Nauka o organizacji
Dr Tomasz Dryl
WSAiB Gdynia 2008
Program przedmiotu
1. Teoria organizacji jako dyscyplina naukowa
2. Tradycja i nowoczesność w nauce o organizacji
3. Materialne i niematerialne podstawy działalności
organizacji
4. Organizacja jako obiekt badań
5. Prawno-organizacyjne i własnościowe formy
5. Prawno-organizacyjne i własnościowe formy
zorganizowanego działania
6. Zarządzanie – podsystem organizacji
7. Tworzenie i przekształcenie organizacji
8. Współdziałanie organizacji
9. Zmiana jako warunek rozwoju organizacji
10. Organizacja w przyszłości
2008-05-17
2
Literatura:
1. B. Kożuch, Nauka o organizacji, CeDeWu 2007
2. A. Czermiński, M. Czerska, B. Nogalski, R. Rutka, A.
Apanowicz, Zarządzanie organizacjami
3. R. Griffin Podstawy zarządzania
4. A. Koźmiński, Zarządzanie. Teoria i praktyka
4. A. Koźmiński, Zarządzanie. Teoria i praktyka
5. J.A.F. Stoner, R.E. Freeman, D.R. Gilbert, Kierowanie,
PWE, Warszawa 1997
6. P.F. Drucker, Innowacja i przedsiębiorczość, PWE,
Warszawa 1992,
7. P.F. Drucker, Praktyka zarządzania, Czytelnik
Nowoczesność, AE w Krakowie 1994
2008-05-17
3
Dlaczego istotny jest temat
zarządzania organizacjami?
•
Gdyż współczesny świat jest światem
organizacji.
•
Gdyż otaczające nas organizacje są różne,
jednak mają wiele cech wspólnych.
jednak mają wiele cech wspólnych.
2008-05-17
4
Różne organizacje mają wiele cech
wspólnych
Funkcje zarządzania:
•
Planowanie
•
Organizowanie
•
Organizowanie
•
Przewodzenie
•
Kontrolowanie
2008-05-17
5
Dlaczego tak ważne są organizacje?
•
Organizacje osiągają cele
•
Organizacje przechowują wiedzę
•
Organizacje tworzą kariery
•
Organizacje wpływają na otoczenie
•
Organizacje wpływają na otoczenie
2008-05-17
6
Luka między powszechnością organizacji
a poziomem rozwoju nauki
2008-05-17
7
Wyzwania, przed jakimi stoi
nauka o organizacji
2008-05-17
8
Istota i pojęcie nauki
•
Ogół wiedzy ludzkiej, uporządkowanej w
system zagadnień i wyrażonej w sądach
prawdziwych lub przypuszczeniach
•
Dyscyplina badawcza odnosząca się do
•
Dyscyplina badawcza odnosząca się do
określonej dziedziny rzeczywistości
•
Zespół poglądów stanowiących
usystematyzowaną całość, wchodzących w
skład określonej dyscypliny badawczej
2008-05-17
9
Naukowe poznanie rzeczywistości
•
Wymaga ukształtowania zespołu twierdzeń i
hipotez o poszczególnych dziedzinach
rzeczywistości i zbudowania teorii dla tych
dziedzin
dziedzin
•
Wypracowania właściwych metod i narzędzi
badawczych
2008-05-17
10
Aby teoria była nazywana naukową
musi spełniać kryteria naukowości:
1. Sprawdzalność
2. Empiryczność
3. Wiarygodność
4. Niesprzeczność
4. Niesprzeczność
5. Uniwersalność
6. Precyzyjność
7. Operacyjność
2008-05-17
11
Geneza nauki o organizacji
•
K. Adamiecki, J. Zieleniewski, W. Kieżun, L.
Krzyżanowski, A. Czermiński, M. Bielski
•
Wielkie zadania organizatorskie: stocznie
rzymskie 260rpne
rzymskie 260rpne
2008-05-17
12
Organizacja
•
W różnych sferach ludzkiej działalności
funkcjonują organizacje, które tworzy się aby
osiągnąć określone cele
•
Poszczególne organizacje mają wyznaczone
•
Poszczególne organizacje mają wyznaczone
różne cele:
•
Szkoły mają kształcić,
•
Szpitale i sanatoria – leczyć,
•
Przedsiębiorstwa – wytwarzać produkty i
usługi, etc.
2008-05-17
13
Organizacja
Termin pochodzący od słów:
•
greckiego słowa organizo (urządzanie czegoś,
tworzenie uporządkowanych, harmonijnych
całości z zespołu różnych elementów)
całości z zespołu różnych elementów)
•
greckich organikos – wytworzony przy pomocy
narzędzia i organon – narzędzie, instrument,
przyrząd
•
łacińskiego organisatio – system
2008-05-17
14
Organizacja
•
To formalna, planowo koordynowana
struktura, która obejmuje osoby i środki,
zmierza do osiągnięcia wspólnego celu i
charakteryzuje się określonym układem
charakteryzuje się określonym układem
(hierarchią) władzy i stopniem podziału pracy.
•
Organizacja to grupa ludzi, która
współpracuje ze sobą w sposób
uporządkowany i skoordynowany, aby
osiągnąć pewien zestaw celów
2008-05-17
15
Trzy wspólne cechy każdej organizacji:
1. Każda organizacja ma swój cel (powód), dla
którego istnieje (wspólna realizacja celu,
którego nie można uzyskać w pojedynkę)
2. Każda organizacja składa się z ludzi
2. Każda organizacja składa się z ludzi
3. Każda organizacja ma wewnętrzną strukturę.
Ludzie zgrupowani są w każdej organizacji w
jakiś określony sposób.
(hierarcha – podział zadań, występowanie
kierownictwa / przywództwa)
2008-05-17
16
Inne wspólne cechy organizacji to:
•
Organizacje są systemami otwartymi, które
kontaktują się z otoczeniem pozyskując z
otoczenia zasoby i oddając do otoczenia „wyroby
gotowe”.
•
Każda organizacja jest systemem, ale nie każdy
•
Każda organizacja jest systemem, ale nie każdy
system jest organizacją.
•
Każda organizacja powinna mieć program lub
sposób zrealizowania wyznaczonych celów.
•
Żadna organizacja nie jest zbyt skuteczna bez
jakiegoś planu działania.
2008-05-17
17
2008-05-17
18
CZTEROCZŁONOWY MODEL
ORGANIZACJI WG H.LEAVITTA
(1/2)
•
Spośród różnych prób schematycznego przedstawienia
organizacji najbardziej znany jest czteroczłonowy
model organizacji.
•
Według H.Leavitta organizacja składa się z czterech
podstawowych elementów: ludzi, celów (zadań), które
podstawowych elementów: ludzi, celów (zadań), które
wyznaczają ludzie, techniki oraz struktury.
•
Elementy te są ze sobą wzajemnie powiązane. Jest to
model ilustrujący społeczno-techniczny charakter
organizacji i współzależności podsystemów.
•
Ludzie oraz zadania (cele) tworzą element społeczny.
2008-05-17
19
CZTEROCZŁONOWY MODEL
ORGANIZACJI WG H.LEAVITTA
•
Natomiast technika i struktura tworzy element
techniczny.
•
Organizacja dąży do wewnętrznej równowagi.
•
Zmiana wymuszona przez otoczenie w jednym
•
Zmiana wymuszona przez otoczenie w jednym
podsystemie musi pociągnąć za sobą zmiany
adaptacyjne pozostałych podsystemach.
•
Mimo swej popularności model ten ma poważną
wadę: pomija człon kierowniczy (sterujący)
organizacji
2008-05-17
20
Podsystem ludzki:
1) Poziom jednostkowy (akcentuje różnorodność
jednostki – aspiracje, charakter)
2) Poziom grupowy (akcentuje na działalność
grup formalnych Rysunek nieformalnych)
grup formalnych Rysunek nieformalnych)
3) Poziom kulturowy
2008-05-17
21
Podsystem celów / zadań:
1) Cele funkcjonalne (np. AE – kształcenie,
zakład fryzjerski – strzyżenie)
2) Cele podstawowe
Dwa podstawowe cele każdej organizacji to:
Dwa podstawowe cele każdej organizacji to:
-PRZETRWANIE
-ROZWÓJ
2008-05-17
22
2008-05-17
23
Podsystem techniczny:
techne z łaciny to sztuka robienia czegoś.
Podsystem techniczny obejmuje maszyny,
urządzenia i technologie.
Ze względu na stopień sztywności, szczegółowości i
sformalizowania zastosowane w organizacji
sformalizowania zastosowane w organizacji
techniki można podzielić na:
a) algorytmy – zasady postępowania w konkretnych
fazach określające w jaki sposób postępować, aby
uzyskać określony cel.
b) technologie – konkretny sposób dochodzenia do
danych wyników
c) procedury – sposoby postępowania
2008-05-17
24
Podsystem struktur:
-więzi informacyjne
-więzi technologiczne
-więzi funkcjonalne
-więzi hierarchiczne
-więzi hierarchiczne
2008-05-17
25
Organizacja
Organizacja jest
wyodrębnioną częścią
rzeczywistości o pewnej
wewnętrznej strukturze,
wewnętrznej strukturze,
składającej się z części
uporządkowanych według
ustalonych reguł, które
określają ich wzajemne
relacje. Jest więc systemem.
2008-05-17
26
Organizacja – otoczenie
•
Organizacja działa w określonej rzeczywistości,
czyli otoczeniu.
•
Jest systemem składającym się z wielu
elementów, które zależą wzajemnie od siebie,
korzysta z zasobów otoczenia zewnętrznego,
korzysta z zasobów otoczenia zewnętrznego,
przetwarza je oraz zwraca w przetworzonej
formie
•
Podstawową konstrukcję organizacji tworzą
zgodnie z modelem H. Leavitta następujące
elementy: cele i zadania, struktura, ludzie,
technika
2008-05-17
27
Organizacja jako system
2008-05-17
28
Pomiędzy tymi elementami zachodzą silne wzajemne powiązania
wewnątrz organizacji, jak również z otoczeniem zewnętrznym.
Ze względu na relację z otoczeniem można wyróżnić 3 podstawowe
typy systemów:
•
Deterministyczny – najprostszy system, w którym zmiany są łatwo
przewidywalne.
•
Stochastyczny, w którym zmienność otoczenia powoduje małą
•
Stochastyczny, w którym zmienność otoczenia powoduje małą
przewidywalność zmian, a szacowane zmiany są obarczone dużym
błędem. W celu analizy i przewidywania tych zmian wdrożony jest
system planowania i kontroli czynników mających wpływ na
funkcjonowanie systemu.
•
Adaptacyjny, który cechuje zdolność do ciągłego dostosowywania
się do zmian zachodzących w otoczeniu. Istotą tych zmian jest
ciągłość reagowania oraz całościowe dostosowywanie systemu do
zachodzących zmian, nie tylko zmiany wybranych jego parametrów.
2008-05-17
29
Podstawowe cechy organizacji jako systemu:
•
Organizacja jest systemem otwartym, który prowadzi z otoczeniem
wymianę materii, energii i informacji.
•
Organizacja jest uporządkowanym systemem
społeczno-technicznym.
•
Organizacje są systemami tworzonymi celowo.
•
Organizacje charakteryzują się budową hierarchiczną, co oznacza, że
organizacja jako system dzieli się na podsystemy.
organizacja jako system dzieli się na podsystemy.
•
Organizacje mają zdolność doskonalenia się, podnoszenia swojej
sprawności i stopnia zorganizowania.
•
Organizacje dążą do zachowania równowagi z otoczeniem poprzez
zmiany swojej struktury.
•
Funkcje kierownicze w organizacjach znajdują wyraz w procesach,
które określa się mianem „sterowania” i „regulacji”.
•
Organizacje charakteryzują się ekwifinalnością, co oznacza
możliwość osiągania podobnych efektów w różnych typach struktur
organizacyjnych
2008-05-17
30
•
Podstawową wytyczną sprawnego działania
organizacji jest zalecenie, aby działać w
sposób zorganizowany.
•
Zasadę sprawnego działania uogólnił Henry
•
Zasadę sprawnego działania uogólnił Henry
Le Chatelier w postaci cyklu organizacyjnego
2008-05-17
31
Cele organizacji
•
Najistotniejszym etapem cyklu
organizacyjnego jest uświadomienie
i wyznaczenie celu (misji), w jakim organizacja
została powołana.
została powołana.
•
Sformułowanie misji pozwala opracować
zestaw celów, które organizacja powinna
realizować na różnych szczeblach oraz w
różnych obszarach swej działalności.
2008-05-17
32
Cele organizacji
•
W związku z tym misja powinna być
sformułowana w sposób wyraźnie wskazujący na
rzeczywisty charakter dążeń kierownictwa i
organizacji.
•
Powinna ona uwzględniać oczekiwania otoczenia
•
Powinna ona uwzględniać oczekiwania otoczenia
organizacji, jak również jej uczestników.
•
P.F. Drucker podkreśla potrzebę ustalania celów w
każdej dziedzinie, której wydajność i rezultaty
wpływają bezpośrednio i żywotnie na egzystencję
i powodzenie biznesu
2008-05-17
33
Cele można podzielić ze względu na:
•
przydatność działania – cele główne i uboczne,
•
spontaniczność wyboru – własne i zadane,
•
hierarchię – końcowe i pośrednie,
•
zakres – indywidualne, partykularne,
instytucjonalne,
instytucjonalne,
•
zgodność – niesprzeczne, konkurencyjne,
alternatywne,
•
stopniowalność – stopniowalne, niestopniowalne,
•
czas realizacji – długookresowe,
średniookresowe, krótkookresowe
2008-05-17
34
P. Drucker określa podział celów na
uchwytne i nieuchwytne
•
1. cele ustalone dla pozycji rynkowej
przedsiębiorstwa, innowacyjności,
produktywności, zasobów fizycznych i
finan-sowych, rentowności,
finan-sowych, rentowności,
•
2. wydajność menedżerów, wydajność
pracowników, odpowiedzialność publiczną
przedsiębiorstwa
2008-05-17
35
Ocena celów
•
problemem w procesie ustalania celów jest
ocena, na ile zostały one zrealizowane,
•
łączy się to z ustaleniem przedmiotu oraz
instrumentu pomiaru.
instrumentu pomiaru.
•
W organizacjach możliwym sprawdzianem
osiągnięć w marketingu, innowacji czy
produktywności jest zysk jako funkcja
miernika oraz rekompensaty ryzyka
podejmowanego na skutek prowadzenia
działalności.
