PODSTAWY OPIEKI POŁOŻNICZEJ

ETAPY BADANIA GINEKOLOGICZNEGO

• Test Schillera – pa naniesieniu płynu Lugola na tarczę części pochwowej szyjki macicy nabłonek wielowarstwowy płaski zawierający glikogen zabarwia się pod wpływem jodu na kolor ciemno brązowy, miejsca niepokryta nabłonkiem wielowarstwowym płaskim pozostają odbarwiona

• Test z 3% kwasem octowym – opiera się na odwracalnej kilkuminutowej denaturacji białek i kwasów nukleinowych zawartych w komórkach, po naniesieniu tej substancji na powierzchnię szyjki macic miejsca pokryte nabłonkiem prawidłowym różnią się zabarwieniem i strukturą od ognisk patologicznych

• Procedury diagnozowanie dla poszczególnych części narządów płciowych

Narządy płciowe zewnętrzne:

- oglądanie, kolposkopia( powiększenie), wycinki, lub całkowite usunięcie zmiany w celu uzyskania materiału do oceny histopatologicznej)

- szyjka macicy i pochwa ( wzierniki) – oglądanie ( gołym okiem, kolposkopia, próba jodowa – Schillera, próba z 3 % kwasem octowym)

- rozmaz cytologiczny, diagnostyka wirusologiczna ( HPV16/18)

- wycinki celowane z tarczycy części pochwowej – skrobanie błony śluzowej kanału szyjki – materiał do oceny histopatologicznej

• Trzon macicy – endometrium: UGG, biopsja – skrobanie diagnostyczne frakcjonowanie tj. błony śluzowej kanału szyki i trzonu macicy, histeroskopia – materiał do oceny histopatologicznej

Myometrium – badanie palpacyjna USG, materiał do oceny histopatologicznej uzyskuje się na drodze laparotomii bądź laparoskopi

Przydatki – badanie palpacyjne, USG, markery, badania hormonalne, procedury chirurgiczne ( laparoskopia, laparotomia) – w celu uzyskania materiału do oceny histopatologicznej

• Inne metody diagnostyczne

- badania laboratoryjne ( markery zapalne i nowotworowe

- tomografia komputerowa, KT

-tomografia rezonansu magnetycznego (NMR)

- badania radiologiczne ( HSG, urografia, wlew kontrastowy, pasaż jelitowy, zdjęcia przeglądowe brzucha, mammografia)

- badania endoskopowe przewodu pokarmowego i dróg moczowych

BADANIE I SAMOBADANIE PIERSI, BADANIE GRUCZOŁU PIERSIOWEGO ( MANUALNE) BADANIE DOŁU PACHOWEGO, PUNKCJA CIENKOIGŁOWA, BIOPSJA GRUCZOŁU PIERSIOWEGO

• Rak sutka może być wcześnie wykryty dzięki nowoczesnym metodom – mammografia, USG, BAC, wycięcie chirurgiczne). Zwykle rozwija się w końcowych przewodach zrazików a najczęściej usadawia w górnym, zewnętrznym kwadrancie sutka.

• Wg klasyfikacji WHO wyróżnia się

- raki nienaciekające ( in situ) – śródprzewodowe i zrazikowe

- raki naciekające przewodowe

- inne – rak śluzowy, rdzenia sty, brodawkowaty, kanalikowy

- choroba Pageta ( rak brodawki)

- nienabłonkowymi, złośliwymi nowotworami sutka są: mięsaki podścieliskowe, Chłoniami, naczyniomięsaki i inne

• Raka sutka ze względu a stopień zaawansowania klinicznego używając następującego nazewnictwa:

- T – tumor

- N – obecność powiększonych gruczołów limfatycznych pachowych i innych

- M – metafaza ( przerzut)

- np. T1 ( do 2 cm średnicy) N0 , M0 –nie ma powiększonych gruczołów pachowych ani metafaz

• Należy zaznaczyć, że rak sutka rozwija się kilka lat ( 6-8 lat) a stadia przedrakowe właściwie nie są dostatecznie znane. Możliwe, że znaczenie mają tu atypowe rozrosty przewodowe i zrazikowe oraz duże torbiele (3-6 cm) niecofające się po nakłuciu.

