Funkcje systemu finansowego:

- monetarna

- kapitałowo-redystrybucyjna

- kontrolna

Rynki finansowe:

- pierwotne i wtórne

- powszechnych transakcji finansowych i zindywidualizowanych transakcji finansowych

- pieniężne i kapitałowe

- hurtowe i detaliczne

- krajowe i międzynarodowe

- kasowe i terminowe

Pierwotny-to rynek emisyjny na którym, rynek na którym ma miejsce pierwsza transakcja dotycząca danego instrumentu finansowego

Wtórny- to rynek kolejnych transakcji, których przedmiotem jest dany instrument finansowy

Instytucje finansowe: (pośrednicy finansowi) to podmioty ekonomiczne, które specjalizują się w przyjmowaniu na siebie zobowiązań finansowych.

Rodzaje instytucji finansowych:

- pośrednicy pasywni: kantory walutowe, domy maklerskie, firmy faktoringowe

- pośrednicy aktywni: towarzystwa ubezpieczeniowe, fundusze emerytalne, firmy Ventrue capital, banki inwestycyjne

- instytucje tworzące pieniądz: banki centralne, banki komercyjne

Instrumenty fiskalne: podatki,cła, opłaty publiczne, składni na ubezpieczenia

Zasoby pieniężne: aktywa finansowe znajdujące się w dyspozycji różnych podmiotów

Przedmiotowa klasyfikacja zjawisk finansowych:

-przychody i wydatki realne

- przychody i wydatki redystrybuc ji budżetowej

- przychody i wydatki redystrybucji poza budżetowej

- przychody i wydatki kredytowe

Podmiotowa klasyfikacja zjawisk finansowych:

- finanse gospodarstw domowych

- finanse przedsiębiorstw

- finanse banków

- finanse towarzystw ubezpieczeniowych

- finanse władzy publicznej

- finanse instytucji niekomercyjnych

- finanse międzynarodowe

PIENIĄDZ- to materialny lub niematerialny środek, który można wymienić na towar lub usługę.

Funckje pieniądza:

- miernik wartości(cena)

- środek wymiany

- środek tezauryzacji( pieniądz czasowo wycofany z obiegu stanowiąc oszczędności tych którzy go posiadają)

- środek płatniczy

WŁASNOŚCI PIENIĄDZA:poręczność, stabilność, jednolitość, trwałość, podzielność, rozpoznawalność, akceptowalność

Polityka finansowa: świadome kierowanie przyszłym przebiegiem zjawisk finansowych przez dokonywanie wyboru zarówno celów, które mają być osiągnięte jak i sposobów lub metod ich realizacji.

Makroekonomiczna polityka finansowa:

- polityka pieniężna (całokształt działań podejmowanych przez bank centralny w celu zaopatrzenia podmiotów gospodarujących w pieniądz i kredyt)

- polityka fiskalna( wszystkie posunięcia rządu w sferze dochodów,przychodów, wydatków, rozchodów publicznych w celu wywarcia wpływu na sytuację społeczną i gospodarczą kraju.

Gospodarka finansowa: wszystkie formy działania w obszarze zjawisk finansowych w szczególności działania związane z przygotowaniem różnego rodzaju operacji pieniężnych.

Rodzaje pieniądza:

- pieniądz gotówkowy :pieniądz kruszcowy,metalowy, papierowy

- pieniądz bezgotówkowy: czeki,weksle, obligacje, bony, karty płatnicze, pieniądz elektorniczny.

- pieniądz międzynarodowy

System pieniężny: forma organizacji obiegu pieniężnego, na którą składa się określona jednostka monetarna, jej stosunek do złota i do innych walut.

Systemy pieniężne:

- złoty standard

- waluta pozłacana

- waluta manipulowana

- system z Bretton Woods

- Europejski wąż walutowy

- Europejski system walutowy

- Unia monetarna

Kategorie finansowe:przychodowe(cena,przychód pieniężny),dochodowe(dochód, zysk), wydatkowo-kosztowe(procent, renta pieniężna), dłużne(pożyczka pieniężna, kredyt) , publicznoprawne(podatek, opłata)

Rynek pieniężny- na którym zawierają się krótkoterminowe transakcje a przedmiotem są depozyty, lokaty bankowe

Funkcje rynku pieniężnego:

- umożliwia lokowanie przejściowych nadwyżek pieniężnych, a z drugiej strony uzupełnianie niedoborów

- umożliwia władzom monetarnym prowadzenie polityki pieniężnej

- ilustruje stan gospodarki

Rynek walutowy:miejsce konfrontacji podaży walut z popytem na waluty.

Funkcje rynku walutowego: wyznacza kursy walut, stwarza możliwości porównywania cen na rynkach międzynarodowych, ułatwia efektywną alokacje zasobów,umożliwia regulowanie płynności

INFLACJA: utrzymujący się wzrost ogólnego poziomu cen dóbr i usług skutkujący spadkiem siły nabywczej pieniądza

Przyczyny inflacji:nadmierna emisja pieniądza, niespodziewany wzrost kosztów produkcyjnych, niezróważony budżet państwa, przeinwestowanie gospodarki.

