PRAWA CZŁOWIEKA- regulują relacje między jednostką a państwem, jest to dział prawa międzynarodowego. To prawa powszechne i niezbywalne(przysługują każdemu od narodzin do śmierci), przyrodzone(każdy jest nimi obdarzony)
Źródła:
Formalne- prawo międzynarodowe publiczne np. EKPC
-prawo krajowe np. konstytucja
Nieformalne – godność osobowa
Prawo międzynarodowe publiczne- zespół norm regulujących wzajemne stosunki między państwami oraz organizacjami międzynarodowymi i innymi uczestnikami stosunków międzynarodowych o ile dysponują oni zdolnością do działania w takich stosunkach.
Nie reguluje stosunków między osobami fizycznymi i osobami prawnymi powstałymi na gruncie prawa, nie biorą one udziału w tych relacjach na gruncie prawa międzynarodowego
Podmioty: państwa, organizacje międzynarodowe, osoby fizyczne ale tylko w określonych przypadkach, stolica apostolska-centrum kościoła katolickiego, strona wojująca i powstańcy.
Prawo międzynarodowe prywatne- dział prawa cywilnego, w którym istnieje jakiś podmiot, osoba obca.
*WYJĄTKI; kiedy osoby fizyczne pojawiają się w relacjach międzynarodowych:
1. prawa człowieka/ gdy państwo narusza prawa człowieka, jeśli osoba wyczerpie tok instancji w państwie ma prawo walczyć o sprawiedliwość na poziomie międzynarodowym (Trybunał w Strassburgu)
2. uchodźcy
3. zbrodniarze wojenni/ od II Wojny Światowej osoby mogą być sądzone na poziomie międzynarodowym.
Zdolność do działania w prawie międzynarodowym inaczej osobowość prawna, to zdolność do zaciągania zobowiązań w stosunkach międzynarodowych oraz zdolność do bycia podmiotem tych stosunków.
Charakteryzujemy ją przy pomocy jej atrybutów:
Prawo zawierania traktatów (ius tractatuum)
Prawo legacji (ius legationis)/ zdolność do przyjmowania i wysyłania przedstawicieli dyplomatycznych
Czynna i bierna zdolność sądowa w sądownictwie międzynarodowym (ius standi)
MTS- Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości w Hadze
STA- Stały Trybunał Arbitrażowy w Hadze (głównie sprawy gospodarcze)
TPM- Trybunał Prawa Morza
Europejski Trybunał praw człowieka w Strassburgu
Trybunał Sprawiedliwości UE
Przystępowanie do organizacji międzynarodowych
Własne obywatelstwo
Państwa mają osobowość prawną międzynarodową pełną i pierwotną (korzystają ze wszystkich atrybutów bez wyjątku)
Organizacje międzynarodowe mają osobowość o charakterze wtórnym i niepełnym (powstają z woli państw i one nadają jej osobowość)
Społeczność międzynarodowa- to ogół wszystkich państw a także narodów aspirujących do własnej państwowości.
Cechy:
-zorganizowana w małym stopniu
-przynależność ma charakter arbitralny, nie zależy od woli podmiotu
-nie ma organu który stanowi prawo
-równość wszystkich państw wobec prawa( jedno państwo jeden głos)
-szczególna pozycja wielkich mocarstw (ONZ: 5 państw- Rosja, Chiny, USA, Francja i Wielka Brytania)
Wspólnoty regionalne- mogą powstać w ramach społeczności międzynarodowych, najczęściej przyjmujące kształt organizacji międzynarodowej (np. Rada Europy, OPA, OJA, WTO). Są węższe jeśli chodzi o charakter , a przynależność do wspólnoty ma charakter dobrowolny.
Cele społeczności międzynarodowych:
Utrzymanie międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa (ONZ odpowiada za realizację tego celu)
Rozwój gospodarczy i społeczny (ONZ, WTO)
Poszanowanie praw człowieka i podstawowych wolności (ONZ, regionalne organizacje międzynarodowe tj. Rada Europy)
Prawo międzynarodowe CECHY:
Autonomiczny charakter norm / normami autonomicznymi są te które tworzone są przez podmioty, które są jednocześnie twórcami i adresatami; państwa tworzą normy dla samych siebie. Decydującym czynnikiem przestrzegania praw jest wola państwa.
