Kwas foliowy - witamina z grupy B. Występuje w żywności w postaci folianów w przyrodzie występuje około 20 form kwasu foliowego. Jest substancją egzogenną - musi być dostarczony z pożywieniem, gdyż sam organizm nie potrafi go wytworzyć. Witamina składa się z kwasu glutaminowego, kwasu para aminobenzoesowego i pterydyny. Kwas foliowy wchodzi w skład enzymów folatowych przenoszących aktywne pojedyncze grupy węglowe w procesach metyzacji i hydroksymetylacji z wytworzeniem aktywnych mrówczanów i grup hydroksymetylowych. Powoduje konwersje różnych związków chemicznych, np. glicyny w kwas glutaminowy, serynę, homocyteinę w metioninę, uracylu w tymidynę (synteza DNA). Kwas foliowy przekształca się w różne metaboliczne związki pochodne, z których najbardziej aktywną postacią jest kwas 5-formylo-5, 6, 7, 8-tetrahydrofoliowy.

Funkcje kwasu foliowego

Kwas foliowy reguluje wzrost i funkcjonowanie komórek; wpływa dodatnio na system nerwowy i mózg, decyduje o dobrym samopoczuciu psychicznym; zapobiega uszkodzeniom tzw. cewy nerwowej u rozwijającego się w łonie matki dziecka, ma pozytywny wpływ na wagę i rozwój noworodków; bierze udział w zachowaniu materiału genetycznego, w przekazywaniu cech dziedzicznych komórek, reguluje ich podział; usprawnia funkcjonowanie układu pokarmowego, uczestniczy w tworzeniu soku żołądkowego, zapewnia sprawne działanie wątroby, żołądka i jelit; Kwas foliowy wraz z witaminą B₁₂ stanowią główne czynniki antyanemiczne, pobudzają procesy krwiotwórcze, czyli powstawanie czerwonych krwinek; chroni organizm przed nowotworami (szczególnie rakiem macicy).

Niedobór kwasu foliowego

• Zahamowanie wzrostu i odbudowy komórek w organizmie

• Mała ilość czerwonych ciałek we krwi, tzw. anemia megaloblastyczna (makrocytarna)

• Uczucie przemęczenia i kłopoty z koncentracją

• Stany niepokoju, lęku, depresja, nadmierna drażliwość

• Bezsenność, roztargnienie, problemy z pamięcią

• Zaburzenia w trawieniu i we wchłanianiu składników odżywczych, niedożywienie, biegunka, zmniejszony apetyt, obniżona masa ciała

• Stany zapalne języka oraz błony śluzowej warg, bóle głowy, kołatanie serca, przedwczesna siwizna

• U dzieci i młodzieży zahamowanie wzrostu.

U świń:

• Niedobór kwasu foliowego powoduje zmniejszenie przyrostów, niedokrwistość makrocytarną, zaburzenia w rozrodzie i laktacji, zniekształcenie kończyn, wypadanie szczeciny

U drobiu

• Występuje niedokrwistość, potworkowatość zarodków, zniekształcenie kości kończyn dolnych, zmniejszenie wykluwalności piskląt, zmiana zabarwienia skóry

Nadmiar kwasu foliowego

Zwiększone dawki kwasu foliowego mogą powodować: bezsenność, rozdrażnienie, depresję, zaburzenia żołądkowo-jelitowe, skórne reakcje alergiczne (wysypka, zaczerwienienie, swędzenie), w rzadkich przypadkach skurcz oskrzeli. Ponadto nadmiar kwasu foliowego w czasie ciąży zwiększa ryzyko zachorowania przez dziecko na astmę

Źródła kwasu foliowego

• Znajduje się w liściastych warzywach, szczególnie zielonolistnych

  • Sałata,

  • Szpinak,

  • Kapusta,

  • Brokuły,

  • Szparagi,

  • Kalafiory,

  • Brukselka,

• Pomidorach, grochu, fasoli, soczewicy, soi, burakach, orzechach, słoneczniku,

• Drożdżach piwnych,

• Wątrobie,

• Żółtku jajka, pszenicy,

• Pomarańczach, bananach, awokado.

Wchłanianie

• Czynniki polepszające wchłanianie: kompleks witamin B, witamina B6, kwas para-aminobenzoesowy (PABA), witamina B12, witamina H, witamina C

• Czynniki pogarszające wchłanianie: światło, alkohol, wysoka temperatura, środki antykoncepcyjne

Antagoniści

Antagonistami kwasu foliowego są np. aminopteryna, ametopteryna, 6-merkaptopuryna, które poprzez blokadę enzymatyczną hamują biosyntezę kwasów nukleinowych, co wykorzystywano w chemioterapii chorób nowotworowych.

