Opis organizacji (przykłady)
Salon Fryzjersko-Kosmetyczny F. Fabjańczyk
Salon fryzjerski jest organizacją w rozumieniu rzeczowym, wyodrębnioną z otoczenia całością, wewnętrzne uporządkowaną i zorientowaną na osiąganie określonych celów. Istnieje po to, by zapewnić dochody właścicielowi i pracownikom. Zakład musi w sposób powtarzalny zaspokajać określone potrzeby społeczne (popyt na usługi fryzjerskie i kosmetyczne). Konieczny jest także odpowiedni podział pracy i koordynacja różnych działań.
Podział pracy nie jest zbyt rozbudowany i prawie nie sformalizowany, przybiera postać bardzo prostej struktury z wyodrębnioną funkcją kierowniczą.
Można wyróżnić podsystem:
Społeczny – współpracujący ludzie tworzą małą grupę społeczną, w której dominują więzi nieformalne. Nie ma tu pisemnych poleceń służbowych, dokumentów i ścisłych zależności technologicznych. Każdy pracuje indywidualnie w odróżnieniu od typowych grup formalnych, w których rola każdego uczestnika jest określona w wewnętrznych dokumentach, a komunikacja międzyludzka wynika ze struktury organizacyjnej i wymogów technologicznych.
Techniczny – składa się na niego cała aparatura i akcesoria potrzebne do pracy: wieszaki, lustra, fotele, suszarki do włosów, oświetlenie stanowisk pracy, kosmetyki, itd.
Zakład fryzjersko-kosmetyczny jest ściśle powiązany z otoczeniem, które stanowią klienci korzystający z jego usług. Zakład służy klientom i bez nich nie byłby w stanie przetrwać. Jednym z głównych celów organizacji jest troska o klienta.
Urząd gminy
Gmina jest podstawową jednostką samorządu terytorialnego wyposażoną w osobowość prawną. Wykonuje w ramach ustaw istotną część zadań publicznych. Posiada organy stanowiące oraz organy wykonawcze. Ma własny budżet, tworzony z podatków lokalnych i środków finansowych przekazanych z budżetu państwa.
Opisywana gmina jest dzielnicą dużego miasta. Jej władzą ustawodawczą, stanowiącą prawa lokalne, jest rada dzielnicy.
Rada dzielnicy ma własną strukturę organizacyjną: składa się z przewodniczącego, prezydium i członków, pracujących na co dzień w komisjach problemowych. Na sesjach rady decydują o rozwoju gminy, zasadach gospodarowania jej majątkiem, kierunkach inwestowania itd. Decyzje te muszą być realizowane przez organy wykonawcze.
Władza wykonawcza (administracyjna) należy do zarządu gminy (dzielnicy). Tworzą go etatowi urzędnicy: burmistrz i członkowie zarządu.
Wydziały są podstawowymi jednostkami w strukturze urzędu. Dzielą się na mniejsze komórki: biura i sekcje.
Cele, zasady działania, podziały zadań, uprawnień i odpowiedzialności poszczególnych komórek i urzędników są szczegółowo określone w regulaminie urzędu. Oprócz niego pracownicy urzędu muszą stosować się także do innych regulacji.
W opisywanej gminie istnieje mała „przekładalność” oficjalnych celów organizacji na cele rzeczywiście przez nią realizowane.
W urzędzie zatrudnionych jest niespełna sto osób, wszyscy dobrze się znają.
Biuro prawne
Biuro prawne, mała firma konsultingowa świadcząca usługi prawne dla inwestorów zagranicznych, jest działającą w Polsce agendą dużego, międzynarodowego koncernu.
Od lat 80. otworzyły u nas swoje przedstawicielstwa firmy zagraniczne, wielu biznesmenów nawiązuje też różne formy współpracy z naszymi przedsiębiorstwami. Wymaga to przestrzegania skomplikowanych procedur prawnych, potrzebna jest znajomość przepisów i instytucji. Pochlani to dużo czasu i wymaga odpowiedniej wiedzy. Z tego względu formy poszukują kompetentnej pomocy prawnej.
