BP p.l.c to brytyjskie przedsiębiorstwo naftowe, będące trzecim co do wielkości tego typu przedsiębiorstwem na świecie, notowanym na giełdach londyńskiej i nowojorskiej.
Początki marki BP sięgają roku 1901, kiedy to po otrzymaniu koncesji od szacha Persji, George Reynolds z polecenia Williama Knoxa D’arcy’ego rozpoczął poszukiwania złóż ropy w Persji. Po siedmiu latach bezowocnych poszukiwań Reynolds’owi udało się finalnie znaleźć złoża, co pozwoliło firmie stojącej przed wizją bankructwa stać się niezwykle dochodowym interesem. Na ten okres również datuje się początki Angielsko-Perskiej Kompanii Olejowej, w której historii należy szukać początków koncernu BP. Kolejnym punktem zwrotnym w historii firmy była I wojna światowa. Wtedy to brytyjski rząd zajął aktywa niemieckiej spółki British Petroleum, promującej swoje produkty na rynku brytyjskim. W 1917 roku jej aktywa zostały odsprzedane Angielsko-Perskiej Kompanii Olejowej, która w ten sposób zyskała rozległą sieć dystrybucji. Kolejna fuzja w historii firmy nastąpiła na przełomie stulecia, kiedy to w obliczu silnej konkurencji w branży energetycznej koncerny BP i Amoco podjęły decyzję o fuzji w spółkę BP Amoco. Kolejnymi firmami które zasiliły spółkę były giganty: ARCO, Castrol produkujący oleje silnikowe oraz niemiecki gigant paliwowy- Aral.
W Polsce, firma BP wkroczyła w roku 1995, otwierając stację benzynową w Gliwicach. Obecnie BP posiada ponad 400 stacji paliw na terenie kraju, i jest uznawana za właściciela największej liczby stacji benzynowych na terenie kraju.
Koncern BP stawia surowe wymogi dotyczące ochrony środowiska. Wyposażenie jest tak dobierane, by zabezpieczyć stację przed wyciekami paliw. Podziemne zbiorniki o podwójnych ścianach, są wyposażone w ekologiczny monitoring, mającym za zadanie informować o wyciekach. Dodatkowo, każdy zbiornik posiada zawór przeciwprzepełnieniowy oraz czujniki gazu [5].
Z surowymi wymogami środowiskowymi wiąże się odpowiedni dobór dystrybutorów, spełniających ściśle określone wytyczne. W roku 2009 koncern podpisał umowę ze słynną firmą Wayne Dresser, która stała się od tamtego momentu głównym dostawcą dystrybutorów na stacje paliw znajdujące się w Europie oraz Ameryce Północnej. Gigant, z siedzibą mieszczącą się w Austin w Teksasie, świetnie wpisuje się w wymogi stawiane przez BP. Wayne Dresser może poszczycić się posiadaniem certyfikatu ISO 14001, budującym System Zarządzania Środowiskowego w danej firmie, i wymuszający ciągłe doskonalenie w działaniach organizacji. Należy również wspomnieć, iż każdy dystrybutor używany na stacjach BP musi posiada specjalny system odsysania łatwopalnych oparów z paliwa, które są zwracane do podziemnych zbiorników. Dodatkowym zabezpieczeniem montowanym w dystrybutorach są czujniki gazu, które ostrzegają przed ewentualnymi wyciekami, a przy dużych stężeniach wyłączają stacje z eksploatacji. Przykładami typowych dystrybutorów stosowanych na stacjach należących do koncernu BP, są dystrybutory Wayne Dresser Typ 687 ( dostępne są modele dwuproduktowe czterowężowe (2/4) oraz trzyproduktowe sześciowężowe (3/6) o wydajności wydawania wydajność paliwa 40 l/min), oraz model MPP 8-4 40 (wydajność wydawania wydajność 40 l/min) [5,6].
