy warunków pracy robotników a przez to do uzyskania wyższej wydajności. Jako pierwszy dostrzegł znaczenie zasobów ludzkich. Do tej pory postrzegano ich jako pracowników jako elementy maszyny przedmiotowo. Owen wprowadził przerwy w pracy, nawet posiłki, skrócił czas pracy, podwyższył wiek zatrudniania, Jego poglądy nie znalazły społecznego poparcia. Uznaje się go za prekursora szkoły stosunków międzyludzkich

Charles Bebbg, podobnie jak Owen starał się wprowadzić lepsze warunki pracy. Z wykształcenia był matematykiem, dlatego starał się wykorzystywać to do sprawniejszego wykorzystywania organizacji, postulował nawet aby z robotnikami dzielić się zyskiem. Uznaje się go za prekursora szkoły ujęcia ilościowego?!

Pierwszy kierunek w OiZ – naukowe zarządzanie [Scientific magement].

Jego przedstawicielem jest F. Teylor i Karol Adamiecki. Teylor zapoczątkował naukę prowadząc pierwsze badania naukowe które miały zdiagnozować przyczyny bardzo niskiej wydajności robotników. Uznał że czynniki które powodowały bardzo niską wydajność robotników to: wadliwy system wynagradzania [akord] który sprawiał, że robotnikom nie opłacało się pracować dobrze[wydajnie]

brak zgodności, między cechami pracowników a wymogami stanowiska pracy,

przekonanie pracowników że, wzrost produkcji może doprowadzić do wzrostu bezrobocia

Fryderyk Teylor opracował zasady naukowego zarządzania:

1) zasada naukowego opracowania każdego elementu pracy w miejsce zasad zdroworozsądkowych typu mniej więcej [intuicje itd.]

2) zasada naukowego doboru oraz stopniowego szkolenia pracowników,

3) zasada współpracy kierownictwa z pracownikami

4) zasada prawie równego podziału pracy i odpowiedzialności między kierownictwem a robotnikami, w miejsce totalnego obciążanie zwłaszcza odpowiedzialnością robotników

Krytyka naukowego zarządzania Teylora .

w systemie Teylora jeden robotnik otrzymywał polecenia z wielu ośrodków decyzyjnych [nawet z 8] – doprowadzało to do tego że robotnik nie wiedział które polecenia ma realizować

Teylor wprowadził akordowy system pracy i płacy co spowodowało ogromny wzrost wynagrodzenia, choć bardzo wiele osób straciło pracę. Teylor przy budowie tzw. wzorca służącego do oceny pracowników opierał się na najlepszych pracownikach – normy były zawyżone i nie możliwe do spełniania dla wszystkich.

Traktował robotników jako bezmyślne, bezduszne narzędzia – traktował ich przedmiotowo – jako przedłużenie maszyny.

stworzył model człowieka ekonomicznego –homo oeconomicus- patrzącego na świat przez pryzmat pieniądza i korzyści ekonomicznych. leniwy, prymitywny, ograniczony, głupi, który zdolny jest do wykonywania określonych zadań, ale pod ścisłą kontrolą kierownictwa.

Teylor patrzył na organizację z dołu do góry – głównym przedmiotem jego zainteresowań byli robotnicy czyli to jak ich praca wpływa na ich efektywność całej organizacji.

Kolejnym przedstawicielem naukowego zarządzania jest Karol Adamiecki. To przedstawiciel naukowego zarządzania w Polsce, prowadził badania w Polsce i Rosji. Jego rozważania nt. istoty organizacji i zarządzania były bardzo podobne do Teylora. Sformułował tzn. prawa harmonii

prawo harmonii doboru – nazywał on taki dobór, w którym łączny koszt straconego czasu był jak najmniejszy [ chodzi o ogromne przestoje oraz straty czasu jakie wówczas występowały w przedsiębiorstwach.

prawo harmonii działania – każda czynność powinna odbywać się w ściśle określonym miejscu i czasie

prawo harmonii duchowej – odwoływało się do tego by jednostka w organizacji czuła się dobrze by pomiędzy robotnikami istniały emocjonalne więzi

Sformułował także tzw. Prawo przekory lub inercji przyzwyczajeń. Wynika z niego że każda zmiana rodzi opór. Wszelkie zmiany powinny być wprowadzane stopniowo, by zmniejszyć niechęć wobec wprowadzanych nowych zjawisk, procesów [ by zmniejszyć opór wobec zmian]

Zarządzanie Administracyjne – H. Fayol.

