Typ:	Gromada:	Narząd wymiany gazowej:	Mechanizm wymiany gazowej:	Barwnik oddechowy:
Pierwotniaki		Brak układu oddechowego. Oddychają całą powierzchnią ciała.	Pierwotniaki wolno żyjące oddychają tlenowo, a wymiana gazowa odbywa się całą powierzchnią ciała. Pewną role w oddychaniu mogą odgrywać symbiotyczne glony, np. u orzęsków. Pasożyty oraz saprobionty oddychają beztlenowo	Brak barwnika
Gąbki			Oddychanie na drodze dyfuzji.
Parzydełkowce			Oddychają całą powierzchnią ciała. Zbędne produkty metabolizmu komórki wydalają bezpośrednio do wody.
Płazińce			Zwierzęta te oddychają całą powierzchnią ciała, natomiast formy pasożytujące wewnętrznie oddychają beztlenowo na drodze fermentacji (rozkład glikogenu). Dodatkowo niektóre formy larwalne obleńców są wrażliwe na stężenia tlenu, przemieszczając się wraz z jego wzrostem.
Obleńce
Pierścienice		U form lądowych brak układy oddechowego. Wymiana zachodzi całą powierzchnią ciała. U pierścienic wodnych występują skrzela zewnętrzne osadzone w parapodiach.	Pierścienice (np. dżdżownice) mają delikatne powłoki ciała, które nie stanowią żadnej przeszkody w przenikaniu gazów, toteż wymiana gazowa odbywa się całą powierzchnią ciała, a wykształcony układ krwionośny ułatwia rozprowadzanie tlenu i usuwanie dwutlenku węgla.	Czerwona hemoglobina, zielona chlorokruoryna lub czerwona hemerytryna
Stawonogi	Skorupiaki	Skrzela	Służą do oddychania pod wodą. Są to cienkościenne, blaszkowate wyrostki osadzone na tułowiu, odwłoku lub odnóżach, w których krąży hemolimfa. Wymiana gazowa zachodzi na drodze dyfuzji	Niebieska hemocyjanina budową podobna do hemoglobiny (zamiast Fe zawiera Cu)
	Pajęczaki	Płucotchawki oraz tchawki	Płucotchawki to worki płucne umieszczone w odwłoku zbudowana z licznych fałd – kieszonek obmywanych prze płyny jamy ciała. Otwierane na zewnątrz przetchlinką
	Owady; Wije	Tchawki lub u form wtórnie wodnych (np. larw niektórych owadów dwuśrodowiskowych) skrzelotchawki	Chitynowe rurki o różnym przekroju. Przez najcieńsze z nich (tracheole) tlen dopływa bezpośrednio do komórek ciała. Ze środowiskiem zewnętrznym połączone przetchlinkami	Brak barwnika (rzadko hemoglobina)
Mięczaki		Mięczaki wodne oddychają przy pomocy blaszkowatych lub grzebykowatych skrzeli. Mięczaki lądowe i niektóre słodkowodne posiadają „płuco”	Skrzela (ktenidia) są osadzone w jamie płaszczowej. Woda obmywając je dostarcza im tlenu, który jest pobierany przez krew, dzięki hemocyjaninie. U mięczaków lądowych tlen jest pobierany za pomocą „płuca”, czyli sieci naczyń krwionośnych ściany jamy płaszczowej	Niebieska hemocyjanina, czerwona hemoglobina zawarte w osoczu lub ciałkach krwi lub brak barwnika
Szkarłupnie		Brak wyspecjalizowanego narządu. Oddychają za pomocą Nóżek ambulakralnych (np. u wężowideł), czułek u liliowców, pęczek skrzeli u jeżowców, skrzeli „skórnych” u rozgwiazd, płuc wodnych u strzykw		Brak barwnika
Strunowce	Ryby	Blaszkowate skrzela. U niektórych pęcherz pławny (ryby dwudyszne), skóra (np. węgorz amerykański, podskoczek mułowy) lub uchyłek jelita (piskorz)	Szczeliny skrzelowe u ryb chrzęstnych otwierają się bezpośrednio na zewnątrz ciała, u ryb kostnoszkieletowych uchodzą do komory skrzelowej oddzielonej od środowiska zewnętrznego pokrywami skrzelowymi, które mogą być otwierane przy pomocy mięśni. Ruchy pokryw skrzelowych ułatwiają wnikanie wody do wnętrza ciała przez jamę gębową. U ryb chrzęstnoszkieletowych ruch wody wymuszany jest przez fałdy skórne okrywające szczeliny skrzelowe. Wymiana gazowa w skrzelach odbywa się na zasadzie dyfuzji przebiegającej niezwykle wydajnie dzięki przeciwstawnym kierunkom przepływu wody wnikającej z gardzieli oraz krwi w bogatej sieci naczyń krwionośnych. Wskutek tego istnieje stale znaczna różnica pomiędzy zawartością gazów w krwi i w wodzie	Hemoglobina zawarta w erytrocytach.
	Płazy	Workowate płuca oraz skóra. Kijanki oddychają przez skrzela zewnętrzne	Wentylacja zachodzi dzięki ruchom dna jamy gębowej gardzieli
	Gady	Gąbczaste płuca, od których odchodzą palcowate worki (niezawierające pęcherzyków płucnych)	Fałdy są silnie rozwinięte, jama worka coraz bardziej się zmniejsza, aż staje się wąskim oskrzelem. Skurcze mięśni międzyżebrowych podnoszą żebra, a objętość jamy ciała, w której znajdują się płuca, zwiększa się. Przy rozszerzaniu tej jamy powietrze zostaje wessane do płuc, z w czasie opadania żeber zmniejsza się jama i powietrze zostaje wypędzone na zewnątrz. Wdech i wydech powietrza jest kontrolowany jest przez specjalne ośrodki nerwowe.
	Ptaki	Małe, rurkowate płuca i 9 worków płucnych (4 parzyste i 1 podobojczykowy)	Mechanizm podwójnego oddychania polega na przepływie powietrza przez płuca ptaka zarówno przy wdechu, jak i przy wydechu. W czasie wdechu powietrze dostaje się do płuc i do tylnych worków powietrznych. Przy wydechu zużyte powietrze z płuc przedostaje się do worków przednich, a z nich do oskrzeli. Natomiast bogate w tlen powietrze z worków tylnych przepływa przez płuca, w których po raz drugi zachodzi wymiana gazowa. Podwójne oddychanie ma na celu zwiększenie wydajności oddychania, szczególnie podczas lotu.
	Ssaki	Pęcherzykowate płuca oraz rozbudowana sieć oskrzeli i oskrzelików	W pęcherzykach płucnych odbywa się wymiana gazowa. W związku z tym, że płuca u ssaków mają ogromną powierzchnię czynną wymiana gazowa odbywa się przede wszystkim przy ich udziale. W momencie wdechu zwiększa się pojemność klatki piersiowej dzięki ruchom klatki piersiowej, skurczom mięśni międzyżebrowych i przepony. Przepona to cienki mięsień, wysklepiony w kierunku płuc, zamyka on od dołu klatkę piersiową a także oddziela ją od jamy brzusznej. Przy wdechu przepona w momencie skurczu wypycha narządy jamy brzusznej w dół, natomiast przy wydechu rozluźnia się wracając do wcześniejszej pozycji zmniejszając objętość płuc.