2008-05-17
36
Cele organizacji
•
Najważniejszym celem organizacji jest
przetrwanie,
•
następnie wypracowanie nadwyżki, która
umożliwi pokrycie własnego ryzyka oraz pokrycie
strat tych organizacji, które zysku nie przynoszą.
strat tych organizacji, które zysku nie przynoszą.
•
Ważną funkcją organizacji wypracowujących zysk
jest również udział w pokrywaniu kosztów
społecznych -ochrona zdrowia, szkolnictwo,
bezpieczeństwo itp.
2008-05-17
37
Cele organizacji
•
Nie należy jednak rozumieć, że głównym
celem organizacji jest maksymalizacja zysku,
gdyż może to oznaczać osiąganie zysku za
wszelką cenę, czyli zagrażać przetrwaniu
wszelką cenę, czyli zagrażać przetrwaniu
organizacji.
•
Ważne jest takie wyznaczanie celów, by
realizowany zysk był źródłem dalszego
rozwoju i pomnażania zasobów organizacji
2008-05-17
38
2008-05-17
39
W szerokim ujęciu za organizację
uznaje się:
•
Otwarty system społeczno-techniczny, zorientowany
celowo i uporządkowany strukturalnie, zdolny do
wykonywania danej funkcji transformacyjnej oraz
utrwalania określonych zachowań ludzi i całego
systemu przy stałej integracji ze składnikami otoczenia
•
Zespół ludzi mających wspólny cel wraz z ogółem
•
Zespół ludzi mających wspólny cel wraz z ogółem
używanych przez nich zasobów, którymi posługują się w
osiąganiu tego celu
•
Dynamiczny układ elementów powiązanych ze sobą na
zasadzie współprzyczyniania się do powodzenia całości,
zorientowany na osiągnięcie określonych celów i
mający charakter społeczny
2008-05-17
40
Organizacja to rodzaj systemu
zależnego od:
•
Układu kulturowego (system wartości,
przekonań, oczekiwań, symboli, np. kultura
wschodu)
•
Struktury (materialne aspekty istnienia
•
Struktury (materialne aspekty istnienia
organizacji, struktura hierarchiczna, formalne
zagadnienia zarządzania i kontroli)
2008-05-17
41
Organizacja to otwarty system
pozostający w ciągłej interakcji z
otoczeniem ogólnym i zadaniowym,
dostosowuje swoje wewnętrzne
dostosowuje swoje wewnętrzne
działania do zmian otoczenia
2008-05-17
42
Zachowaniem organizacji rządzą
określone zasady:
•
Homeostaza
•
Entropia i entropia ujemna
•
Struktura, funkcja, zróżnicowanie i integracja
•
Niezbędna różnorodność
•
Niezbędna różnorodność
•
Ekwifinalność
•
Ewolucja systemu
2008-05-17
43
Homeostaza
•
Zdolność do samoregulacji i utrzymania stanu
stabilności
•
Sprzężenie zwrotne sprawia, że odchylenia od
standardu lub normy wywołują działania,
standardu lub normy wywołują działania,
które mają skorygować odchylenie i
doprowadzić układ do równowagi
2008-05-17
44
Entropia i entropia ujemna
•
Cechą systemów zamkniętych jest entropia w
tym sensie, że wykazują one tendencje do
stawania się gorszymi i do upadku, systemy
otwarte usiłują podtrzymać swoje istnienie,
otwarte usiłują podtrzymać swoje istnienie,
pobierając energie z otoczenia w celu
przezwyciężenia tendencji do entropii
(odznaczają się ujemną entropią)
2008-05-17
45
Struktura, funkcja, zróżnicowanie i
integracja
•
Ścisłe powiązania tych elementów mają
podstawowe znaczenie dla funkcjonowania
organizmów żywych. Podobne wzajemne
zależności między nimi można dostrzec w
zależności między nimi można dostrzec w
systemach społecznych, takich jak organizacje
2008-05-17
46
Niezbędna różnorodność
•
Mechanizmy regulacyjne systemu muszą być
tak samo różnorodne jak otoczenie, z którym
wchodzą w interakcje
•
Dzięki temu system może sobie radzić z
•
Dzięki temu system może sobie radzić z
różnorodnością otoczenia i z zagrożeniami z
jego strony
•
Każdy system izolujący się od różnorodności
panującej w otoczeniu zmierza do zaniku
2008-05-17
47
Ekwifinalność
•
W systemie otwartym może istnieć wiele
różnych dróg, które pozwalają dotrzeć do
danego stanu końcowego
•
Modele organizacji powinny być więc
•
Modele organizacji powinny być więc
elastyczne i umożliwiać osiąganie określonych
rezultatów przy wychodzeniu z różnych
punktów i z wykorzystaniem rozmaitych
sposobów na wiele sposobów
2008-05-17
48
Ewolucja systemu
•
System powinien mieć zdolność przechodzenia
do bardziej złożonych form zróżnicowania i
integracji
•
Większa różnorodność w obrębie systemu
•
Większa różnorodność w obrębie systemu
ułatwia mu radzenie sobie z zagrożeniem i
wykorzystanie możliwości, jakie stwarza
otoczenie
2008-05-17
49
Współczesne organizacje muszą
przypominać kameleona i charakteryzować
się 5. podstawowymi cechami:
•
Wielką elastycznością
•
Zaangażowaniem w sprawy jednostki
•
Czerpaniem z potencjału pracy zespołowej
•
Silnymi kompetencjami podstawowymi
•
Zamiłowaniem do róznorodności
2008-05-17
50
Nauka o organizacji
Nauka o organizacji to dyscyplina naukowa
zajmująca się zorganizowanym zbiorowym
działaniem ludzi
Głównym przedmiotem badań są organizacje
Głównym przedmiotem badań są organizacje
funkcjonujące w różnych sferach życia
społeczno-gospodarczego
2008-05-17
51
Nauka o organizacji
Celem tej nauki jest diagnozowanie, wyjaśnienie
i prognozowanie istniejących prawidłowości z
zakresu funkcjonowania organizacji
Nauka ta ma charakter multidyscyplinarny, gdyż
Nauka ta ma charakter multidyscyplinarny, gdyż
zasilana jest przez takie nauki jak: ekonomia,
socjologia, nauki techniczne, psychologia,
fizjologia i antropologia
2008-05-17
52
W nauce o organizacji wyróżnia się 3
znaczenia pojęcia organizacja:
•
Czynnościowe
•
Atrybutowe
•
Rzeczowe
2008-05-17
53
Czynnościowe
•
Czynność organizowania
•
Tworzenie lub przekształcenie
zorganizowanych całości
•
Organizacja w ujęciu czynnościowym to
•
Organizacja w ujęciu czynnościowym to
inaczej proces organizowania
•
Działanie powinno mieć cechę zorganizowania
– spójny układ czynności, przedsięwzięć i
funkcji
2008-05-17
54
Etapy cyklu zorganizowanego
•
Sformułowanie celu
•
Planowanie pracy
•
Pozyskiwanie i alokacja zasobów
•
Realizacja i kontrola
•
Realizacja i kontrola
2008-05-17
55
Cykl działania zorganizowanego H. Le Chateliera
1. Postawienie jasnego, ściśle określonego celu
2. Zbadanie środków i warunków, niezbędnych
do zastosowania, aby osiągnąć zamierzony
cel
cel
3. Przygotowanie środków i warunków
4. Wykonanie zamierzonych czynności zgodnie z
przyjętym planem
5. Kontrola otrzymanych wyników i
wyciągnięcie z nich wniosków
2008-05-17
56
Ujęcie rzeczowe (przedmiotowe)
•
Organizacja to pewien obiekt, który można
odróżnić od innych ze wzglądu na jego cechy
charakterystyczne
2008-05-17
57
Ujecie atrybutowe
•
W ujęciu atrybutowym organizacja jest cechą
przedmiotów złożonych, nazywaną
zorganizowaniem
•
Oznacza to że cecha ta może przysługiwać
•
Oznacza to że cecha ta może przysługiwać
różnym obiektom w róznym stopniu, czyli –
innymi słowy – mogą być mniej lub bardziej
zorganizowane, np.
–
Pluton wojska jest bardziej zorganizowany niż koło
gospodyń wiejskich
2008-05-17
58
Struktura organizacyjna
•
Struktura organizacyjna jest jednym z
podsystemów organizacji.
•
Składa się ona z wielu elementów, którymi są
ludzkie i rzeczowe zasoby organizacji.
ludzkie i rzeczowe zasoby organizacji.
•
Pomiędzy tymi elementami zachodzą różne
powiązania i zależności, określane jako więzi
organizacyjne.
2008-05-17
59
Struktura organizacyjna
Ze względu na kierunek oraz charakter tych powiązań
można je podzielić na:
•
służbowe – łączące kierowników z ich podwładnymi,
•
techniczne (technologiczne) – łączące poszczególne
stanowiska pracy, które uczestniczą w tym samym
stanowiska pracy, które uczestniczą w tym samym
projekcie w różnych jego fazach,
•
funkcjonalne – więzi zachodzące pomiędzy
stanowiskami lub grupami stanowisk realizującymi
różne funkcje,
•
informacyjne – więzi zachodzące na tle wymiany
informacji .
2008-05-17
60
Struktura organizacyjna
•
Podstawowym elementem struktury
organizacyjnej jest stanowisko pracy
obejmujące niezbędne zasoby w
wyodrębnionej przestrzeni, przeznaczone do
wyodrębnionej przestrzeni, przeznaczone do
wykonania konkretnego zadania.
2008-05-17
61
Struktura organizacyjna
•
Stanowisko organizacyjne jest to formalnie
określony zbiór obowiązków, uprawnień i
odpowiedzialności oraz więzi organizacyjnych,
łączących to stanowisko z innymi.
łączących to stanowisko z innymi.
2008-05-17
62
Struktura organizacyjna
•
Zbiór stanowisk podlegający wspólnemu
kierownictwu tworzy komórkę organizacyjną,
czyli najmniejszą zespołową jednostkę
organizacyjną
organizacyjną
2008-05-17
63
Struktura organizacyjna
•
Podstawowym zadaniem struktury
organizacyjnej jest wyznaczanie ram działania
organizacji oraz stwarzanie warunków
działania poprzez ciągłe doskonalenie
działania poprzez ciągłe doskonalenie
sprawności funkcjonowania organizacji.
2008-05-17
64
•
Koniec w 8.03
2008-05-17
65
Struktura organizacyjna
•
Na rzeczywistą strukturę organizacyjną
składają się: układ stanowisk organizacyjnych,
komórek organizacyjnych tworzących
statyczną stronę struk-tury organizacyjnej,
statyczną stronę struk-tury organizacyjnej,
dopełnioną poprzez przebieg procesów pracy,
czynności logicznie powiązanych, czyli
strukturę dynamiczną.
2008-05-17
66
Struktura organizacyjna
Formalna struktura organizacyjna jest
prezentowana w różny sposób:
•
poprzez opis stanowisk,
•
kompetencji różnych osób,
•
kompetencji różnych osób,
•
instrukcje służbowe,
•
inne uregulowania zawarte w regulaminach
zakładowych.
Najczęściej spotykanym i najbardziej syntetycznym
sposobem jest schemat organizacyjny
prezentowany w postaci wykresu
2008-05-17
67
•
Na kształt struktury organizacyjnej wpływa
wiele różnych czynników.
•
Jednym z podstawowych czynników
strukturotwórczych jest strategia
strukturotwórczych jest strategia
2008-05-17
68
•
Nauka o organizacji wyróżnia dwa zasadnicze
typy struktur organizacyjnych: organiczną i
mechanistyczną.
Struktura mechanistyczna jest charakteryzowana
jako:
jako:
•
wysoko sformalizowana i scentralizowana,
•
o niskich kwalifikacjach pracowników i dużej
rozpiętości kierowania,
•
pionowej pisemnej komunikacji,
•
koordynacji i kontroli przez ścisłe uregulowania,
budżet i sprawozdania
2008-05-17
69
Struktura organiczna charakteryzuje się:
•
niskim stopniem formalizacji i centralizacji,
•
dużą rolą doświadczenia i kwalifikacji
pracowników,
pracowników,
•
małą rozpiętością kierowania,
•
komunikacją poziomą o dużej liczbie
kontaktów bezpośrednich,
•
koordynacją i kontrolą w grupie poprzez
dyskusje i normy społeczne
2008-05-17
70
•
H. Steinmann i G. Schreyogg – poza grupami
czynników, które wyznaczają kształt organizacji
czyli otoczeniem, technologią, ludźmi –
zwracają uwagę na wpływ aktualnego etapu
zwracają uwagę na wpływ aktualnego etapu
rozwoju na cykl życia organizacji.
2008-05-17
71
Cykl życia organizacji
•
Kolejne etapy cyklu życia organizacji:
powstanie, rozwój, dojrzałość, odnowa
wymagają zdolności przystosowawczej, jaką
muszą mieć struktury organizacyjne, aby
muszą mieć struktury organizacyjne, aby
podołać problemom wynikającym z
poszczególnych faz
2008-05-17
72
Cykl życia organizacji
•
jest to sekwencja etapów, przez które
przechodzi większość organizacji w trakcie
swego istnienia.
•
Etapy te wykazują określone różnice zarówno
•
Etapy te wykazują określone różnice zarówno
pod względem ilościowym, jak tez
jakościowym.
•
Są one stymulowane przez różnego rodzaju
siły wewnętrzne i zewnętrzne.
2008-05-17
73
Narodziny
•
Narodziny - głównym celem przedsiębiorstwa
jest walka o przetrwanie i utrzymanie się na
rynku.
•
Podmiot jest mały i prosty, zarządzany przez
•
Podmiot jest mały i prosty, zarządzany przez
jednego człowieka.
•
Strategia, jaka jest realizowana, polega na
nastawieniu się na szybkie wykorzystanie
pojawiających się szans.
2008-05-17
74
•
Koniec w 2.03
2008-05-17
75
Młodość
•
etap ten, następujący po narodzinach
przedsiębiorstwa, nacechowany jest wzrostem i
ekspansją, elastycznością, adaptacyjnością,
szybkością działania, a także innowacyjnością i
kreatywnością.
kreatywnością.
•
Jeśli przedsiębiorstwo rozwija się prawidłowo,
następuje szybkie i odczuwalne zwiększenie zysku
oraz profesjonalizacja działalności, co często
prowadzi do zwiększenia rozmiarów organizacji
2008-05-17
76
Dojrzałość
•
w tym etapie następuje stabilizacja obrotów
przedsiębiorstwa, jego rozmiarów.