Ze względu na potencjalne zagrożenie dla środowiska, jakie stwarzają stacje paliw, ich funkcjonowanie i wyposażenie są poddane ścisłym regulacjom. Wszystko to normuje Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 21 listopada 2005 roku w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać bazy i stacje paliw płynnych, rurociągi przesyłowe dalekosiężne służące do transportu ropy naftowej i produktów naftowych i ich usytuowanie. Rozporządzenie określa stację paliw płynnych jako „obiekt budowlany, w skład którego mogą wchodzić: budynek, podziemne zbiorniki magazynowe paliw płynnych, podziemne lub naziemne zbiorniki gazu płynnego, odmierzacze paliw płynnych i gazu płynnego, instalacje technologiczne, w tym urządzenia do magazynowania i załadunku paliw płynnych oraz gazu płynnego, instalacje wodno-kanalizacyjne i energetyczne, podjazdy i zadaszenia oraz inne urządzenia usługowe i pomieszczenia pomocnicze” [2]. Ustawa ogranicza łączną pojemność zbiorników magazynowych na stacjach do 500 m3, z czego pojemność maksymalna pojedynczego zbiornika jest określona na 100 m3. Ponadto, nałożony jest obowiązek posiadania przez stację instalacji kanalizacyjnych i innych urządzeń mających uchronić produkty naftowe przez przenikaniem do gruntu oraz wód powierzchniowych i gruntowych. Do kolejnych zabezpieczeń zbiorników należą: urządzenia do pomiaru i monitorowania stanu magazynowanych produktów naftowych, zamknięcia hydrauliczne i urządzenia chroniące przed przepełnieniem, urządzenia do sygnalizacji ich wycieku oraz urządzenia zabezpieczające przed emisją par produktów naftowych I klasy (ropa naftowa i jej produkty o temperaturze zapłonu do 21°C) do otoczenia podczas wydawania ich do zbiorników pojazdów bądź podczas zasilania nimi zbiorników magazynowych. Odmierzacze paliw płynnych (dystrybutory) , przyłącza spustowe, kroćce pomiarowe i przewody oddechowe na stacji, nie powinny być usytuowane bliżej niż 10 m od budynków o konstrukcji niepalnej, 20 m od granicy lasu i 5 m od niezabudowanej sąsiadującej działki. Wszelakie zbiorniki oraz rurociągi przebiegające przez stację nie powinny znajdować się bliżej niż 10 m od podziemnych elementów budowli ochronnych dla obrony cywilnej. Ponadto, nie mogą być oddalone mniej niż 3 m od fundamentów budynków, 20 m od gazociągów oraz 2 m od kabli energetycznych, przewodów kanalizacyjnych i telekomunikacyjnych. Odległość między poszczególnymi zbiornikami paliw płynnych, powinna być większa lub równa 50 cm.
Pawilon stacji paliw, powinien być w całości zbudowany z materiałów nierozprzestrzeniających ognia, i usytuowanych poza strefą zagrożenia wybuchem. W jego pomieszczeniach magazynowych, dopuszcza się przechowywanie cieczy o temperaturze zapłonu niższej niż 55 °C pod warunkiem, że znajdują się one w szczelnie zamkniętych opakowaniach o pojemności do 1 dm3 i łącznej pojemności do 50 dm3. Ciecze, których zapłon następuje po osiągnięciu temperatury wyższej niż 55 °C mogą być przechowywane bez ograniczeń w opakowaniach konfekcjonowanych. Z elementów nierozprzestrzeniających ognia, prócz pawilonu stacji paliw powinno być wykonane również zadaszenie nad stanowiskiem przeznaczonym do tankowania gazu płynnego. Ponadto, zadaszenie powinno swoim zasięgiem obejmować stanowisko obsługi odmierzacza gazu, jego wysokość w świetle powinna być wyższa od pojazdu o 2,5 m, i musi być wyposażone w instalację odgromową. Stacja napraw szybkich (stanowiska obsługowo-diagnostyczne) mogą znajdować się na otwartej przestrzeni, jeśli służą do doraźnych przeglądów. W przeciwnym razie ustawa nakłada obowiązek by takowe stanowiska znajdowały się pod zadaszeniem, poza strefami zagrożonymi wybuchem.
