Prognostyka naukowa w politologii.

Nauka dostarcza materiału opisowego dot. rozwoju zjawisk i procesów kulturowych i cywilizacyjnych(funkcja eksplanacyjna: opisuje i wyjaśnia, dlaczego dane zjawiska zaistniały) i pozwala na prognozę odnośnie przyszłych zjawisk i ich konsekwencji(funkcja predyktywna). Obie te funkcje są ze sobą połączone, bo wyjaśnianie jest podstawą przewidywania, a przewidujemy dzięki wcześniejszym wyjaśnieniom. Zgodnie z tym prognostyka ma duży wpływ na koncepcje i podejmowanie decyzji w teraźniejszości. Metoda prognostyczna bywa często krytykowana, bo ma za mały warsztat metodologiczny a często wygrywa w niej nacisk na intuicję, a nie metody i reguły badawcze. Dlatego, by dana prognostyka mogła uchodzić za naukową, ważny jest poziom jej rozwoju metodologicznego. Obszar badań współczesnej prognostyki naukowej oscyluje wokół przemian cywilizacyjnych, a w tym: rozwój społeczeństwa informacyjnego i globalnej społeczności obywatelskiej. W prognostyce społeczno – politycznej używa się dwóch podejść, przy czym w praktyce zwykle traktuje się je łącznie:
1. Eksploratywne(wnioskowanie oparte na przeszłości i teraźniejszości, które ma ostrzegać przed konsekwencjami na przyszłość – jak było i jest i jakie skutki to może wywołać w przyszłości?)
2. Normatywne(przyjęcie pożądanej wizji i poszukiwanie warunków, w jakich mogłaby ona zostać spełniona – jak być powinno i jak to osiągnąć? Pozwala to na przyjrzenie się konkretnym przypadkom z różnych stron, z różnym wachlarzem możliwości, by wybrać rozwiązanie optymalne)

Orientacje w prognostyce:
a) optymistyczna – cywilizacje ulegają udoskonalaniu, osiągają coraz wyższe stadia rozwoju;
b) katastroficzna – obecny stan jest szczytem możliwości rozwojowych i teraz może wyst. już tylko regres;
c) cykliczna – zauważa powtarzające się w pewnych cyklach czasowych zjawiska i procesy;
d) regresywna – każdy postęp okupiony jest i regresem, bo to regres jest motorem zmiany, ulepszenia, naprawy, optymalizacji i maksymalizacji zjawisk i procesów;

Wyzwania prognostyczne w politologii:
1. ustalanie tendencji rozwoju wydarzeń politycznych na podstawie przeszłości
2. poznanie czynników, które na to wpływają
3. formułowanie hipotez określających zależność czynników od skutków, jakie wywołują
4. formułowanie koncepcji, modeli porównań zjawisk i procesów, by stwierdzić, że dany proces może zajść, bo podobny miał już miejsce
5. konstruowanie modeli możliwego przebiegu zjawisk i procesów w przyszłości

Funkcje badań politologicznych:
a) diagnostyczne(opisanie danego fragmentu rzeczywistości(jak jest/było?)
b) prognostyczne(ustalenie prawidłowości przebiegu procesów, przewidywanie konsekwencji ich rozwoju(jak być powinno?)c) instrumentalno – techniczne(ustalenie sposobów i środków realizacji powyższych celów)
d) humanistyczne
e) integrujące(zbliżenie subdyscyplin naukowych, wspólnie tworzących nauki o polityce)

Metody prognostyczne możemy sprowadzić do trzech płaszczyzn:
1). Intuicyjna(wczuwamy się w potencjalną syt. rzeczywistą, gdzie hipoteza stawiana jest na podstawie przypuszczeń, a nie badań i kalkulacji. Metodę tę stosuje się w syt. trudnych do zbadania racjonalnego, jak dążenia i aspiracje ludzkie, sfera postaw)
2). Eksploracyjna(tutaj ważne są aspekty przeszłościowe, stosowane by określić możliwy przyszły trend zmian rozwoju zjawisk i procesów.
3). Modelowania komputerowego(przy obecnym rozwoju techniki stosuje się często metody symulacyjne, a więc konstruowanie modeli rzeczywistości i poszukiwanie możliwych zmian)

