11. Środowisko lokalne i społeczności lokalne

Środowisko lokalne- skupia wszystkie agendy socjalizacji.

R.Park określił społeczności lokalne jako biotyczne, czyli walkę o byt, odbywa się na zasadzie współzawodnictwa, warunkuje to przestrzenne rozkłady osób, określił ją jako sabbiotyczną- określone stosunki między ludźmi, gdy mówimy o ludziach zamieszkujących dany teren.

Społeczności lokalne- to tzw. Poczucie przynależności, określanie siebie jako „MY” – w momencie gdy wyjeżdżamy gdzieś „MY” ma wówczas znaczenie.

ELEMENTY SPOŁECZNOŚCI LOKALNEJ

- dane terytorium

- muszą istnieć interakcje między społeczne

- musi istnieć więź społeczna

- zdolność do podejmowania działań na rzecz ludzi

- struktura społeczno- przestrzenna dlatego, że tworzą ją osoby zamieszkujące dany teren i zachodzą interakcje

CECHY SPOŁECZNOŚCI LOKALNEJ

- zajmowana przez nią dana przestrzeń

- określony zamieszkujący zbiór ludzi

- dziedzictwo historyczne

- udział członków w życiu zbiorowym

- świadomość tworzenia lokalnej jedności

PODEJŚCIE DO SPOŁECZNOŚCI LOKALNEJ (Sanders)

- p. jakościowe – społeczność lok. ujmuje miejsce życia danej grupy ludzi

- p. ekologiczne – naturalna jednostka przestrzenna

- p. etnograficzne – ujmująca społeczność lokalna jako sposób życia

- p. socjologiczne- traktuje społeczność lokalną jako system społeczny

TEORETYCZNE STANOWISKA ODNOSZĄCE SIĘ DO SPOŁECZNOŚCI LOKALNEJ

- ekologiczne – zjawiska społeczne są zdeterminowane przez warunki przestrzenne i procesy w niej zachodzące

Procesy: * współzawodnictwo – wymaga współpracy z innymi ludźmi

- funkcjonalno- strukturalne – społeczność lokalna traktowana jako system społeczny

Funkcje systemu społecznego: dana społeczność lokalna może być lokalna albo nie, stała albo zmienna

- interakcyjna - * interakcja między ludźmi, narzucamy wolę bądź musimy się podporządkować

- teorii działania – ludzkie działanie ma sens, wtedy gdy zaspokoi potrzeby, gdy jest zgodne z oczekiwaniami danego społeczeństwa

PŁASZCZYZNY SPOŁECZENOŚCI LOKALNEJ

- przyrodnicza

- kulturowa

-*k. materialna

*k. duchowa- wytwory, teatry, muzea

- społeczna – bierze pod uwagę kontrasty międzyludzkie

ŚRODOWISKO LOKALNE- system instytucji, które wspomagają daną społeczność lokalną zamieszkującą dany teren.

RODZAJE SPOŁECZNOŚCI LOKALNEJ:

* WIEJSKA

- mniejsza oferta rozwoju

- mniejsza dostępność do instytucji, kultury, szkolnictwa

- mała zbiorowość a zatem występują ograniczenia przestrzenne

- dominuje rolniczy charakter pracy

- mamy do czynienia ze specyficznym układem autorytetów

- w życiu codziennym dominuje przyroda

- kultura ludowa, folklor

- następuje dezintegracja więzi pod wpływem czynników organizacyjnych

- szczególna rola szkoły i nauczyciela

* MIEJSKA

- uczestnictwo mieszkańców a szczególnie młodzieży w większych grupach celowych

- dominacja więzi rzeczowych

- obniżenie społecznego znaczenia rodziny

- zanik tradycyjnych autorytetów

- bezosobowa i nierygorystyczna kontrola społeczna

- anonimowość życia i działania

- większa tolerancja wobec różnic

- większa ruchliwość społeczna

- ogromne zróżnicowanie zawodowe

- przestrzenna segregacja warstw i klas społecznych

W społeczności lokalnej wiejskiej i miejskiej występują inne wzory interakcji:

- wielkość populacji pozwala na nawiązywanie interakcji personalnej

- gęstość zaludnienia utrudnia życie mieszkańców ( miejska)

- alienacja bezosobowości

- uniwersa symboliczne- mamy do czynienia z danymi cechami społeczeństwa lokalnego:

* my, wy – wyraźny podział

* poczucie odrębności

* jesteśmy związani indywidualnie z danym terenem

- więzi społeczne

* naturalne

* zrzeszeniowe

* stanowione przez państwo

SPOŁECZNOŚĆ LOKALNA- inny podział

- pierwotna

- wtórna

Każda społeczność lokalna jest zbiorowością terytorialną, ale nie każda zbiorowość terytorialna jest społecznością lokalną, jest nią wówczas gdy posiada cechy społeczności lokalnej.

