Sposoby wykszta艂cania si臋 pojedynczej cechy fenotypowej
Czasami o pojawieniu si臋 jednej cechy fenotypowej decyduje jeden gen.
Najcz臋艣ciej o pojawieniu si臋 jednej cechy fenotypowej decyduje wi臋cej ni偶 jeden gen. Cecha jest w tym przypadku efektem ekspresji informacji genetycznej zapisanej w dw贸ch lub wi臋kszej liczbie r贸偶nych gen贸w ( czyli gen贸w nieallelicznych ) i interakcji mi臋dzy produktami tych gen贸w.
Chodzi o :
- cechy jako艣ciowe pojawiaj膮ce si臋 w okre艣lonym wariancie dzi臋ki wsp贸艂dzia艂aniu gen贸w
- cechy jako艣ciowe, kt贸rych warianty zale偶膮 dodatkowo od obecno艣ci gen贸w epistatycznych
( geny hamuj膮ce zwane inhibitorami )
- cechy ilo艣ciowe pojawiaj膮ce si臋 dzi臋ki genom kumulatywnym
Geny w dzia艂aniu
To, czy pojawia si臋 dana cecha ( i okre艣lony jej wariant ) zale偶y od :
Relacji mi臋dzy allelami ( dominacja pe艂na, dominacja niepe艂na, kodominacja, recesywno艣膰 )
Relacji mi臋dzy genami nieallelicznymi; geny niealleliczne mog膮, np. :
wsp贸艂dzia艂a膰 w wykszta艂caniu cechy jako艣ciowej; dzia艂anie nieallelicznych gen贸w wsp贸艂dzia艂aj膮cych uzupe艂nia si臋, wi臋c nazywamy je te偶 dope艂niaj膮cymi si臋 genami;
Cecha mo偶e zale偶e膰 od gen贸w nieallelicznych, kt贸rych :
- produkty wsp贸艂dzia艂aj膮 ze sob膮 w jednym szlaku metabolicznym
- produkty ( bia艂ka ) nie uczestnicz膮 we wsp贸lnych szlakach metabolicznych
b) wsp贸lnie nasila膰 stopie艅 wyra偶enia cechy ilo艣ciowej
c) maskowa膰 dzia艂ania innego genu
Tego, czy wszystkie geny odpowiedzialne za warunkowanie danej cechy ulegaj膮 ekspresji
UWAGA! Je艣li chodzi o wp艂yw gen贸w na fenotyp to nale偶y doda膰, 偶e niekt贸re geny wp艂ywaj膮 na wi臋cej ni偶 jedn膮 cech臋 fenotypow膮 . Charakter ich dzia艂ania jest plejotropowy, wi臋c geny te nazywamy plejotropowymi.
Cechy
Jako艣ciowe Ilo艣ciowe
Cechy jako艣ciowe :
Warunkowane s膮 najcz臋艣ciej przez wi臋cej ni偶 jeden gen
Cechuje je zmienno艣膰 o charakterze skokowym
Przyk艂ady cech jako艣ciowych : grupy krwi z uk艂adu AB0 u cz艂owieka, barwa kwiat贸w u niekt贸rych gatunk贸w ro艣lin.
Cechy ilo艣ciowe :
Warunkowane s膮 zawsze przez wi臋cej ni偶 jeden gen ( geny niealleliczne warunkuj膮ce tego typu cechy to geny kumulatywne )
Cechuje je zmienno艣膰 o charakterze ci膮g艂ym; rozk艂ad zmienno艣ci w populacji ( w przypadku obserwacji rzeczywistych cech ilo艣ciowych ) obrazuje wykres przypominaj膮cy krzyw膮 rozk艂adu normalnego maj膮c膮 kszta艂t dzwonu, krzyw膮 taka nazywamy te偶 krzyw膮 Gaussa
Maj膮 mierzalny charakter
Wp艂yw 艣rodowiska na wykszta艂cenie tego typu cech jest silny
Przyk艂ady cech ilo艣ciowych : wzrost, masa cia艂a, d艂ugo艣膰 nasion, nat臋偶enie barwy kwiat贸w u niekt贸rych gatunk贸w ro艣lin.