Główne współczesne prognozy politologiczne:
1). Społeczeństwa rozproszonego, Izaaka Asimova, zakładające indywidualizm jednostek, z obniżeniem poziomu świadomości i aktywności politycznej, tolerancji. Sposobem na rozwiązanie problemów globalnych miałaby być kolonizacja kosmosu. Jednocześnie człowiek uzależniony staje się od techniki.
2). Społeczeństwa postindustrialnego, Daniela Bella, gdzie władza zaczyna być sprawowana przez specjalistów, ale skutkiem ubocznym ważności informacji staje się też wzrost znaczenia karierowiczów, osób przypadkowych.
3). Społeczeństwa końca historii, Francisa Fukuyamy, zakładające dominację nauk przyrodniczych, z ukierunkowanym rozwojem człowieka – wpływ na osobowość poprzez technikę. Wtedy wyższość zyskuje demokracja liberalna(bo ludzie są ulepszeni, więc mogą tak rządzić, nie robiąc szkód;))
4). Wielobiegunowego świata cywilizacji, Samuela Huntingtona, zakładający budowę ładu międzynarodowego poprzez współpracę cywilizacji, różnych kultur, religii, polityki. To nasuwa jednak widmo zderzeń konfliktowych a w konsekwencji wzrost patologii społecznych i politycznych.
5). Społeczeństwa megabitowego, Stanisława Lema, zakładający powstanie świata techniki, którego ludzie staną się więźniami, ubezwłasnowolnieni, zagubieni, uciekający w rzeczywistość wirtualną. Świat ulega tutaj dehumanizacji.
6). Społeczeństwo globalnej wioski, Marshalla McLuhana, rozwój techniki i rozrost mediów sprawi, że staną się one głównym środkiem manipulacji. Zniszczeniu ulegają tradycyjne więzi danych społeczności, na rzecz powiązań światowych. Życie polityczne przechodzi do świata wirtualnego, co również jest winą mediów.
7). Społeczeństwa informacyjnego, Johna Naisbitta, dehumanizacja polityki, międzynarodowy terroryzm, niekontrolowane migracje. Informacja podobnie jak u Bella, staje się ważnym narzędziem polityki, w związku z czym nabiera cech środka przetargowego – pieniądza.
8). Społeczeństwa symbolicznych analityków, Roberta Reicha, rządy specjalistów, międzynarodowa kooperacja, troska o kształcenie ludzi, w ramach pozytywnego nacjonalizmu(sprawiedliwość, odpowiedzialność), by tworzyć specjalistów gotowych w przyszłości pokierować państwem.
9). Społeczeństwa zmcdonalizowanego, Georga Ritzera, upadek tradycyjnych wartości politycznych. Polityka wchodzi we wszystkie sfery życia ludzkiego, staje się towarem, który trzeb sprzedać - liczy się więc efektywność, marketing polityczny i przewidywalnośćludzkich zachowań – jednostki mają stać się nieświadomie podporządkowane, zmanipulowane, umacniając politykę komercyjną.
10). Społeczeństwo nowego średniowiecza, Lestera Thurowa, rozpad zachodniej cywilizacji spowoduje powrót do średniowiecznego modelu egoistyczno – pragmatycznego, dychotomicznego: decydenci i bierna większość, bogaci i biedni, wykształceni i niewykształceni.
11). Społeczeństwo trzeciej fali, Alvina i Heidi Tofflerów, przyspieszenie zmian politycznych, a ponieważ wyst. zróżnicowanie poziomu rozwoju cywilizacyjnego, rodzą się problemy na tle psychologicznym – zagrożenie autorytaryzmem, wzrost konfliktów lokalnych, spadek znaczenia właszy.
12). Społeczeństwo informacyjne, Maruda Yoneji, rozwój demokracji uczestniczącej, dzięki rozwojowi techniki, a tym samym, gdy polityka wchodzi w życie obywateli, wytwarza się społeczeństwo kontrolowane. Procesami dziejowymi rządzą pewne prawa, wykraczające poza sferę sprawdzalną przez naukę.

Wyróżniamy trzy prawa rozwoju:
1. Cykliczny(procesy są powtarzalne)
2. Linearny(procesy nast. po sobie, od pierwszego, zmierzając ku ostatniemu – koniec historii)
3. Spiralny(synteza dwóch poprzednich, nast. po sobie cykle procesów, każdy wzbogacony o nowe właściwości, jako dalszy etap rozwoju)