PATOMORFOLOGIA – wykład 4 22.10.2013r.

TEMAT: ZAPALENIA, REGENERACJA, NAPRAWA I BLIZNOWACENIE.

1. Zapalenie (inflammatio) – reakcja obronna organizmu , której celem jest zniszczenie lub usunięcie przyczyny uszkodzenia, a także komórek i tkanek dotkniętych martwicą.

- Uszkodzenia wywołujące tylko zapalenie

- Uszkodzenia wywołujące zapalenie i odpowiedź immunologiczną, przyczyny -większość czynników zakaźnych

1. Macierz pozakomórkowa, lamininy, fibronektyna,

2. Cechą wyjątkową zapalenia jest reakcja naczyń prowadząca do akumulacji płynu i leukocytów w przestrzeni pozanaczyniowej - wysięk

3. Zapalenie to zespół zaburzeń w krążeniu, zmian wstecznych i rozplemowych.

4. Zapalenie może rozwinąć się jedynie w tkankach unaczynionych

5. Zapalenie to przede wszystkim reakcja obronna jednak w efekcie końcowym może być szkodliwa dla organizmu

6. Dwa główne mechanizmy – odpowiedz naczyniowa i odpowiedz komórkowa

7. Czynniki chemiczne - mediatory z białek osocza i innych komórek.

8. Objawy ogólne zapalenia:

• Gorączka – substancje pirogenne egzo- i endogenne

• Senność

• Złe samopoczucie

• Utrata apetytu

• Przyspieszony rozpad białek

• Spadek RR

• Leukocytoza

• Wzrost OB.

• Białka ostrej fazy produkowane w wątrobie np. fibrynogen

1. Objawy miejscowe:

• Zaczerwienienie – rubor

• Obrzmienie – tumor

• Ocieplenie – calor

• Ból – dolor – ból powstaje w wyniku działania prostaglandyn, bradykininy, wysięku

1. Zapalenia ostre i przewlekle

• Zapalenie ostre – ostry nagły początek sekundy minuty, może trwać krótko od kilku minut do kilku dni, dominują neutrofile, błyskawiczna reakcja na bodziec uszkadzający, dostarczenie leukocytów i białek osocza do miejsca uszkodzenia

• Zapalenie przewlekle – trwa dłużej, związane z obecnością w tkance limfocytów i makrofagów, proliferacja naczyń krwionośnych i fibroblastów - ziarnina, obecność martwicy tkanek

1. Czynniki wyzwalające zapalenie ostre:

• Zakażenia – bakterie, wirusy, grzyby pierwotniaki, ich toksyny

• Uraz - otarcia

• Czynniki fizyczne i chemiczne – temperatura, promienie RTG, substancje chemiczne

• Martwica tkanki - przez niedokrwienie

• Ciała obce - zabrudzenia, szwy, tatuaże

• Reakcje immunologiczne

1. Fazy zapalenia ostrego:

• przemijający skurcz tętniczek - mediatory neurogenne i chemiczne

• rozkurcz naczyń przedwłośniczkowych – przekrwienie - zaczerwienienie i ocieplenie, swoiste mediatory

• przepuszczalność bariery śródbłonkowej – ucieczka płynów - obrzęk, wychodzenie komórek nacieku zapalnego poza naczynia – marginalizacja, toczenie, migracja -głównie neutrofile

• obrzęk zapalny - powstają zaburzenia w mikrokrążeniu, gromadzenie płynów w tkankach

1. Wysięk – reakcje zapalne, wysoka zawartość białek

2. Ropa - pus – wysięk zapalny bogaty w leukocyty - głównie neutrofile, resztki martwiczo rozpadających się neutrofilów i tkanek, drobnoustroje

3. Wzrost przepuszczalności naczyń -żyłki pozawłośniczkowe

4. Obkurczenie naczyń z powstawaniem szczelin - mediatory naczynioaktywne

5. Histamina, bradykinina, leukotrieny, leukopeptyd P – wzrost przepuszczalności

6. Wzrost przepuszczalności - odpowiedź natychmiastowa utrwalona – tętniczki, włośniczki i żyłki, toksyny oparzenia

7. Wzrost przepuszczalności - odpowiedz opóźniona utrwalona - żyłki i włośniczki - skutek uszkodzenia komórek śródbłonka w wyniku apoptozy i działania cytokin

