Edukacja we Włoszech
Pierwsza reforma - 1848 (zatwierdzona w 1859) - dokładnie określa podstawy ingerencji państwa w szkolnictwo, z wyraźnym ograniczeniem wpływu hierarchii kościelnej, obowiązek szkolny i bezpłatność nauczania.
Szkolnictwo włoskie możemy podzielić na 5 cykli programowych.
Obowiązek szkolny obejmuje dzieci w wieku od 6 do 16 lat.
I cykl przedszkolny- obejmuje dzieci w wieku od 3 do 6 lat. Nie jest obowiązkowy.
Edukacja przedszkolna.
Obejmuje ono dzieci od 3 do 6 lat. Edukacja przedszkolna jest bezpłatna. Rodzice ponoszą jedynie koszty transportu i wyżywienia dzieci. Rodziny o niskich dochodach są zwolnione z opłat. Dzieci grupowane są według wieku. Grupy liczą od 18 do 26 osób. Najstarsza placówka została założona pod koniec 1828 r.
II cykl podstawowy- uczęszczają tam dzieci od 6 do 11 lat. Jest to kształcenie obowiązkowe, 5- letnie nauczanie w szkole podstawowej. Szkołę podstawową kończy egzamin oceniający efekty uczenia się.
Stosowane są następujące formy organizacyjne:
1. 40 godzin tygodniowo, szkoła o pełnym czasie pracy, czyli 5 dni w tygodniu po 8 godzin (od8.30 do 16.30)łącznie z posiłkiem dla dzieci,
2. 30 godzin tygodniowo- 6 dni w tygodniu, w soboty również po 5 godzin dziennie (od 8.30 do 13.00). najwięcej szkół pracuje w tym rytmie zajęć.
3. 30-37 godzin tygodniowo- 5 lub 6 dni w tygodniu przed południem i 1 lub 2 dni po południu.
Szkoły dostosowują się do życzeń rodziców i organizują zajęcia pozalekcyjne po południu (jeśli dziecko ma obowiązkowych 30 godzin, to dodatkowo przez 7 godzin może uczestniczyć w zajęciach pozalekcyjnych).
Szkoła podstawowa.
Do szkoły podstawowej przyjmuje się dzieci, które osiągnęły wiek 6 lat. Kształcenie jest bezpłatne.
Program nauczania włoskiej szkoły podstawowej obejmuje: język włoski, język obcy, matematykę, nauki przyrodnicze, wychowanie techniczne, informatykę, historię, geografię, nauki społeczne, kształcenie wyobraźni, edukację muzyczną, plastyczną, zajęcia psychomotoryczne.
Liczba godzin lekcyjnych wynosi 27 tygodniowo w pierwszej klasie, 30 w drugiej i następnych. Nauczyciele dokonują okresowej i rocznej oceny postępów w nauce i zachowania uczniów przyznając stopnie od 0 do 10. Na poziomie szkoły podstawowej oprócz stopnia, uczeń otrzymuje również ocenę opisową uzasadniającą stopień.
Rok szkolny podzielony jest na 2 lub 3 semestry.
III cykl średni pierwszego stopnia- obejmuje młodzież w wieku od 11 do 14 lat. Ma ona charakter er obowiązkowy. Celem realizowanego w szkole procesu dydaktycznego jest ukierunkowanie dalszego kształcenia uczniów. Szkoła pierwszego stopnia kończy się egzaminem, który pozwoli na uzyskanie świadectwa. Trzyletnia szkoła średnia I stopnia, odpowiednik polskiego gimnazjum, kształci obligatoryjnie dzieci w wieku od 11 do 14 lat. Jeśli absolwent szkoły średniej I stopnia nie zda egzaminu końcowego, nie otrzyma świadectwa, nie musi kontynuować nauki pod warunkiem, że wykaże, iż kształcił się przez 8 lat.