- rak sutka jest chorobą, która wcześnie się rozprzestrzenia i często już w chwili ustalania diagnozy istnieją niewykrywalne przerzuty

0 stąd konieczność rozpoznawania ( badania scriningowe) a także często przeprowadzania chemioterapii przed i po zabiegu operacyjnym

• Czynniki ryzyka wystąpienia raka sutka:

- dwukrotnie częściej narażone są kobiety, których matka lub siostry chorowały na raka piersi

- u kobiet, które uprzednio przebywały operacje raka w jednym sutku

- u kobiet, u których zbyt wcześnie wystąpiła miesiączka

- późna menopauza

- u kobiet, które po 28 roku życia zaszły w ciążę

- niepłodność

- kobiety niekarmiące piersią

- dieta wysokotłuszczowa

- nadwaga

- spożywanie alkoholu

-stosowanie pigułek antykoncepcyjnych

• Metody wykrywania raka gruczołu sutkowego:

- badanie fizykalne sutków

- samodzielna kontrola sutków przez kobietę

- mammografia

- sono mammografia (ultrasonografia)

- punkcja cienkoigłowa (BAC)

- inne metody diagnostyczne

UDZIAŁ POŁOŻNEJ W PROFILAKTYCE, ROZPOZNAWANIU I LECZENIU STANÓW ZAPALNYCH I ZAKAŻEŃ NARZĄDU RODNEGO KOBIETY

• W zapobieganiu stanom zapalnym i zakażeniom narządu rodnego

- kobiety, położnej potrzebna jest znajomość przyczyn ich występowania, które są dość znamienne dla wieku pac jętki, oraz podjęcie stosownych działań informacyjnych i wychowawczych w odniesieniu do poszczególnych grup osób

• Wiek dziecięcy i młodzieńczy:

- nauczenie matek, rodziców i dziewcząt podstawowych zasad higieny osobistej, ze szczególnym uwzględnieniem sposobów oczyszczania okolicy odbytu po oddanie stolca – podcieranie papierem toaletowym i podmywanie powinno się odbywać zawsze w jednym kierunku od przodu do tyłu, w przeciwnym razie flora bateryjna może się przedostać do przedsionka pochwy i wywołać stan zapalny

- zachęcamy matki do korzystania z porad ginekologa dziecięcego w sytuacji dostrzeżenia w dziewczynek jakichkolwiek zmian o obrębie narządów płciowych

- warto wiedzieć, że proponując matce udanie się z dzieckiem na wizytę do tego specjalisty można spotkać się z dużą niechęcią, a niekiedy nawet z odmową

- doradzanie chorej np. na rzęsistkowicę pochwy, matce jak ma postępować, aby nie doszło do zakażenia córki

- konieczne jest wówczas oddzielne łóżko, oddzielna bielizna, ręczniki, mydło, gąbka ( prysznic nie wanna)

• Uświadamianie dziewcząt

- o potrzebie codziennego podmywania się pod bieżącą wodą

- informowanie dziewcząt o pożądanym sposobie zachowania się podczas trwania miesiączki tj. o potrzebie częstszego niż zwykle podmywania się i częstej zmianie podpasek

• W czasie miesiączki nie wolno:

-wykonywać irygacji

- stosować tamponów dopochwowych – jest to dobre zabezpieczenie, które powinno być stosowane tylko w określonych sytuacjach, na basen

• Położna winna uświadamiać:

- dziewczęta, że niektóre ich zachowania ( masturbacja brudnymi rękoma lub innymi przedmiotami, golenie sromu, częste płukanie pochwy w celach higienicznych) zwiększają ryzyko wystąpienia u nich stanów zapalnych sromu i pochwy

• Owłosienie łonowe

- stanowi barierę ochronną przed wnikaniem drobnoustrojów do pochwy i dlatego nie powinno być usuwane bez potrzeby

- ponadto usuwane włosy powodują swędzenie skóry a jej drapanie stan zapalny i możliwość rozszerzenia infekcji

- częste płukanie pochwy niszczą jej naturalną florę bakteryjną, zwłaszcza pałeczki kwasu mlekowego – kwaśne środowisko pochwy zmienia się w kierunku zasadowym, umożliwiając w ten sposób działanie czynników szkodliwych

• W odniesieniu do kobiet w okresie przekwitania i w wieku późniejszym:

- kształtowanie pożądanych zachowań w związku z zachodzącymi procesami starzenia się organizmu i pojawieniem się określonych chorób i dysfunkcji ciała

- mobilizowanie kobiet do szczególnej dbałości o higienę

- zasięgamy kobietę do zasięgania porady lekarskiej w przypadku zaburzeń statyki narządu rodnego, często przykrym skutkiem jest m.in. WNM (wypadanie macicy)

- informować pac jętki, Abo o sprawach wstydliwych jak dyskomfort podczas współżycia itp. Porozmawiały z lekarzem