Skutki inflacji: niechęć do podejmowania inwestycji, spadek innowacji i produkcyjności z powodu zmiejszającego się zainteresowania kredytami, na które nakłada się wysokie odsetki,więcej złotówek trzeba zapłacić za jednostkę waluty obcej, osłabienie wiarygodności państwa u wierzycieli.

Deflacja- spadek cen

Cechy banków centralnych: monopol na emisje pieniądza, niezależność, zakaz udzielania kredytów bezpośrednio dla rządu.

Funkcje banków centralnych: emisyjna (utrzymywanie systemów płatniczych), bank banków, bank państwa(zarządzanie rezerwami walutowymi)

Cel banku centralnego : utrzymanie stabilnego poziomu cen, przy jednoczesnym wspieraniu polityki gospodarczej rządu.

BUDŻET PAŃSTWA:

Budżet państwa można określić jako zestawienie dochodów i wydatków oraz rozchodów i przychodów państwa w pewnym okresie - najważniejszy plan finansowy państwa. Wymaga autoryzacji politycznej przez parlament i organy przedstawicielskie samorządu terytorialnego. Podstawą tworzenia budżetu jest ustawa przyjmowana przez parlament, który upoważnia rząd do realizacji określonych w ustawie dochodów i wydatków.

Budżet uwzględnia przychody i rozchody następujących instytucji

• sądów i trybunałów,

• administracji rządowej.

Pojęcie budżetu państwa może być rozumiane w trzech aspektach:

• ekonomicznym – pewien fundusz pieniężny,

• prawnym – pewien akt normatywny,

• technicznym (konstrukcja techniczna) – wszelkie czynności związane z gromadzeniem i wydatkowaniem środków budżetowych.

Celem sporządzania budżetu jest racjonalizacja wydatków. Budżet stanowi podstawę finansowego planowania przedsięwzięć oraz dostarcza najważniejszych informacji potrzebnych do kontroli prowadzonej działalności.

FUNKCJE EKONOMICZNE:

• redystrybucyjna - budżet państwa, przejmując podatki, cła i inne opłaty od przedsiębiorstw i gospodarstw domowych dokonuje ich rozdziału pomiędzy inne podmioty, zarówno w wyniku transferów nieodpłatnych (renty, emerytury, pomoc publiczna, nieoprocentowane kredyty) jak i przez zakup dóbr i usług na rynku.

• stabilizacyjna - budżet łagodzi wahania cyklu koniunkturalnego i zapewnia zrównoważony wzrost gospodarki kapitalistycznej

• skarbowa - budżet przejmuje podatki, cła i inne opłaty

• alokacyjna - budżet służy rozmieszczeniu dóbr i usług w gospodarce, przez finansowanie inwestycji publicznych

• bodźcowa - przez redystrybucję dochodu budżet (zwłaszcza zakupy dóbr i usług, ale także dotacje i subwencje) stymuluje działalność podmiotów gospodarczych, podaż, popyt i ceny

FUNCKE POLITYCZNE:

• planowości - budżet jest planem finansowym państwa, do którego wykonania zobowiązana jest administracja

• kontrolna - umożliwienie kontroli nad władzą wykonawczą co do prawidłowego wykonywania budżetu

• polityczna - umożliwienie kontroli władzy wykonawczej przez ustawodawczą, gdyż budżet uchwalany jest w formie ustawy

ZASADY BUDŻETOWE

• uprzedniości - uchwalenie budżetu przed rozpoczęciem nowego roku budżetowego

• równowagi budżetowej - (tzw. złota zasada) dochód powinien pokrywać wydatki, w praktyce jest to trudne do zrealizowania

• roczności - budżet obejmuje rok (niekoniecznie kalendarzowy)

• zupełności - budżet dotyczy wszystkich dochodów i wydatków państwa

• jedności - budżet powinien być ujęty w jednym zestawieniu

• jawności - budżet powinien być ogólnodostępny

BUDŻET ZADANIOWY

to metoda zarządzania finansami publicznymi, ukierunkowana na osiąganie większej skuteczności oraz efektywności i przejrzystości wydatkowania środków publicznych, polegająca na:

1. opracowywaniu budżetu państwa w oparciu o cele budżetu zadaniowego, zgodne ze wskazaniami zawartymi w dokumentach strategicznych i programowych rządu, w ramach których to celów, umieszczane są - właściwe przedmiotowo tym celom - zadania, wraz z adekwatnymi miernikami informującymi o rezultatach/wynikach realizacji tych zadań - a także o rezultatach/wynikach realizacji ich części składowych (a zarazem - o stopniu osiągania celów budżetowych zadań w aspekcie skuteczności oraz efektywności),

2. monitorowaniu oraz ewaluacji poszczególnych zadań budżetu zadaniowego za pomocą mierników, dzięki czemu wytwarzane są informacje efektywnościowe (ang. performance information) służące podnoszeniu jakości alokacji w planowaniu budżetu w kolejnych latach/okresach planowania budżetowego,

