Lista leków dla studentów kierunku lekarsko-dentystycznego, których znajomość jest wymagana do zaliczenia kursu farmakologii.

Leki, których nazwy zostały wytłuszczone i podkreślone – student powinien znać szczegółową charakterystykę (mechanizm działania, działania farmakologiczne, podstawowe dane farmakokinetyczne, działania, niepożądane, wskazania, przeciwwskazania dla konkretnego leku) oraz dawkowanie. Student powinien umieć zapisać lek na recepcie bez Pharmindexu.

Leki, których nazwy zostały wytłuszczone – student powinien znać szczegółową charakterystykę (mechanizm działania, działania farmakologiczne, podstawowe dane farmakokinetyczne, działania, niepożądane, wskazania, przeciwwskazania dla konkretnego leku)

Leki, których nazwy zapisano zwykłą czcionką – student powinien umieć zaklasyfikować te leki do odpowiedniej grupy farmakologiczno-terapeutycznej i umieć je scharakteryzować na podstawie znajomości grupy leków (mechanizm działania, działania farmakologiczne, podstawowe dane farmakokinetyczne, działania, niepożądane, wskazania, przeciwwskazania dla grupy leków)

WSPÓŁCZULNY

1. Fenoterol (Berotec N 100)

w dychawicy oskrzelowej, w stanach skurczowych oskrzeli, ponieważ wybiórczo pobudza receptory β₂-adrenergiczne w oskrzelach

w zapobieganiu przedwczesnym porodom, gdyż pobudzenie receptorów β₂ w macicy zmniejsza jej napięcie

działania niepożądane: może wywołać tachykardię, zaburzenia rytmu serca, drżenie mięśniowe, zaburzenia metaboliczne, szczególną ostrożność należy zachować przy współistniejącej nadczynności tarczycy

Fenoterol tabl. 0,005, amp. 0,0005/10,0

Berotec tabl. 0,005, aerozol

Partusisten amp. 0,0005/10,0 do wlewów, tabl. 0,005

1. Salbutamol (Ventolin)

w dychawicy oskrzelowej, w stanach skurczowych oskrzeli, ponieważ wybiórczo pobudza receptory β₂-adrenergiczne w oskrzelach

w zapobieganiu przedwczesnym porodom, gdyż pobudzenie receptorów β₂ w macicy zmniejsza jej napięcie

działania niepożądane: może wywołać tachykardię, zaburzenia rytmu serca, drżenie mięśniowe, zaburzenia metaboliczne, szczególną ostrożność należy zachować przy współistniejącej nadczynności tarczycy

Salbutamol aerozol wziewny 100 µg/dawkę, syrop 0,002/5,0

Salbutamol WZF tabl. 0,002, 0,004, amp. 0,5 mg/1,0

Ventodisk proszek do inhalacji 200 µg/dawkę, 400 µg/dawkę

Ventolin płyn do inhalacji z nebulizatorem 1mg/1,0, 2mg/1,0, płyn do inhalacji z respiratora lub nebulizatora 5 mg/1,0, aerozol bezfreonowy 100 µg/dawkę

dawkowanie: 1 tabl. co 6h, wziewnie wstępnie 2-3 dawki, i.v. powoli 0,2-0,4 mg, powtórzyć można nie wcześniej niż po 15 min.

1. Salmeterol

w dychawicy oskrzelowej, w stanach skurczowych oskrzeli, ponieważ wybiórczo pobudza receptory β₂-adrenergiczne w oskrzelach

w zapobieganiu przedwczesnym porodom, gdyż pobudzenie receptorów β₂ w macicy zmniejsza jej napięcie

działania niepożądane: może wywołać tachykardię, zaburzenia rytmu serca, drżenie mięśniowe, zaburzenia metaboliczne, szczególną ostrożność należy zachować przy współistniejącej nadczynności tarczycy

Salmeterol (Serevent) aerozol, 1 dawka 0,025 mg, stosowany w dychawicy oskrzelowej, działa 12-24h

1. Formoterol

lek o szybkim początku i długim czasie działania

w dychawicy oskrzelowej, w stanach skurczowych oskrzeli, ponieważ wybiórczo pobudza receptory β₂-adrenergiczne w oskrzelach

w zapobieganiu przedwczesnym porodom, gdyż pobudzenie receptorów β₂ w macicy zmniejsza jej napięcie

działania niepożądane: może wywołać tachykardię, zaburzenia rytmu serca, drżenie mięśniowe, zaburzenia metaboliczne, szczególną ostrożność należy zachować przy współistniejącej nadczynności tarczycy