Szkoła średnia I stopnia zapewnia bezpłatną edukację wszystkim dzieciom, bez względu na ich pochodzenie i stan socjalny.
IV cykl średni drugiego stopnia- obejmuje młodzież od 14. roku życia. Nie jest ona obowiązkowa. Uczeń musi dokonać wyboru dalszej drogi własnego rozwoju.
Szkoła średnia drugiego stopnia (scuola secondaria superiore) kształci młodzież w wieku 14-19 lat i przyjmuje się do niej osoby posiadające świadectwo ukończenia pierwszego cyklu systemu edukacji.
Po zwolnieniu z obowiązku szkolnego, uczniowie (którzy ukończyli 16 rok życia), chcący uczęszczać dalej do szkoły w celu zdobycia zawodu lub średniego wykształcenia mogą kontynuować edukację, wybierając:
- Szkołę średnią drugiego stopnia (scuola secondaria superiore);
- Regionalny kurs zawodowy (corso di formazione professionale di competenza regionale);
- Obowiązkowe praktyki przyuczające do zawodu (contratto di apprendistato).
Jeśli uczeń uświadomi sobie, że wybrał nieodpowiedni dla niego kierunek nauki, może go zmienić, wybierając jedną z dwóch pozostałych opcji, ponieważ wszystkie wymienione powyżej szkoły ponadpodstawowe są równorzędne.
Szkolnictwo średnie drugiego stopnia dzieli się następująco:
1) szkoły ogólnokształcące (ordine classico, scientific e magistrale),
2) szkoły techniczne (ordine tecnico),
3) szkoły zawodowe (ordine professionale),
4) szkoły artystyczne (ordine artistico).
Szkoły ogólnokształcące
Liceum, trwa 5 lat i dzieli się na dwa dwuletnie cykle nauczania i piąty rok nauki, który służy do pogłębienia zdobytej wiedzy, przygotowania do egzaminu końcowego i przygotowania się do wyboru odpowiedniego kierunku studiów uniwersyteckich. Zajęcia realizowane są w wymiarze ok. 30godzin tygodniowo. Licea proponują naukę w sześciu profilach:
Klasyczny – przedmioty rozszerzone/dodatkowe: język i kultura łacińska, język i kultura grecka, historia, filozofia;
Ścisły – przedmioty rozszerzone/dodatkowe: matematyka, fizyka, chemia, biologia, geografia, informatyka;
Językowy – przedmioty rozszerzone/dodatkowe: język i literatura łacińska oraz język i literatura trzech nowożytnych krajów (np. francuski, hiszpański, niemiecki, angielski, rosyjski, arabski, chiński)
Artystyczny – przedmioty dodatkowe/rozszerzone: elementy architektury, historia sztuki oraz praktyczne zajęcia z rysunku, rzeźby, grafiki, projektowania;
Humanistyczny (Nauka o człowieku) – przedmioty dodatkowe/rozszerzone: pedagogika, psychologia, antropologia, socjologia;
Muzyczno-taneczny – przedmioty dodatkowe/rozszerzone: historia muzyki i tańca, praktyczne zajęcia muzyczne, taneczne, tworzenia choreografii.
Szkoły techniczne
Nauka w średnich szkołach technicznych trwa pięć lat. Program nauczania obejmuje blok przedmiotów ogólnych i przedmiotów specjalistycznych.
Szkoły techniczne podzielone są na różne sektory i specjalizacje. Najbardziej są rozpowszechnione:
handel – specjalizacje: administracja, handel wewnętrzny, handel zagraniczny, programowanie informatyczne, zarządzanie przedsiębiorstwem (np. winiarnią) itp.
przemysł – specjalizacje: mechanika, mechanika precyzyjna, metalurgia, elektrotechnika, elektronika, energia jądrowa, fizyka przemysłowa, telekomunikacja, chemia przemysłowa itp.
rolnictwo – specjalizacje: przemysł rolniczy, leśnictwo, ekologia itp.
sektor morski – specjalizacje: kapitan, stoczniowiec, mechanik.
turystyka – specjalizacje: hotelarstwo, reklama, ekonomika turystyki, itp.
