Rodzaje Fal

Postępująca Fala Powierzchniowa

H – wysokość

A – amplituda

L – długość fali

d – Głębokość

T – okres fali – czas przejścia przez obrany punkt odniesienia 2 punktów pow. Fali w tej smaj fazie

H/L – stromość fali

L/T – prędkość propagacji fali

Fale martwe – fale które wychodzą z ośrodka, w którym powstały

d=1/2L -> podst. Falowania. poniżej niej dno nie oddziałuje na ruch falowy i odwrotnie

Głębokowodne fale postępująca d > 1/2L -> zmiana orbit wraz z głębokością

Płytkowodne pośrednie”

Tory ruchu cząsteczek są elipsami”

- dł osi poziomej i ponowej spada z głęb, ale

-ekscentryczność elipsy (mimośród) = const.

Przy dnie: otwarcie elpis i oscylacyjny ruch w płaszczyźnie poziomej

Płytkowodne fale pośrednie:

Tory ruchu cząsteszczek są elipsami:

Dł. osi poziomej = const

Dł. Osi pionowej maleje z głęb

Przy dnie: otwarcie elips i ruch oscylacyjny

Transformacja fal w płytkich wodach:

Strefa wzrostu fal – profil fali samotnej

- L maleje i V maleje

- fale stromieją (L maleje i A rośnie)

Strefa łamania fal

- znaczny wzrost stromości (h/L rośnie)

- silne działanie siły b ezwłądności -? Ładamnie fali

- górny reżim przepływu

- transport materiału

Strefa przyboju – fale translacyjne

- cząsteczki wody w całej kolumnie wykonują „przód – tył” (silne spłaszczenie orbit)

- prędkość zalżna tylko od głęb

Strefa zmywu – zmyw wstępujący i powrtony

- górny reżim przepływu

- zmyw wstępujący częściowo wsiąka w podłoże

- transport osadu – w zależności od kierunku nabiegania fal

Profil plaży i przybrzeża – wybrzeże bezrewowe

Śr. WPM – średni wys. Poz. Morza

Śr. NPM – średni niski poz. Morza

npf – normalna podst. Falowania

L – długość.

Profil wybrzeża rewowego

Formy Dna w ruchu oscylacyjnym

1.symetryczne riplemarki falowe (oscylacyjne)

- ziarna toczone – grzbiet szpiczasty, bruzdy zaokrąglone

- ziarna wyrzucane – gdzbiet i bruzdy zaokrąglone

Strukt. Wewn

Szew szewronowy

2. Asymetryczne Riplemarki Falowe

Powstają gdy składowa V do L ruchu falowego > składowa V od L -> asymetryczna fala postępująca

Każdy nowy zalew fali produkuje laminę przekątną -> riplemarki powoli migrują w kierunku propagacji fali

Odróżnianie asymetrycznych riplemarków falowych od prostogrzbietowych riplemarków prądowych jest trudne

Grzbiety

Indeksy riplemarkowe

Pole stabilności riplemarków falozwych w zal od pr. Przepływu i frakcji osadu

V rośnie -> H riplemarków rośnie Ale powyżej pewnej V riplemarki są rozmywane

Następstwo form dna związane z transformacją fal: wybrzeże bezrewowe, wysokoenergetyczne

Generowanie prądów przybrzeżnych (cyrkulacja komórkowa)

V ruchu cząsteczek wody spada wraz z głębokością

V cząstek w gó®nych wastwach > v cząstek powracających w ruchu orbitalnym (położóne głębiej)

Wypadkowy przepływ wody w kierunku rozchodzenia się fal!’

W strefie łamania fal -> odpływ Powrotny

Napływ wody na brzeg kompensowany jest przez tzw. Prądy rozrywające (rip current)

Typy cyrkulacji przybrzeżnej generowanej falwaniem:

1. System cyrkulacji komórkowej: grzbiety fal II do brzegu lub grzbiety fal pod małym kątem do brzegu

2. Wielkoskalowe prądy wzdłużbrzegowe: grzbiety fal pod dużym kątem do brzegu

Skąd się bierze zróżnizowaniwe wys fal wzdłuż brzegu?

Ugięcie (refrakcja) fal – zamiana kierunku propagacji fal w wyniku tarcia o podnoszące się dno. Efekt: grzbiety fal nabiegających na brzeg staje się prawie II do niego. Głęb maleje -> v fal maleje i L maleje.

