KIERUNKI W PSYCHOLOGII

Historyczne podstawy psychologii: strukturalizm, funkcjonalizm, psychologia Gestalt

Współczesne kierunki:

• Kierunek psychodynamiczny

• Kierunek behawiorystyczny

• Kierunek humanistyczny

• Kierunek poznawczy

• Kierunek biologiczny

• Kierunek ewolucjonistyczny

• Kierunek społeczno-kulturowy

„Psychologia ma długą przeszłość, ale jej prawdziwa historia jest krótka.” - Herman Ebbinghaus

1879r. - Wilhelm Wundt zakłada w Lipsku pierwsze laboratorium psychologii eksperymentalnej.

Strukturalizm:

• Pierwszy oficjalny kierunek psychologii

• Zadaniem psychologii jest szczegółowo badać świadomość

• Każdy proces psychiczny można rozbić na proste elementy (wrażenia)

• Introspekcja – „spojrzenie do wewnątrz”, systematyczne obserwowanie własnych myśli i uczuć dotyczących określonych doznań sensorycznych

• W. Wundt, E. Titchener

Funkcjonalizm:

• Cel: gromadzić wiedzę o umyśle, aby ją wykorzystać do lepszego przystosowania się

• oparty na teorii ewolucji K. Darwina

• Jaka jest funkcja danego zachowania w adaptacji człowieka do środowiska

• wkład w metody nauczania

• W. James, J. Dewey

Psychologia postaci (Gestalt):

• GESTALT – CAŁOŚĆ

• Całość jest czymś więcej niż prostą sumą części (H2O,Trójkąt Kanizsy)

Kierunek psychodynamiczny:

• Zygmunt Freud

• Zachowanie człowieka jest motywowane przez nieświadome siły wewnętrzne: popędy (libido i thanatos)

• główny cel działania człowieka: zredukować napięcie

• natura człowieka nie jest racjonalna – naszymi działaniami kierują nieświadome motywy

• znaczenie wczesnego dzieciństwa

Struktura osobowości wg Freuda:

• ID – sfera biologicznie ukształtowana, obejmuje popędy, kieruje się zasadą przyjemności, jest nieuświadomiona

• EGO – sfera odpowiedzialna za zaspokojenie popędów w sposób realistyczny i akceptowalny społecznie, kieruje się zasadą rzeczywistości

• SUPEREGO – stanowi zbiór wartości charakterystycznych dla danej kultury (rodzaj sumienia i idealnego obrazu własnej osoby)

Metoda leczenia: psychoanaliza (metoda wolnych skojarzeń, analiza marzeń sennych, czynności pomyłkowych).

Kierunek behawiorystyczny:

• Początek XX wieku

• Psychologia powinna koncentrować się na rozumieniu bezpośredniego obserwowalnego zachowania

• Odejście od badań procesów wewnętrznych – niemożność ich obserwacji

• Cel: zrozumieć jak poszczególne bodźce kontrolują zachowania

• Zachowanie jest w pełni zdeterminowane przez warunki zewnętrzne i doświadczenie

• WYCHOWANIE > CECHY WRODZONE

• Iwan Pawłow – warunkowanie klasyczne

• John Watson „Dajcie mi tuzin zdrowych, prawidłowo zbudowanych niemowląt i dostarczcie im to wszystko, co składa się na mój własny, szczególny świat, a zapewniam was, że wezmę na chybił trafił jedno z nich i uczynię z niego dowolnego typu specjalistę, czy to będzie lekarz, sędzia, artysta, kupiec, a nawet żebrak czy złodziej, bez względu na jego talenty, skłonności, zdolności, zadatki i rasę przodków” (1925)

• Burrhus Skinner – warunkowanie sprawcze (wpływ kar i nagród na zachowanie)

• TEORIE UCZENIA SIĘ

Kierunek humanistyczny:

• lata 50-te XX wieku

• człowiek jest istotą aktywną, dobrą z natury, wolną, mającą zdolność dokonywania wyboru

• podkreślenie wyjątkowości każdej osoby

• człowiek sam w sobie jest wartością

• badanie zdolności człowieka do samorozwoju i samorealizacji

• SAMOREALIZACJA – NAJPEŁNIEJSZY ROZWÓJ SWOICH MOŻLIWOŚCI

• podejście holistyczne (np. włączenie kultury, sztuki)

Terapia skoncentrowana na kliencie C. Rogersa

Klient uzyskuje siłę i motywację do radzenia sobie, jeśli stworzy mu się odpowiednie warunki

Terapeuta stara się wytworzyć pełną akceptacji atmosferę (postawa bezwarunkowej akceptacji)

Celem jest pomoc klientowi w kontrolowaniu swojego życia i znalezieniu satysfakcjonującego rozwiązania swoich trudności.

Cechy osób samorealizujących się (wg A. Maslowa):

1. Są nastawieni realistycznie.

2. Akceptują samych siebie, innych ludzi oraz świat natury, za którym się opowiadają.

3. Odznaczają się dużą spontanicznością.

4. Są skoncentrowani na trudnościach a nie na sobie.

5. Cechuje ich pewien dystans i potrzeba odosobnienia.

6. Są niezależni i autonomiczni.

7. Oceniają ludzi i rzeczy raczej w sposób niekonwencjonalny niż stereotypowy.

8. Większość z nich miała głębokie doznania mistyczne czy duchowe, choć niekoniecznie o charakterze religijnym.

9. Identyfikują się z ludzkością.

10. Ich bliskie związki mają charakter głęboko uczuciowy, a nie powierzchowny.

11. Ich wartość i postawy są demokratyczne.

12. Nie mylą środków z celami.

13. Ich poczucie humoru jest filozoficzne i niezłośliwe.

14. Mają wielki zasób zdolności twórczych.

15. Są odporni na wpływy kulturowe, zachowują niezależność od danej kultury.

16. Wznoszą się ponad swoje środowisko, a nie tylko borykają się z nim.

Kierunek poznawczy:

• lata 50-60 XX wieku – rewolucja poznawcza

• KOMPUTER – model działania procesów psychicznych człowieka:

• mózg – komputer

• procesy psychiczne – oprogramowanie komputerowe

• główny temat zainteresowań: przetwarzanie informacji w umyśle (spostrzeganie, myślenie, zdobywanie wiedzy, uwaga, pamięć, podejmowanie decyzji...)

• podkreślenie subiektywnej rzeczywistości wewnętrznej każdego człowieka

• terapia poznawcza: A.Ellis, A.Beck (leczenie depresji)

KIERUNKI PSYCHOLOGII
Pogląd na naturę człowieka
Determinanty zachowania
Główny temat badań
Przedstawiciele