W układach lokalnych wytwarzana jest część dóbr i usług:

- podejmowane są decyzje dotyczące migracji i zachowań przestrzennych

- kształtują się odpowiednie style życia

- konkretyzuje się w międzyludzkich relacjach struktura klasowa społeczeństwa i ujawniają się nierówności społeczne

- odbija się system instytucji państwowych i ujawnia się społeczna treść sprawowanej władzy

PODSUMOWANIE:

Społeczność lokalna jest zatem zbiorowością zamieszkującą wyodrębniony niewielki teren. Charakterystyczne jest to, że ta zbiorowość łączy się na podstawie więzi społecznych, występują interakcje społeczne, członkowie są zintegrowani.

METODY ROZWIJANIA I AKTYWIZACJI SPOŁECZNOŚCI LOKALNYCH

1. ANIMACJA SPOŁECZNO- KULTURALNA

Animacja- sposób oddziaływania, którego celem jest doprowadzenie do zespołowej aktywności całej społeczności poprzez ożywianie sił społecznych tkwiących w środowisku, dokonywanie racjonalnych i zamierzonych przeobrażeń, obejmujących zmiany w różnych dziadzinach życia społeczno-kulturalnego. Animacja wyzwala twórczą aktywność, wydobywa potencjały i uwalnia energie drzemiących w jednostkach i grupach, wzmacnia podmiotowość społeczną, ukierunkowuje działania, generuje i wspiera zaangażowanie.

Animacja przeniesiona na płaszczyznę praktyki społecznej:

- pomaga w rozbudzaniu aktywności społeczności lokalnych, wspiera proces kształtowania się społeczeństwa obywatelskiego i podtrzymywaniu autentyczności wspólnot etnicznych i kulturowych

- przyspiesza przełamywanie syndromu prowincji, prowincjonalności, pozwala dokonywać zmian o charakterze ekonomicznym, społecznym, kulturowym,

- sprzyja tworzeniu domowego środowiska edukacyjnego

2.ORGANIZOWANIE SPOŁECZNOŚĆI - metoda środowiskowa

Narodziła się z potrzeby aktywizowania mieszkańców w celu rozwiązywania bolesnych często problemów socjalnych. Polega ona na ulepszaniu sytuacji społeczności lokalnej zjednoczonymi wysiłkami organizacji publicznych i społecznych, mobilizujących wszelkie siły społeczne do działań opartych na wspólnym planie, wypracowanym na podstawie kompleksowych badań.

- wykorzystuje się jako sposób wspomagania rozwoju społeczności lokalnej poprzez aktywizowanie i organizowanie środowiska.

- sens metody środowiskowej- całościowe rozumienie środowiska lokalnego, pełną rejestrację jego problemów, kompleksowy i komplementarny system działań społecznych. Celem nadrzędnym tej metody jest tworzenie wspólnoty poprzez współdziałanie i aktywność.

Metoda organizowania środowiska- (w wąskim znaczeniu)- przedmiotem zainteresowania lub działania jest jedna grupa społeczna np. ludzie starsi lub wybrane zjawisko- czas wolny, gdy działania prowadzone są przez jedną grupę osób lub jedną instytucję.

Metoda organizowania środowiska w ujęciu szerokim- całościowe zrozumienie środowiska lokalnego, pełna rejestracja jego problemów, kompleksowy i komplementarny system działań, podejmowanie pracy z intencją stałego działania i trwałego usuwania zagrożeń i niepożądanych zjawisk.

Cel:

-wspomaganie rozwoju

-cele opiekuńcze

-kompensacja(wyrównywanie braków)

-eliminowanie anonimowości

-przełamywanie izolacji i osamotnienia

-budowanie więzi emocjonalnych

-rozbudzanie sił społecznych

3. AKTYWIZACJA I ROZWÓJ SPOŁECZNOŚĆI LOKALNYCH

- jest to metoda określająca działania ludzi zamieszkujących określone terytorium, którzy wspólnym wysiłkiem pragną zaspokoić swoje potrzeby oraz poprawić zarówno warunki swojego życia, jak i warunki bytowania grupy lokalnej, głównie przez tworzenie nowych struktur.

- jest przedsięwzięciem dla ustalenia nowego porządku. Może być procesem przez który społeczność lokalna uświadamia sobie swoje potrzeby i cele, szereguje je, nabiera zaufania w swe siły i rozbudza wolę działania dla ich realizacji, znajdując odpowiednie zasady postępowania i podejmując akcje z uwagi na ustalone potrzeby i cele, a tak czyniąc rozwija postawy i zachowania, które umożliwiają współdziałanie w społeczności lokalnej.

- wykracza poza nawet szeroko rozumianą sferę socjalną, łącząc ją z działaniami z obszaru gospodarki, kultury, turystyki czy zagospodarowania przestrzennego.