To kolejny kierunek w OiZ [ drugi ] jego przedstawiciele patrzyli na organizację z góry na dół tzn. analizowane prace administracji, kierownictwa różnych szczebli oraz ich wpływ na prace robotników.

Zasady zarządzania Fayola [ jest ich 14 ]

Henri Fayol stworzył 14 zasad zarządzania.
1. Podział pracy -> większa i lepsza produkcja dzięki specjalizacji czynności i rozgraniczeniu funkcji.
2. Autorytet -> Władza oparta na akceptacji przez tych, którzy tej władzy podlegają.
- formalny – stanowisko
- osobisty – ten wypracowany,
3. Dyscyplina -> posłuszeństwo, pracowitość, itd. Przestrzegane w stosunkach między przedsiębiorcą a pracownikami.
4. Jedność rozkazodawstwa.
Każdy pracownik powinien mieć tylko jednego przełożonego, od którego otrzymuje poleceniazi któremu relacjonuje wykonanie poleceń. Zasada ta wymaga od niego wiele uniwersalizmu. Aby go wspomóc Fayol zaproponował tworzenie sztabów dowodzeń złożonych ze specjalistów ( chorujących na brak władzy ).
Z jednością rozkazodawstwa wiąże się rozpiętość kierowania – jest to liczba podwładnych, którzy są podporządkowani bezpośrednio jednemu przełożonemu.
Zasięg kierowania - liczba osób podległych bezpośrednio i pośrednio.
Rozpiętość kierowania możemy podzielić na:
- formalną rozpiętość kierowania, czyli liczbę osób podporządkowanych bezpośrednio jednemu przełożonemu na mocy organizacyjnych przepisów.
- rzeczywistą rozpiętość kierowania, czyli liczbę podwładnych, którymi przełożony kieruje bezpośrednio ( może być oczywiście różna od rozpiętości formalnej ).
- potencjalną rozpiętość kierowania, a więc taką, która jest teoretycznie najbardziej uzasadniona z punktu widzenia sprawności kierowania.
5. Jednolitość kierownictwa – w każdym zespole ( organizacji ) powinien być jeden szef i jeden plan realizowany przez wszystkich
6. Podporządkowanie interesu osobistego interesowi ogółu -> z zastrzeżeniem, że najlepiej godzić te dwa interesy.
7. Wynagrodzenie -> sprawiedliwe – nagradzające pracownika i motywujące go do dalszej pracy. Zadowalające go, ale nie przesadnie wysokie.
8. Centralizacja – stan lub proces.
Stan -> sytuacja, w której większość decyzji podejmowane jest na najwyższych szczeblach
Proces -> przyjmowanie uprawnień decyzyjnych szczebli niższych przez wyższe.
9. Hierarchia – p0rzełożeni i podwładni.
Określa on też wynikającą z hierarchii drogę służbową , czyli ściśle wyznaczoną kolejność komunikowania się „ w pionie ”. Jej stosowanie jest niezbędne do zapewnienia jedności rozkazodawstwa. Zazwyczaj czas tego komunikowania się jest bardzo długi, więc niekiedy można go skrócić stosując tzw. kładkę Fayola. Polega ona na upoważnieniu, w wyniku porozumienia szefów , podwładnych do dogadywania się między sobą, ale muszą informować szefa o treści uzgodnienia.
10. Ład – zapewnienia właściwego miejsca dla każdej rzeczy i człowieka w organizacji
11. Ludzkie traktowanie pracowników.
12. Stabilizacja personelu – pracownicy mogą osiągnąć biegłość w wykonywaniu zadań.
13. Inicjatywa – przełożony powinien częściowo rezygnować ze swoich ambicji, aby jego podwładni mogli podejmować inicjatywę.
14. Zgranie personelu.