•
Przedsiębiorstwo będące na tym etapie rozwoju
ma wypracowaną pozycję na rynku, czerpie
ma wypracowaną pozycję na rynku, czerpie
korzyści z osiągniętego poziomu wzrostu.
•
Organizacje takie często mają możliwość
rozporządzania znacznymi zasobami, posiadają
doświadczona kadrę kierowniczą, a także mają
niskie koszty dzięki ekonomii skali.
2008-05-17
77
Schyłek
•
przedsiębiorstwa schyłkowe charakteryzują się
tym, iż znajdują się w kryzysie, który wskutek
kumulacji wielu zjawisk zagraża pozycji
konkurencyjnej na rynku oraz zdolności
generowania zysku, a w konsekwencji egzystencji
danej jednostki gospodarczej.
generowania zysku, a w konsekwencji egzystencji
danej jednostki gospodarczej.
•
Przyczyny kryzysu mogą być zewnętrzne (np.
spadek popytu na oferowane dobro) i
wewnętrzne (np. błędy w zarządzaniu).
•
Aby uchronić się przed schyłkiem, muszą zostać
podjęte odpowiednie działania, gdy
przedsiębiorstwo jest na etapie dojrzałości
2008-05-17
78
Organizacja rozwijając się przechodzi od stanu
początkowego, poprzez różne stany pośrednie, do
stanu końcowego, podążając tak zwaną drogą
rozwoju.
H.Jackson i C.P.Morgan w rozwoju systemów
H.Jackson i C.P.Morgan w rozwoju systemów
społecznych wyróżnili trzy podstawowe fazy:
•
powstanie – formowanie się oraz wstępny rozwój;
•
dynamiczny rozwój i stabilizację – dynamiczną
równowagę;
•
zmianę lub schyłek, upadek i rozpad (linia
przerywana na wykresie).
2008-05-17
79
2008-05-17
80
IV. ORGANIZACJA JAKO SYSTEM
IV. ORGANIZACJA JAKO SYSTEM
2008-05-17
81
Organizacja jako system
(1/3)
• System to układ elementów i ich wzajemnych powiązań,
realizujących wspólne cele za pomocą procesów (elementy na rzecz
systemu, system na rzecz elementów).
• Miarą organizacji systemu są różnice między
prawdopodobieństwem każdego elementarnego zdarzenia, a
prawdopodobieństwem jego alternatywy.
• System wymaga dopływu informacji. Informacja to to co zmienia
prawdopodobieństwo elementarnego zdarzenia.
• Informacje są hierarchiczne i dotyczą:
– celów długookresowych (np. zaufanie u odbiorców, poszerzanie
rynku, redukcja kosztów nie tworzących jakości, zaufanie
pracowników do firmy, ...)
– planów średnio-okresowych (plany cykli procesowych)
– zobowiązań bieżących
2008-05-17
82
Organizacja jako system
(2/3)
– procedur procesowych
– instrukcji roboczych
Wiadomość jest informacją jeśli tworzy Feed Back.
• Istotą systemu są relacje. Firmy o podobnych standardowych
czynnikach wytwórczych (elementach) działają z różną
czynnikach wytwórczych (elementach) działają z różną
skutecznością.
• Współzawodnictwo miedzy elementami systemu jest destrukcyjne.
Budującym narzędziem jest kooperacja. Kooperacja wymaga
kanałów komunikowania się.
• OPTIMUM
≠
MAXIMUM rezultatów elementów
OPTIMUM = MAXIMUM dostosowania wzajemnego elementów
2008-05-17
83
Organizacja jako system
(3/3)
• Zarządzanie procesowe (Up stream) stwarzają silniejszą
dźwignię niż zarządzanie funkcjonalne (Down stream)
• Można kierować systemem zgodnie z teorią. Najlepszym
• Można kierować systemem zgodnie z teorią. Najlepszym
potwierdzeniem teorii jest potwierdzenie w praktyce
faktów przyjmowanych jako prognoza przy budowaniu
procesu.
2008-05-17
84
Techniczny podsystem organizacji
(1/2)
Podsystem techniczny to nie tylko urządzenia, technologia i
organizacja produkcji. Podsystem techniczny jest to zbiór ogólnych i
szczegółowych sposobów, technik oraz narzędzi służących realizacji
organizacyjnych zadań. Sposoby określają działania, jakie powinny być
podjęte dla wykonania zadań. Techniki działania stosowane w
organizacjach podzielić można na: ogólne algorytmy, technologie,
organizacjach podzielić można na: ogólne algorytmy, technologie,
procedury.
Algorytmy wyznaczają w postaci kolejnych faz sposób postępowania
w określonych sytuacjach. Organizacje wykorzystują je dla
racjonalizacji swojego funkcjonowania.
2008-05-17
85
Techniczny podsystem organizacji
(2/2)
Pojęcie technologii stosuje się przede wszystkim do zadań w
sferze wytwarzania dóbr i usług materialnych. Rozumie się
je wówczas węziej, jako metodę lub sposób
uporządkowania procesów technicznych, chemicznych,
uporządkowania procesów technicznych, chemicznych,
fizycznych.
Procedury działania natomiast regulują tryb podejmowania
niektórych organizacyjnych decyzji.
2008-05-17
86
Formy własności majątku organizacji
(1/2)
Każda organizacja, aby móc funkcjonować, musi dysponować
określonymi środkami rzeczowymi oraz środkami finansowymi.
Możliwość dysponowania nimi nie jest jednak tożsama z ich
własnością czy posiadaniem. Owe środki mogą być własnością:
a) jednostek lub spółek osób fizycznych (udziałowców)
a) jednostek lub spółek osób fizycznych (udziałowców)
b) grup (np. w przypadku spółdzielni lub towarzystw akcyjnych)
c) społeczności (państwowej, samorządowej)
2008-05-17
87
Formy własności majątku organizacji
(2/2)
Forma własności określa, kto inwestuje w działalność organizacji, kto
czerpie z niej zyski, kto ponosi finansowe ryzyko. Forma własności w
sposób istotny wpływa na sposób zarządzania organizacją i bardzo
często na sprawność jej funkcjonowania.
Formy własności mogą być następujące:
Formy własności mogą być następujące:
•własność prywatna,
•spółka z o.o.,
•spółka akcyjna,
•spółdzielnia,
•jednoosobowa spółka skarbu państwa.
2008-05-17
88
ORGANIZACJA
Segment „natura”
• globalne trendy rynkowe
• przyroda
• procesy demograficzne
• przemiany kulturowe i świadomościowe w
skali masowej
Segment „gra”
• klienci
• dostawcy
• banki
• firmy usługowe
• firmy doradcze
Segment
„władza”
• instytucje
państwowe
ORGANIZACJA
• firmy doradcze
• giełdy
• firmy
ubezpieczeniowe
• pośrednicy
• akcjonariusze
• instytucje
państwowe
• właściciel (e)
• „Centrale”
Segment „walka”
• konkurenci i przeciwnicy
2008-05-17
89
Otoczenie organizacji
(1/3)
Każda organizacja jest podmiotem działania wyodrębnionym z
otoczenia w sensie prawnym, ekonomicznym oraz w sensie
organizacyjnym. otoczenie nie tylko stwarza organizacji możliwości
przetwarzania i szansę na rozwój; w nim tkwią również główne
zagrożenia dla tych podstawowych organizacyjnych wartości.
Otoczenie, w którym znajduje się organizacja można podzielić na klika
segmentów: segment „władza”, segment „gra”, segment „natura” oraz
segment „walka”.
Władza dla współczesnych organizacji to przede wszystkim państwo
stanowiące prawa i egzekwujące ich stosowanie.
2008-05-17
90
Otoczenie organizacji
(2/3)
Segment „gra” tworzą najróżniejsi partnerzy organizacji, głównie jej
rynkowi kontrahenci. Realizują oni własne interesy i cele. Wymieniają
dobra, usługi, informacje.
Na segment „natura” składają się globalne trendy rynkowe, procesy
demograficzne, przyroda i związana z nią ochrona środowiska,
demograficzne, przyroda i związana z nią ochrona środowiska,
przemiany kulturowe i świadomościowe w skali masowej.
Segment „walka” też jest pewnego rodzaju grą, z tym że chodzi w niej
tym razem o zniszczenie przeciwnika lub znaczne jego osłabienie.
Wygrana jednej ze stron oznacza przegrana drugiej.
2008-05-17
91
Otoczenie organizacji
(3/3)
Otoczenie organizacji staje się coraz bardziej:
1. rozległe (globalizuje się rynek, wymiana informacji, skutki lokalnych
kataklizmów i konfliktów);
2. zróżnicowane (nowe wyspecjalizowane organizacje; wąskie i
2. zróżnicowane (nowe wyspecjalizowane organizacje; wąskie i
specyficzne „nisze rynkowe”; grupy klientów o specjalnych,
wyrafinowanych potrzebach);
3. niestabilne (coraz krótszy „okres życia” produktów, coraz silniejsza
konkurencja, „rewolucje” technologiczne, przełomy polityczne,
aktywna i zmienna ingerencja państwa);
4. kompleksowe (coraz większa współzależność procesów oraz
zjawisk).
2008-05-17
92
Koniec w 09.03., koniec 29.03 (g21-
27)
Rozwój organizacji
Jako główne wskaźniki rozwoju organizacji przyjmuje się:
• wzrost ilościowy mierzony wielkością zatrudnienia;
• udział produktów firmy w rynku lokalnym, regionalnym czy
globalnym
• wzrost kapitału, zysków i rentowności;
• wzrost kapitału, zysków i rentowności;
• zaawansowane technologie i nowoczesność wyrobów;
• zróżnicowanie produkcji;
• złożoność struktury organizacyjnej;
• złożoność problemów rozwiązywanych w organizacji.
2008-05-17
94
Społeczny podsystem organizacji
Ludzie są najważniejszym i bardzo różnym od innych
składnikiem każdej organizacji
W społecznym podsystemie organizacji wyróżnia się
trzy poziomy:
•
jednostkowy, uznający zróżnicowanie osobowości
•
jednostkowy, uznający zróżnicowanie osobowości
za jego najbardziej charakterystyczną cechę,
•
grupowy, akcentujący mechanizmy powstawania i
funkcjonowania grup społecznych,
•
kulturowy, przesądzający o klimacie społecznym
organizacji
2008-05-17
95
Grupa w organizacji
•
Grupa jest częścią organizacji i podstawą
wykonania znacznej części pracy.
•
Jest to mała ilość osób, które często
komunikują się ze sobą bezpośrednio i
komunikują się ze sobą bezpośrednio i
identyfikują się jako grupa .
•
Według R.W. Griffina grupa to co najmniej
dwie osoby, które wchodzą ze sobą w
regularne stosunki dla realizacji wspólnego
celu .
2008-05-17
96
Grupa w organizacji
W organizacjach można wyróżnić następujące
typy grup:
•
funkcjonalne,
•
zadaniowe,
•
zadaniowe,
•
nieformalne i grupy interesu
2008-05-17
97
Grupa w organizacji
Wyodrębnienie grupy funkcjonalnej związane
jest z realizacją bieżących celów organizacji.
Złożoność procesu realizacji wymaga tworze-nia
grup zadaniowych dla względnie wąskiego
grup zadaniowych dla względnie wąskiego
zakresu celów w wyraźnie określonym
horyzoncie czasu.
Cele realizowane przez te grupy są ściśle
związane z formalnym funkcjonowaniem
organizacji.
2008-05-17
98
Formalizacja
•
jest to proces tworzenia systemu wzorców
właściwych dla danej organizacji.
•
Formalizacji podlegają cele i struktura
organizacji, cele formułowane dla komórek i
organizacji, cele formułowane dla komórek i
stanowisk.
2008-05-17
99
Formalizacja
•
Poprzez formalizację utrwalane są więzi
organizacyjne (hierarchiczne, funkcjonalne,
informacyjne, techniczne).
•
Przedmiotem formalizacji są również zasady i
•
Przedmiotem formalizacji są również zasady i
kryteria oceny pracowników, zasady porządku
i dyscypliny pracy, ochrony, BHP itp.
•
Formalizacja jest jednym z warunków
sprawnego działania organizacji
2008-05-17
100
Techniczny podsystem organizacji
•
Podsystem techniczny organizacji jest to zbiór
ogólnych i szczegółowych sposobów, technik
oraz narzędzi służących realizacji
organizacyjnych zadań.
organizacyjnych zadań.
•
W.R. Griffin określa technikę jako zestaw
procesów i systemów wykorzystywanych
przez organizację do przekształcania zasobów
w produkty lub usługi
2008-05-17
101
Procedury
•
Specyficznym zestawem działań są w
organizacjach, poza technologią, procedury.
•
zwykle sformalizowane i ściśle określone.
•
Celem jest usprawnienie działania organizacji.
•
Celem jest usprawnienie działania organizacji.
•
Podstawą do tworzenia są podstawowe
państwowe akty prawne, normy
wewnątrzorganizacyjne
2008-05-17
102
Formalizacja
Usystematyzowany zbiór przepisów organizacyjnych
tworzy dokumentację organizacyjną, na którą
składają się:
•
akt erekcyjny,
•
statut,
•
statut,
•
regulamin organizacyjny i schemat organizacyjny,
•
instrukcje obiegu dokumentacji,
•
regulamin pracy,
•
księga jakości,
•
instrukcje organizacyjne
2008-05-17
103
Utworzenie organizacji
W zależności od formy prawno-organizacyjnej
przedsiębiorstwa, za moment jego utworzenia
uznaje się:
•
zawarcie umowy w formie aktu notarialnego
•
zawarcie umowy w formie aktu notarialnego
dla spółek prawa handlowego,
•
aktu o utworzeniu przedsiębiorstwa dla
przedsiębiorstwa państwowego
•
statutu dla spółek akcyjnych.
2008-05-17
104
Utworzenie organizacji
•
Statut spółki akcyjnej, jak i umowa spółki
prawa handlowego określają firmę, siedzibę
oraz przedmiot działalności przedsiębiorstwa
•
Określają poza tym czas trwania spółki,
•
Określają poza tym czas trwania spółki,
wysokość wniesionego kapitału, sposób jego
zgromadzenia, liczbę oraz rodzaj udziałów,
warunki, sposoby nabywania, sprzedaży
udziałów oraz ich umarzania.
2008-05-17
105
Utworzenie organizacji
•
Zgodnie z Kodeksem spółek handlowych powinny
również zawierać postanowienia dotyczące ilości i
rodzaju tytułów uczestnictwa w dochodach.