PLANOWANIE SPOŁECZNE W SRODOWISKU LOKALNYM – SAMORZĄD

– jest formą pracy najczęściej realizowaną przez samorząd lub jego agendy

- nakierowane na analizę warunków społecznych i materialnych mieszkańców poprzez zebranie i zdiagnozowanie problemów dotyczących np. sfery mieszkaniowej, zdrowia, opieki socjalnej, bezrobocia, patologii społecznej, bezpieczeństwa, ubóstwa

- stara się opracować racjonalne i długofalowe działania zmierzające do wyeliminowania szczególnie uciążliwych i poważnych problemów społecznych.

- planowanie społeczne jest szczególnie wykorzystywane w praktyce działania urzędów pracy, ośrodków pomocy społecznej, komunalnej gospodarce mieszkaniowej, policji i straży.

KSZTAŁCENIE SPOŁECZNOŚCI , EDUKACJA WSPÓLNOTOWA

– Szkoły i uniwersytety ludowe, czytelnie, towarzystwa i wszechnice oświatowe stanowią nie tylko historycznie, ale także i obecnie znaczący potencjał rozwojowy w środowisku.

- Trzy zjawiska w edukacji, szczególnie sprzyjające nowym relacjom pomiędzy oświatą a społecznością lokalną. Są to:

a) przejęcie przez samorząd roli organizatora oświaty na swoim terenie, co w naturalny sposób zaczęło wiązać szkołę ze środowiskiem;
b) ogromny społeczny wzrost znaczenia oświaty dorosłych,

c) stałe poszerzanie zakresu społecznej i obywatelskiej edukacji w szkołach przy jednoczesnej, postępującej reformie programowej akcentującej środowiskowy i praktyczny wymiar edukacji

2 podstawowe funkcje organizacji i stowarzyszeń społecznych:

I opiekuńczo-wychowawcza- przejawia się w celowej i planowej działalności organizacji, stowarzyszenia społecznego, kształtowanie osobowości dzieci i młodzieży oraz wyrównywanie braków w ich sferze psycho-fizycznej i w warunkach środowiska lokalnego.
Zestaw celów i zadań jakie stają przed środowiskiem lokalnym jako środowiskiem wychowawczym:
a)nauka- aktywność poznawcza;

b)aktywność kreatywna;

c)aktywność rekreacyjna;

d)aktywność społecznie użyteczna;

e)aktywność o charakterze opiekuńczym;

Z tego się wyłania 5 zestawów zadań:

1. zadania związane z organizowaniem nauki dzieci i młodzieży: zajęcia dydaktyczne-lekcyjne i pozalekcyjne, w szkole, w domu, placówkach pozaszkolnych

2. zadania związane z organizowaniem aktywności kreatywnej: organizowanie biblioteki, wsparcie artystyczne (zajęcia plastyczne, muzyczne) o charakterze sportowo- turystycznym np. różne formy zajęć sportowych,

3. zadania związane z organizowaniem aktywności rekreacyjnej- zajęcia o charakterze ruchowym, gry towarzyskie, dyskoteki, wspieranie inicjatyw dzieci i młodzieży w zakresie samoorganizowania swego czasu wolnego;

4. zadania odnoszące się do organizowania aktywności społecznie użytecznej- ta aktywność może być podejmowana na rzecz kogoś lub czegoś, może to być rodzina i jej domownicy, szkoła i jej społeczność uczniowska, wieś i jego mieszkańcy, (opieka młodych nad osobami samotnymi),

5. zadania dotyczące rozwijania aktywności o charakterze opiekuńczym- dostarczenie niezbędnych środków materialnych i zapewnienie więzi personalnej w ramach tej aktywności, udzielanie rodzinie pomocy materialnej oraz pedagogicznej w rozwiązywaniu trudności wychowawczych,

II integracyjna -wiąże się z kształtowaniem środowiska wychowawczego w rejonie zamieszkania:
a) uwzględnianie wszelkich czynników i instytucji opiekuńczo- wychowawczych, kulturalnych, administracyjnych, włączenie ich do świadomego
b)aktywizowanie całej społeczności lokalnej wokół spraw wychowania i opieki, spowodowanie większego zainteresowania wobec wychowania i opieki ze strony różnych instytucji i grup społecznych;
c)inicjowanie i rozwijanie kooperacji placówek opiekuńczo- wychowawczych, instytucji środowiskowych i grup społecznych;
d)koordynowanie pracy opiekuńczo- wychowawczej placówek, instytucji i grup społecznych,

Funkcjonowanie i rozwój społeczności lokalnych jest kompleksowym procesem, modelowanym wieloma różnorodnymi czynnikami, z których na pierwszy plan wysuwa się poziom partycypacji społecznej, chęć zaangażowania i zakres możliwości samostanowienia danego środowiska.