Rurociągi technologiczne biegnące po terenie stacji paliw, nie mogą znajdować się pod budynkami. Ponadto, część z nich może być narażone na zwiększone zagrożenie korozją. W tym celu rozporządzenie poleca objąć je systemem ochrony katodowej, z wyjątkiem rurociągów, które posiadają zewnętrzną powłokę której szczelność jest monitorowana podczas ich użytkowania. Aby dla rurociągu stosować ochronę katodową, powinien on posiadać ciągłość elektryczną oraz być odizolowany elektrycznie od obiektów nie wymagających takiej ochrony, oraz obiektów o małej rezystancji przejścia względem ziemi. Rozporządzenie ponadto dopuszcza wykonanie rurociągów technologicznych oraz zbiorników z tworzyw sztucznych, pod warunkiem zapewnienia im skutecznego odprowadzenia ładunków elektryczności statycznej. Odmierzacze paliw (dystrybutory) nie powinny być usytuowane w miejscu narażającym je na najeżdżanie przez pojazdy, zaleca się umieszczenie ich na wysepkach wyniesionych na wysokość 15 cm ponad poziom przyległego pojazdu. Takie usytuowanie powinno ponadto zapewniać swobodną obsługę pojazdów, swobodne przejście między odmierzaczami oraz umożliwić prawidłowe rozmieszczenie sprzętu przeciwpożarowego. Dodatkowo, rozporządzenie zakazuje umieszczenia w promieniu 5 m od odmierzacza studzienek kanalizacyjnych, wodociągowych, ciepłowniczych oraz otworów do pomieszczeń, w których podłoga znajduje się poniżej przyległego terenu [2].
Podczas podróży, zwłaszcza tych dalszych, kierowcy oraz pasażerowie mają potrzebę znalezienia miejsca gdzie mogą chwilę odpocząć. Ponadto, każdy właściciel samochodu, chce zadbać o swój pojazd, by zarówno jego wygląd zewnętrzny jak i wewnętrzny prezentowały się schludnie- co stanowi niejako wizytówkę właściciela. Dlatego też, wychodząc naprzeciw za potrzebowaniom, BP na swoich stacjach uruchomiła sieć kawiarni Wild Bean Cafe. Oferują one bogaty wybór herbat i kaw (od klasycznej czarnej kawy, po smakowe kawy z dodatkiem rozgrzewających przypraw), oraz nie mniejszy wybór dań: od zestawów śniadaniowych, przez szybkie jedzenie na wynos (zapiekanki, hot-dogi) po słodkie przekąski (pączki, muffiny). Kawiarnia umożliwia podróżnym odpoczynek w miłej atmosferze, jednocześnie oferując wysoki standard żywienia. Ponadto na stacji znajduje się całodobowy sklep, oferujący prócz artykułów motoryzacyjnych (np. płyny do spryskiwaczy) szeroki wybór artykułów spożywczych w atrakcyjnych cenach dla wszystkich tych, którzy z różnych względów potrzebują zrobić zakupy o nietypowych godzinach.
Kolejnym udogodnieniem dla kierowców przygotowanym przez sieć stacji BP są myjnie samochodowe znajdujące się przy stacjach. Przy stacjach możemy znaleźć myjnie automatyczne, coraz częściej wypierane przez myjnie bezdotykowe, które nie narażają tak lakieru samochodu na mechaniczne uszkodzenia które powodują szczotki w myjni automatycznej. Ponadto, przy każdej myjni możemy znaleźć stanowisko z odkurzaczem i kompresorem. Dzięki temu kierowca ma możliwość wyczyszczenia również tapicerki samochodu oraz skontrolować ciśnienie w oponach.