A także takie jak: informatyka i telekomunikacja, grafika i komunikacja, biotechnologia, technika żywienia, transport i logistyka, projektowanie ubrań, budownictwo itd.
Szkoły zawodowe
Nauka w średnich szkołach zawodowych trwa pięć lat. Ich program przewiduje trzy lata podstawowej nauki i dwa lata na poziomie wyższym. Szkoła przygotowująca do zawodu trwa 4 lata i każdy uczeń ma możliwość podjęcia dodatkowego, piątego roku nauki, podczas którego przygotowuje się do egzaminu dojrzałości. Piąty rok nauki nie jest obowiązkowy. W tym momencie taka osoba może zakończyć swoją edukację i ubiegać się o pracę, jednak nie ma możliwości pójścia na studia wyższe.
Oferowane są specjalności:
rolnicze (rolnictwo, przemysł rolniczy),
przemysłowe (ekonomia i biznes, włókiennictwo, budownictwo, analityka, mechanika, elektryczność i elektronika)
usługowe (ekonomia turystyki, reklama, hotelarstwo, usługi socjalne, usługi społeczne i zdrowotne).
Oceny, promocje do kolejnych klas, system kredytów, egzamin dojrzałości
Oceny okresowe i roczne w skali 0 - 10 obejmujące naukę i zachowanie wystawiają nauczyciele. Aby otrzymać promocję do kolejnej klasy uczeń musi otrzymać minimum ocenę 6 z każdego z przedmiotów oraz z zachowania. Wyniki ucznia są oceniane przed rozpoczęciem nowego roku szkolnego. Uczniowie, którzy uzyskają wtedy co najmniej ocenę 6 są przyjmowani do następnej klasy.
Kursy zawodowe
Wszyscy absolwenci szkół średnich II stopnia (niezależnie od typu szkoły) mogą ukończyć różne treściowo i czasowo (półroczne, roczne, dwuletnie, itp.) kursy zawodowe, które zapewniają fachowe i szybkie przeszkolenie zawodowe.
Dla absolwentów szkół średnich II stopnia są organizowane kursy z trzech zazwyczaj dziedzin: rolnictwo, przemysł, usługi.
Są to następujące rodzaje kursów:
kwalifikacyjne,
doskonalące (aktualizujące wiedzę, pogłębiające umiejętności),
specjalizacyjne i specjalistyczne.
Na niektórych kursach istnieje selekcja wstępna.
IV cykl wyższy- obejmuje uniwersytety, szkoły wyższe artystyczne, kursy kształcenia i dokształcania zawodowego dla absolwentów szkół średnich.
Uniwersytety włoskie posiadają wydziały: rolnictwo(rolnictwo, weterynaria), architektura, ekonomia (ekonomia, statystyka), prawo, inżynieria, medycyna (medycyna, farmacja),nauki polityczne, nauki przyrodnicze, nauki humanistyczne (literatura, języki, pedagogika, psychologia).
Na studia mają prawo przystąpić uczniowie po 5-letniej szkole średniej II stopnia oraz absolwenci liceum klasycznego.
Najczęściej studia są 4- letnie. W przypadku inżynierii i medycyny trwają 5 lub 6 lat.
Szkoły artystyczne.
Studia trwają 4 lata i obejmują specjalizację w zakresie malarstwa, rzeźby, dekoracji i scenografii.
Poza Akademią Sztuk Pięknych istnieją także inne szkoły artystyczne, takie jak: Narodowa Akademia Tańca, Narodowa Akademia Sztuki Dramatycznej, Wyższa Szkoła Sztuki Użytkowej oraz Akademia Muzyczna.