•
W przypadku przedsiębiorstwa państwowego
statut jest aktem jego wewnętrznej organizacji,
statut jest aktem jego wewnętrznej organizacji,
podczas gdy w spółkach prawa handlowego jest z
jednej strony aktem erekcyjnym, a także określa
częściowo kwestie związane ze sprawami
organizacyjnymi
2008-05-17
106
Regulamin organizacyjny
•
Drugim podstawowym aktem wewnątrz
organizacji jest regulamin organizacyjny.
•
Zawiera on szczegółowe ustalenia dotyczące
zakresu działania, podziału czynności,
zakresu działania, podziału czynności,
odpowiedzialności osób pełniących funkcje
kierownicze i samodzielne.
2008-05-17
107
Regulamin organizacyjny
•
Schemat organizacyjny jest uzupełnieniem
regulaminu i przedstawia graficzny obraz
schematu struktury organizacyjnej.
•
Podstawowym wyznacznikiem graficznego
•
Podstawowym wyznacznikiem graficznego
modelu struktury powinna być rozpiętość
kierowania i liczba szczebli organizacyjnych
2008-05-17
108
Obieg dokumentów
•
Duże znaczenie dla sprawnego
funkcjonowania organizacji ma instrukcja
obiegu dokumentów, która określa zasady,
wymogi, przebieg czynności związany z
wymogi, przebieg czynności związany z
wystawianiem, zatwierdzaniem i kontrolą
dokumentów występujących w działalności
organizacji.
2008-05-17
109
Obieg dokumentów
•
Powinna zawierać odpowiednie załączniki
opisujące poszczególne rodzaje dokumentów.
•
Sporządzanie tej instrukcji i okresowa jej
weryfikacja jest ważnym elementem kontroli
weryfikacja jest ważnym elementem kontroli
stopnia sformalizowania organizacji
2008-05-17
110
Regulamin pracy
•
reguluje zasady związane z przebiegiem
procesu pracy.
•
Określa wzajemne obowiązki organizacji i
pracowników oraz przewidywane kary za
pracowników oraz przewidywane kary za
ich naruszenie.
2008-05-17
111
Regulamin pracy
•
Najczęściej w regulaminie pracy określa się:
zasady bhp, wypłaty wynagrodzeń, dyscypliny
służbowej, normy dotyczące czasu pracy,
zasady dotyczące trybu kontaktowania się
zasady dotyczące trybu kontaktowania się
zarządu organizacji z pracownikami.
•
Regulamin ten jako wewnętrzny dokument
organizacyjny powinien szczególnie
uwzględniać specyfikę organizacji
2008-05-17
112
•
Koniec w 31, 32, 11.05
2008-05-17
113
Typologie organizacji
Typologia organizacji – kryterium
funkcji genotypowej
wg Bielskiego
•
Organizacje gospodarcze, których podstawę
działania stanowi zasada ekonomiczności
•
Organizacje służące zaspokajaniu niematerialnych
potrzeb społeczeństwa (org. niekomercyjne)
•
Organizacje administracyjne ogólnopaństwowe i
•
Organizacje administracyjne ogólnopaństwowe i
lokalne, militarne i policyjne
•
Organizacje społeczne: partie polityczne,
stowarzyszenia, związki zawodowe
•
Organizacje religijne
Różnice – zaspokajanie potrzeb społecznych
2008-05-17
115
Typologia organizacji
A. Etzioniego –
kryterium: typ relacji między uczestnikami
organizacji a nią samą
•
Organizacje przymusowe
•
Organizacje utylitarne
•
Organizacje normatywne
2008-05-17
116
Organizacje przymusowe
•
Źródłem władzy jest przymus
•
Podporządkowanie ma charakter alienatywny
•
Np. więzienia, obozy pracy
2008-05-17
117
Utylitarne
•
Władza wynika z dysponowania środkami na
nagrody dla uczestników organizacji – w
formie płac i premii
•
Podporządkowanie ma charakter utylitarny,
•
Podporządkowanie ma charakter utylitarny,
mający na celu korzyści praktyczne, materialne
albo określoną wygodę
•
Oparty na kalkulacji (kalkulatywne
podporządkowanie), jakie nagrody można
osiągnąć w zamian za podporządkowanie
•
Np. organizacje gospodarcze
2008-05-17
118
Normatywne
•
Źródło władzy – normy moralne i przekonania
•
Np. prestiż
•
Podporządkowanie ma charakter moralny,
wiąże się z osobistym zaangażowaniem w
wiąże się z osobistym zaangażowaniem w
funkcjonowanie organizacji
•
Np. kościoły, partie polityczne, stowarzyszenia
2008-05-17
119
Typologia D. Katza i R.L. Kahna –
kryterium funkcji genotypowej
•
Produkcyjne - gospodarcze, dostarczające
społeczeństwu dobra i usługi
•
Scalające – podtrzymujące porządek społeczny,
socjalizujące, przekazujące ludziom system wartości,
norm i wzorów kulturowych, zapewniające ochronę,
norm i wzorów kulturowych, zapewniające ochronę,
np. szkoły, służba zdrowia, kościoły
•
Adaptacyjne – zapewniające rozwój społeczny i
gospodarczy przez rozwijanie wiedzy, np. placówki
badawcze, uniwersytety
•
Polityczne – pełniące podobną rolę jak struktury
kierownicze w organizacji, np. instytucje państwa,
związki zawodowe, stowarzyszenia
2008-05-17
120
Typologia wg charakteru zaspokajania potrzeb i
motywu podejmowania zorganizowanego działania
•
Organizacje komercyjne (biznesowe)
•
Organizacje publiczne
•
Organizacje społeczne
2008-05-17
121
Organizacje komercyjne –
przedsiębiorstwo
•
Jednostka wyodrębniona pod względem
prawnym, ekonomicznym i organizacyjnym.
2008-05-17
122
Odrębność ekonomiczna
•
Przedsiębiorstwo dysponuje posiadanymi
zasobami , prowadząc na własne ryzyko
działalność o charakterze wytwórczym,
budowlanym, handlowym lub usługowym
budowlanym, handlowym lub usługowym
•
i z własnych przychodów osiąganych ze
sprzedaży wytwarzanych produktów lub usług
pokrywa swoje wydatki
2008-05-17
123
Odrębność ekonomiczna
•
Czyli: wyodrębnienie ekonomiczne –
przedsiębiorstwo jest właścicielem
określonych zasobów i zysków jakie z tego
użytkowania wynikają
użytkowania wynikają
2008-05-17
124
Odrębność organizacyjna
•
Zatrudnione w firmie osoby podlegają
wspólnemu kierownictwu nawet przy bardzo
rozbudowanej strukturze organizacyjnej, czyli
przedsiębiorstwo ma wspólny zarząd
przedsiębiorstwo ma wspólny zarząd
2008-05-17
125
Odrębność prawna
•
Możliwość wchodzenia przedsiębiorstwa w
stosunki prawno-ekonomiczne z innymi
jednostkami gospodarczymi lub realizującymi
funkcje gospodarcze, także z państwem
funkcje gospodarcze, także z państwem
2008-05-17
126
Organizacje publiczne
•
Stworzone w celu realizacji interesu publicznego
•
Instytucje w różnych sferach życia publicznego –
polityka, administracja państwowa, nauka i
edukacja, ochrona zdrowia
edukacja, ochrona zdrowia
•
Gospodarka narodowa jako zorganizowana
całość, wyodrębnione jej części – regiony,
wspólnoty gospodarcze krajów, państwo jako
forma politycznej organizacji społeczeństwa oraz
bloki polityczne państw.
2008-05-17
127
Rodzaje usług organizacji publicznych
•
Świadczenie usług dla obywateli
(posiadających obywatelstwo lub
zamieszkujących określone terytorium) np. z
zakresu bezpieczeństwa, ochrony środowiska
zakresu bezpieczeństwa, ochrony środowiska
2008-05-17
128
Rodzaje usług organizacji publicznych
•
Dostarczanie użyteczności gospodarstwom
domowym – w zakresie sfer życia społeczno-
gospodarczego najważniejszych z punktu
widzenia państwa i jego obywateli, gdy inne
widzenia państwa i jego obywateli, gdy inne
org. tego nie wykonują (zbyt duże ryzyko,
koszty) np. organizowanie i świadczenie
pomocy społecznej, bezpłatna oświata
podstawowa
2008-05-17
129
Rodzaje usług organizacji publicznych
•
Świadczenie usług tworzących warunki do
funkcjonowania wszystkich sektorów:
prywatnego, społecznego i publicznego, np.
inwestycje w infrastrukturę społeczną i
inwestycje w infrastrukturę społeczną i
techniczną, bezpieczeństwo obrotu
gospodarczego, regulacje zapewniające równe
traktowanie wszystkich sektorów
2008-05-17
130
Organizacje społeczne
Określenia podobne (częściowe)
•
Organizacje trzeciego sektora (obok
publicznego i prywatnego,
•
Pozarządowe
•
Pozarządowe
•
Engeous
•
Obywatelski
•
Non profit
Łatwiej jest powiedzieć czym organizacje społeczne nie są niż to czym
rzeczywiście są
2008-05-17
131
Organizacje społeczne – wg Druckera
„organizacje społeczne, nazywane pozarządowymi, robią coś, zasadniczo
odmiennego od tego, czym się zajmują firmy i władze. Firma dostarcza
towarów i usług. Władza określają i egzekwują przepisy. Zadanie firmy
kończy się w chwili, gdy klient kupuje wyrób, płaci za niego i jest
zadowolony. Władze wywiązują się ze swoich funkcji, o ile prowadzona
przez nie polityka sprawdza się w praktyce. Organizacja pozarządowa nie
przez nie polityka sprawdza się w praktyce. Organizacja pozarządowa nie
dostarcza rynkowi towarów i usług ani nikim nie rządzi. Jej wyrób to nie
para butów czy zbiór przepisów. Produktem organizacji jest zmiana, która
zachodzi w człowieku pod wpływem jej działania. Organizacje są agentami
zmian zachodzących w ludziach. Ich produktem jest wyleczony pacjent,
uczące się dziecko, młody mężczyzna i młoda kobieta, którzy mają
szacunek dla samych siebie. Ten wyrób to zmiana zachodząca w ludzkiej
egzystencji”
(Drucker, 1995, s.10)
2008-05-17
132
Organizacje społeczne
•
Najczęściej organizacje prywatne,
strukturalnie niezależne od państwa,
formalnie zorganizowane, nie posiadające
zysku do podziału, samorządne, działajace dla
zysku do podziału, samorządne, działajace dla
dobra wspólnego, korzystające z ochotniczego,
społecznego uczestnictwa.
2008-05-17
133
PRAWNO-ORGANIZACYJNE I
WŁASNOŚCIOWE FORMY
ZORGANIZOWANEGO DZIAŁANIA
2008-05-17
134
Formy prawne:
•
1. prawa publicznego
•
2. prawa handlowego
Ad.1 jednostki użyteczności publicznej, stanowiące własność
państwową lub komunalną (w zasadzie nienastowione na
zysk), jednostki gospodarki publicznej mogą nie posiadać
zysk), jednostki gospodarki publicznej mogą nie posiadać
osobowości prawnej i wtedy stanowią część wewnętrzną
jednostki administracji terytorialnej
Ad.2 jednoosobowe przedsiębiorstwa osoby fizycznej,
działalność gospodarcza pod imieniem wspólników
związanych umową spółki cywilnej, spółki osobowe (jawna,
partnerska, komandytowa, komandytowo-akcyjna, sp. joint
venture, spóldzielnie
2008-05-17
135
Rodzaje przedsiębiorstw (wg
kryteriów):
•
Forma organizacyjno-prawna:
–
prywatne,
–
spółdzielcze,
–
państwowe,
–
państwowe,
–
innych organizmów publicznych (sektor publiczny)
2008-05-17
136
Rodzaje przedsiębiorstw (wg
kryteriów):
•
System prawny – działające w oparciu o:
–
ustawę o przedsiębiorstwach państwowych (np.
przedsiębiorstwa państwowe),
–
Kodeks handlowy i cywilny (spółki osób fizycznych,
–
Kodeks handlowy i cywilny (spółki osób fizycznych,
kapitałowe itd.)
–
Szczegółowe unormowania prawne (spółdzielnie,
fundacje itd.)
2008-05-17
137
Rodzaje przedsiębiorstw (wg
kryteriów):
•
Funkcji ekonomicznych – przedsiębiorstwa
przemysłu ciężkiego, lekkiego, rolno-
spożywczego itd.
•
Wielkości – małe (do 50 osób), średnie (51-
•
Wielkości – małe (do 50 osób), średnie (51-
250 osób), duże (powyżej 250 osób)
•
Struktury organizacyjnej – jedno- i
wielozakładowe (koncerny i holdingi)
2008-05-17
138
•
Koniec w 27-28 25.04
2008-05-17
139
Wybór formy organizacyjnej zależy od:
•
Rozmiaru działalności
•
Wielkości posiadanych zasobów kapitałowych
•
Możliwości pozyskania wspólników
•
Czasu niezbędnego na uruchomienie
•
Czasu niezbędnego na uruchomienie
przedsiębiorstwa
•
Kosztów prowadzenia ewidencji finansowo-
księgowej
•
Wyboru formy zatrudnienia w firmie
•
Posiadanych przez organizatorów przedsięwzięcia
kwalifikacji
2008-05-17
140
Działalność gospodarcza osób
fizycznych
•
Najpowszechniejsza forma działalności
gospodarczej (ok. 2,5 mln podmiotów)
•
Podstawa prawna – ustawa z 2.07.2004r. O
•
Podstawa prawna – ustawa z 2.07.2004r. O
swobodzie działalności gospodarczej oraz
postanowienia Kodeksu Cywilnego
2008-05-17
141
Działalność gospodarcza osób
fizycznych
•
Podstawowe cechy:
–
relatywnie małe nakłady potrzebne do rozpoczęcia
działalności gospodarczej,
–
łatwość i szybkość dostosowania się do wymogów
rynku,
rynku,
–
osiągany zysk w całości należy do właściciela, który
ponosi odpowiedzialność za działalność firmy,
–
zdolność do gromadzenia kapitału ograniczona jest
wielkością zysków właściciela
2008-05-17
142
Przedsiębiorstwo jednoosobowe
•
Jeden właściciel
•
Cel: wypracowanie zysku
•
Małe podmioty, zaangażowanie właściciela,
jego główne źródło utrzymania
jego główne źródło utrzymania
2008-05-17
143
Spółki
– dominująca forma organizacyjno-
prawna
•
Współdziałanie osób z kapitałem
•
Prowadzą do realizacji wspólnych celów
gospodarczych
•
Wg prawa: umowa
•
Wg prawa: umowa
•
Wg ekonomii: umowny związek wspólników i
ich kapitałów w celu prowadzenia zarobkowej
działalności gospodarczej lub osiągnięcia w
innej formie wspólnego celu gospodarczego
2008-05-17
144
Cechy spółki
•
Umowa między wspólnikami
•
Wspólnicy wnoszą wkład kapitałowy
•
Przedmiot działalności: działalność
gospodarcza
gospodarcza
•
Wspólnicy mają wytyczony cel
•
Uzyskują odpowiedni zysk do wniesionego
kapitału
2008-05-17
145
Rodzaje spółek
•
Wg źródeł prawa:
–
Spółki cywilne – wg przepisów art. 860-875
Kodeksu Cywilnego,
–
Spółki handlowe – wg Kodeksu Spółek
–
Spółki handlowe – wg Kodeksu Spółek
handlowych, ustawa z 15.09.2000r.