Z racji obowiązujących regulacji dotyczących czasu pracy kierowców, stacje często zapewniają miejsce do odpoczynku również dla kierowców zawodowych. Dlatego rzadziej występującym , ale też wartym zanotowania jest fakt istnienia przy stacjach BP usytuowanych przy drogach przez które przebiega ruch tranzytowy myjni oraz dużego parkingu dla samochodów ciężarowych. Pozwala to na jeszcze bardziej komfortowe spędzenie przez kierowców przerwy, a dla tych, którzy planują ją zrobić dłuższą, przy stacjach znajduje się również motel. Ponadto przy stacjach takich często funkcjonują sklepy z częściami i akcesoriami do samochodów ciężarowych, a także serwisy oferujące naprawę tachografów, ogrzewań postojowych bądź serwisy ogumienia. Częste są również serwisy wyposażenia dodatkowego samochodów, bez którego kierowcy obecnie nie poruszają się- czyli radia pracującego w paśmie CB, oraz nawigacji samochodowej. Ponadto, w przypadku stacji znajdujących się w pobliżu przejść granicznych częstym widokiem jest istnienie kantoru wymianu walut, a także oddziału urzędu celnego [5].
Na stacji paliw płynnych, bardzo ważnym elementem jest przestrzeganie przepisów przeciwpożarowych. Biorąc pod uwagę ilości paliwa znajdujące się w niej, można to porównać do wielkiej bomby, którą należy odpowiednio zabezpieczyć. Dlatego Rozporządzenie Ministra Gospodarki w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać bazy i stacje paliw płynnych, rurociągi przesyłowe dalekosiężne służące do transportu ropy naftowej i produktów naftowych i ich usytuowanie ściśle reguluje usytuowanie budynków stacji, jej wyposażenia oraz wyposażenia przeciwpożarowego. Ponadto, innymi dokumentami regulującymi zabezpieczenia przeciwpożarowe na stacjach paliw płynnych są min.:
Ustawa z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej (t. j. Dz. U. z 2002 r. nr 147 poz. 1229 z późn. zm.),
Art. 4.1. Ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej (t. j. Dz. U. z 2002 r. nr 147 poz. 1229 z późn. zm.),
§ 4.1.pkt 6) Rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 16 czerwca 2003 r. w sprawie uzgadniania projektu budowlanego pod względem ochrony przeciwpożarowej (Dz. U. z 2003 r. nr 121 poz. 1137),
§ 28. Rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 21 kwietnia 2006 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (Dz. U. z 2006 r. nr 80 poz. 563),
Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 21 listopada 2005 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać bazy i stacje paliw płynnych, rurociągi przesyłowe dalekosiężne służące do transportu ropy naftowej i produktów naftowych i ich usytuowanie (Dz. U. z 2005 r. nr 243 poz. 2063 z późn. zm.),
§ 22. Ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz. U. z 1994 r. nr 89 poz. 414 z późn.zm),
Ustawa z dnia 24 sierpnia 1991 r. o Państwowej Straży Pożarnej (t. j. Dz. U. z 2006 r. nr 96 poz.667 z późn. zm.).
Zgodnie ze wspomnianą ustawą o ochronie przeciwpożarowej, odpowiedzialność za bezpieczeństwo na stacji paliw płynnych odpowiada jej właściciel lub zarządca. W przypadku braku zawartej między nimi umowy cywilnoprawnej ustalającej jej zarząd lub użytkowanie, odpowiedzialność spoczywa na osobie faktycznie władającej stacją. Ponadto, wspomniana ustawa o ochronie przeciwpożarowej wymaga, by wszelakie czynności z zakresu ochrony przeciwpożarowej były wykonywane wyłącznie przez osoby posiadające niezbędne do tego kwalifikacje.
Jak już wspomniano we wcześniejszej części pracy, zarówno pawilon stacji paliw płynnych, jak i zadaszenia znajdujące się na niej, powinny być wykonane z materiałów nierozprzestrzeniających ognia. Ponadto, pawilon powinien znajdować się poza strefą zagrożenia wybuchem. W przypadku gdy pawilon jest przystosowany do przebywania w nim maksymalnie 50 osób, bez prowadzenia usług hotelarskich, Rozporządzenie Ministra Gospodarki określa jego odległość od dystrybutora jako o jeden metr więcej, niż wynosi strefa zagrożeniem wybuchem. Odległość ta może zostać zmniejszona, w przypadku zastosowania ściany oddzielenia przeciwpożarowego o odpowiedniej klasie odporności, znajdującej się od strony wszelakich budynków na stacji.