Foradil proszek do inhalacji w kapsułkach 12 µg

Symbicort Turbuhaler proszek do inhalacji 160 µg/4,5 µg

Salbupart amp. 0,0005 w zapobieganiu przedwczesnym porodom

1. Izoproterenol

2. Dopamina

w małych dawkach pobudza receptory dopaminowe

w wiekszych dawkach pobudza kolejno receptory β-adrenergiczne i α-adrenergiczne

jako jedyna katecholamina endogenna pobudza receptory dopaminergiczne w tętnicach nerkowych i poprawia perfuzje tego narządu

pobudzając receptoryβ₁-adrenergiczne w sercu zwiększa siłę skurczów i częstość rytmu serca

w większych dawkach pobudza receptory α₁-adrenergiczne, czego następstwem jest wzrost ciśnienie tętniczego krwi

stosowana we wstrząsie i w niewydolności krążenia

działania niepożądane to zwiekszenie zapotrzebowania serca na tlen (bóle wieńcowe) oraz dodatkowe skurcze nadkomorowe i komorowe

Dopaminum hydrochloricum roztwór do wlewu dożylnego amp. 50 mg/5,0, 200mg/5,0

zwiększenie ukrwienia nerek 1-3 µg/kg/min, wstrząs kardiogenny 5-10 µg/kg/min, wstrząs septyczny 10-20 µg/kg/min

1. Dobutamina

Dobutamine (Dobutrex) amp. 0,25 (subst. liofilizowana)

Dobuject amp. 0,25/5,0

Dobutamine fiol. 0,25 do przygotowywania roztworów do wlewów kroplowych

dawkowanie: poczatkowo 2,5-10 µg/kg/min (nie rozpuszczać w roztworze alkalicznym)

1. Epinefryna (EpiPen Jr 0,15 mg; EpiPen Senior 0,3 mg; Adrenalina WZF)

działając na receptory α kurczy mięśnie gładkie naczyń krwionośnych skóry, płuc, nerek, natomiast wywołuje rozkurcz mięśni gładkich naczyń w mięśniach szkieletowych i mięśni gładkich oskrzeli gdzie przeważają receptory β-adrenergiczne

adrenalina jako hormon pobudza cyklazę adenylanową, zwiększa przemiany metaboliczne, zużycie tlenu

zastosowanie lecznicze: wstrząs anafilaktyczny, anemizacja błon śluzowych, hamowanie drobnych powierzchownych krwotoków, dodatek do środków miejscowo znieczulających, dożylnie w zatrzymaniu czynności serca

1. Norepinefryna

działając na receptory α w naczyniach wywołuje ich skurcz, podwyższa ciśnienie krwi i powoduje spadek przepływu obwodowego

podawana w niektórych postaciach wstrząsu w celu utrzymania ciśnienia tętniczego

Norepinephrine

Levonor amp. 0,001/1,0, 0,004/1,0

1. Nafazolina

stosowana wyłącznie miejscowo jako środek anemizujący w katarze, zapaleniu zatok, zapaleniu spojówek, nieżycie błon śluzowych nosa i gardła

Rhinazin krople do nosa roztwór 1 mg/1,0

Betadrin krople do oczu i nosa

Mibalin krople do oczu

Rinophenazol krople do nosa

1. Oksymetazolina

2. Xylometazolin (Ksylometazolina)

stosowana wyłącznie miejscowo jako środek anemizujący w katarze, zapaleniu zatok, zapaleniu spojówek, nieżycie błon śluzowych nosa i gardła

Xylometazolin krople do nosa roztwór 0,5 mg/1,0, 1 mg/1,0

Otrivin krople do nosa roztwór 0,5 mg/1,0, 1 mg/1,0

Xylogel żel do nosa 0,5 mg/1,0, 1 mg/1,0

Xylorin 0,5 mg/1,0, 1 mg/1,0, płyn do rozpylania do nosa 0,55 mg/1,0

1. Efedryna

uwalnia noradrenalinę z presynaptycznych zakończeń nerwowych, zmniejsza jej wychwyt zwrotny do neuronu, pobudza również bezpośrednio receptory α- i β-adrenergiczne

działa obwodowo oraz na OUN

w przewlekłym niedociśnieniu, narkolepsji, w zespole bezdechu w czasie snu, w leczeniu stanu astmatycznego

działanie niepożądane: gonitwa myśli, euforia, zawroty głowy, bóle wieńcowe, kołatanie serca, znaczne podwyższenie ciśnienia