8. Uszkodzenie śródbłonka zależne od leukocytów

9. Zapalenie ostre - 6-24h - dominują neutrofile, giną po 24-48 h, giną i są zastępowane przez makrofagi, fagocytują tylko raz więc ciągle muszą być odnawiane. W ciągu kolejnych 24-48h są zastępowane przez monocyty, żyją długo mogą fagocytować wielokrotnie

10. Zapalenia

• Uszkadzające – dominuje uszkodzenie, gojenie, bliznowacenie

• Wysiękowe:

• surowicze (zmiany pęcherzykowe z wysiękiem) np. Hermes simplex,

• nieżytowe (płyn surowiczy z domieszką śluzu - niewielkie nasilenie zmian)

• włóknikowe (masywne złogi włóknika duże uszkodzenie naczyń, ciężki proces zapalny)

• ropne (gęsty żółtawy płyn z licznymi bakteriami (paciorkowce i gronkowce i neutrofile i Derbis - resztki,

• ropotok - na błonach śluzowych,

• czyrak - mieszek włosowy,

• ropień - w narządach wewnętrznych

• ropniak - gromadzenie w jamach,

• ropownica - szerzenie się zapalenia ropnego w tkankach - zastrzal, zanokcica)

• krwotoczne - wskaźnik uszkodzenia naczyń,

• posokowate

• włóknikowo-ropne

• zgorzelinowe – Gangrena - bakterie gnilne beztlenowe,

• wrzodziejąca - na powierzchni skóry lub błony śluzowej dochodzi do zniszczenia wyściółki,

• rzekomobłoniaste - wrzodziejące z równoczesnym tworzeniem masywnych złogów włóknikowo - ropnych na powierzchni błon śluzowych/skóry

• Wytwórcze – przeważają zmiany rozplemowe - niezależnie od czasu wystąpienia zmian po zadziałaniu czynnika wywołującego, proliferacja fibroblastów, ziarnina, śródbłonka,

• ostre - kłębuszkowe zapalenie nerek, w durze brzusznym powiększenie węzłów chłonnych,

• przewlekle - masywny rozplem nabłonków - kłykciny kończyste, polipowate zapalenia błon śluzowych, z rozplemem tkanki łącznej śródmiąższowej -marskość wątroby, guzki

24. Zapalenie uszkadzające:

• przyćmienie miąższowe, stłuszczenie, martwica

• Przykłady - działanie toksyn błoniczych w mięśniu sercowym

• Choroba Heinego - Medina

WZW

Zwyrodnienie/martwica włóknikowate występujące np. w reakcjach immunologicznych

1. Zapalenia przewlekle

• Trwa dłużej niż ostre

• W nacieku limfocyty, makrofagi, komórki plazmatyczne

• Równoległe występowanie zmian typowych dla zap. Ostrego i …?

• Uszkodzenie, gojenie, nacieki

• Naprawa z angiogenezą i włóknieniem

• Przyczyny:

• Przewlekle infekcje drobnoustroje

• Czynniki potencjalnie toksyczne - cząstki krzemu

• Autoimmunizacja

• czasem powstają na podłożu zapalenia ostrego

• komórki:

• makrofagi z monocytów -fagocytoza, aktywacja limfocytów T

• limfocyty B i T

• plazmocyty- przeciwciała

• eozynofile- pasożyty i alergie IgE

• komórki tuczne – mastocyty -uwalniają histaminę - zapalenie ostre i przewlekle

• mogą być obecne neutrofile

1. Zapalenie ziarniniakowe

• szczególne zapalenie przewlekle

• tworzenie ziarniniaków - skupisk pobudzonych makrofagów, przypominają wygładem komórki Tabl.. pl. – komórki epitelioidne

• Np. gruźlica, trąd, choroba kociego pazura, niektóre choroby pasożytnicze, grzybicze, reakcje na substancje nieorganiczne i pyły, ciała obce

• Mogą być związane z mechanizmem immunologicznym

• Obraz mikroskopowy charakterystyczny

Komórki stabilne – normalnie się nie dzielą

1. Czynniki modyfikujące gojenie:

• Rodzaj i objętość uszkodzonej tkanki

• Umiejscowienie uszkodzenia

• Ukrwienie

• Zakażenie i ciała obce

• Ruchomość

• Odżywienie (białka, Wit. C, cynk)

• steroidy