2008-05-17
146
Spółki cywilne
•
Spółki osobowe, nieposiadające osobowości
prawnej
•
Rejestruje je się w urzędzie skarbowym dla
celów podatkowych
celów podatkowych
•
Forma zorganizowanego współdziałania na
podstawie zawartej na piśmie umowy dwóch
lub więcej osób dla osiągnięcia wspólnego
celu gospodarczego
•
2008-05-17
147
Spółki cywilne
•
Jest umową i w związku z tym stanowi zespół
wspólników
•
Od 1.01.2001r. przedsiębiorcą nie jest spółka, ale
jej wspólnicy
Każdy wspólnik jest uprawniony do równego
•
Każdy wspólnik jest uprawniony do równego
podziału w zyskach i tym samym stopniu
uczestniczy w stratach, bez względu na rodzaj
•
Za zobowiązania spółki odpowiadają solidarnie
wspólnicy całym swym majątkiem wspólnym i
osobistym)
2008-05-17
148
Spółki cywilne
•
Majątek łączny spółki stanowią wkłady
pieniężne lub rzeczowe wniesione przez
wspólników w momencie zawierania umowy
spółki oraz majątek uzyskany w trakcie
spółki oraz majątek uzyskany w trakcie
funkcjonowania spółki
2008-05-17
149
Spółki cywilne – korzyści
•
Dodatkowe środki finansowe wnoszone przez
wspólników zwiększają możliwości rozwoju
przedsiębiorstwa
•
Nowe pomysły i doświadczenia związane z
organizacją firmy, jakie mogą wnieść wspólnicy
organizacją firmy, jakie mogą wnieść wspólnicy
•
Proste i korzystne rozwiązania podatkowe i
prawne – tworzy się je podobnie jak firmy
jednoosobowe (wpis do ewidencji), a dochód z
działalności jest opodatkowany jako dochód
osobisty wspólników
2008-05-17
150
Spółki cywilne – wady
•
Nieograniczona odpowiedzialność za
zobowiązania spółki
•
Ograniczone zasoby kapitału – zależnie od
dochodów, majątku wspólników i zdolności do
dochodów, majątku wspólników i zdolności do
zaciągania kredytów
•
Nietrwałość – konflikty, rozpad
2008-05-17
151
Spółki handlowe – spółki osobowe
•
Jawna
•
Partnerska
•
Komandytowa
•
Komandytowo-akcyjna
•
Komandytowo-akcyjna
Podstawową ich cechą jest to, że opierają swoją
działalność na osobistej pracy wspólników w
przedsiębiorstwie spółki
2008-05-17
152
Spółka jawna
•
Prowadzi przedsiębiorstwo zarobkowe pod
własną firmą
•
We wspólnym imieniu
•
Przez dwóch lub więcej wspólników
•
Przez dwóch lub więcej wspólników
•
Odpowiadających bez ograniczenia całym
swym majątkiem osobistym solidarnie z
pozostałymi wspólnikami ze spółką za
zobowiązania wobec wierzycieli
2008-05-17
153
Spółka jawna
•
Wierzyciele mogą prowadzić egzekucję z
majątku wspólnika dopiero gdy egzekucja z
majątku spółki okaże się bezskuteczna
•
Wspólnik przystępujący do spółki odpowiada
•
Wspólnik przystępujący do spółki odpowiada
za jej zobowiązania powstałe przed jego
wstąpieniem
•
Majątek spółki stanowi wszelkie mienie
wniesione jako wkład lub nabyte
2008-05-17
154
Cechy spółki jawnej
•
Tworzona jest w celu prowadzenia
przedsiębiorstwa zarobkowego
•
Majątkiem spółki dysponują łącznie wszyscy
wspólnicy
wspólnicy
•
Jest spółką osobową – odpowiedzialność
wspólników jest osobista i solidarna
•
Wspólnicy wnoszą wkłady pieniężne, rzeczowe
lub świadczenia
•
Majątek spółki stanowią wkłady oraz dobra
nabyte w czasie jej trwania
2008-05-17
155
Spółka partnerska
•
Osobowa
•
W celu wykonywania wolnego zawodu w
spółce prowadzącej przedsiębiorstwo pod
własną firmą
własną firmą
•
Nie posiada osobowości prawnej
•
Firma spółki powinna zawierać nazwisko co
najmniej jednego z partnerów oraz dodatkowe
oznaczenia – sp. partnerska ,… i partner
2008-05-17
156
Partnerzy
•
Adwokat, architekt, biegły rewident, broker
ubezpieczeniowy, doradca podatkowy,
farmaceuta, księgowy, lekarz, lekarz
stomatolog, lekarz weterynarii, notariusz,
stomatolog, lekarz weterynarii, notariusz,
pielęgniarka i położna, radca prawny, rzecznik
patentowy, rzeczoznawca majątkowy, tłumacz
przysięgły
2008-05-17
157
Spółka komandytowa
•
Spółka osobowa
•
Cel: prowadzenie większego przedsiębiorstwa
zarobkowego lub rolnego pod własną firmą
•
Wobec wierzycieli, za zobowiązania spółki, wprost
i bezpośrednio, bez ograniczenia całym swym
i bezpośrednio, bez ograniczenia całym swym
majątkiem odpowiada jeden wspólnik
(komplementariusz), a odpowiedzialność co
najmniej jednego wspólnika (komandytariusza)
jest ograniczona do wysokości wkładu
kapitałowego (sumy komandytowej) i nie ma on
prawa reprezentowania spółki
2008-05-17
158
Spółka komandytowa
•
Komandytariuszem jest z reguły wspólnik,
który finansuje przedsięwzięcie i odpowiada
do sumy komandytowej
•
Komplementariusz bierze rzeczywisty udział w
prowadzeniu praw spółki
•
Rzadko spotykana forma
2008-05-17
159
Spółka komandytowo-akcyjna
•
(spółka K.A.) jest typem spółki wprowadzonym
do polskiego prawa przez kodeks spółek
handlowych (art. 125 - 150)
•
Ukształtowana z myślą o ochronie
•
Ukształtowana z myślą o ochronie
przedsiębiorców, którzy zamierzają
dokapitalizować (przez emisję akcji) swe
przedsiębiorstwo, posiadające z reguły
ugruntowaną pozycję na rynku, nie chcąc
równocześnie narażać się na
niebezpieczeństwo wrogiego przejęcia.
2008-05-17
160
Spółka komandytowo-akcyjna
•
spółka osobowa,
•
cel polegający na prowadzeniu przedsiębiorstwa
(czyli działalności gospodarczej) pod własną firmą
•
Występowanie dwóch kategorii wspólników: co
najmniej jednego wspólnika, który wobec
najmniej jednego wspólnika, który wobec
wierzycieli za zobowiązania spółki odpowiada bez
ograniczenia (komplementariusz) i co najmniej
jednego wspólnika będącego akcjonariuszem (nie
odpowiadającego za zobowiązania spółki wobec
jej wierzycieli).
2008-05-17
161
Spółka komandytowo-akcyjna
•
Komplementariusz - osoba fizyczna, jak i prawna.
•
Komplementariusz może być jednocześnie
akcjonariuszem spółki.
•
K.A. przeznaczona jest raczej do wykonywania
działalności
działalności
w większym rozmiarze, z uwagi na konieczność
wniesienia kapitału zakładowego
w wysokości co najmniej 50.000 zł.
•
Spółka KA, nie posiadając osobowości prawnej, może
we własnym imieniu nabywać prawa, w tym prawo
własności, zaciągać zobowiązania, pozywać i być
pozywaną.
2008-05-17
162
Spółka komandytowo-akcyjna
Wymagania wobec firmy spółki K.A.
•
Firma (nazwa) spółki K.A. powinna zawierać
nazwiska jednego lub kilku komplementariuszy
oraz dodatkowe oznaczenie: „spółka
oraz dodatkowe oznaczenie: „spółka
komandytowo-akcyjna"; dopuszczalne jest też
używanie skrótu „S.K.A.".
2008-05-17
163
Powstanie spółki KA
•
Aktem regulującym wewnętrzne stosunki w
spółce nie jest umowa spółki, tylko statut.
•
Statut spółki komandytowo-akcyjnej powinien
być sporządzony w formie aktu notarialnego.
Założycielami spółki są osoby podpisujące statut.
•
Założycielami spółki są osoby podpisujące statut.
•
Statut powinni podpisać co najmniej wszyscy
komplementariusze.
•
Spółka komandytowo-akcyjna powstaje z chwilą
wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego.
2008-05-17
164
Statut sp. KA powinien zawierać:
•
firmę i siedzibę spółki,
•
przedmiot działalności spółki,
•
czas trwania spółki, jeżeli jest określony,
•
oznaczenie wkładów wnoszonych przez każdego
komplementariusza oraz ich wartość,
•
wysokość kapitału zakładowego, sposób jego zebrania, wartość
•
wysokość kapitału zakładowego, sposób jego zebrania, wartość
nominalną akcji i ich liczbę ze wskazaniem, czy akcje są imienne, czy
na okaziciela,
•
liczbę akcji poszczególnych rodzajów i związane z nimi uprawnienia,
jeżeli mają być wprowadzone akcje różnych rodzajów,
•
nazwiska i imiona albo firmy (nazwy) komplementariuszy oraz ich
siedziby, adresy albo adresy do doręczeń,
•
organizację walnego zgromadzenia i rady nadzorczej ( jeżeli
powołuje się radę nadzorczą)
2008-05-17
165
Spółki kapitałowe
•
Spółki kapitałowe są odrębnymi od
wspólników osobami prawnymi,
•
Ich majątek jest ich majątkiem własnym, a nie
wspólników.
wspólników.
•
Same też odpowiadają za swoje zobowiązania.
2008-05-17
166
Cechy spółek kapitałowych
•
Skład osobowy może ulegać zmianom na
skutek rozporządzania udziałami przez jej
wspólników, a zmiany składu osobowego nie
wpływają na byt prawny spółki.
wpływają na byt prawny spółki.
•
Wspólnicy nie ponoszą odpowiedzialności za
zobowiązania spółki, a są oni jedynie
zobowiązani do świadczeń określonych w
umowie spółki.
2008-05-17
167
Spółka z o.o.
•
Założenie spółki:
1) zawarcia umowy spółki;
2) wniesienia całego kapitału zakładowego;
3) ustanowienia władz spółki;
3) ustanowienia władz spółki;
4) wpisu do rejestru sądowego.
2008-05-17
168
Umowa sp.z o.o powinna być zawarta w formie
aktu notarialnego i określać:
•
firmę i siedzibę spółki; firma może być obrana
dowolnie, ale powinna zawierać dodatek -
spółka z ograniczoną odpowiedzialnością; w
obrocie może ona używać skrótu: spółka z o.o.
obrocie może ona używać skrótu: spółka z o.o.
lub sp. z o.o.;
•
przedmiot działalności spółki, czyli czym się
ona będzie zajmowała
•
czas trwania spółki - jeśli jest ograniczony;
2008-05-17
169
Umowa powinna określać co najmniej:
•
wysokość kapitału zakładowego; minimum -
50.000 zł. (czytaj: kapitał zakładowy);
•
czy wspólnik może mieć więcej niż jeden udział;
(minimalna wysokość jednego udziału nie może
być niższa niż 500 zł). Jeśli zgodnie z umową
być niższa niż 500 zł). Jeśli zgodnie z umową
wspólnicy mogą mieć po kilka udziałów to są one
równe, jeśli zaś mają tylko po jednym udziale to
ich wysokość może być nierówna.
•
liczbę i wartość nominalną udziałów objętych
przez poszczególnych wspólników
2008-05-17
170
Kapitał zakładowy
•
Kapitałem zakładowym jest oznaczona kwota
pieniężna stanowiąca sumę udziałów
wszystkich wspólników a zarazem będąca
pierwotnym majątkiem spółki.
pierwotnym majątkiem spółki.
•
Minimalna wysokość kapitału zakładowego
wynosi 50.000 zł
2008-05-17
171
Kapitał zakładowy
•
Cały kapitał zakładowy powinien być przez
założycieli spółki objęty i wpłacony przed
powstaniem spółki, tzn. przed wpisem do rejestru
sądowego. Może on być wniesiony bądź w formie
gotówkowej, bądź w formie wkładu
niepieniężnego, czyli aportu (ruchomości,
gotówkowej, bądź w formie wkładu
niepieniężnego, czyli aportu (ruchomości,
nieruchomości, prawa majątkowe itp.). Kapitał
dzieli się na części, czyli udziały, będące
odzwierciedleniem praw i obowiązków wspólnika,
wynikających ze stosunku spółki.
2008-05-17
172
Władze
•
Kodeks spółek handlowych zalicza:
- zarząd,
- zgromadzenie wspólników,
- i ewentualnie - radę nadzorczą lub komisję
rewizyjną, powinny być powołane w umowie
spółki bądź późniejszej uchwale, ale w każdym
rewizyjną, powinny być powołane w umowie
spółki bądź późniejszej uchwale, ale w każdym
razie - przed zarejestrowaniem spółki. Powołanie
rady albo komisji rewizyjnej jest konieczne, gdy
kapitał spółki jest wyższy niż 500.000 zł, a
wspólników jest więcej niż 25-ciu.
2008-05-17
173
Powstanie sp. z o.o.
•
Powstanie spółki z o.o. jest uzależnione od
dokonania wpisu w rejestrze sądowym, co
oznacza, że wpis ma charakter konstytutywny.
•
Z chwilą zarejestrowania spółka z o.o. nabywa
•
Z chwilą zarejestrowania spółka z o.o. nabywa
osobowość prawną.