Max Weber – to kolejny przedstawiciel zarządzania administracyjnego, twórca idealnego modelu zarządzania administracji- teorii biurokracji.

Założenia modelu biurokracji, w praktyce powodują ogromne przerosty [ negatywne skutki] które wynikają głównie z tego, założenia te realizuje człowiek.

Założenia teorii biurokracji Maxa

wykonywanie czynności urzędowych jest działalnością stałą, uregulowaną przez przepisy [ było ich bardzo dużo i były bardzo szczegółowe]

obowiązuje zasada kompetencji, która oznacza że urzędnicy powinni posiadać określone kwalifikacje, udokumentowane, które mogą być sprawdzone.

obowiązuje zasada hierarchii służbowej- urzędnicy niższego szczebla podlegając, urzędnikom wyższego szczebla, którzy mają uprawnienia do kontrolowania, wydawania poleceń.

oddzielenie zajmowanych stanowisk, od zajmujących je osób – nie można było do celów prywatnych wykorzystywać środków [urządzeń] służbowych.

za pracę urzędnicy otrzymują określone wynagrodzenie

zatrudnienie w instytucji traktowane jest jako stałe, i podstawowe zajęcie urzędnika.

działalność urzędowa, oparta na podstawie dokumentacje, nawet tam gdzie istniała możliwość ustnego załatwienia sprawy [ przerosty]

działalność urzędników regulowana jest poprzez utrwalone na piśmie formalne przepisy [bardzo dużo i bardzo szczegółowo]

pyt. Z czego wynikają przerosty w teorii biurokracji?

przestrzega tych zasad człowiek.

urzędników obowiązuje duża ilość przepisów

konieczność dokumentowania na piśmie

oddzielenie przygotowanych i służbowych środków.

Szkoła kierunków międzyludzkich albo „hiumen..”

Powstała w latach 20.-30. XX wieku. to pierwszy kierunek w OiZ który zwrócił uwagę na znaczenie zasobów ludzkich a szczególnie nieformalnych związków i zależności występujących między ludźmi. Po raz pierwszy zwrócono w nim uwagę na znaczenie grup nieformalnych – nieformalnych, przyjacielskich, koleżeńskich związków miedzy ludźmi [ miedzy robotnikami]

Założenia szkoły stosunków międzyludzkich.

źródłem podstawowych pobudek organizacyjnego zachowania się człowieka są jego potrzeby społeczne szczególnie przynależności i uznania.

wynikające z nowej technologii rozdrobnienie pracy powoduje że człowiek nie ma możliwości zaspokajania potrzeb społecznych w miejscu pracy stąd poszukuje tego w grupach nieformalnych.

Uczestnictwo człowieka w organizacji jest tym bardziej wydajne im wyższe jest jego morale [poczucie własnej wartości, pewność siebie] oraz wyższy poziom zadowolenia z pracy

wyższe morale i wyższe zadowolenie można uzyskać stosując odpowiednie metody zarządzania.

Kolejnym przedstawicielem szkoły stosunków międzyludzkich jest D. McGregora. Stworzył on 2 przeciwstawne modele – typy człowieka – człowiek X i człowiek Y.

Człowiek X jest leniwy, trzeba go zmuszać do pracy, zachęcać, kontrolować. Natomiast człowiek Y lubi swoją pracę, chce pracować, nie trzeba go do tej pracy zmuszać.

Charakterystyka człowieka X i Y.

Przeciętny człowiek ma wrodzona niechęć do pracy- unika ją za wszelką cenę

Trzeba go zmuszać do pracy

Częściej jest karany, nie nagradzany, w innym przypadku nie będzie odpowiednio pracować [kij marchewka]

woli być kierowany

unika odpowiedzialności

1. Praca jest naturalną częścią jego życia, jest czymś tak naturalnym jak potrzeba zabawy czy wypoczynku. w jego przypadku odpowiednie środki motywowania to nagrody, nie kary.