Specyficzna budowa norm prawa międzynarodowego/ NIE WYSTĘPUJE trójelementowa budowa norm! Brakuje w nich sankcji za nieprzestrzeganie norm. Konkretna norma nie ma sankcji ale system nimi dysponuje.
SANKCJE:
Polegające na użyciu siły:
-demonstracja siły
-blokada
-ostrzelania, bombardowanie
Nie pociągające do użycia siły np.:
-sankcje gospodarcze/ embargo-zakaz handlu
-dyplomatyczne/ zerwanie stosunków dyplomatycznych, wydalenie dyplomaty
-zorganizowane/ stosowane w organizacjach międzynarodowych zawieszenie w prawach członkowskich, zawieszenie prawa głosu
-psychologiczne/ potępienie na forum międzynarodowym, napiętnowanie państwa za jego zachowanie
Generalnie użycie siły jest zabronione, ale są wyjątki:
- samoobrona: indywidulana lub zbiorowa
- użycie siły jako sankcja przez Radę Bezpieczeństwa
- interwencja humanitarna- użycie siły w celu powstrzymania poważnych naruszeń praw człowieka.
Działania odwetowe:
RETORSJE-są to sankcje stosowane zgodnie z prawem międzynarodowym
REPRESALIA- środki odwetowe o większym ciężarze gatunkowym, mogące prowadzić do naruszenia prawa międzynarodowego np. zajęcie majątku państwa.
Niejednolitość, niezupełność systemu prawa międzynarodowego
System jest PARTYKULARNY
Mamy normy o charakterze: uniwersalnym- dotyczy wszystkich np. zakaz ludobójstwa
powszechnym- wśród nich normy ius cogens
-normy regionalne/ dotyczące określonej części terytorium
-normy bilateralne / dwustronne
Brak obowiązkowego sądownictwa międzynarodowego
Brak hierarchii norm prawa międzynarodowego/ wszystkie normy są sobie równe przewagę mają tylko normy ius cogens, w razie konfliktów między normami stosuje się metodę wykładni.
ŹRÓDŁA prawa między narodowego:
Bezsporne (takie które nie budzą wątpliwości)
ZWYCZAJ MIEDZYNARODOWY- powinien składać się z dwóch elementów: obiektywnego i subiektywnego. Obiektywny to określone postępowanie państw w danej sytuacji, zawsze takie samo w określonych okolicznościach. Element subiektywny „opinio iuris” przekonanie państwa, że tak praktyka (zachowanie) jest prawem.
Kodyfikacja zwyczajna- to spisywanie zwyczaju w formie umowy
Prawo nie ujmuje czasu w jakim co staje się zwyczajem.
Zwyczaje mogą mieć charakter: powszechny, regionalny lub bilateralny
Zwyczaj może zanikać – DESUETUDO
Ustalenia treści zwyczaju dokonuje Sąd Międzynarodowy
UMOWA MIĘDZYNARODOWA- międzynarodowe porozumienie między państwami zawarte w formie pisemnej i regulowane przez prawo międzynarodowe, nie zależnie od tego czy jest ujęte w jednym dokumencie czy w dwóch lub więcej.
*Rodzaje umów międzynarodowych:
-ze względu na osoby zawierające umowę:
Resortowe (ministrowie)
Rządowe (premier)
Państwowe (prezydent)
-ze względu na ilość stron umowy:
Bilateralna ( dwustronna)
Wielostronna/multilateralna
-ze względu na sposób podpisania umowy:
prosty (podpisanie)
złożony (konferencja, uzgodnienia na drodze negocjacji, uzyskujemy zgodę organu tzn parlamentu, wtedy podpisanie)
-ze względu na możliwość przystąpienia do umowy:
zamknięte
otwarte
jeśli umowa bilateralna jest otwarta to mogą przystąpić strony, ale jeśli strony zastrzegły że jest to umowa zamknięta to nie.