2008-05-17
174
Zgłoszenie sp z o.o.
•
Wpis od rejestru następuje na podstawie
zgłoszenia zawiązania spółki przez jej zarząd.
•
Wniosek powinien być podpisany przez
wszystkich członków zarządu.
wszystkich członków zarządu.
•
Sądem rejestrowym do którego należy
dokonać zgłoszenia jest sąd właściwy ze
względu na siedzibę spółki.
•
Procedura zgłaszania spółki została opisana
przy okazji spółki jawnej.
2008-05-17
175
Zgłoszenie sp z o.o.
•
Zgłoszenie spółki powinno zawierać:
–
firmę, siedzibę i adres spółki;
–
przedmiot działalności spółki;
–
wysokość kapitału zakładowego;
–
wysokość kapitału zakładowego;
–
określenie, czy wspólnik może mieć więcej niż
jeden udział;
–
nazwiska, imiona i adresy członków zarządu oraz
sposób reprezentacji spółki;
2008-05-17
176
Zgłoszenie sp z o.o.
–
nazwiska i imiona członków rady nadzorczej lub
komisji rewizyjnej, jeżeli ustawa lub umowa spółki
wymaga ustanowienia rady nadzorczej lub komisji
rewizyjnej;
–
jeżeli wspólnicy wnoszą do spółki wkłady
niepieniężne - zaznaczenie tej okoliczności;
–
czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony;
–
pismo przeznaczone do ogłoszeń spółki – w
wypadku gdy umowa spółki wskazuje takie pismo.
2008-05-17
177
Zgłoszenie sp z o.o.
•
Ponadto do zgłoszenia spółki należy załączyć:
•
umowę spółki,
•
oświadczenie wszystkich członków zarządu, że wkłady na
pokrycie kapitału zakładowego zostały przez wszystkich
wspólników w całości wniesione,
•
dowód ustanowienia członków organów spółki z
•
dowód ustanowienia członków organów spółki z
wyszczególnieniem składu osobowego – w przypadku gdy o
ich powołaniu nie stanowi akt notarialny zawierający umowę
spółki;
•
listę wspólników z podaniem nazwiska i imienia lub formy
(nazwy) oraz liczby i wartości nominalnej udziałów każdego z
nich. Lista ta powinna być podpisana przez wszystkich
członków zarządu;
•
złożone wobec sądu albo poświadczone notarialnie wzory
podpisów członków zarządu
2008-05-17
178
Spółka akcyjna
•
uregulowana przepisami Kodeksu spółek
handlowych (ksh).
•
Obok postanowień ksh, określających jej ustrój
i zasady funkcjonowania, spółki akcyjnej
i zasady funkcjonowania, spółki akcyjnej
dotyczą także inne przepisy, w tym zwłaszcza
o publicznym obrocie papierami
wartościowymi,
o komercjalizacji i prywatyzacji oraz w
pewnym stopniu Prawo bankowe i ustawa
o działalności ubezpieczeniowej.
2008-05-17
179
Spółki akcyjne
•
Kapitał akcyjny będący podstawą działania
spółki dzieli się na akcje o równej wartości
nominalnej.
•
Kapitał ten musi być zgromadzony w
•
Kapitał ten musi być zgromadzony w
wysokości co najmniej 500.000 zł.
2008-05-17
180
Spółki akcyjne
•
Zawiązać spółkę akcyjną może jedna albo więcej
osób. Spółka akcyjna nie może być zawiązana
wyłącznie przez jednoosobową spółkę z
ograniczoną odpowiedzialnością.
•
Złożony jest tryb tworzenia spółki akcyjnej,
•
Złożony jest tryb tworzenia spółki akcyjnej,
wyrażający się np. możliwością przeprowadzenia
publicznych zapisów na akcje (tzw. publicznej
subskrypcji), jak i funkcjonowania, np. ze względu
na konieczność protokołowania uchwał walnego
zgromadzenia przez notariusza
2008-05-17
181
Spółki akcyjne
•
Jedną z najważniejszych jej cech jest
ucieleśnienie udziału w dokumencie zwanym
akcją, który jako papier wartościowy może
być, co do zasady, przedmiotem swobodnego
obrotu.
obrotu.
•
Spółka akcyjna posiada osobowość prawną,
którą uzyskuje (podobnie jak spółka z
ograniczoną odpowiedzialnością) z chwilą
wpisu (obowiązkowego) do rejestru
sądowego.
2008-05-17
182
Spółki akcyjne
•
Od tego momentu spółka zaczyna działać w
obrocie jako samodzielny podmiot zawierający
umowy i odpowiadający własnym majątkiem za
zobowiązania.
•
Co szczególnie istotne, wspólnicy (akcjonariusze)
•
Co szczególnie istotne, wspólnicy (akcjonariusze)
nie ponoszą odpowiedzialności za zobowiązania
spółki i to nawet za zobowiązania podatkowe (w
spółce z o.o. np. odpowiedzialność wspólników za
podatki spółki jest wprawdzie ograniczona, ale
nie wyłączona).
2008-05-17
183
Spółki akcyjne
•
Spółka akcyjna stanowi niekiedy jedyną
prawnie dopuszczalną formę działania
prywatnego przedsiębiorcy.
•
Tylko w tej formie mogą np. działać prywatne
•
Tylko w tej formie mogą np. działać prywatne
banki i zakłady ubezpieczeń.
•
Tylko jako spółki akcyjne mogą funkcjonować
giełdy papierów wartościowych i fundusze
powiernicze
2008-05-17
184
Spółka akcyjna posiada statut stanowiący jej najważniejszy akt
organizacyjny.
Zgodnie z ksh statut powinien określać:
•
firmę i siedzibę spółki
•
przedmiot działalności spółki,
•
wysokość kapitału zakładowego oraz kwotę wpłaconą
przed zarejestrowaniem na pokrycie kapitału
zakładowego.
zakładowego.
•
nominalną wartość akcji (nie może być niższa niż 1
grosz) i ich liczbę ze wskazaniem, czy są to akcje
imienne, czy na okaziciela,
•
liczbę akcji poszczególnych rodzajów i związane z nimi
uprawnienia, jeżeli mają być wprowadzone akcje
różnych rodzajów,
•
imiona i nazwiska albo firmy (nazwy założycieli)
•
organizację władz zarządzających i nadzorczych.
2008-05-17
185
•
Koniec w 27.04.08 gr 28-29
2008-05-17
186
Łączenie spółek
•
Spółki kapitałowe mogą się łączyć miedzy sobą
oraz ze spółkami osobowymi.
•
Spółka osobowa nie może być jednak spółką
przejmującą albo spółką nowo zawiązaną.
przejmującą albo spółką nowo zawiązaną.
•
Spółki osobowe mogą się łączyć między sobą
tylko przez zawiązanie spółki kapitałowej.
2008-05-17
187
Powstanie spółki akcyjnej
Dla powstania spółki akcyjnej jest konieczne:
1)zawiązanie spółki, w tym podpisanie przez
założycieli statutu sporządzonego w formie
aktu notarialnego,
aktu notarialnego,
2)wniesienie przez akcjonariuszy wkładów na
pokrycie całego kapitału zakładowego,
z uwzględnieniem art. 309 § 3 i § 4 ksh,
3)ustanowienie zarządu i rady nadzorczej,
4) wpis do rejestru
2008-05-17
188
Połączenie może być dokonane przez:
•
przez przeniesienie całego majątku spółki
(przejmowanej) na inną spółkę (przejmującą)
za udziały lub akcje, która spółka przejmująca
wydaje wspólnikom spółki przejmowanej
(łączenie się przez przejęcie);
(łączenie się przez przejęcie);
•
przez zawiązanie nowej spółki kapitałowej, na
którą przechodzi majątek wszystkich łączących
się spółek za udziały lub akcje nowej spółki
(łączenie się przez zawiązanie nowej spółki);
2008-05-17
189
Przykłady:
•
Łączenie się przez przejęcie – spółka jawna
łączy się ze spółką z o.o. w ten sposób, że
majątek spółki jawnej jest wnoszony do spółki
z o.o. w zamian za jej udziały.
z o.o. w zamian za jej udziały.
•
Nie jest, natomiast możliwe takie połączenie w
myśl, którego majątek spółki z o.o. jest
wnoszony do spółki jawnej.
2008-05-17
190
Przykłady:
•
Łączenie się przez zawiązanie nowej spółki –
spółka jawna i spółka komandytowa łączą się i
powstaje spółka akcyjna (nie jest przy łączeniu
się spółek osobowych możliwe powstanie
się spółek osobowych możliwe powstanie
nowej spółki osobowej).
2008-05-17
191
Podział spółek
•
Spółkę kapitałową można podzielić na dwie
albo więcej spółek kapitałowych.
•
Nie jest dopuszczalny podział spółki akcyjnej,
jeżeli jej kapitał zakładowy nie został pokryty
jeżeli jej kapitał zakładowy nie został pokryty
w całości.
•
Spółka osobowa nie podlega podziałowi.
2008-05-17
192
Podział może być dokonany:
1. Przez przeniesienie całego majątku spółki
dzielonej na inne spółki za udziały lub akcje
spółki przejmującej, które obejmują wspólnicy
spółki dzielonej (podział przez przejęcie);
spółki dzielonej (podział przez przejęcie);
•
Przykład: spółka z o.o. jest dzielona w ten
sposób, że jej majątek przechodzi na rzecz
istniejącej spółki z o.o. i na rzecz istniejącej
spółki akcyjnej
2008-05-17
193
Podział:
2. Przez zawiązanie nowych spółek, na które
przechodzi cały majątek spółki dzielonej za
udziały lub akcje nowych spółek (podział przez
zawiązanie nowych spółek);
zawiązanie nowych spółek);
Przykład: spółka akcyjna jest dzielona w ten
sposób, że powstają dwie nowe spółki z
o.o., które dotychczas nie istniały.
2008-05-17
194
Podział:
3. przez przeniesienie całego majątku spółki
dzielonej na istniejącą i na nowo zawiązaną
spółkę lub spółki (podział przez przejęcie i
zawiązanie nowej spółki);
zawiązanie nowej spółki);
Przykład: spółka akcyjna jest dzielona w ten
sposób, że część jej majątku trafia do
istniejącej spółki z o.o. a część majątku do
nowopowstającej spółki akcyjnej;
2008-05-17
195
Podział:
4. przez przeniesienie części majątku spółki
dzielonej na istniejącą spółkę lub na spółkę
nowo zawiązaną (podział przez wydzielenie);
•
Przykład: z części spółki akcyjnej jest tworzona
•
Przykład: z części spółki akcyjnej jest tworzona
spółka z o.o., natomiast dotychczasowa spółka
akcyjna nadal funkcjonuje.
2008-05-17
196
Przekształcenia spółek
•
Spółka jawna, spółka partnerska, spółka
komandytowa, spółka komandytowo-akcyjna,
spółka z o.o., spółka akcyjna (spółka
przekształcana) może być przekształcona w
przekształcana) może być przekształcona w
inną spółkę handlową (spółkę przekształconą).
•
Spółka cywilna może być przekształcona w
spółkę handlową przez jej wspólników
2008-05-17
197
Do przekształcenia spółki wymaga się:
•
sporządzenia planu przekształcenia spółki wraz z
załącznikami oraz opinią biegłego rewidenta;
•
powzięcia uchwały o przekształceniu spółki;
•
powołania członków organów spółki
przekształconej albo określenia wspólników
przekształconej albo określenia wspólników
prowadzących sprawy tej spółki i
reprezentujących ją;
•
zawarcia umowy albo podpisania statutu spółki
przekształconej;
•
dokonania w rejestrze wpisu spółki
przekształconej i wykreślenia spółki
przekształcanej;
2008-05-17
198
Regon
•
numer statystyczny REGON;
•
wiąże się z rejestrem podmiotów gospodarki
narodowej prowadzonym przez Prezesa
Głównego Urzędu Statystycznego na
Głównego Urzędu Statystycznego na
podstawie art. 41 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 29
czerwca 1995 r. o statystyce publicznej.
2008-05-17
199
Regon
•
W rejestrze tym ujmowane są informacje o
osobach prawnych, jednostkach organizacyjnych
nie mających osobowości prawnej oraz o osobach
fizycznych prowadzących działalność
gospodarczą.
gospodarczą.
•
wszystkie te podmioty posiadające status
przedsiębiorcy przed podjęciem działalności
gospodarczej zobowiązane są złożyć wniosek o
wpis do tego rejestru i nadanie im numeru regon.
2008-05-17
200
Na dane wpisywane do rejestru
składają się następujące dane:
–
nazwa i adres siedziby (w przypadku osób fizycznych także
nazwisko i imiona oraz miejsce zamieszkania i identyfikator
systemu ewidencji ludności;
–
formę prawną i formę własności;
–
wykonywana działalność, w tym rodzaj przeważającej
działalności
działalności
–
data powstania, rozpoczęcia, zawieszenia i zakończenia
działalności;
–
nazwa organu rejestrowego lub ewidencyjnego, nazwa
rejestru (ewidencji) i nadany przez ten organ numer;
–
liczba pracujących;
–
informacja o jednostkach lokalnych;
2008-05-17
201
Spółdzielnie
•
Działalność gospodarcza może być prowadzona w
formie spółdzielni na podstawie ustawy z dnia 16
września 1982 Prawo spółdzielcze (Dz. U. z 2003 r. nr
188, poz. 1848 z późn. zm.).
•
Spółdzielnia jest dobrowolnym zrzeszeniem
nieograniczonej liczby osób (mogą to być osoby
fizyczne, jak i osoby prawne, np. spółki z o.o. itp.).
•
Spółdzielnia może prowadzić działalność społeczną,
kulturalna i oświatową zarówno na rzecz swoich
członków jak i ich środowiska.
2008-05-17
202
Spółdzielnie
•
Cechy wynikające z definicji spółdzielni:
–
Zrzeszeniowy charakter – osoby, nie kapitał
–
Dobrowolność
–
Reguła demokracji w zarządzaniu
–
Reguła demokracji w zarządzaniu
–
Cel – maksymalizacja korzyści członków
2008-05-17
203
Spółdzielnie
•
Majątek należący do spółdzielni jest prywatną
własnością członków.
•
Skład osobowy spółdzielni i jej fundusz
•
Skład osobowy spółdzielni i jej fundusz
udziałowy mogą się zmieniać.
•
Spółdzielnię może założyć co najmniej 10 osób
fizycznych (spółdzielnię produkcji rolnej i
spółdzielnię socjalną - 5 osób) lub co najmniej
3 osoby prawne.