Działalność biura nie wymaga dużych nakładów inwestycyjnych. Zatrudnia ono pięciu młodych prawników i dwie wysoko wykwalifikowane sekretarki. Lokal składa się z czterech pokoi (salka konferencyjna, gabinet kierownika, pokój, w którym znajdują się stanowiska konsultantów i sekretarek z dwoma komputerami, drukarką laserową, telefonami, telefaksem i kserokopiarką oraz pomieszczenie recepcyjne).
Biuro nastawione jest głównie na obsługę klientów zagranicznych. Klienci najpierw kontaktują się z centralą, a dopiero później z agendami w interesujących ich krajach. Każdą sprawą zajmuje się jeden pracownik. Nie ma między pracownikami wyraźnej specjalizacji. Zajmują się udzielaniem porad prawnych oraz załatwianiem problemów formalnoprawnych związanych z transakcjami klientów. Sekretarki zajmują się techniczną obsługą pracy biura.
Biuro jest organizacja prawie zupełnie nie sformalizowaną. Pracownicy wykonując zadania odwołują się przede wszystkim do własnej wiedzy i umiejętności. Brak schematu organizacyjnego, wszyscy bezpośrednio podlegają kierownikowi, a ten dyrekcji centrali. Biuro jest organizacją o charakterze rynkowym: sprzedaje swoje usługi i wypracowuje samodzielnie zysk.
Biuro jest małą, nowoczesna firmą, w której brakuje rozbudowanej administracji, sformalizowanych procedur działania, hierarchii kierowników. Nie ma pionowych i pozimowych podziałów, wąskich specjalizacji i sztywnego podziału pracy. Biuro nie posiada uprawnień do inwestowania.
Prywatne kontakty właściwie w firmie nie istnieją.
Zakłady Produkcyjne „Viola”
W „Violi” zatrudnionych jest ponad tysiąc osób, pracuje się tu na kilka zmian. Istnieje hierarchia stanowisk. „Viola” jest zakładem produkującym odzież.
W procesie produkcji dominuje specjalizacja według kryterium produktu. Zespół stanowi integralną całość, za jego organizacje i wyniki odpowiada mistrz. Brygadziści są pomocnikami kierownika w procesie zarządzana. Mistrzowie podlegają szefowi produkcji, ten – zastępcy dyrektora do spraw produkcji podporządkowanemu służbowo naczelnemu.
Z niektórymi odbiorcami zakład ma stałe kontakty. „Viola” przeprowadza wszystkie operacje finansowe za pośrednictwem banku. Zarówno wewnątrz zakładu, jak i w kontaktach z otoczeniem obowiązują sformalizowane procedury.
Dokumenty są najczęściej przechowywane w poszczególnych komórkach organizacyjnych lub w specjalnym zakładowym archiwum.
Ważnym dokumentami są księga służb (zbiór szczegółowych opisów zadań, uprawnień i odpowiedzialności dla wszystkich stanowisk nierobotniczych) oraz statut przedsiębiorstwa (podstawa prawa istnienia zakładu, bez którego nie może legalnie funkcjonować; statut określa zasady wewnętrznej organizacji i funkcjonowania).
„Viola” jest przedsiębiorstwem państwowym, funkcjonuje zgodnie z ustawą o przedsiębiorstwach państwowych z 1981r. Zgodnie ze statutem jej celem jest realizacja zysku i dostarczanie państwu dochodów w postaci dywidendy oraz innych podatków. Przedmiotem jej działania jest produkcja i handel na rynku krajowym i zagranicznym.
Skarb państwa ma sprywatyzować zakład poprzez sprzedaż akcji przekształcając ją w spółkę akcyjną. Zacznie wówczas funkcjonować według reguł prawnych kodeksu handlowego. W przedsiębiorstwie państwowym organami zarządzania są: dyrektor, samorząd załogi i wybierana przez załogę rada pracownicza. Władza w spółce akcyjnej jest przypisana walnemu zgromadzeniu akcjonariuszy, radzie nadzorczej i zarządowi, którym kieruje prezes.