Każda stacja powinna być wyposażona w instalacje wodociągowe, sanitarne i deszczowo-przemysłowe, oraz urządzenia oczyszczające ścieki do poziomu określonego w przepisach dotyczących odprowadzania ścieków do wód i gruntu, oraz w przepisach odnoszących się do substancji szczególnie groźnych dla środowiska wodnego.
Przepisy ściśle określają usytuowanie odmierzaczy paliw. Zabronione jest ich ustawianie w pomieszczeniach, na chodnikach oraz pasach ruchu przeznaczonych dla pieszych. Obudowa musi być uziemiona zgodnie z wytycznymi zawartymi w odpowiednich Polskich Normach, a węże nalewcze nie mogą mieć większej rezystancji niż 106 Ω.
Na stacji paliw płynnych, powinien znajdować się następujący sprzęt przeciwpożarowy:
koce gaśnicze- 3 sztuki,
gaśnice przenośne 25 kg- 2 sztuki,
gaśnice przenośne proszkowe 6kg- 2sztuki.
Ponadto każde stanowisko wydawania gazu płynnego obowiązkowo musi być wyposażone w 2 przenośne gaśnice proszkowe po 6 kg każda oraz koc gaśniczy. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 21 kwietnia 2006 roku w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów nakłada wymóg, by rodzaj gaśnic był dostosowany do gaszenia tych grup pożarów, które mogą wystąpić na obiekcie. Ponadto, Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 16 czerwca 2003 r. w sprawie zaopatrzenia w wodę oraz dróg pożarowych określa wymaganą ilość wody do celów przeciwpożarowych na stacji paliw płynnych jako 10 dm3/s [1,2,3,4,].
Dane niezbędne do dalszych obliczeń:
Fzab = 410 m2
a = 0, 3
q = 1, 5
N = 1570
Kr = 10030 km
$$S_{\text{Pistn}} = 8000\ \frac{\text{roboczo}}{\text{godziny}}$$
pub = 2, 5
Fs = 2000 h
z = 1
R = 1
β = 0, 9
α = 0, 95
γ = 1
i = 1
Powierzchnia działki:
$$F_{\text{dz}} = \frac{F_{\text{zab}}}{a}\ \lbrack m^{2}\rbrack$$
Fzab –pole powierzchni zabudowy
a - współczynnik zagęszczenia:
0, 15 ÷ 0, 2 dla małych obiektów
0, 2 ÷ 0, 3 dla średnich obiektów
0, 3 ÷ 0, 4 w przypadku zakładów napraw samochodowych
$$F_{\text{dz}} = \frac{410\ }{0,3} = 1366,67\ \lbrack m^{2}\rbrack$$
Roczne obciążenie produkcyjne projektowanego obiektu:
$$G_{\text{obl}} = \frac{N*K_{r}*q}{1000}*i - S_{\text{Pistn}}$$
N- liczba samochodów danego rodzaju przewidywana do obsługi
Kr-średni roczny jednostkowy przebieg każdego z samochodów
q- średni nakład pracy na jeden samochód obsługiwany lub naprawiany na każde przejechane 1000 km
SPistn-suma rocznych zdolności produkcyjnych obiektu na danym terenie
$$G_{\text{obl}} = \frac{1570*10030*1,5}{1000}*1 - 8000 = 15\ 620,65$$
Obliczenie pracochłonności napraw bieżących:
$$R_{\text{NB}} = \frac{K_{r}*p_{\text{ub}}*N}{1000}$$
Kr-średni roczny jednostkowy przebieg każdego z samochodów
pub- pracochłonność napraw bieżących na 1000 km przebiegu
N- liczba samochodów danego rodzaju przewidywana do obsługi
$$R_{\text{NB}} = \frac{10030*2,5*1570}{1000} = 39367,75$$