2. pragnie się rozwijać, uczyć, przejmuje na siebie odpowiedzialność,

3. preferuje swobodę działania, nie lubi być kontrolowany, kierowany.

4. dązy do podejścia twórczego[nowatorskiego] jest twórczy, kreatywny.

Prekursorem tego ujęcia jest Ch. Babbag. [jeden z pionierów OiZ ]

Po raz pierwszy metody matematyczne, wykorzystywano w czasie II WŚ. Po wojnie, metody te coraz częściej wykorzystywano do celów cywilnych, np. do określenia ilości zapasów, do rozmieszczenia produkcji, stanowisk, do planowania ilości zatrudniania itp.

Bardzo istotną wada tego ujęcia jest zbytnie upraszczanie rzeczywistości. Sprowadzanie jej do pewnych modeli, które z jednej strony mogą być bardzo przydatne, ale z drugiej strony nigdy w pełni nie są w stanie wyjaśnić wszystkiego co ma miejsce w organizacjach. Są bardzo przydatne do rozwiązywania problemów ilościowych, ale w przypadku problemów jakościowych, mogą okazać się nie przydatne [np. niemożliwe jest przewidzenie zachowań ludzi ich postaw, dążeń]

Na ujęcie ilościowe składa się:

ilościowa teoria zarządzania, jest bardzo zmatematyzowane dostarcza, metod, narzędzi, modeli, które mogą być wykorzystane do badania organizacji.

zarządzanie operacyjne – to jest mniej zmatematyzowane które wykorzystuje dorobek ilościowej teorii zarządzania.

Pojęcie integrujące

kierunek ten łączy w sobie dorobek wszystkich ważnych nurtów w OiZ: klasycznego, behawioralnego.

W ramach tego ujęcia, wyodrębnia się 2 kierunki:

podejście systemowe

podejście sytuacyjne

Podejście systemowe zwraca uwage na to że każda organizacja to określony system, w którym najważniejsze elementy to:

nakłady – tzw. układy wejścia przy pomocy których system pobiera z otoczenia niezbędne zasoby

procesy transformacyjne zachodzące wewnątrz systemu, to przetwarzanie pozyskanych na wejściu zasobów

wyniki – tzw. układy wyjścia, to wszystko to co system oddaje otoczeniu

sprzężenia zwrotne – to zależności zachodzące między organizacją[systemem] a otoczeniem

podsystemy – to elementy systemu jego części, składniki które są ze sobą ściśle powiązane

otoczenie.

ujęcie sytuacyjne - zwraca uwagę na to że każda organizacja powinna być analizowana, uwzględniając specyficzne uwarunkowania, które wpłynęły na jej powstanie i rozwój. uniwersalne podejścia w turbulentnych warunkach otoczenia nie mają zastosowania, dlatego że każda organizacja jest inna, inne warunki wpływają na jej funkcjonowanie.

TEORIA SATYRYCZNA BIUROKRACJI

opiera się na założeniach teorii biurokracji Maxa Webera. pokazuje organizację biurokratyczną w krzywym zwierciadle, uwypuklając negatywne konsekwencje związane z przestrzeganiem zasad modelu biurokracji. opiera się na szeregu różnego rodzaju prawach formułowanych przez różnych autorów, badaczy teorii biurokracji oraz praktyków.

Im Przełożony mniej wie, co robi jego podwładny, tym większa szansa utrzymania się na stanowisku

sprawozdania powinny być niezrozumiałe, budzić u zwierzchnika przekonanie o wielkości realizowanych zadań. sprzyja temu język w którym proste sformułowania i zrozumiale terminy zastąpiono komplikowanymi i niezrozumiałymi.

w każdej instytucji jest zawsze jedna osoba która wie o co w niej chodzi tę osobę należy natychmiast zwolnić.

każda organizacja funkcjonuje tak źle, jak to tylko możliwe

ilość wykonywanej pracy, jest odwrotnie proporcjonalna, do czasu spędzonego w biurze

wszyscy kłamią, nie ma to jednak znaczenia bo i tak nikt nikomu nie wierzy.

