Wydalanie leków

1. Wydalanie kłębuszkowe leków - zależy od intensywności przesączania kłębuszkowego, a następnie wchłaniania zwrotnego w kanalikach nerkowych;

-podstawowe znaczenie ma wchłanianie zwrotne.

- Z moczu pierwotnego wchłaniają się zwrotnie tylko związki rozpuszczalne w tłuszczach i niezjonizowane

- związki hydrofilne i zjonizowane nie są wchłaniane ponownie do krwi - są wydalane z moczem.

Odczyn moczu (pH) ma istotny wpływ na wydalanie kłębkowe leków,

-zakwaszenie moczu powoduje zwiększenie wydalania zasad (np. metamfetaminy, chininy);

- zalkalizowanie moczu powoduje zwiększenie wydalania kwasów (np. barbituranów, salicylanów).

Cechy charakterystyczne - duża sprawność, ograniczona wydolność (wysycenie układu przenośnikowego).

2. Wydalanie leków przez wątrobę z żółcią następuje częściowo na drodze dyfuzji biernej, a częściowo przez transport czynny - stężenie w żółci może być niekiedy kilkadziesiąt do kilkaset razy większe niż we krwi.

3. Wydalanie leków ze śliną jest w zasadniczym stopniu zdeterminowane wielkością cząsteczek leku (przy lekach hydrofilnych), ich lipofilnością oraz intensywnością wydzielania samej śliny. W odnie­sieniu do wielu leków istnieje określona korelacja między stężeniem leku we krwi i ślinie. Pozwala to poprzez oznaczenie leku w ślinie ocenić jego stężenie we krwi.

4. Wydalanie leków przez jelita ma w praktyce niewielkie znaczenie dotyczy głównie soli metali ciężkich (żelazo, rtęć).

5. Związki lotne odpowiedniej lipofilnosci, np. środki znieczulające ogól­nie, alkohol, są wydalane przez płuca z wydychanym powietrzem. Niektóre leki, głównie nieorganiczne sole. są również wydalane przez gruczoły błony śluzowej oskrzeli, zmniejszając wtórnie gęstość wydzieliny oskrzeli.

6. Pot ma odczyn silnie kwaśny, Praktyczne znaczenie ma m.in. wydalanie wita­miny B - pot ludzi zażywających duże dawki witaminy B działa odstraszająco na komary.

7. Odczyn mleka jest lekko kwaśny (pH 6,6). Z mlekiem wydalają się zwłaszcza leki o charakterze słabych zasad (stężenie zasadowej erytromycyny w mleku jest 7 razy większe niż we krwi) oraz leki i związki nie ulegające jonizacji (mocznik, etanol). Z mlekiem są wydalane m.in. następujące leki i środki: środki znieczulające ogólnie, niektóre bar­biturany, nikotyna, przeciwpadaczkowe, niektóre leki przeczyszczające, pochodne benzodiazepiny i tiazydu.

Uwaga - leki wydalane z mlekiem mogą być niebezpieczne dla karmionego dziecka.

Leki podawane w ciąży działają zarówno na matkę jak i na płód. Organizm matki jest narażony bardziej na toksyczne działanie leków ( gospodarka hormonalna, obciążenie narządów wydalniczych). Płód nie ma w pełni wykształconego układu enzymatycznego i ma znikome możliwości odtruwania, dlatego leki działają na niego teratogennie (szkodliwe działanie w małych dawkach w okresie organogenezy i embriogenezy) lub embriotoksycznie ( szkodliwe działanie w dawkach toksycznych).