Prądt wzdłużbrzegowe

Zmyw wstępujący – pod innym kątem niż wsteczny zmyw powrotny

-Formy dna twodzone przez prądy rozrywające i wzdłużbrzegowe

-najczęściej małe i duże riplemarki

-rzadziej – fale piaskowe

-górne dno zrównane

Prądy rozrywające
wzdłużbrzegowe

Sztormy: Przepływ złożony

1. Zw są z orśrodkami b. niskiego ciś atmos. Ciś atmos w centrum niżu jest o ok. 50hPa niższe -> pow morza podnosi się o ok. 0,5m (przy zał, że niż przemieszcza się wystarczająco powoli w porównaniu z reakcją wody na zmiany ciś)

2. Silne wiatry sztormowe -> powstają prądy wiatrowe (dryfowe)

Wody płytkie – model Ekmana bardziej złożony:

-głębokość maleje -> kąt odchylenia kierunku prądu pow od kiedynku wiatu maleje

-ruch wody w czasie sztormu ma charakter przejściowy:

I faza – płytki prąd pow zgodny z kierunkiem wiatru

II faza – stabilna spirala Ekmana rozwija się dopiero po upływie ok. 1 dnia

Spiętrzenei wody wywoływane wiatrem dolądowym:

V wiatru = 20 m/s (10m nad pow wody) ->

Spiętrzenie przy brzegu = 2 m (przy zał, że nachylenie wody wystepuje na odcinku 400m)

1. Falowanie -> napływ wody zw z postępującymi falami grawitacyjnymi

Spięrzenie wody wywołane falowaniem:

Zał. A = 1m ( w pkt załamania fali_ -> nachylenie wody w strefie przyboju = 0k. 0.025

Wys. Spiętrzenia sztormowego:

Podniesienie p.m w centrum niżu barycznego + dolądowe prądy pow (wiatrowe) + spiętrzenia falowe

Osady sztormowe przybrzeża

Powyżej npf – osady grubpziarniste (piaszczysto-żwirowe) + Bruki

Poniżej npf (normalnej podst. Fal) – osady sztormowe – tempestyty

1. Tempestyty proksymalne – między npf i spf (sztormowej podst. Fal)

2. Tempesyty dystalne – poniżej spf

Warstwowanie przekątne kopułowe HCS – char dla tempestytów. Niskokątowe ,piasek b. drobny –średni, we wszystkich przekrojach wygląda tak samo. Reżim hydrauliczny: ruch oscylacyjny

Posztormowa powierzchnia sedymentacyjna – kopułki i dołki

Modelowe sekwencje tempestytów dystalnych

- poniżej spf

- depozycja z zawiesiny posztormowej (prądy zawiesinowe)

- sekwencje osadów prądów zawiesinowych

Rodzaje pływów

- półdobowe

-dobowe (modyfikacje pływów półdobowych przez oddziaływanie czynników astronomicznych, rozkład kontynentów i fizjogragię basenów)

- mieszane

Pływy – generowane w głębokim basenie oceanicznym (duża masa wody -> duża siła przyciągania)

Fale pływowe na głębokich wodach są prawie niezauważalne, ale gdy dotrą do skłonu kontynentalnego i szelfu, ulegają spiętrzeniu -> Jeżeli fala płuwowa propaguje z głęb 4 km na szelf, na głęb np. 100m

-A fali rości od 0,5m do 1,26m

-v prądu pływowego rośnie od 25mm/s do 40 cm/s -> znaczący transport osadu

Ruch wody -> prąd pływowy jest powodowany przez pływy oceaniczne, a nie bezpośrednie przyciąganie grawitacyjne Słońca i Księżyca.

Wys fal pływowych zależu od:

- rozkładu kontynentów

- fizjografii basenu (kształtu, wielkości, głębokości, rzeźby dna)

- prądów morskich

- siły Coriolisa

Im szelf jest szerszy tym H fali jest większe

H fali rośnie w V-kształtnych zatokach i estuariach oraz w cieśninach

Klasyfikacja wybrzeży morskich:

-mikropływowe (zdominowane falowaniem)

-mezopływowe (mieszane)

-makropływowe (zdominowane pływami)

Punkt amfidromiczny – punkt węzłowy, w którym poziom morza jest stały (skok pływu = 0)

System amfigromiczny – kulimancja wysokiej wody obraca się wokół pktu amfidromicznego

- przeciwnie do ruchu wskazówek zegara na półkuli N

- zgodnie z ruchem wskazówek zegara na półkuli S

Natura prądów pływowych

1. Sinusoidalny przebieg prądu pływowego jest zniekształcony przez wpływ płytkiego akwenu -> asymetryczność prądów pływowych. Przeważnie: krótki i gwałtowny przypływ; długi i powolny odpływ.

2. Osady drobnoziarniste (muły) – deponowane w fazie słabych prądów i w okresach przesilenia pływu (martwa woda)

Wybrzeże pływowe

Śr WPM – średni wysoki poz wody w czasie przypływów

Śr NPM – średni niski poz wody w czasie odpływów

Npf – normalna podst falowania

L – dł fali

Osady heterolityczne

- warstwowanie smużyste

- faliste

- soczewkowe

Strefa między- i niżejpływowa

Struktrura jodełkowa – warstwowanie przekątne nachylone w przeciwnych kierunkach – zmiana kierunku przepływu w cyklu przypływ-odpływ

Formy dna na szelfach pływowych: Fale piaskowe