Żywienie loch w okresie krycia

Podawanie min. 5 mg/kg paszy kwasu foliowego zwiększa przeżywalność zarodków o 5 % (synteza RNA). Powinno się go też podawać w początkowym okresie ciąży w celu wzmocnienia zarodków. Kwas foliowy zmniejsza też kłopoty po porodzie z laktacją u loch.

Kwas foliowy - witamina z grupy B. Występuje w żywności w postaci folianów w przyrodzie występuje około 20 form kwasu foliowego. Jest substancją egzogenną - musi być dostarczony z pożywieniem, gdyż sam organizm nie potrafi go wytworzyć.

Funkcje:

• Kwas foliowy wchodzi w skład enzymów folatowych przenoszących aktywne pojedyncze grupy węglowe w procesach metyzacji i hydroksymetylacji z wytworzeniem aktywnych mrówczanów i grup hydroksymetylowych.

• Powoduje konwersje różnych związków chemicznych, np. glicyny w kwas glutaminowy, serynę, homocyteinę w metioninę, uracylu w tymidynę (synteza DNA).

• Kwas foliowy reguluje wzrost i funkcjonowanie komórek

• Wpływa dodatnio na system nerwowy i mózg

• Zapobiega uszkodzeniom cewy nerwowej u rozwijającego się w łonie matki potomstwa, ma pozytywny wpływ na wagę i rozwój noworodków

• Bierze udział w zachowaniu materiału genetycznego, w przekazywaniu cech dziedzicznych komórek

• Zapewnia sprawne działanie wątroby, żołądka i jelit;

• Kwas foliowy wraz z witaminą B₁₂ stanowią główne czynniki antyanemiczne, pobudzają procesy krwiotwórcze

Niedobór

• Mała ilość czerwonych ciałek we krwi, tzw. anemia megaloblastyczna (makrocytarna)

• Zaburzenia w trawieniu i we wchłanianiu składników odżywczych, niedożywienie, biegunka, zmniejszony apetyt, obniżona masa ciała

• Stany zapalne języka oraz błony śluzowej warg, bóle głowy, kołatanie serca, przedwczesna siwizna

• Zahamowanie wzrostu i odbudowy komórek w organizmie

Niedokrwistość makrocytarna - występuje wtedy, gdy erytrocyty są większe niż prawidłowe. W przypadku zmian wynikających z nieprawidłowości syntezy DNA, mówimy o niedokrwistości megaloblastycznej, natomiast w pozostałych przypadkach (np. wywołanych przez pewne zwyrodnienia wątroby i śledziony) mamy do czynienia z makrocytarną niedokrwistością niemegaloblastyczną.

Niedobory u świń:

1. Zaburzenia w rozrodzie

2. Zaburzenia w laktacji

3. Niedokrwistość makrocytarna

4. Zniekształcenie kończyn

5. Wypadanie

Niedobory u drobiu:

1. Niedokrwistość

2. Potworkowatość zarodków

3. Zniekształcenie kości kończyn dolnych

4. Zmniejszenie wykluwalności piskląt

5. Zmiana zabarwienia skóry

Nadmiar:

• Bezsenność

• Rozdrażnienie

• Zaburzenia żołądkowo-jelitowe

• Skórne reakcje alergiczne (wysypka, zaczerwienienie, swędzenie)

• Skurcz oskrzeli

• W czasie ciąży zwiększa ryzyko zachorowania przez potomstwa na astmę

Źródła kwasu foliowego

• Liściaste warzywa, szczególnie zielonolistne (np. sałata, kapusta, szpinak, brokuły)

• Pomidory, groch, fasola, soczewica, soja, buraki, orzechy, słonecznik,

• Drożdże piwne,

• Wątroba,

• Żółtko jajka,

• Pszenica,

• Pomarańcze, banany, awokado.

Wchłanianie

• Czynniki polepszające wchłanianie: kompleks witamin B, witamina B6, kwas para-aminobenzoesowy (PABA), witamina B12, witamina H, witamina C

• Czynniki pogarszające wchłanianie: światło, alkohol, wysoka temperatura, środki antykoncepcyjne

Antagoniści

Antagonistami kwasu foliowego są np. aminopteryna, ametopteryna, 6-merkaptopuryna, które poprzez blokadę enzymatyczną hamują biosyntezę kwasów nukleinowych, co wykorzystywano w chemioterapii chorób nowotworowych.