Teoria bezpieczeństwa
Zagadnienia na kolokwium:
Aksjologiczne aspekty rozważań o wojnie i pokoju w nowożytniej europejskiej myśli społecznej
Problemy wojny, bezpieczeństwa i pokoju w polskiej myśli społecznej okresu Odrodzenia i Oświecenia.
Pojęcia bezpieczeństwa narodowego i jego główne aspekty.
Pojecie i cechy charakterystyczne zagrożeń asymetrycznych.
Właściwości sytuacji kryzysowej.
Współzależność zagrożeń bezpieczeństwa międzynarodowego.
Pojęcia „suwerenność” i „racja stanu” z punktu widzenia bezpieczeństwa narodowego.
Z czego wynika tendencja do regionalizacji i globalizacji bezpieczeństwa.
Temat:Militarne uwarunkowania miedzynarodowego bezpieczeństwa.
Zbrojenia i wyścig zbrojeń.
Zbrojenia:
-rozwoj badania produkcja i utrzymanie dobr i usług służących zaspokojeniu potrzeb SZ, a w szczególności wszelkiego rodzaju broni i sprzętu wojskowego.
-dziedzina działań obron much, obejmująca przedsięwzięcia i wydatki mające na celu wyposażenie SZ w broń, sprzęt wojskowy i inne środki niezbędne do zaspakajania potrzeb obronnych państwa
Klasyfikacja rodzajów broni i zbrojeń:
-według rodzaju rażącego czynnika: konwencjonalna (broń biała, broń palna, broń rakietowa), niekonwencjonalna (jądrowa, chemiczna, biologiczna) Bron masowego rażenia - zdolna do rażenia ludzi oraz (lub) niszczenia uzbrojenia, obiektów infrastruktury i zmieniania warunkow dzialania na dużych obszarach. Skład: A, B, C.
-według przeznaczenia: broń zaczepna/ofensywna: broń obronna/defensywna.
Wyścig zbrojeń – przyczyny, przebieg, uwarunkowania polityczne.
Siła – jeden z zasadniczych elementow polityki zagranicznej państw, służący realizacji ich interesów(aspiracji) i wspierający inne narzędzia osiągania założonych celów. Jednym z ważniejszych komponentów siły jest czynnik wojskowy. Jego warość określają możliwości demograficzne, ekonomiczne, organizacyjne i naukowo-techniczne. Tak więc o militarnych możliwościach państwa świadczy jego przemysł zbrojeniowy, stan infrastruktury techniczno-obronnej, zaplecze logistyczne, stopień gotowości i zdolności bojowej SZ, a także merytoryczna treść i skuteczność zawartych sojuszy.
Wyścig zbrojeń – wzmożona rywalizacja w dziedzinie militarnej, polegająca na dążeniu państwa do posiadania zwiększonej ilości lub jakości materialnych środków i zasobów koniecznych do prowadzenia działań wojskowych.
Cechy charakterystyczne
-ewolucja do wymiaru globalnego, rozszerzonego na przestrzeń okołoziemską,
-szybkie tempo uwarunkowane postępem naukowo-technicznym
-konieczność uruchomienia coraz większych środków finansowych
Temat: Bezpieczeństwo państw w systemie międzynarodowym
Literatura:
1.Stefanowicz j „bezpieczeństwo współczesnych państw” Warszawa 1984
2.Kontrola zbrojeń, rozbrojenie u progu XXI wieku, red. A. Rotfeld, warszawa 2005
3.Bezpieczeństwo europejskie: koncepcje, instytucje, implikacje dla Polski, red. J.Czaputowicz, Warszawa 1997
4.Stosunki międzynarodowe, red. W. Melendowski, C. Mojsiewicz, Wrocław 2000
Sojusze polityczno-militarne
Sojusz – dwustronna lub wielostronna umowa międzynarodowa, w której kontrahenci zobowiązuja się do współpracy politycznej lub/i wojskowej oraz udzielania sobie wzajemnie pomocy w określonej przez strony sytuacji.
-układ o połączeniu wysiłków dwóch lub więcej państw z zamiarem wzmocnienia mocy obronnej każdego z nich przeciwko zbrojnej napaści z zewnątrz lub tez przygowaania napaści na inny podmiot stosunków miedzynarodowych (państwo, koalicję)
Cel – synergiczne wzmocnienie siły uczestników, a ich zawierania należy trajktowac jao podstawową metodę zrównoważenia siły bliższych i dalszych sąsiadów (funkcja utrzymania równowagi sił).