Obliczanie liczby pracowników bezpośrednio produkcyjnych:
$$R = \frac{G_{\text{obl}}}{F_{s}}$$
Fs- fundusz czasu pracownika
$$R = \frac{15\ 620,65}{2000} = 7,81$$
Obliczanie liczby stanowisk naprawczych:
$$S = \frac{G_{\text{obl}}*\alpha}{F_{s}*z*R*\beta*\delta*\gamma}$$
z - liczba zmian na ile pracuje stanowisko
R - liczba pracowników równolegle pracujących
β-wskaźnik wykorzystania stanowisk pod względem technologicznym
δ- wskaźnik wykorzystanie stanowiska pod względem ekonomicznym i organizacyjnym (przyjmujemy, że δ = 1)
γ- wskaźnik przewidywanego wzrostu wydajności pracy w stosunku do pracochłonności katalogowej
α- wskaźnik udziału prac wykonywanych na stanowiskach pojazdów w ogólnej pracochłonności obsługi i napraw
$$S = \frac{15\ 620,65*0,95}{2000*1*1*0,9*1*1} = 1,05$$
Obliczanie pół powierzchni użytkowej:
powierzchnia biurowa:
Pb = pb1 * b
$$p_{b1} = \left( 4 \div 6 \right)\frac{m^{2}}{\text{pracownika}}$$
Zakładam pb1 = 5.
b-liczba pracowników umysłowych
Przyjmuję b=4
Pb = 5 * 4 = 20
powierzchnia szatni:
Pb = Pz1 * s
$$P_{z1} = 0,1 \div 0,9\ \frac{m^{2}}{\text{pracownika}}$$
Przyjmuję Pz1 = 0, 7
s- liczba pracowników korzystających z szatni
Przyjmuję s=14
Pb = 0, 7 * 14 = 9, 8
powierzchnia umywalni:
Pu = Pu1 * u
$$P_{u1} = 1,2 \div 1,4\frac{m^{2}}{\text{pracownika}}$$
Przyjmuję Pu1 = 1, 3
u- liczba pracowników korzystających z umywalni podczas jednej zmiany
Przyjmuję u = 10
Pu = 1, 3 * 10 = 13
Obliczenie objętości zbiorników:
Pojemność zbiorników benzyny (Vzb), oleju napędowego (Vzo) i gazu ziemnego (VzLPG):
$V_{\text{zb}},V_{\text{zo}},V_{\text{zLPG}} = \frac{K*N}{0,7*365*C}$
K-nowe zużycie paliwa [ton]:
średnie stacje: 300 ÷ 400 ton
duże stacje: 500 ÷ 900 ton
N-planowany zapas paliwa [dni]: 20÷30 dni
C-ciężar właściwy produktu [kg*dm3]
Obliczenie pojemności zbiorników benzyny:
$$V_{\text{zb}} = \frac{350*30}{0,7*365*0,73} = 56,3$$
Obliczenie pojemności zbiorników oleju napędowego:
$$V_{\text{zb}} = \frac{350*30}{0,7*365*0,83} = 49,5$$
Obliczenie pojemności zbiorników LPG:
$$V_{\text{zb}} = \frac{350*30}{0,7*365*0,54} = 76,1$$
[1] mł. bryg. mgr inż. Kociołek K.T.: Warunki techniczne jakim powinny odpowiadać stacje paliw płynnych. Zasady odbioru przez państwową straż pożarną w: Ogólnopolskie Seminarium Szkoleniowe: Czy przewóz drogowy materiałów niebezpiecznych w cysternach może być bezpieczny?, Tarnów, 25-26 maja 2007 r.
[2] Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 21 listopada 2005 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać bazy i stacje paliw płynnych, rurociągi przesyłowe dalekosiężne służące do transportu ropy naftowej i produktów naftowych i ich usytuowanie
[3] Rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 21 kwietnia 2006 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów
[4] Ustawa z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej
[5] www.bp.com.pl
[6] www.wayne.com