Włoski system szkolnictwa wyższego obejmuje dwa sektory – sektor uniwersytecki (università statali), w skład którego wchodzi około 100 instytucji uniwersyteckich (68 państwowych uniwersytetów, 27 prywatnych uniwersytetów, 2 uniwersytety dla obcokrajowców, 6 szkół wyższych wyspecjalizowanych w edukacji podyplomowej oraz 6 uniwersytetów kształcących na odległość) oraz sektor nieuniwersytecki (università non statali, legalmente riconosciute).
Sektor nieuniwersytecki w skład tego sektora uczelnie prowadzące studia artystyczne i muzyczne (akademie sztuk i konserwatoria muzyczne), a ponadto szkoły nauk religijnych, wojskowe i policyjne.
Aby dostać się na studia prowadzące do laurea specialistica (LS), studenci muszą posiadać stopień laurea (L) lub inne równoważne kwalifikacje akademickie uzyskane za granicą i oficjalnie uznane przez włoski system edukacyjny.
Zniesiono dyplom uniwersytecki oraz stopień laurea, uzyskiwany zgodnie ze starymi zasadami, wprowadzając nową strukturę studiów składającą się z 3 cykli kształcenia. ' Pierwszy cykl, trwający 3 lata, wymagający zdobycia 180 punktów, kończy się uzyskaniem stopnia akademickiego laurea (L). Studia pierwszego cyklu powinny zapewnić studentom zrozumienie metod oraz aspektów kulturowych, naukowych i zawodowych danej dziedziny wiedzy. Drugi cykl, trwający 2 lata (120 punktów), kończy się uzyskaniem stopnia specjalizacji laurea specialistica (LS).
Skala ocen wynosi 0-30 punktów, aby zaliczyć dany przedmiot należy uzyskać minimum 18 punktów. Egzaminy najczęściej mają formę ustną, choć zdarzają się egzaminy pisemne. Sesja zawsze trwa dwa miesiące (styczeń-luty, czerwiec-lipiec, wrzesień-październik) i jest podzielona na dwa podejścia egzaminacyjne, tak zwane primo appello i secondo appello. Do egzaminu można podejść w sesji letniej lub nawet jesiennej. Obrona pracy polega na wygłoszeniu krótkiej prezentacji przed komisją na temat swojej pracy, i udzielaniu odpowiedzi na zadawane przez komisję pytania.
W systemie szkolnictwa uniwersyteckiego Włoch można wyróżnić 5 kategorii pracowników akademickich: profesorowie pierwszego poziomu (professori di prima fascia) lub inaczej profesorowie zwyczajni (professori ordinari), profesorowie drugiego poziomu (professori di seconda fascia) lub profesorowie stowarzyszeni (professori associati), pracownicy badawczy (profesorowie badawczy), profesorowie kontraktowi oraz lektorzy języków obcych (lettori). Ponadto zatrudnia się wykładowców zagranicznych w ramach bilateralnych porozumień pomiędzy uczeniami, zwłaszcza w dziedzinie języków obcych i literatury.
Włochy to jedyny kraj w Europie, gdzie bycie osobą niepełnosprawną nie przysparza dodatkowych kłopotów. Osoby takie otoczone są opieką, szacunkiem i zrozumieniem całego społeczeństwa. Takie postawy są kształtowane podczas całej nauki szkolnej.
Dzieci pełno- i niepełnosprawne kształcą się razem od 1977 r. Poprzez włączenie dzieci niepełnosprawnych do normalnych klas przewiduje zmniejszenie liczby osób w klasie do 20, jeżeli w danej klasie jest choćby jedno dziecko niepełnosprawne. W klasach integracyjnych obecnych jest dwóch nauczycieli: nauczyciel wychowawca i nauczyciel wspomagający w pełnym wymiarze godzin. W klasach takich najczęściej uczęszcza jedno lub dwoje dzieci upośledzonych, którymi głównie zajmuje się nauczyciel wspomagający.