Kompozycja ogrodu - jest to zespół właściwie ułożonych i celowo uporządkowanych elementów.

I.Elementy kompozycji:

Punkt-element wokół którego będą komponowane inne elementy.

Punkt może istnieć ze względów:

-funkcjonalnych

-użytkowych

-dekoracyjnych

Punktami są:

-miejsca o wybitnych walorach krajobrazu

-przecięcia osi głównych

-przecięcia osi komunikacyjnych

-obiekty architektoniczne

-rzeźby, fontanny

-pięknie skomponowana lub naturalna roślinność

-inne motywy, które chcemy zaakcentować

Często punkt główny stanowi dominantę kompozycji, kiedy takich elementów będzie kilka to przestają być dominującymi – stają się akcentami. W celu przywrócenia im poprzedniego wyrazu w kompozycji stosuje się zasłony (kurtyny). Prowadzą one wzrok w pożądanym kierunku. Zasłony ustawiane są po bokach osi widokowej. W kompozycjach zasłony to ściany ciętych lub naturalnych szpalerów.

Linie – porządkują nasze otoczenie. Bez ich świat wydawałby się bezładny.

Krawędź może być wyraźna lub rozmyta.

Układ linii:

-poziomy

-pionowy

-ukośny

Linie żywe – związane są z roślinnością

Linie zastygłe – budynki, krawężniki

Linie wyobrażalne – związane z osiami widokowymi

Linie zbieżności perspektywicznej

Płaszczyzna – przestrzeń na której pracujemy, na niej lokalizujemy elementy wyposażenia ogrodów. W tym układzie pojawiają się płaszczyzny wody, trawnika, elementów utwardzonych.

Płaszczyzny pionowe żywe – żywopłoty, szpalery drzew

Bryła – jako element trójwymiarowy. Stanowi podstawę kompozycji przestrzennych

Duże bryły – budują motyw dominujący

II.Czynniki kompozycji:

Proporcja – stosunek elementów kompozycji, które tworzą dany układ. Wyraża on również współzależność między poszczególnymi elementami, a całością kompozycji Można go ująć w jednostki liczbowe, np. 1:2

Symetria – układ elementów rozmieszczonych w jednakowej odległości od osi. Symetria wyraża:

-skończoność

-monumentalność

-spokój

-statyczność

W małym ogrodzie nie jest zjawiskiem naturalnym.

Rytm – powtórzenie formy plastycznej – kształt, wysokość, barwa

Np.

– w żywopłocie żółty, zielony, niebieski iglak

– ogrodzenie – słupki, przęsła

– nasadzenia kwiatów na rabacie

Dominanta – element lub układ kompozycji mający doniosłe znaczenie (przyciąga nasz wzrok). Narzuca sposób rozwiązania kompozycji.

Dominanty mogą być

negatywne:

-linia energetyczna

-słupy wysokiego napięcia

-kominy

pozytywne:

-drzewo w krajobrazie otwartym

-wieże kościołów, zamków

Paralela – forma relacji między elementami kompozycji polegająca na podobieństwie przez powtarzalność np. kolorów, elementów

Styl kompozycji ogrodowej:

Styl regularny (formalny, ogród w stylu francuskim)‏

-Charakterystyczny w epoce baroku.

-Powstał we Francji i szybko rozpowszechnił się w całej Europie.

-Charakterystyczną cechą jest symetria względem alejki głównej biegnącej przez środek ogrodu, a także równowaga, proporcja i teatralność.

-Drzewa i krzewy są równo przystrzyżone i uformowane. Często umieszczano w nim takie elementy dekoracyjne, jak rzeźby czy ozdobne ławki.

-Usypywano sztuczne pagórki lub kopce.

Styl swobodny (nieformalny, ogród w stylu angielskim)‏

-Popularny od XVIII w.

-Nawiązuje do naturalnych ogrodów krajobrazowych.

-Z elementami architektury sztucznie nawiązującej do przeszłości, np. sztuczne ruiny, obeliski, świątynie, niby gotyckie lub antyczne budowle.

-Ogrodnicy wykorzystywali naturalne warunki miejsca, w którym zakładali ogród. Unikali płotów oraz parkanów. Zamiast sztucznych ogrodzeń pojawiły się skały, żywopłoty oraz strumienie.

-Ogród w stylu angielskim to przede wszystkim duży wypielęgnowany trawnik, rozległe rabaty kwiatowe w kolorach różu, bieli i fioletu i obficie kwitnące drzewa.

Ogród w stylu wiejskim

-Ogród w takim stylu nie wymaga ścisłej kontroli.

-Najbardziej charakterystycznymi kwiatami są róże.

-Ogród powinny przecinać kręte ścieżki, które zachęcają do odkrywania poszczególnych jego fragmentów. Mogą być one wykonane z cegły, starego kamienia lub bruku.

Styl nowoczesny

-Charakterystyczną cechą ogrodów nowoczesnych jest prostota linii kompozycji oraz rzeźbiarskie ukształtowanie przestrzeni.

-Kształty są proste i geometryczne.

-Ogród jest to tzw.zewnętrzny pokój, miejsce do aktywnego wypoczynku. Pasuje do niego basen, kort czy jacuzzi.

-Barwy są świeże i czyste, kontrasty mocne, a roślinność masywna, o mocnych liniach, np. trawy lub funkie.

Ogród w stylu śródziemnomorskim

-Miejsce powinno być osłonięte od wiatru, aby chronić delikatne rośliny.

-Na obszarze narażonym na palące promienie słońca - altana opleciona winoroślą lub innym pnączem.

-Stylowe nawierzchnie z dużych kamieni, płyt lub terakoty. Żwiru można użyć pomiędzy grządkami lub na peryferiach ogrodu.