2008-05-17
204
Spółdzielnie
•
Założyciele uchwalają statut spółdzielni oraz
dokonują wyboru organów spółdzielni.
•
W myśl statutu do należy to kompetencji walnego
zgromadzenia lub komisji organizacyjnej, w której
zgromadzenia lub komisji organizacyjnej, w której
skład wchodzą 3 osoby.
•
Następnie zarząd spółdzielni występuje do sądu
rejestrowego z wnioskiem o wpisanie do
Krajowego Rejestru Sądowego. Spółdzielnia
nabywa osobowość prawną z chwilą wpisania do
rejestru
2008-05-17
205
Powstanie spółdzielni
•
Osoby zamierzające założyć spółdzielnię
uchwalają statut, potwierdzając jego przyjęcie
przez złożenie pod nim swoich podpisów.
•
Spółdzielnia działa na podstawie przepisów
•
Spółdzielnia działa na podstawie przepisów
prawa oraz statutu, przyjętego przez
założycieli.
2008-05-17
206
Statut spółdzielni powinien zawierać:
•
nazwę,
•
siedzibę,
•
przedmiot działalności,
•
czas trwania spółdzielni (o ile założono ją na czas
określony),
określony),
•
wysokość wpisowego i zasady wnoszenia udziałów,
•
prawa i obowiązki członków, zasady przyjmowania
członków, zwoływania walnych zgromadzeń,
•
powoływania członków organów spółdzielni,
•
podziału nadwyżki bilansowej,
•
inne, przewidziane prawem postanowienia.
2008-05-17
207
Statut spółdzielni
•
Wszelkie zmiany dotyczące statutu wymagają
uchwały walnego zgromadzenia podjętej
większością 2/3 głosów.
•
Zarząd zobowiązany jest daną zmianę w
•
Zarząd zobowiązany jest daną zmianę w
statucie zgłosić w ciągu 30 dni od daty jej
podjęcia do sądu rejestrowego załączając dwa
odpisy protokołu walnego zgromadzenia.
2008-05-17
208
Członkowie ich prawa i obowiązki
•
osoba fizyczna, która posiada pełną zdolność
do czynności prawnych
(możliwe wyjątki)
•
Warunkiem uzyskania członkostwa jest
złożenie pisemnej deklaracji zgodnej z
złożenie pisemnej deklaracji zgodnej z
wymaganiami ustawy i statutu
•
Założyciele spółdzielni stają się jej członkami w
momencie rejestracji spółdzielni,
przystępujący do spółdzielni w terminie późniejszym - po
podjęciu uchwały o ich przyjęciu przez wyznaczony statutem
organ spółdzielni.
2008-05-17
209
Członkowie ich prawa i obowiązki
•
Członek spółdzielni ma obowiązek wniesienia
wpisowego oraz udziałów stosownie do
postanowień statutu.
•
Uczestniczy on w stratach tylko do wysokości
•
Uczestniczy on w stratach tylko do wysokości
zadeklarowanych udziałów i nie odpowiada
wobec wierzycieli spółdzielni za jej
zobowiązania.
•
Statut może też przewidywać obowiązek wnoszenia wkładów na
własność Spółdzielni lub do korzystania z nich przez Spółdzielnię na
podstawie innego stosunku prawnego.
2008-05-17
210
Organy zarządzające spółdzielnią
Organami spółdzielni są:
•
walne zgromadzenie,
•
rada nadzorcza,
•
zarząd
•
zarząd
•
w spółdzielniach, w których walne zgromadzenie zastąpione
jest przez zebranie przedstawicieli (są to zwykle spółdzielnie o
dużej liczbie członków) - zebrania grup członkowskich
2008-05-17
211
Walne zgromadzenie
•
Walne zgromadzenie zwołuje zarząd przynajmniej raz w
roku w ciągu 6 miesięcy po upływie roku
obrachunkowego.
•
Mogą w nim brać udział, z głosem doradczym, przedstawiciele
związku rewizyjnego, w którym Spółdzielnia jest zrzeszona lub
Krajowej Rady Spółdzielczej.
Krajowej Rady Spółdzielczej.
•
kompetencje walnego zgromadzenia - m.in.:
–
uchwalanie kierunków rozwoju działalności spółdzielni,
–
rozpatrywanie sprawozdań rady, zatwierdzanie sprawozdań
rocznych i sprawozdań finansowych, podejmowanie
uchwał w tych sprawach,
–
udzielanie absolutorium członkom zarządu, rozpatrywanie
wniosków polustracyjnych, i in.
2008-05-17
212
Organy spółdzielni
•
Rada nadzorcza sprawuje nadzór nad
działalnością spółdzielni.
•
Rada składa się co najmniej z trzech członków,
którymi mogą być wyłącznie członkowie
spółdzielni.
spółdzielni.
•
Zarząd kieruje działalnością spółdzielni oraz
reprezentuje ją na zewnątrz i podejmuje decyzje,
które nie są zastrzeżone w ustawie lub statucie
innym organom.
2008-05-17
213
Organy spółdzielni
•
Zarząd wybiera i odwołuje walne zgromadzenie
lub rada nadzorcza.
•
Z członkami zarządu rada nawiązuje stosunek
pracy na podstawie umowy o pracę lub
powołania.
powołania.
•
W spółdzielniach pracy zatrudnienie następuje na
podstawie spółdzielczej umowy o pracę.
•
Oświadczenia woli za spółdzielnię składają dwaj
członkowie zarządu lub jeden członek i
pełnomocnik.
•
W spółdzielniach o zarządzie jednoosobowym oświadczenia
woli mogą składać także dwaj pełnomocnicy.
2008-05-17
214
Stosunki majątkowe i
odpowiedzialność
•
Spółdzielnia prowadzi działalność gospodarczą na
zasadach rachunku ekonomicznego przy
zapewnieniu korzyści członkom spółdzielni.
•
Spółdzielnia odpowiada za swoje zobowiązania
całym swoim majątkiem.
całym swoim majątkiem.
•
Zysk spółdzielni, po pomniejszeniu o podatek
dochodowy i inne obciążenia, stanowi nadwyżkę
bilansową.
•
Jest ona dzielona na podstawie uchwały walnego zgromadzenia.
•
Jeśli fundusz zasobowy nie osiąga wysokości
wniesionych udziałów, co najmniej 5% nadwyżki
przeznacza się na zwiększenie tego funduszu.
2008-05-17
215
Stosunki majątkowe i
odpowiedzialność
•
Zasady podziału nadwyżki między członków
spółdzielni określa statut.
•
Spółdzielnia ma obowiązek tworzyć następujące
fundusze własne:
- udziałowy
- udziałowy
(powstający z wpłat udziałów członków,
odpisów z podziału nadwyżki bilansowej i innych
źródeł),
- zasobowy
(z wpłat wpisowego, części nadwyżki
bilansowej oraz innych źródeł)
.
Spółdzielnie mogą tworzyć inne fundusze własne, przewidziane
w odrębnych przepisach oraz statucie.
2008-05-17
216
Kontrola spółdzielni
•
Każda spółdzielnia obowiązana jest
przynajmniej raz na 3 lata poddać się
lustracyjnemu badaniu legalności,
gospodarności i rzetelności działania.
gospodarności i rzetelności działania.
•
Lustrację przeprowadzają związki rewizyjne,
do których należy spółdzielnia.
•
Spółdzielnie nie zrzeszone zlecają odpłatne
przeprowadzenie lustracji wybranemu związkowi
rewizyjnemu lub Krajowej Radzie Spółdzielczej.
2008-05-17
217
Rozwiązanie i likwidacja
Spółdzielnia przechodzi w stan likwidacji:
1) z upływem okresu, na który ją utworzono,
2) wskutek zmniejszenia się liczby członków
poniżej wskazanej w statucie lub ustawie (jeśli
poniżej wskazanej w statucie lub ustawie (jeśli
nie uzupełniono jej w ciągu 1 roku),
3) wskutek zgodnych uchwał walnych
zgromadzeń zapadłych większością 3/4 głosów
na dwóch kolejnych walnych zgromadzeniach
w odstępie co najmniej 2 tygodni.
2008-05-17
218
Rozwiązanie i likwidacja
•
Uchwałę o postawieniu spółdzielni w stan likwidacji może
podjąć także związek rewizyjny spółdzielni, jeśli:
1) działalność spółdzielni wskazuje na rażące i uporczywe
naruszanie prawa lub postanowień statutu,
2) spółdzielnia została zarejestrowana z naruszeniem prawa,
2) spółdzielnia została zarejestrowana z naruszeniem prawa,
3) spółdzielnia co najmniej od roku nie prowadzi działalności
gospodarczej.
•
W razie niewypłacalności spółdzielni (
jeśli według sprawozdania
finansowego ogólna wartość jej aktywów nie wystarcza na zaspokojenie
wszystkich zobowiązań
) następuje ogłoszenie jej upadłość
2008-05-17
219
Przedsiębiorstwa państwowe
•
W całości lub przeważającym stopniu znajdują się
w posiadaniu organów publicznych (państwa,
województwa, powiatu, gminy)
•
Wyodrębniony formalnie z gospodarki narodowej
pod względem organizacyjnym, ekonomicznym i
pod względem organizacyjnym, ekonomicznym i
prawnym podmiot gospodarczy, posiadający
osobowość prawną, utworzony przez
upoważniony organ administracji państwowej.
•
Ustawa z 25.09.1981r. O przedsiębiorstwach
państwowych
2008-05-17
220
Przedsiębiorstwa państwowe
•
Organy:
–
Ogólne zebranie pracowników (delegatów), rada
pracownicza i dyrektor
2008-05-17
221
PRAWNO – ORGANIZACYJNE I
WŁASNOŚCIOWE FORMY ORGANIZACJI
SPOŁECZNYCH
STOWARZYSZENIA
2008-05-17
222
Stowarzyszenia
•
Podstawą prawną funkcjonowania
stowarzyszenia jest ustawa z dnia 7 kwietnia
1989 - Prawo o stowarzyszeniach
(Dz. U. z 2001 r
Nr 79, poz. 855 z późn. zm.).
Nr 79, poz. 855 z późn. zm.).
•
Zgodnie z nią, stowarzyszenie jest
dobrowolnym, samorządnym, trwałym
zrzeszeniem o celach niezarobkowych (
Art. 2
ust. 1)
2008-05-17
223
Stowarzyszenia
•
Prawo tworzenia stowarzyszeń przysługuje obywatelom
polskim mającym pełną zdolność do czynności prawnych i
nie pozbawionym praw publicznych.
Dla powołania stowarzyszenia konieczne jest:
•
współdziałanie co najmniej 15 osób
(mogą to być zarówno
•
współdziałanie co najmniej 15 osób
(mogą to być zarówno
osoby fizyczne jak i prawne - osoba prawna może być jedynie
wspierającym członkiem stowarzyszeni
a),
•
uchwalenie statutu stowarzyszenia,
•
wybór komitetu założycielskiego, który będzie
reprezentował stowarzyszenie w postępowaniu przed
sądem o dokonanie rejestracji stowarzyszenia,
•
rejestracja stowarzyszenia w Krajowym Rejestrze Sądowym
przez sąd.
2008-05-17
224
Stowarzyszenia – statut:
•
nazwę stowarzyszenia,
która powinna odróżniać
je od innych stowarzyszeń, organizacji i instytucji
,
•
-teren działania i siedzibę stowarzyszenia,
•
-cele i sposoby ich realizacji,
•
-cele i sposoby ich realizacji,
•
-sposób nabywania i utraty członkostwa,
przyczyny utraty członkostwa oraz prawa
i obowiązki członków,
2008-05-17
225
Stowarzyszenia – statut:
•
władze stowarzyszenia, tryb dokonywania ich
wyboru, uzupełniania składu oraz ich
kompetencje,
•
sposób reprezentowania stowarzyszenia oraz
zaciągania zobowiązań majątkowych,
zaciągania zobowiązań majątkowych,
a także warunki ważności jego uchwał,
•
sposób uzyskiwania środków finansowych oraz
ustanawiania składek członkowskich,
•
zasady dokonywania zmian statutu,
•
sposób rozwiązania się stowarzyszenia.
2008-05-17
226
Stowarzyszenia
•
Stowarzyszenie podlega obowiązkowemu
wpisowi do Krajowego Rejestru Sądowego
(Art. 8
ust. 1)
i z chwilą uprawomocnienia się
postanowienia o wpisie uzyskuje osobowość
postanowienia o wpisie uzyskuje osobowość
prawną oraz może rozpocząć działalność
2008-05-17
227
ORGANY STOWARZYSZENIA
•
Najwyższą władzą stowarzyszenia jest walne
zebranie członków.
•
Statut może przewidywać zamiast walnego
zebrania członków zebranie delegatów lub
zastąpienie walnego zebrania członków
zastąpienie walnego zebrania członków
zebraniem delegatów, jeżeli liczba członków
przekroczy określoną w statucie wielkość.
•
W takich przypadkach statut określa zasady
wyboru delegatów i czas trwania ich kadencji.
•
Stowarzyszenie jest również zobowiązane
posiadać zarząd i organ kontroli wewnętrznej.
2008-05-17
228
MAJĄTEK STOWARZYSZENIA I ŹRÓDŁA
POZYSKIWANIA ŚRODKÓW NA DZIAŁALNOŚĆ
•
Majątek stowarzyszenia pochodzi ze składek członkowskich,
darowizn, spadków, zapisów, dochodów z własnej
działalności, dochodów z majątku stowarzyszenia oraz
ofiarności publicznej.
Źródłem pozyskiwania środków na działalność mogą być:
Źródłem pozyskiwania środków na działalność mogą być:
•
składki członkowskie wpłacane przez członków
stowarzyszenia,
•
dotacje pochodzące od osób fizycznych, firm i organizacji
popierających cele stowarzyszenia,
•
dochody z prowadzonej działalności gospodarczej
o ile
prowadzenie tej działalności jest przewidziane w statucie,
•
darowizny, spadki i zapisy.
2008-05-17
229
NADZÓR NAD DZIAŁALNOŚCIĄ
STOWARZYSZEŃ
•
wojewoda właściwy ze względu na siedzibę
stowarzyszenia - w zakresie nadzoru nad
działalnością stowarzyszeń jednostek
samorządu terytorialnego,
samorządu terytorialnego,
•
starosta właściwy ze względu na siedzibę
stowarzyszenia
- w zakresie nadzoru nad innymi niż
wymienione w punkcie 1 stowarzyszeniami.