3. praktycznym stosowaniu informacji efektywnościowych w procesie planowania budżetu przez rząd, a także wykorzystaniu ich podczas prac parlamentarnych nad uchwalaniem ustawy budżetowej (najczęściej jako tzw.: performance-informed budgeting)

Budżet zadaniowy został przygotowany w 2009 roku przez Ministerstwo Finansów^[3]. Pierwszy raport wykonania budżetu za rok 2009 został opublikowany w 2010 roku^[

Podatek – obowiązkowe świadczenie pieniężne pobierane przez związek publicznoprawny (państwo, jednostka samorządu terytorialnego) bez konkretnego, bezpośredniego świadczenia wzajemnego. Zebrane podatki są wykorzystywane na potrzeby ustalone przez organ pobierający.

Współcześnie pieniądze z podatków trafiają do skarbu państwa, województwa, powiatu albo gminy, które dzięki temu mogą inwestować w rozwój infrastruktury, wojska, policji, oświaty, służby zdrowia, itp. Obecnie uznaje się, iż podatki są świadczeniami pieniężnymi, jednakże w historii znane są również podatki świadczone w innych niż pieniądz dobrach.

Zgodnie z polskim prawem daniny, aby zostały uznane za podatki muszą posiadać 4 cechy:

• nieodpłatność

• przymusowość

• powszechność

• bezzwrotność

Podatki dzielą się na:

• bezpośrednie – nałożone na dochód lub majątek podatnika, np. podatek dochodowy, gruntowy, spadkowy;

• pośrednie – nakładane na przedmiot spożycia, np. VAT, akcyza – ostatecznie płaci konsument.

• Majątkowe- (od darowizn,podatek rolny…)

TYPY PODATKÓW

klasyfikacja podatków wg OECD^[1]:

• podatki dochodowe

  • podatek dochodowy od osób fizycznych (PIT)

  • podatek dochodowy od osób prawnych (CIT)

• Obowiązkowe składki ubezpieczeniowe, zdrowotne itp.

• opodatkowanie własności

  • Podatki od nieruchomości

    • podatek rolny (gruntowy)

    • podatek leśny

  • podatek od spadków i darowizn

• podatki od towarów i usług

  • podatek od wartości dodanej (VAT);

  • akcyza: podatek pobierany od spożycia niektórych artykułów, pobiera się od przedsiębiorcy, który wlicza ją do ceny towaru;

  • cło: podatek graniczny od towarów, w ostatecznym rozrachunku płaci konsument (część doktryny prawa podatkowego nie uważa ceł za podatki ze względu iż jego celem nie jest co do zasady ochrona interesu finansowego fiskusa, ale ochrona rynku wewnętrznego. Zgodnie z klasyfikacją dochodów budżetu państwa wpływy z tytułu ceł są włączane do pozycji dochody niepodatkowe. Zgodnie z tą klasyfikacją cło należy do kategorii , czyli świadczeń, którym towarzyszy równoległe świadczenie ekwiwalentne w postaci pozwolenia na wwóz lub wywóz towarów);

  • inne

    • podatek od posiadania psa (Obecnie podatek od psów został zmieniony na opłatę)

    • podatek od środków transportowych

    • podatek od czynności cywilnoprawnych

    • podatek od gier

Podatek cedularny, typ opodatkowania polegający na odrębnym opodatkowywaniu każdego rodzaju dochodów podatników. Pozwala na preferowanie jednych, a dyskryminowanie innych rodzajów dochodów przez ustalanie zróżnicowanych stawek i skal opodatkowania. Utrudnia jednak stosowanie progresji w stosunku do podatników osiągających dochody z kilku źródeł.

W procesie rynkowym występuje przemieszczenie obciążenia podatkowego, w wyniku czego podatkami jest obciążona całkowicie lub częściowo inna ooba niż płatnik podatku.

FUNKCJE PODATKÓW:

Do podstawowych funkcji podatku należą:

• fiskalna (inaczej dochodowa),

• regulacyjna,

• stymulacyjna,

• informacyjna.

NORMY OSTROŻNOŚCIOWE

Normy ostrożnościowe regulują działalność banku jako firmy i zapobiegają indywidualnym upadkom. Regulacje polegają np. na kontroli ryzyka w działalności bankowej, ograniczeniu rozmiarów aktywności banku (limity kredytowe i inwestycyjne), czy też określeniu wymogów kapitałowych. Wymogi regulacyjne dotyczą również sprawozdawczości banku (wymogi informacyjne) i procedur dotyczących likwidacji banku, tak aby nie dopuścić do funkcjonowania niewypłacalnych instytucji, co może rodzić zjawisko hazardu moralnego.

Regulacje:

Jedną z podstawowych regulacji ostrożnościowych jest wymóg posiadania minimum kapitałowego, zarówno w momencie otrzymania licencji (5 mln euro), jak i podczas działalności banku. Bank musi posiadać współczynnik wypłacalności (adekwatności kapitałowej) na poziomie 8%.