INTERDYSCYPLINARNY CHARAKTER NAUKI O ORGANIZACJI

Oznacza to że:

nauka o organizacji, korzysta z dorobku innych nauk [np. z metod]

uprawiana jest na pograniczu wielu dyscyplin naukowych,

powiązana jest z wieloma naukami, zarówno ze społecznymi jak i ścisłymi.

Wady modelu trójkąta.

nauki znajdujące się w podstawie trójkąta, powinny być powiązane z nauką o organizacji, bardzo ściśle. powinny to być nauki bazowe na których organizacja się opiera, rozwija się.

nauki umieszczone na ramionach trójkąta, powinny być ułożone hierarchicznie [tak jak wynika to z budowy trójkąta – a w rzeczywistości tak nie było.

model ten sugerował ze części wspólne wszystkich nauk i nauki o organizacji były takie same. w rzeczywistości istnieją nauki, których przedmioty z NoO pokrywają się [ ta wada odnosi się również do modelu kołowego]

Nauki powiązane z nauką o organizacji.

psychologia – zajmuje się indywidualnymi uwarunkowaniami zachowań ludzi w różnych formach zbiorowości ludzkich – jedną z takich form jest właśnie organizacja – przedmiot nauki o organizacji. jej związek z NoO jest bardzo duży.

socjologia – zajmuje się uwarunkowaniami tworzenia, funkcjonowania grup- grupa jest także organizacja. jej związek z nauka o org. jest również bardo duży.

Psychologia i socjologia to nauki który związek z organizacjami jest bardzo duży. inne nauki powiązane z nią to np. - technika Związek ten występuje szczególnie w tych organizacjach gdzie realizowane są procesy pracy [produkcji], gdzie wykorzystuje się maszyny, urządzenia, technologię do wytwarzania różnego rodzaju produktów.

Związek ten jest dwustronny:

- organizatorzy muszą respektować wymagania techniki technologii

- technolodzy zaś, również powinni uwzględniać wymogi organizacyjne, np. wynikające ze struktury, organizacji pracy

Związek nauki o organizacji z techniką datuje się od samego początku rozwoju nauki – w kierunku naukowego zarządzania Teylora już dostrzeżono znaczenie technicznej strony produkcji oraz jej wpływ na funkcjonowanie organizacji.

Matematyka – związek jest również bardzo silny, szczególnie w organizacjach gdzie ważny jest ilościowy aspekt pracy. Matematykę wykorzystuje się do badania np. efektywności organizacji sposobów jej funkcjonowania. dowodem na znaczenie matematyki w nauce o organizacji jest wyodrębnienie w ramach OiZ ujęcia ilościowego. Po raz pierwszy metody matematyczne w OiZ wykorzystano w czasie II Wojny Światowej. Metody te pozwalają na szybkie precyzyjne poznanie organizacji, ocenę pewnych wycinków jej funkcjonowania [szczególnie tam gdzie chodzi o problemy mierzalne]. Zarzut dotyczy zbytniego upraszczania rzeczywistości, oraz pomijania czynników jakościowych niemierzalnych [lub trudno mierzalnych ]

Ekonomia – wspólne dla ekonomii i OiZ [ dla NoO] jest tzw. aspekt sprawnościowy – obie nauki poszukują bowiem sposobów maksymalizacji wyników w odniesieniu do poniesionych nakładów. Zarzut dotyczy zbytniego upraszczania rzeczywistości [podobnie jak w przypadku innych nauk ścisłych] pomniejszania znaczenia elementów jakościowych które nie dają się wyrazić w jednostkach pieniężnych].

Prawo – jej związek jest bardzo ważny ale nie tak ścisły jak u innych nauk. dzięki prawu organizacje uzyskują umocowanie potwierdzające legalność ich funkcjonowania. Większy związek uwidacznia się w dyscyplinach szczegółowych prawa np. w prawie pracy.

Prakseologia – jest to nauka, która potwierdza polską specyfikę nauki o organizacji w niektórych jej wymiarach. Jest to nauka stworzona przez Tadeusza Kodarwińskiego, podkreśla podobnie jak ekonomia znaczenie aspektu sprawnościowego [występuje to np. we względzie badawczym.