2008-05-17
230
STOWARZYSZENIA ZYKŁE
•
Uproszczona forma stowarzyszenia
•
nie posiada osobowości prawnej
(Art. 40)
.
Dla powołania konieczne jest:
•
współdziałanie co najmniej trzech osób,
•
współdziałanie co najmniej trzech osób,
•
uchwalanie regulaminu działalności,
określającego w szczególności jego nazwę, cel,
teren i środki działania, siedzibę oraz
przedstawiciela reprezentującego stowarzyszenie,
poinformowanie właściwego organu
nadzorującego
2008-05-17
231
W przeciwieństwie do stowarzyszeń rejestrowych ,
stowarzyszenia zwykłe nie mogą:
1) powoływać terenowych jednostek
organizacyjnych,
2) łączyć się w związki stowarzyszeń,
3) zrzeszać osób prawnych,
3) zrzeszać osób prawnych,
4) prowadzić działalności gospodarczej,
5) przyjmować darowizn, spadków i zapisów oraz
otrzymywać dotacji, a także korzystać z
ofiarności publicznej.
•
Stowarzyszenie zwykłe uzyskuje środki na swoją
działalność wyłącznie ze składek członkowskich.
2008-05-17
232
Fundacje
•
Instytucja prawna tworzona dla realizacji
celów społecznych lub gospodarczo
użytecznych, zgodnych z podstawowymi
interesami państwa, w szczególności w sferze
interesami państwa, w szczególności w sferze
ochrony zdrowia, rozwoju gospodarki i nauki,
oświaty i wychowania, kultury i sztuki, opieki i
pomocy społecznej, ochrony środowiska oraz
opieki nad zabytkami.
2008-05-17
233
Fundacje
•
Działalność fundacji, ich zakładanie, funkcjonowanie
reguluje ustawa z 6.04.1984r. O fundacjach
•
Fundacja jest organizacją:
–
Utworzoną dla celów społecznie lub gospodarczo
użytecznych
(art.1)
użytecznych
(art.1)
–
Utworzona przez fundatora, czyli osoby fizyczne –
niezależnie od ich obywatelstwa i miejsca
zamieszkania, które złożyły oświadczenie o
założeniu fundacji
(art.2)
–
Posiadające osobowość prawną, którą uzyskuje z
chwilą wpisania do Krajowego Rejestru Sądowego
(art.7)
2008-05-17
234
Do powstania fundacji konieczne jest:
a) oświadczenia fundatora/fundatorów o
ustanowieniu fundacji
(nie wymagane, jeśli
ustanowienie fundacji następuje w testamencie)
złożone
w formie aktu notarialnego,
b) ustalenie statutu określającego nazwę fundacji,
b) ustalenie statutu określającego nazwę fundacji,
siedzibę, majątek, cele, zasady i zakres
działalności, skład i organizacje zarządu, sposób
powoływania oraz obowiązki i uprawnienia
zarządu i jego członków,
c) dokonanie wpisu do rejestru w sądzie
rejestrowym
2008-05-17
235
•
Fundacja jest osobą prawną;
•
Wszelkie decyzje dotyczące fundacji,
poczynając od wpisu do rejestru poprzez
uchylenie uchwały zarządu i zawieszenie
uchylenie uchwały zarządu i zawieszenie
zarządu aż do likwidacji podejmuje sąd
rejestracyjny na wniosek ministra właściwego
ze względu na cel fundacji lub wojewody, jeśli
fundacja działa na terenie jego województwa.
2008-05-17
236
•
Organem zarządzającym fundacji jest zarząd,
w praktyce często powoływane są rada
fundacji jako organ o ogólniejszych zadaniach
(wytyczanie kierunków działania, kontrola ich
(wytyczanie kierunków działania, kontrola ich
wykonania, powołanie i odwołanie zarządu),
rada programowa, organ rewizyjny.
2008-05-17
237
•
Fundacja może prowadzić działalność gospodarczą
tylko w zakresie i na zasadach określonych w statucie,
w rozmiarach służących celom fundacji.
•
Działalność gospodarcza może być prowadzona w
formie organizacyjnej wyodrębnionej poprzez
formie organizacyjnej wyodrębnionej poprzez
utworzenie zakładów czy przedsiębiorstw fundacji lub
w formie nie wyodrębnionej organizacyjnie tzn.
bezpośrednio przez statutowe władze fundacji.
•
Podjęcie działalności gospodarczej przez fundację
wymaga wpisu do rejestru przedsiębiorców.
2008-05-17
238
Prawno-organizacyjne i
własnościowe formy organizacji
publicznych
publicznych
2008-05-17
239
Organizacje publiczne
•
Jednostki sektora publicznego
•
Państwowe i samorządowe instytucje i
jednostki organizacyjne, które realizują –
wyłącznie lub w większości ze środków
wyłącznie lub w większości ze środków
własnych – niekomercyjne zadania publiczne.
2008-05-17
240
Działania do wyłącznej gestii państwa i
jego organów:
•
Kompleks obronno-wojskowy zapewniający
obronę suwerenności kraju, polityka obrony oraz
wyposażenia i funkcjonowania armii,
•
Ład prawno-instytucjonalny obejmujący zasady
sprawnego funkcjonowania państwa oraz
sprawnego funkcjonowania państwa oraz
działania osób prawnych i fizycznych, a także
sposoby egzekwowania prawa,
•
Sfera bezpieczeństwa wewnętrznego – tworzenie
warunków realizacji ładu prawno-
instytucjonalnego
•
Ochrona własności i wolności jednostek
2008-05-17
241
Formy prawno-organizacyjne sektora
publicznego
•
Jednostki budżetowe
•
Agencje rządowe
2008-05-17
242
Jednostki budżetowe
•
Dysponenci środków budżetowych
•
Państwowe i gminne
•
Trzystopniowa struktura organizacyjna
dysponentów środków budżetu państwa
dysponentów środków budżetu państwa
•
Działają na podstawie statutu i rocznego planu
finansowego
•
Dualistyczny model ustroju administracji
publicznej w terenie: rządowy i samorządowy
pion
2008-05-17
243
•
Ustawa z 24.07.1998r. O wprowadzeniu
zasadniczego trójstopniowego podziału
terytorialnego państwa ustanowiła 16
województw, 308 powiatów ziemskich i 65
województw, 308 powiatów ziemskich i 65
miast na prawach powiatów oraz 2489 gmin.
2008-05-17
244
ORGANIZACJA W PRZYSZŁOŚCI
2008-05-17
245
•
Organizacja w ruchu
•
Organizacja sieciowa
•
Organizacja wirtualna
•
Organizacja ucząca się
•
Organizacja ucząca się
•
Organizacja inteligentna
2008-05-17
246
Organizacja w ruchu
•
Burzliwa dynamika i zmienność jako źródło
przewagi konkurencyjnej
•
Wyczucie i diagnozowanie sytuacji rynkowej
pozwalające na szybkie zmiany organizacji
pozwalające na szybkie zmiany organizacji
•
Radzenie sobie z dużą niepewnością działania
związaną ze zmianami
•
Przedłużenie w cyklu życia organizacji fazy
młodości
•
Udział w zmianach całej załogi
•
Inwestowanie w kapitał ludzki
2008-05-17
247
Organizacja sieciowa
•
Współdziałanie, współpraca
•
Zbiór samodzielnych jednostek zajmujących
się określoną dziedziną działalności społeczno-
gospodarczej i powiązanych ze sobą więziami
gospodarczej i powiązanych ze sobą więziami
kooperacyjnymi (lub)
•
Zbiór rozproszonych jednostek należących do
jednej grupy organizacji
2008-05-17
248
Przesłanki przystąpienia do sieci
•
Globalizacja działalności gospodarczej
•
Atomizacja życia gospodarczego, społecznego,
politycznego i kulturalnego
•
Wirtualizacja działalności gospodarczej
•
Specjalizacja umożliwiająca sprzedaż w sieci
•
Specjalizacja umożliwiająca sprzedaż w sieci
kluczowych kompetencji
•
Łatwiejszy dostęp do informacji i szybsza dyfuzja
wiedzy jawnej
•
Możność i konieczność dzielenia się wiedzą w sieci
•
Szansa korzystania z części wiedzy cichej (patenty,
wynalazki) firmy-integratora
•
Wzrost siły oddziaływania i bezpieczeństwo
funkcjonowania
2008-05-17
249
Organizacja wirtualna
•
Rozwinięcie organizacji sieciowej, która składa się
z mniejszych jednostek ogniskujących w sobie
podstawowe umiejętności
•
Podejście instytucjonalne i procesowe
•
Czasowa sieć niezależnych podmiotów
•
Czasowa sieć niezależnych podmiotów
połączonych za pomocą technologii informacyjno-
komunikacyjnej w celu dzielenia się
kompetencjami, kosztami i rynkami
•
Zbiór przestrzennie rozproszonych i wybieranych
dynamicznie jednostek organizacyjnych,
reprezentujących wspólne przedsięwzięcie
gospodarcze.
2008-05-17
250
Cechy wyróżniające organizację
wirtualną
•
Oparcie na zaufaniu
•
Zdolność do przegrupowania,
przeformowania, a nawet powstania na nowo
jako reakcja na dostrzeżone szanse rynkowe,
jako reakcja na dostrzeżone szanse rynkowe,
•
Możliwości wykorzystania każdej nadarzającej
się szansy z uwagi na powiązanie
specjalistycznych kompetencji – „palety
światowych umiejętności”
•
Dbałość o częste i rzetelne komunikowanie się
2008-05-17
251
Organizacja ucząca się
•
Organizacja wymagająca ciągłego uczenia się
(zwiększania umiejętności i kompetencji) od wszystkich
swoich członków, aby przekształcać siebie i otoczenie,
stosowanie do potrzeb i możliwości
•
Uczenie się poprzez wiedzę literaturową, wymianę
•
Uczenie się poprzez wiedzę literaturową, wymianę
wiedzy, doświadczenia własnych pracowników,
konkurentów i innych organizacji
•
Pozyskiwanie, tworzenie, upowszechnianie wiedzy i
umiejętności w organizacji
•
Weryfikacja i zmiana modeli myślowych pracowników –
zmienna rzeczywistość nie zdominowana przez nawyki,
rutynę i stereotypy
2008-05-17
252
Organizacja inteligentna
•
Organizacja, której najcenniejszym produktem
jest wiedza, mająca postać wartościowych
usług
•
Ma zdolność adaptowania się do zmian
•
Ma zdolność adaptowania się do zmian
zachodzących w otoczeniu, a nawet
wyprzedzanie tych zmian i aktywne
kształtowanie otoczenia
2008-05-17
253
Cechy organizacji inteligentnej
•
Odrzucenie tradycyjnych struktur organizacji
działalności, duża elastyczność przez stosowanie
krótkotrwałych układów czynności roboczych,
ciągłe prowadzenie procesu kwestionowania i
zmiany podstawowych założeń, norm i reguł
działania
zmiany podstawowych założeń, norm i reguł
działania
•
Zdolność wynajdywania nowych pól aktywności
•
Wysoka przedsiębiorczość wewnętrzna,
otwartość informacyjna
•
Ciągłe uczenie się
•
Partnerskie układy z dostawcami i klientami
2008-05-17
254
Nadzór korporacyjny
•
Corporate governance
•
Nadzór równoważący interesy wszystkich
podmiotów powiązanych z funkcjonowaniem
przedsiębiorstwa , na obyczajach i etyce
prowadzenia działalności biznesowej oraz
prowadzenia działalności biznesowej oraz
nieformalnych uwarunkowaniach
instytucjonalnych
•
Tworzenie mechanizmów i ról dla aktorów
procesu współdziałania gospodarczego, które
pozwalają uniknąć działań menadżerów
niezgodnych z interesami właścicieli, wierzycieli i
innych grup interesów
2008-05-17
255
•
Nadzór właścicielski – sprawowany przez
właściciela lub grupę akcjonariuszy
•
Nadzór korporacyjny – ponadto sprawowany
jest przez innych zainteresowanych
jest przez innych zainteresowanych
skutecznością zarządzania przedsiębiorstwem
2008-05-17
256
Społeczna odpowiedzialność
organizacji
•
Koncepcja organizacji służącej otoczeniu jako
podsatwa koncepcji spol. odp. przeds.
•
Adresaci działań podejmowanych przez org.:
–
Akcjonariusze lub udziałowcy
–
Akcjonariusze lub udziałowcy
–
Pracownicy
–
Klienci
–
Społeczeństwo
2008-05-17
257
Społeczna odpowiedzialność biznesu
•
Przestrzeganie prawa i prowadzenie
rzetelnego i uczciwego biznesu w stosunku do
klientów, pracowników i kontrahentów
•
Stworzenie odpowiedniej kultury
•
Stworzenie odpowiedniej kultury
organizacyjnej, gwarantującej pracownikom
możliwość rozwoju i przestrzeganie ich praw
•
Działalność na rzecz społeczności (akcje
charytatywne, pomocowe – przekazywanie
produktów, wsparcie finansowe, organizacja
imprez, pikników itp.)
2008-05-17
258
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
Nauka o organizacji wykład 6
Nauka o organizacji wykłady
nauka organizacji -wykłady z 08, Sem III
Nauka o organiacji wyklad nr 13, WSB K09, Nauka o organizacji - K. Łobos
nauki o organizacji wyklad 5, WSM Kawęczyńska semestr II, NAUKA O ORGANIZACJI WYKŁAD
NAUKA O ORGANIZACJI WYKŁAD NR 2 19.10.2008
nauka o organizacji 6 wykład, notatki
nauka o organiazcji 3 wykład, notatki
Nauka o organizacji wyklady
nauka o organizacji wykład III, WSM Kawęczyńska semestr II, NAUKA O ORGANIZACJI WYKŁAD
nauki o organizacji wyklad 4 (1), WSM Kawęczyńska semestr II, NAUKA O ORGANIZACJI WYKŁAD
nauka o organizacji 5 wykład, notatki
Nauka o organizacji wykład I, WSM Kawęczyńska semestr II, NAUKA O ORGANIZACJI WYKŁAD
nauka o organizacji wykład II, WSM Kawęczyńska semestr II, NAUKA O ORGANIZACJI WYKŁAD
nauki o organizacji wyklad 6, WSM Kawęczyńska semestr II, NAUKA O ORGANIZACJI WYKŁAD
NAUKA O ORGANIZACJI WYKŁAD NR 3 26.10.2008
Nauka o organiacji wyklad nr 14, WSB K09, Nauka o organizacji - K. Łobos
więcej podobnych podstron