szczękoczułkowce(chelicerata)
nie mają wyodrębnionej głowy nie mają czułków i mają dwie pary przysadek gębowych
budowa:
głowotułów(prosomy) jest jednolitą tagmą,nie wykazującą segmentacji 7-8 segmentów – segmentu ocznego(arkonu) i 6-7 segmentów zaopatrzonych w odnóża jednogałęziowe i członowate są zróżnicowane na dwie pary przysadek gębowych: szczękoczułki i nogogłaszczki oraz u ostronogów na 5 par odnóży lokomocyjnych
szczękoczułki(chelicery) leżą przed otworem gębowym zakończone są szczypcami lub pazurami, służą do pobierania pokarmu
nogogłaszczki(pedipalpy) druga para przysadek gębowych położona za otworem gębowym rozdrabniają pokarm są narządami dotyku
odwłok(opidtromy) składa się z 6-13 segmentów ma 2 gałęziowe odnóża tylko u staroraków. Odwłok jest dobrze rozwinięty i segmentowany(staroraki skorpiony) niesegmentowany(większość pajęczaków) lub szczątkowy(roztocze) głowotułów i odwłok mogą być wyraźnie odgraniczone albo połączone.
Gromada
Staroraki(merostomata) 6-7 par odnóży na głowotułowiu na odwłoku blaszkowate odnóża z wyrostkami skrzelowymi, a na jego końcu duży telson w kształcie kolca endity wyrostki do żucia. ograniczenia otworu gębowego od przodu fałd ściany ciała(endostoma) od tyłu płytkowa struktura (metastoma)
Pajęczaki(arachnida) stawonogi lądowe ich cechą jest łączenie się segmentów jednolite tagmy nie mają czułków, oczu złożonych liczba odnóży w głowotułowi wynosi 6 par odnóża nie występują w odwłoku zbudowany z 6-14 segmentów u prymitywnych głowotułów wykazuje ślady segmentacji u reszty jest niesegmentowany odwłok może być podzielony na przed- i zaodwłok np. Skorpiony. Pierwsza para może mieć na końcu szczypce pazurki lub przekształcona w sztylety. Druga para nagogłaszczki mają wyrostki do żucia a pozostałe służą do lokomocji rzadziej są rozwinięte w szczypce
budowa wewnętrzna
Ciało pokryte epikutikulą oskórka z dużą ilością lipidów i włosków
gruczoły jadowe skorpiony mają je w kolcu na końcu odwłoka u pająków w końcach pazurów szczękoczułków u zaleszczotków na końcu nogogłaszczek, a u roztoczy w okolicy otworu gębowego gruczoły przędne występują u pająków zaleszczotków i roztoczy
układ nerwowy mózg składa się z protocerebrum i tritocerebrum brak deutocerebrum spowodowany jest zanikiem segmentu z czułkami
narządy zmysłów oczy włoski czuciowe i narządy szczelinowe
włoski czuciowe rozmieszczone po całym ciele odbierają wrażenia dotykowe
narządy szczelinowe są zagłębieniami w pokryciu ciała okryte błoną oskórkową są informują o napięciu oskórka są proprioreceptorami
układ pokarmowy pobierają pokarm płynny najpierw pokarm jest wstępnie trawiony na sewnątrz a potem wysysany jelito przednie zróżnicowane na gardziel rozszerzaną i zwężaną wykonującą ruchy pompujące jelito środkowe posiada gruczoł trzustkowo wątrobowy.
Oddychanie pajęczaki płucotchawkami lub tchawkami lub 2in1 u roztoczy nie występują wcale
płucotchawki Znajdują się na odwłoku w liczbie od 1 do 4 par. Są to grzebykowate, spłaszczone rozgałęzienia pni tchawkowych, omywane przez hemolimfę transportującą gazy oddechowe.
Tchawki są wpukleniami ścian ciała. Cały system tworzy sieć rozgałęzionych rurek różnej grubości, od wewnątrz wzmocnionych chitynową spiralą umożliwiającą utrzymanie stałej drożności.
Układ krwionośny serce w odwłoku ilość naczyń zależy od narządów oddechowych
układ wydalniczy 2 rodzaje gruczoły biodrowe i cewki malpighiego
układ rozrodczy. Gonady w odwłoku zapłodnienie w trakcie składania jaj a najczęściej wewnętrzne. Skorpiony są jajożyworodne lub żyworodne reszta pajęczaków jest jajorodna
kikutnice(pantopoda)
organizmy morskie zbudowane z głowy tułowia i odwłoka z 4-6 parami odnóży lokomocyjnych, kikutowanych, dłuższych niż osiowa część ciała
głowa 3-4 segmenty przednia część to ryjek z otworem gębowym otoczony trzema fałdami w kształci zębów, zwanymi wargami druga para przysadek zwana głaszczkami(palpami) służą do podtrzymywania pokarmu trzecia para wyrostków to odnóża jajonośne(owigerami)
tułów zbudowany z 3-6 segmentów na których są odnóża lokomocyjne złożone z 8 członów
odwłok jest drobny na końcu z otworem odbytowym.
Pokrycie ciała tak jak u pajęczaków
układ nerwowy mózg jest dwudzielny zbudowany z proto- i tritocerebrum występuje w głowie pod wzgórkiem ocznym.
Narządy zmysłów oczka tak jak u pajęczaków występują włoski dotykowe
Jama ciała jest hemocelem wypełniona jest hemolimfą
układ pokarmowy otwór gębowy obszerna gardziel krótki przełyk jelito środkowe jelito końcowe z odbytem znajduje się w odwłoku
rozmnażanie zapłodnienie zewnętrzne samce noszą jaja aż do wylęgu larw larwa to protonimfona