Różnica polega na tym prakseologia zajmuje się sprawnością wszelkiego rodzaju działań [ szerzej, bardziej ogólnie ], a nauka o organizacji zajmuje się sprawnością działań zorganizowanych.

Ergonomia – nauka ta zajmuje się przystosowaniem warunków i narzędzi pracy do możliwości organizmu człowieka. Jest to wykorzystywane we wszystkich organizacjach, bierze się to pod uwagę przy projektowaniu np. stanowisk pracy, służy do usprawniania już istniejących warunków pracy itp.

Teoria systemów i cybernetyka – Teoria systemów zajmuje się wszelkiego rodzaju systemami, niezależnie od ich rodzaju i stopnia złożoności – takim systemem jest organizacja. Cybernetyka zajmuje się procesami sterowania, systemami szczególnie złożonymi. Systemem szczególnie złożonym jest organizacja.

Czynnościowe, rzeczowe i atrybutowe znaczenie organizacji.

ujęcie czynnościowe – w tym znaczeniu pod pojęciem organizacja rozumie się same czynności organizowania. to proces organizowania rzeczy złożonej – organizacji. proces tworzenia organizacji, może mieć charakter naturalny – są to wszystkie organizacje które funkcjonują w świecie przyrody. Organizacje powstają też w sposób sztuczny – to wszystkie organizacje społeczne

Zmiany zachodzące w otoczeniu organizacji oraz wewnątrz niej wymagają tzw. zmian dostosowawczych dzięki którym wszystkie podsystemy organizacji odpowiednio współdziałają ze sobą. Charakter i zakres tych zmian dostosowawczych może być różny. Jeżeli zmiany te są względnie małe mówimy o procesie adaptacji parametrycznej. Jeżeli zmiany te są gruntowne [głębokie] mówimy wówczas o adaptacji strukturalnej .

Organizowanie to złożony proces na który składają się następujące etapy:

ustalenie całego zakresu prac który ma być wykonany [sformułowanie celów]

podział celów na zadania, zadań na czynności szczegółowe

łączenie zadań i czynności w logiczne grupy które następnie dopasowywane są do określonych stanowisk pracy.

ustalenie mechanizmów koordynacji realizacji zadań

kontrola osiągniętych efektów.

Atrybutowe znaczenie organizacji – atrybut to cecha czegoś, coś działa w sposób zorganizowany. W tym ujęciu organizacja to cecha rzeczy złożonej. Opisywana jest poprzez relacje, zależności, układy występujące między częściami organizacji.

Synonimem organizacji w znaczeniu atrybutowym jest struktura organizacyjna.

Rzeczowe znaczenie organizacji - w tym ujęciu organizacja jest rzeczą – składnikami rzeczowymi organizacji są:

Człowiek - w tym ujęciu traktowany jako zasób, rzecz. jest to byt specyficzny: - jest bytem fizycznym, - jest przedmiotem,

- jest podmiotem – jednostka myślącą czującą, przezywającą, działającą.

Występuje zatem zarówno w roli podmiotu jak i przedmiotu.

Narzędzia – to środki pracy wykorzystywane w organizacjach, dzięki którym człowiek przetwarza przedmioty pracy uzyskując określone dobra.

Tworzywo – to przedmioty pracy które człowiek wykorzystuje Orzy pomocy narzędzi, wytwarzając określone dobra.

Oprócz składników rzeczowych, w organizacji wyróżnia się także tzn. przedmioty intencjonalne – są to tzw. imponderabilia organizacji – są to nieuchwytne, niematerialne, niedające się łatwo zmierzyć i zbadać elementy a których wpływ na funkcjonowanie organizacji jest ogromny. To, to co człowiek myśli, czuje, do czego dąży. stanowi tzw. miękkie elementy organizacji, mają one charakter jakościowy. Ich istnienie nierozerwalnie związane jest z rzeczowymi składnikami organizacji.

Statyczne i dynamiczne składniki organizacji.