Efrinol krople do nosa 1%, 2%,

Ephedrinum hydrochloricum amp. 25 mg/1,0 roztwór do wstrzyknięć s.c., i.m.,

Tussipect drażetki, syrop złożony

1. Pseudoefedryna

2. Amfetamina

3. Kokaina

4. Propranolol

blokuje receptory β-adrenergiczne i znosi wpływ endogennych katecholamin na te receptory

wykazuje niespecyficzne działanie stabilizujące błony komórkowe

ma silniejsze niż inne β-adrenolityki działanie inotropowe i chronotropowe

dobrze rozpuszcalny w tłuszczach

dobrze wchłania się w przewodzie pokarmowym

podlega intensywnemu metabolizmowi w wątrobie

łatwo przechodzi do OUN

nadcisnienie tetnicze ,tachyarytmie, nadczynność tarczycy, nerwice, migrena

działania niepożądane: rzadkoskurcz, zaburzenia przewodzenia przedsionkowo-komorowego, hipotensja, bóle i zawroty głowy, niewydolność krążenia, wystąpienie objawów bronchospastycznych, skurcz naczyń obwodowych, nudności, wymioty, biegunka, drżenie i bóle mięśni, uczucie zmęczemia, senność, impotencja, hipercholesterolemia

Proplanolol tabl. 0,01, 0,04, inj. 0,001/1,0, 0,005/5,0

Propranolol prolongatum tabl. 0,08, 0,16

1. Atenolol

blokuje receptory β-adrenergiczne i znosi wpływ endogennych katecholamin na te receptory

dobrze rozpuszczalny w wodzie

źle wchłania się z przewodu pokarmowego

w niewielkim stopniu lub wcale nie ulega metabolizmowi w wątrobie

słabo przenika do OUN

nadciśnienie tętnicze

działania niepożądane: rzadkoskurcz, zaburzenia przewodzenia przedsionkowo-komorowego, hipotensja, bóle i zawroty głowy, niewydolność krążenia, wystąpienie objawów bronchospastycznych, skurcz naczyń obwodowych, nudności, wymioty, biegunka, drżenie i bóle mięśni, uczucie zmęczemia, senność, impotencja, hipercholesterolemia

Atenolol tabl. 0,025, 0,05, 0,1

1. Metoprolol Acebutolol

blokuje receptory β-adrenergiczne i znosi wpływ endogennych katecholamin na te receptory

dobrze rozpuszczalny w tłuszczach

wchłania się w przewodzie pokarmowym

podlega intensywnemu metabolizmowi w wątrobie

łatwo przechodzi do OUN

nadciśnienie tętnicze, choroba wieńcowa z profilaktyką wtórną zawału serca, tachyarytmie, niewydolność serca

działania niepożądane: rzadkoskurcz, zaburzenia przewodzenia przedsionkowo-komorowego, hipotensja, bóle i zawroty głowy, niewydolność krążenia, wystąpienie objawów bronchospastycznych, skurcz naczyń obwodowych, nudności, wymioty, biegunka, drżenie i bóle mięśni, uczucie zmęczemia, senność, impotencja, hipercholesterolemia

Metoprolol tabl. 0,05, 0,1

Betaloc ZOK 25, 50 lub 100 tabl. o przedłużonym uwalnianiu

Betaloc roztwór do wstrzyknięć amp. 0,001/1,0

1. Karwedilol

blokuje receptory β-adrenergiczne i znosi wpływ endogennych katecholamin na te receptory

ma zdolność blokowania receptorów α-adrenergicznych

ma dodatkowe działanie wazodilatacyjne związane z uwalnianiem NO, działaniem antyoksydacyjnym oraz blokowaniem kanałów wapniowych

okres półtrwania wynosi ponad 12h

nadciśnienie tętnicze

działania niepożądane: rzadkoskurcz, zaburzenia przewodzenia przedsionkowo-komorowego, hipotensja, bóle i zawroty głowy, niewydolność krążenia, wystąpienie objawów bronchospastycznych, skurcz naczyń obwodowych, nudności, wymioty, biegunka, drżenie i bóle mięśni, uczucie zmęczemia, senność, impotencja, hipercholesterolemia

Dilatrend tabl. 6,25 mg, 12,5 mg

Vivacor tabl. 6,25 mg, 12,5 mg, 25 mg

1. Bisoprolol

blokuje receptory β-adrenergiczne i znosi wpływ endogennych katecholamin na te receptory

okres półtrwania powyżej 12h

choroba wieńcowa z profilaktyką wtórną zawału serca, niewydolność serca

działania niepożądane: rzadkoskurcz, zaburzenia przewodzenia przedsionkowo-komorowego, hipotensja, bóle i zawroty głowy, niewydolność krążenia, wystąpienie objawów bronchospastycznych, skurcz naczyń obwodowych, nudności, wymioty, biegunka, drżenie i bóle mięśni, uczucie zmęczemia, senność, impotencja, hipercholesterolemia