• Rozpoznawanie stanów zapalnych i zakażeń:

- zbieranie i przekazywanie lekarzowi informacji dotyczących objawów, dolegliwości i skarg zgłaszanych przez pac jętkę

- ważna jest przy tym obserwacja jej zachowania podczas rozmów oraz wsparcie i pomoc w werbalizacji tego, co chciałby przekazać

- przygotowanie pac jętki do badania ginekologicznego i innych badań

- pobraniu ( w ramach swoich kompetencji) materiału do badań laboratoryjnych

- opisaniu i przekazaniu pobranego materiał do laboratorium

- prowadzeniu dokumentacji

• W trakcie leczenia szpitalnego położna wykonuje:

- okłady, przymoczki, płukania pochwy, nasiadówki, podawanie leków, dba o wygodę w łóżku, pomaga w niektórych czynnościach higienicznych, informuje o prawidłowej diecie, okazuje wsparcie zrozumienie i empatię

• W trakcie leczenia ambulatoryjnego

- informujemy gdzie można nabyć przepisane leki

- praktycznie naucza technik wykonywania zleconych zabiegów leczniczych

- omawia i zapisuje sposób przyrządzania zleconych płynów, np. irygacji pochwy

- informuje o konieczności stosowania diety w leczeniu antybiotykami

- udziela informacji jak chronić członków rodziny przed zakażeniem np. w przypadku grzybiczego, rzeżączkowego zapalenia pochwy, w tym konieczności leczenia partnera

• Zadania położnej w okresie pokwitania to:

- przygotowanie dziewczynki na pojawienie się dojrzewania, jeszcze przed menarche

- dostarczyć wiedzy na temat fizjologii cyklu miesięcznego

- omówić sposoby pokonywania pojawiających się trudności

- odpowiecie na dręczące młode dziewczyny pytania

• W czasie badania ginekologicznego położna powinna:

- przeprowadzić z nastolatką szczegółowy wywiad

- polecić dziewczynie oddać mocz przed badaniem

- wskazać gabinet lekarski

- przygotować fotel ginekologiczny i narzędzia

- w czasie badanie wspierać dziewczynę emocjonalnie

- upewnia się, że dziewczyna zrozumiała wszystko

- wykorzystuje każdą wizytę młodej pacjętki, aby poszerzyć jej wiedzę na temat fizjologii organizmu

- nauczyć samoobserwacji i rejestracji zmian

- szczerze rozmawiać o życiu seksualnym i o metodach antykoncepcji

- podsunąć broszury edukacyjne i zachęcać do dalszych wizyt w gabinecie

• Okres dojrzałości płciowej

- opieka nad kobietą i jej zdrowiem w wieku dojrzałym sprawują:

-lekarz ginekolog położnik

- położna pracująca w poradni K

- położna i pielęgniarka środowiskowo- rodzinna

- położna mobilizuje i zachęca kobiety do regularnych wizyt u ginekologa przynajmniej raz w roku

• W profilaktyce ginekologicznej należy:

• Faza I

- potęgować zdrowie kobiet w zakresie opieki zdrowotnej, wychowania seksualnego, poradnictwa przedmałżeńskiego i badań okresowych

- chronić zdrowie stosując szczepienia ochronne

- popularyzować zasady higieny osobistej

-zwalczać nałogi

- wcześnie wykrywać choroby i leczyć je

- wykonywać badania diagnostyczne

-przeciwdziałać w rozpowszechnianiu się chorób zakaźnych

• Faza II

- czyli inaczej w fazie zapobiegania wtórnego leczymy chore we wczesnych stadium zachorowania – cel tego działania to: przeciwdziałanie rozwojowi choroby, a przez to zapobieganie niesprawności, niezdolności i przedwczesne śmierci

• Faza III

- profilaktyka dotyczy osób z zaawansowanym stadium choroby, u których doszło do ograniczenia bądź utraty niektórych funkcji organizmu

• W czasie sprawowania opieki w okresie przekwitania ważne jest:

- rozpoznawanie objawów charakterystycznych dla tego okresu

- aktywności fizycznej

- pomaga znaleźć sposób na długi spokojny sen

- pomaga walczyć z nałogiem palenia tytoniu

- zasadowości kontrolowania masy ciała

- dużo uwagi poświęca prawidłowej diecie

- zachęca do regularnych badań

- poleca systematyczną samokontrolę piersi

- pomaga w podjęciu decyzji o stosowaniu HTZ

- zachęca do pozostawania aktywną mimo nieco starszego wieku