T:Grecja – okres klasyczny
Okres ten jest opisywany przez pierwszych historyków w dziejach sarożytnośći. Za ojca histografii uważa się Herodota żyjącego w V w.p.n.e. Opisał on w 9 Księgach dzieje Attyki m.in. wojny Perskiej. Drugim wielkim historykiem był Tukidydes żyjący również w V w.p.n.e który opisał „ Historie wojny Peloponeskiej” . Do niego m.in. nawiązuje w swojej poezji Zbigniew Herbert.
Dzieje Rzymian opisywali przede wszystkim Trutalch żyjący w Iw.n.e, który przedstawił 50 biografii najsłynniejszych Greków i Rzymian .
Jego główne dzieł to „Żywoty sławnych mężów”.
Powyższe dzieła są uzupełnione przez spuściznę o charakterze filozoficznym i literackim.
Najwybitniejsze dzieła z dziedziny filozofii, literatury i sztuka grecka:
Początki filozofii wiążą się z działalnością w II poł. VII i VIw. Filozofów jońskich którzy zajmowali się Arche ( zasadą świata), najsłynniejszym z nich był Heraklit z Efeezu autor traktatu „o przyrodzie”. Był on prekursorem filozofii materialistycznej (świata nie stworzył żaden Bóg. Uznawał za arche ogień.
Stworzył dynamiczną wizje świata tworząc phantarei i twierdził iż jesteśmy i nie jesteśmy zarazem ( istnieje tylko przeszłość)
Na terenie Jonii arche zajmowali się Anaxymenes i Anaxymander . Pierwszym filozofem który nie zajmował się arche a skoncentrował się na etyce (ethos – obyczaje, nauka o zasadach moralnych ) był Sokrates nie napisał nigdy żadnego dzieła a jego poglądy nazywane intelektualizmem etycznym opisał w „ Obronie Sokratesa” Platon m.in. ten filozof głosił iż cnota jest mądrością i odwrotnie.
Śmierć Sokratesa 399rp.n.e wiąże się z tym iż był on zdecydowanym przeciwnikiem demokracji uznając ją za rządy motłochu.
W okresie gdy prowadził działalność filozoficzna Sokrates powstała szkoła soficka w Atenach, którą założył Zennon z Kition (twórca stoicyzmu). W 4w.p.n.e w Atenach powstanie szkoła cyników której twórcą był Diorgenes natomiast szkołę sceptyków utworzył Pirron.
Największe znaczenie dla dalszego rozwoju mieli Platon i Arystoteles.
Platon był twórcą idealizmu obiektywnego a swoje koncepcje wyłożył w takich dziełach jak: uczta , Fedon i w dziele w którym zarysował koncepcje panstwa totalitarnego „ Państwo”.
Według Platona istnieje wiecznie trwały świat idei, stworzony przez Demiurga i te idee m.in. dobra prawdy i sprawiedliwości znajdują się również w nieśmiertelnych duszach ludzi,
Przeciwstawiał on świat idei światu materialnemu który jest zmienny i nietrwały m.in. ciało ludzkie.
Idealizm obiektywny Platona wpłynął na koncepcję Boga w całym chrześcijaństwie m.in. na całą filozofię Augustyna Aureliusza.
Najsłynniejszym filozofem Antycznym był Arystoteles, który prowadził działalność w IVw.p.n.e i był nauczycielem i wychowawcą Aleksandra Macedońskiego. Łączył on koncepcje idealistyczne i materialistyczne.
Był autorem m.in. „ Etyki „ w której sformuował zasadę złotego środka i poetyki, której uznał działalność poetycką za sztukę.
Był też twórcą dzieła „Polityka” w którym sformuował koncepcje politeji .
Wśród filozofów greckich słynni też byli Chryzyp i Epikur- twórcy hedonizmu ( człowiek winien dążyć w życiu do przyjemności).
Grecy łączyli filozofię z estetyką czyli nauką o pięknie i sztuce. Zdefiniowali sztukę jako wszelką działalność ludzką opartą o logos (rozum). W związku z tym to Arystotelesa literatura wywodząca się z emocji i natchnienia nie była traktowana jako sztuka.
Za sztukę uznawano m.in. architekturę i rzeźbę. Najsłynniejsze zabytki to Świątynia Apollina w Termon 620p.n.e, styl dorycki; Partenon, który powstawał w latach 448-438r.p.n.e , rzeźby w nim są autorstwa Fidiasza, który również był autorem słynnego posągu Zeusa w Olimpie. Myron zasłynął jako autor Dyskobola był też pierwszym rzeźbiarzem, który rzeźbił zwierzęta. Większość rzeźb i dzieł sztuki przedstawia sceny z mitów i mężczyzn- uosobienia piękna.
Ze sztuką łączy się literatura za najwybitniejszych liryków uważą się Safona z Lesbos i Pindara z Teb jako autora wielu utworów mających forme oddy. Przy okazji Dionizji dochodziło do przedstawień teatralnych i stąd tragedie Ajschyllosa „ Prometeusz uwięźiony”, Eurypidesa m.in. „Trojanki” ( pierwszy dramat antywojenny w dziejach ), Sofoklesa m.in. Król Edyp i Antygona. Najwybitniejszym komedio pisarzem był Arystofenes „Sejm kobiet” , „Chmury” (satyra na Sokratesa).
Sztuka i literatura w Grecji koncentrowała się przede wszystkim na afirmacji świata meskich wartości i jedynie Safona odchodziła od tego kanonu.
Ustroje polityczne starożytnej Grecji
W okresie starożytnej Grecji ukształtowały się rzady arystokratei ( rządy najlepszych) , istniał system demokracji bezpośredniej – demokracja (demos-lud, cratos- władza) były momenty w historii rządów oligarchii ( oligoz- nieliczni, arche – rządy, zasada). Okres przed tyranią Pizystratów był nazwany mianem ochlokracji (ochlos- tłum, cratos- władza). Istaniły też tyranie ( jednowładztwo) . Ogólnie rzecz biorąc wszystkie powyższe typy rządów wystąpiły w Atenach , w przypadku Sparty formalnie była to monarchia ( władza w rękach 2 królów ) ale w praktyce istniał system rządów oligarchicznych. Rządy oligarchiczne w najpotężniejszym polis greckim w Tebach w IVw.p.n.e.
Wszystkie te systemy ustrojowe zostały zniesione gdy doszło do klęski Greków w starciu z armią Filipa II Macedońskiego pod Cheroneą 338p.n.e. Dojście do władzy w 336r.p.n.e rozpoczyna okres hellenistyczny w dziejach starożytnych.