-Styl śródziemnomorski idealnie nadaje się do małych ogrodów, ponieważ optycznie powiększa przestrzeń.

-Ważny element ogrodu śródziemnomorskiego stanowią wonne zioła.

-Elementami ozdobnymi ogrodu w takim stylu są dodatki, takie jak donice terakotowe.

-Miejsce spożywania posiłków w ogrodzie śródziemnomorskim powinno znajdować się w cieniu drzewa lub pod dużym parasolem.

-Kolory dominujące to intensywne błękity, pomarańcze, żółcienie, czerwienie i róże. Istotnym elementem kompozycji jest silny kontrast pomiędzy światłem i cieniem, na tle którego dobrze widać proste, wyraziste kształty donic i dzbanów na oliwę.

-Rośliny zalecane w tego typu ogrodach to min.: cyprysy, majeranek, oregano, pelargonia, jałowiec, rozmaryn, lawenda, szałwia, tymianek.

Ogród w stylu japońskim

-Dwa podstawowe style ogrodów to TSUKIYAMA z małymi pagórkami, kamieniami symbolizującymi góry, stawami naśladującymi morza i jeziora oraz KARESANSUI – styl suchego ogrodu ze żwirem przedstawiającym wodę, głazami wyobrażającymi wyspy i grabionym piaskiem imitującym uderzające w nie fale.

-Niezbędnym elementem w klasycznym ogrodzie japońskim to woda - wnosi do ogrodu życie, ruch. Czasem bywa zastąpiona nieregularną plamą jasnego żwiru.

-Głazy użyte do dekoracji ogrodu powinny mieć naturalną formę, taki sam kolor i fakturę.

-W roślinności dominuje kolor zielony. Kwiaty zastosowane są tylko jako pojedynczy akcent. Najczęściej używane rośliny to: azalie japońskie, klony palmowe, magnolie, wiśnie oraz peonie.

-W japońskim ogrodzie znajdziemy także kamienne latarnie i ścieżki ułożone z pojedynczych płaskich kamieni.

Cechy plastyczne roślin:

Wysokość

• Drzewa gatunków obcych osiągają w Polsce mniejszą wysokość niż w kraju z którego pochodzą.

• Formy pokrojowe zwisające należą zwykle do grupy drzew małych i średnich, formy kuliste przeważnie do małych. Formy kolumnowe osiągają zwykle wysokość tę samą co typ lub nawet większą.

Drzewa i krzewy dzieli się najczęściej na trzy grupy według wysokości:

-drzewa duże - przekraczają wysokość przeciętnej zabudowy

-drzewa małe - przydatne do obsadzania ulic osiedlowych i małych ogrodów przydomowych

-krzewy

Pokrój

Poszczególne rodzaje i gatunki drzew i krzewów odznaczają się charakterystyczną dla siebie formą korony. Bywa, że pokrój drzewa wykazuje duże odchylenia w obrębie tego samego gatunku zależnie od warunków rozwoju.

Pokroje drzew są bardzo różnorodne, przeważnie pozornie nieforemne. Wyodrębniamy cztery grupy pokrojowe:

-pokrój kulisty, kopulasty i jajowaty

-pokrój kolumnowy i kolumnowo-jajowaty

-pokrój stożkowaty

-pokrój zwisający

Struktura korony

Struktura korony drzew jest ważną cechą plastyczną zarówno dla kompozycji, jak i celu użytkowego. Drzewa o zwartych, gęsto ulistnionych koronach cieniują teren bardzo silnie, w pewnych wypadkach są więc bardzo pożądane (miejsca wypoczynkowe i spacerowe), w innych jednak należy ich unikać, gdyż odcinają dostęp światła do okien budynków, a w parkach nie pozwalają na sadzenie pod ich koronami krzewów lub na wysiew trawy. Natomiast drzewa o luźnych, lekko zbudowanych koronach, nawet dużych rozmiarów, pozwalają na częściowy dostęp światła.

Masywne, ciężkie korony znajdują często zastosowanie w kompozycji, jednak równie cenne są drzewa o koronach luźnych, sadzone pojedynczo lub zebrane w grupy w parkach i jako zieleń towarzysząca zabudowie, dająca kontrast z bryłą geometryczną budowli.

Faktura

Sposób ukształtowania powierzchni np.liści, kory, kamienia

Rodzaje faktur:

-gładka

-chropowata

-błyszcząca

-matowa

Faktury kształtuje zarówno człowiek, jak i przyroda.

Kontrast

Zestawienie dwu lub więcej elementów o cechach przeciwstawnych. Kontrast przez wielkość, kształt, barwę.

NIEPEŁNOSPRAWNI

Podstawową zasadą tworzenia kompozycji dla osób z dysfunkcją wzroku jest zestawienie roślin oraz małej architektury w oparciu o kontrast.

Biorąc pod uwagę ograniczenia związane z zasięgiem rąk osoby siedzącej czy używającej wózka inwalidzkiego, podwyższone rabaty i kwietniki powinny mieć ok. 60 cm wysokości.

• Ogrody sensoryczne

Światło

-Przedmioty silniej oświetlone są lepiej widoczne i stają się mocnymi akcentami kompozycji - „wybijają się z otoczenia”, pozornie przybliżają do obserwatora

Barwa

Istnieją trzy barwy zasadnicze:

-żółta

-czerwona

-niebieska

oraz barwy dopełniające:

-pomarańczowa

-zielona

-fioletowa

Ogród powinien być:

- dobry (nieagresywny, ściany powinny być rozbite przez roślinność)‏

- piękny

- prawdziwy (uwzględnia się typ roślinności potencjalnej – takiej, która wykształciłaby się na danym terenie bez ingerencji człowieka)