EPOKA PIUSÓW
Pius XI i Pius XII, papieże lat 1922-1958
Epoka Piusów - Era pijańska używana jest dla scharakteryzowania trudnych dla papiestwa lat funkcjonowania w rzeczywistości politycznej, w której rozwijała się praktyka ustrojowa państw faszystowskich, przez następne 6 lat toczyła się globalna wojna.
Podział świata na część umownie zwaną „kapitalistyczną” i wciąż rozszerzającą się sferę wpływów radzieckich doprowadził do konfliktu zimnowojennego.
Lata 1922-1958 przedstawione są jako okres, kiedy Watykanie panował duch konserwatyzmu, a Pius XI i Pius XII dokonywali błędnych ocen politycznych, nie doceniając niebezpieczeństw związanych z rozwojem faszyzmu, a nawet pośrednio wspierając ten ustrój.
Pius XI (Ambrosio Damiano Achille Ratti) , ur. 31.05.1857 r. w Desio w Lombardii w średnio zamożnej rodzinie mieszczańskiej (ojciec był dyrektorem niewielkiej fabryki włókienniczej). 1879 przyjął święcenia kapłańskie, poświęcił się pracy naukowej. Od 1882 roku był profesorem w mediolańskim seminarium, w 1914 roku został prefektem Biblioteki Watykańskiej
Po I WŚ Ratti pracował w papieskiej służbie dyplomatycznej. Od 1918 r. był wizytatorem apostolskim w Polsce i na Litwie, w latach 1919-1921 pełnił w Polsce urząd nuncjusza papieskiego.
Wizerunek Rattiego w społeczeństwie polskim ukształtowała jego postawa jako komisarza plebiscytowego na Górnym Śląsku i Prusach Wschodnich, oceniana jako proniemiecka. Przez to w 1921 opuścił warszawską placówkę
W 1922- arcybiskup Mediolanu, po śmierci Benedykta XV
6 lutego 1922 roku został papieżem, wyboru dokonano w 14 głosowaniu
Pontyfikat Piusa XI rozpoczął się wraz z dojściem we Włoszech do władzy Benito Mussoliniego, a zakończył się 10 lutego 1939r.
Przełomem w stosunkach pomiędzy państwem włoskim a stolicą Apostolską było podpisanie Paktów Laterańskich ( rozwiązanie tzw. Kwestii rzymskiej, uwalniały papieży „z niewoli watykańskiej”. Pakty zawarte w 1929, składały się z przygotowanych przez 3 lata dokumentów : porozumienie, konwencja finansowa i konkordat.
Na mocy porozumienia pełną podmiotowość uzyskało Citta del Vaticano o powierzchni 44 hektarów, z papieżem jako głową państwa.
Konwencja finansowa regulowała zobowiązania finansowe Włoch powstałe w wyniku likwidacji Państwa Kościelnego .
Konkordat zawierał korzystne rozwiązania dla papiestwa.
Katolicyzm został uznany za religię państwową,
prawo państwa włoskiego nie mogło być uchwalane w sposób sprzeczny z prawem kanonicznym,
nauka religii stała się obowiązkowa w szkołach.
Śluby kościelne pociągały ze sobą skutki cywilnoprawne, a sprawy małżeńskie podlegały jurysdykcji sądów duchownych
Kościół podjął zobowiązanie, że kler wycofa się z wszelkich form aktywności politycznej
Pius XI zawarł 11 konkordatów, z Polską w 1925 r.
Pius XII ( Eugenio Maria Giuseppe Giovanni Pacelli) – bliski współpracownik Piusa XI i sekretarz stanu. Urodził się w Rzymie 2 marca 1876 r. w rodzinie szlacheckiej od pokoleń związanej ze służbą urzędniczą w stolicy apostolskiej. Człowiek o szerokich zainteresowaniach, intelektualistą, znawcą sztuki klasycznej, filozofii i muzyki. 1899 – przyjął święcenia kapłańskie. 1902- doktor praw
Od 1901 pracował w watykańskim sekretariacie stanu. 1917- mianowany został nuncjuszem w Monachium, jednocześnie otrzymując sakrę arcybiskupią.
W 1920 akredytował się Pacelli jako nuncjusz w Republice Weimarskiej
Prowadził zakończone niepowodzeniem rozmowy z Rosją Radziecką. Ich celem było uzyskanie zmian w radzieckiej polityce wyznaniowej, prawdopodobnie w zamian za uznanie ZSRR przez Watykan
1929- został mianowany na kardynała
1930- objął stanowisko sekretarza stanu
1936- wizyta w USA i spotkanie z prezydentem Rooseveltem
Pius XI po przeżytej w Polsce wojnie polsko-bolszewickiej obawiał się komunizmu, niechęć do partii politycznych, postrzeganych przez jego jako organizacje sprzeczne z duchem solidaryzmu społecznego i stanowiące element nieakceptowanej podówczas demokracji.
Włoska Partia Chrześcijańsko-Ludowa „Partito Popolare Italiana” założona w 1918 r., przez księdza Luigiego Sturzo za aprobatą papieża Benedykta XV i jego sekretarza stanu Gaspariego. Postępowy program partii ( sprawa kobiet, reforma rolna, autonomia gmin) zawierał w sobie także postulaty obrony kościoła, rodziny, wolność religijną i uprawnienie Kościoła do swobodnego nauczania religii. Kościół wycofał poparcie dla tej partii, a na mocy decyzji Sekretarza Stanu duchowni mieli zerwać wszelkie kontakty z samą partią i jej prasą.
Pius XII – kierowano ku niemu zarzuty braku obiektywizmu i germanofilstwa ( w wyniku długotrwałych związkach z Niemcami)
Zarzuty formułowane pod adresem Piusa XI i Piusa XII w związku z ich stosunkiem do faszyzmu : braku zasadniczego potępienia faszyzmu w oficjalnych dokumentach watykańskich, oraz prowadzenie ugodowej polityki w stosunku do reżymów faszystowskich.
Pius XII umarł 9.10.1958 r.
Pius XI wydał ponad 20 encyklik