Zasady tworzenia sojuszy:
Przekonania, że państwo nie jest w stanie samodzielnie stawić czola zagrożeniom płynącym z niekorzystnych układów międzynarodowych, a zawierając sojusz zyska także szansę lub utrwali korzystne status quo.
Wzajemne ciążenie ku sobie potencjalnych sojuszników z uwagi na zbieżność celów lub interesów.
Dostateczny stopień współzależności (kompatybilności) politycznej, kulturowej, gospodarczej, wojskowej.
Sojusze polityczno-militarne
Ogólna typologia sojuszy:
-bilateralne – multilateralne
-ofensywne, defensywne, mieszane – najczęstszy typ
-permanentne (stałe) – tymczasowe (na czas określony)
-o stałych organach kierowania – bez wykształcenia takich organów
-równoprawne – nierówno prawne
-otwarte – limitowane
-formalne – nieformalne
- z jednoznacznie określonym celem – ogólne
-miedzy stronami o celach identycznych lub komplementarnych
-zawarte de jure, de facto lub pozorne (z podpisaniem odpowiednich umów lub podpisanie ale żadna ze stron nie ma zamiaru go przestrzegać)
Opłacalność sojuszu;
-państwo nie zostanie nadmiernie uzależnione od aliantów
-alianci nie uwikłają państwa w nieopłacalny konflikt
-państwo może być pewne dotrzymania warunków sojuszu
-sojusz okaże się dostatecznie trwały
Bezpieczeństwo zbiorowe
System bezpieczeństwa – określona metoda postępowania i środki jaimi posługują się państwa w stosunkach międzynarodowych, celem zapewnienia sobie możliwie trwałego poczucia bezpieczeństwa
Bezpieczeństwo zbiorowe – koncepcja oparta na założeniu, że gwarancja pokoju i bezpieczeństwa może być stan w którym wspólna wola państw nastawionych pokojowo w każdym wypadku przeważy siłe potencjalnego agresora.
Zasady:
-przyjęcie za cel wspólny utrzymania pokoju
-ograniczenie stosowania siły zbrojnej (nie konfrontacyjne strategie narodowe)
-załatwienie sporów drogą pokojową (bezpieczeństwo kooperatywne)
-obowiązek łączenia sił przeciwko każdemu państwu – naruszycielowi zasad systemu
-umocowanie instytucjonalne.
Globalny system bezpieczeństwa.
Idea funkcjonowania organizacji międzynarodowych, stopniowe osiaganie przez społeczność międzynarodową wyższego poziomu wspólnoty interesów i poczucia solidarności oraz doskonalenie prawa międzynarodowego, a także ograniczenie możliwości posługiwania się wojna jako instrument polityki, aż do całkowitego wykluczenia stosowania siły i groźby jej użycia.
Cel ONZ: ochrona przyszłych pokoleń od klęsk wojny i stworzenie warunków umożliwjących utrzymanie sprawiedliwości, poszanowania zobowiązań wynikających z umów oraz innych źródeł prawa miedzynarodowego
Metoda: utworzenie systemu bezpieczeństwa zbiorowego na podstawie przyjętych na siebie zobowiązań
-zakazu stosowania siły lub groźby jej użycia
-obowiązku regulowania sporów środkami pokojowymi
-stosowania sankcji zbiorowych wobec agresora
Globalny system bezpieczeństwa.
Instytucje procesu rozbrojeniowego:
-organy powołane w wyniku porozumień między mocarstwami
Karta NZ: Zgromadzenie Ogólne przygotowyhje zasady rokowań i przekłada je członkom lub Radzie Bezpieczeństwa. RB jest odpowiedzialna za opracowania przy współudziale Wojskowego Komitetu Sztabowego planu uregulowania zbrojeń, na zadach powszechności, całkowitości, równoważności, ścisłej kontroli międzynarodowej, powiązania procesu rozbrojenia umacnianiem bezpieczeństwa międzynarodowego.
Dodatkowo
-1946-1952 – funkcjonowały komisje: Energii Atomowej oraz Zbrojeń Konwencjonalnych, zamienione jedną Komisję Rozbrojeniową (1952).
-1954 – powołanie Podkomitetu Komisji Rozbrojeniowej
-1961 – powołanie Komitetu Rozbrojeniowego 18 państw w Genewie
-1981 – konwencja o zakazie i ograniczeniu stosowania niekutych broni konwencjonalnych
-1993 – konwencja o powszechnym i całkowitym zakazie badania, produkcji składowani i użycia broni chemicznej orz jej niszczeniu.