Bisocard tabl. 0,05, 0,1

Speridol tabl. 0,005, 0,01

1. Nebiwolol

2. Celiprolol

blokuje receptory β-adrenergiczne i znosi wpływ endogennych katecholamin na te receptory

działania niepożądane: rzadkoskurcz, zaburzenia przewodzenia przedsionkowo-komorowego, hipotensja, bóle i zawroty głowy, niewydolność krążenia, wystąpienie objawów bronchospastycznych, skurcz naczyń obwodowych, nudności, wymioty, biegunka, drżenie i bóle mięśni, uczucie zmęczemia, senność, impotencja, hipercholesterolemia

Celipres tabl. 0,1, 0,2

Blokeran tabl. 0,2

1. Labetalol

blokuje receptory β-adrenergiczne i znosi wpływ endogennych katecholamin na te receptory

ma zdolność blokowania receptorów α-adrenergicznych

okres półtrwania wynosi 3-4h

nadciśnienie tętnicze

działania niepożądane: rzadkoskurcz, zaburzenia przewodzenia przedsionkowo-komorowego, hipotensja, bóle i zawroty głowy, niewydolność krążenia, wystąpienie objawów bronchospastycznych, skurcz naczyń obwodowych, nudności, wymioty, biegunka, drżenie i bóle mięśni, uczucie zmęczemia, senność, impotencja, hipercholesterolemia

Labetalol (Pressocard) tabl. 0,1, 0,2

1. Tymolol

ma zdolność blokowania receptorów α-adrenergicznych

jaskra

działania niepożądane: rzadkoskurcz, zaburzenia przewodzenia przedsionkowo-komorowego, hipotensja, bóle i zawroty głowy, niewydolność krążenia, wystąpienie objawów bronchospastycznych, skurcz naczyń obwodowych, nudności, wymioty, biegunka, drżenie i bóle mięśni, uczucie zmęczemia, senność, impotencja, hipercholesterolemia

Apo-Timol 5, 10, 20 tabl. 0,005, 0,01, 0,02

Timohexal 0,1%, 0,25%, 0,5% krople do oczu

1. Prazosyna

2. Doksazosyna

3. Alfuzosyna

4. Tamsulozyna

5. Metyldopa

bardzo silne działanie blokujące transmisję adrenergiczną (wypłukuje noradrenalinę z jej magazynów lub zakłóca syntezę katecholamin)

leczenie ciężkiego nadciśnienia tętniczego, zazwyczaj w przypadku oporności na inne leki hipotensyjne

działania niepożądane: hipotonia ortostatyczna, zmniejszenie przesączania kłębuszkowego, stany depresyjne

Dopegyt tabl. 0,25

Methyldopa tabl. 0,25

Dopanol tabl. 0,25

1. Klonidyna

UKŁAD PRZYWSPÓŁCZULNY

1. Betanechol

nie jest rozkładany przez AChE

nie przechodzi do mózgu

słabo działa na układ krążenia

Betanechol (Urecholine) tabl. 0,005; 0,01; 0,025 lub amp. 0,005 s.c.

1. Karbachol

działa na receptory N i M

wzmaga uwalnianie ACh z części presynaptycznej

nie jest rozkładany przez AChE

nie przenika do mózgu

słabo działa na układ krążenia

Carbachol 3% krople do oczu

Isopto Carbachol krople do oczu 1,5% lub 3%, 3xdziennie 1 kropla

Miostat amp. 0,01%/1,0, 5 ml 3xdziennie s.c. lub i.m.

1. Pilokarpina

działa na receptory N i M

wchłania się dobrze z przewodu pokarmowego

przenika do mózgu

silnie działa na gruczoły wydzielania zewnętrznego

stosuje sie ją w okulistyce w przypadku jaskry, a także w celu pobudzenia czynności gruczołów ślinowych po radioterapii

Pilocarpine (Pilocarpinum hydrochloricum) krople 2%, maść 2%, 2-3xdziennie miejscowo, s.c. 5 mg

Salagen tabl. 0,005, 3xdziennie 1 tabl.

Pilogel żel do oczu 4%

1. Cevimeline

2. Neostygmina

3. Riwastigmina

4. Fizostygmina

wiąże się z AChE i hamuje jej aktywność

wchłania się dobrze z przewodu pokarmowego

przenika do mózgu

silnie działa na serce i układ pokarmowy

Physostigmine (Physostigminum salicylicum) amp. 0,0005/1,0, 0,25-0,5 mg co 4-5h s.c., i.m., i.v.

1. Atropina

alkaloid występujący w pokrzyku wilczej jagodzie (Atropa belladonna)

antagonista receptora M

wchłania się dobrze z przewodu pokarmowego i tkanki podskórnej

łatwo przenika do mózgu

działa pobudzająco na OUN

działa silniej na układ krążenia niż skopolamina

wykazuje synergistyczne działanie z lekami przeciwbólowymi, spazmolitycznymi i uspokajającymi

Tinctura Belladonnae 5-20 kropli

Extractum Belladonnae siccum 10-20 mg

Atropinum sulfuricum amp. 0,5 mg/1,0, 1 mg/1,0 i.v., i.m., w premedykacji 0,3-0,6 mg; krople 1% diagnostycznie 1 kroplę na 0,5h przed wziernikowaniem, leczniczo 3xdziennie 1 kropla do worka spojówkowego

Bellapan tabl. 0,025, 3xdziennie 1-2 tabl.

Preparaty złożone:

Belladrinal tabl.

Bellaphanol tabl.

Bellergot tabl.

Spasticol czopki z papaweryną

Tolargin czopki z papaweryną, metamizolem, atropiną

Reasec tabl.

1. Hioscyna (skopolamina)

alkaloid wystepujący w lulku czarnym (Hyoscyamus niger)

szybciej niż atropina penetruje OUN

wykazuje słabsze działanie obwodowe blokujące receptory muskarynowe

działa hamująco na funkcje OUN

Scopolaminum hydrobromicum amp. 0,5 mg/1,0 s.c., w premedykacji 0,4 mg na 0,5-1h przed znieczuleniem ogólnym

Scopolamin 0,25% krople i maść do oczu

Preparaty złożone:

Scophedal amp. z oksykodonem i efedryną

Scopolan draż.

Vegantalgin H tabl. z paracetamolem

1. Butylobromek skopolaminy

nie przenika do OUN

działa silnie spazmolitycznie na przewód pokarmowy

Buscopan tabl. 0,01, 3xdziennie 1 tabl.

Buscolysin draż. 0,005, amp. 0,02/1,0 i.v., i.m., czopki 0,01

1. Tropikamid

Tropikamid (Mydriacyl) krople do oczu 0,5%, 1%, stosowane diagnostycznie , czas rozszerzenia źrenicy i porażenia akomodacji wynosi ok 6h

1. Ipratropium

nie przenika do mózgu

działa silnie spazmolitycznie na mięśnie gładkie przewodu pokarmowego, dróg moczowych i narządów płciowych

poza działaniem antagonistycznym na receptory muskarynowe wykazuje działanie kuraropodobne i ganglioplegiczne

Atrovent aerozol, 1 dawka 0,02 mg, 4xdziennie 2 rozpylenia, w dychawicy oskrzelowej

Itrop tabl. 0,01, amp. 0,0005/1,0, stosowany w kardiologii 0,5 mg i.v. lub 3x po 10-15 mg p.o.

Berodual preparat złożony w aerozolu stosowany w dychawicy oskrzelowej

1. Tiotropium

2. Biperiden

3. Oksybutynina

ZNIECZULENIE MIEJSCOWE

1. Artycaina

2. Benzokaina (Anaesthesinum) 5-10%

3. Bupivakaina

4. Lidokaina

5. Mepiwakaina

6. Prokaina

7. Tetrakaina

PRZECIWHISTAMINOWE

1. Prometazyna (Diphergan tabl. 10 I 25 mg; syrop 5 mg/ml)

2. Diphenhydramina

3. Dimenhydrynat (Aviomarin)

4. Dimetynden (Fenistil)

5. Klemastyna (Clemastinum)

6. Cetyryzyna (Zyrtec 10 mg; krople doustne 10mg/ml; roztwór doustny 1 mg/ml)

7. Lewocetyryzyna

8. Loratadyna

9. Desloratadyna

10. Feksofenadyna

11. Ketotifen

KORTYKOSTERYDY

1. Dexametazon

2. Betametametazon

3. Metylprednizolon

4. Prednizolon (Encortolon)

5. Prednizon (Encorton)

6. Hydrokortyzon

7. Triamcinolon

ASTMA

1. Budezonid

2. Cyklezonid

3. Flutikazon

4. Nedokromil

5. Montelukast

6. Omalizumab