- zw względu na czas:
krótkoterminowe
średnioterminowe
długoterminowe
na czas nieokreślony
podpisywanie umowy w sposób prosty
REGUŁA ALTERNATYW- umowa dwustronna, sporządzane dwa egzemplarze, na każdym z nich pierwsza podpisuje się strona dla której umowa jest przeznaczona (każdy otrzymuje umowę w swoim ojczystym języku)
Podpisywanie umowy w sposób złożony
PODPISYWANA ZLOŻONE W KOLEJNOŚCI ALFABETYCZNEJ lub REGUŁA PELEMELE- każdy z pełnomocników składa podpis w dowolnie wybranym miejscu na umowie)
Istnieje możliwość nie przestrzegania jakiegoś punktu umowy pod warunkiem, że jest to zastrzeżone w umowie i strony wyrażają na to zgode.
*Budowa:
-tytuł (czego dotyczy umowa, miejsce, nazwa i data)
-preambuła (motywy podpisania umowy)
-dyspozycja umowy (treść umowy, część zasadnicza)
-przepisy końcowe (od kiedy umowa obowiązuje, warunki wejścia w życie, klauzule)
Klauzula akcesyjna- dotyczy przystąpienia do umowy lub też nie
Klauzula ratyfikacyjna- mówi czy umowa potrzebuje ratyfikacji czy też nie
Klauzula narodowościowa
-tekst autentyczny umowy
Umowy zawierane w formie ustnej- POROZUMIENIA DŻENTELMEŃSKIE, ale konwencja ich nie reguluje.
*etapy powstawania:
1. negocjacje miedzy zainteresowanymi państwami, mogą być bezpośrednie lun na konferencji międzynarodowej
2. opracowanie tekstu umowy/ parafowanie tekstu- aby potwierdzić jego autentyczność
3. podpisanie tekstu umowy lub jeśli umowa jest multilateralna to tekst przyjmuje się przez głosowanie.
4. ratyfikacja umowy- czynność wewnętrzna nie ma skutków w prawie międzynarodowym. (Nie jest to jednoznaczne z wejściem w życie.)
5. poinformowanie o ratyfikacji (informujemy drugą stronę albo depozytariusza)
PEŁNOMOCTNCTWO- dokument wystawiony przez kompetentną władzę państwową, wyznaczający pewną osobę lub osoby do reprezentowania państwa w negocjowaniu, przyjęciu lub ustaleniu autentycznego tekstu traktatu, w wyrażeniu zgody państwa na związanie się traktatem lub dokonaniu jakiejkolwiek innej czynności związanej z traktatem.
Głowa państwa, szef rządu i minister spraw zagranicznych- nie potrzebują dokumentu z racji sprawowanego urzędu
Szefowie misji dyplomatycznych- mogą tylko przyjąć tekst traktatu miedzy państwem wysyłającym a przyjmującym.
Przedstawiciele akredytowani przez państwa na konferencji lub przy organizacji międzynarodowej- tylko dla przyjęcia traktatu na konferencji lub przy organizacji.
KONSULTACJE KAŻDY PONIEDZIAŁEK OD 16 Bilewicz tel: 5979 Blok 6 318 (1 nieobecność)
zaliczenie 1 koło pisemne z połowy a drugie z całości
wejściówki niezapowiedziane
2T: zasady traktowania cudzoziemców w prawie międzynarodowym
OBYWATELSTWO- więź pomiędzy państwem a jednostką, co do zasady jest to związek przymusowy, z tej więzi wynikają obowiązki i prawa (np. prawo do opieki)
PODWÓJNE OBYWTELSTWO- jeżeli dana osoba użyła np. francuskiego dokumentu traktujemy ją jako obywatela francji.
CUDZOZIEMIEC- według prawa międzynarodowego to osoba, która nie posiada aktualnego obywatelstwa państwa na terytorium którego przebywa. (bezpaństwowiec-apatryda- osoba bez obywatelstwa)
Klauzule traktowania cudzoziemców:
Klauzula narodowa- traktuje się cudzoziemców w taki sposób jak traktuje się własnych obywateli, równy status z obywatelem.
Klauzula najwyższego uprzywilejowania- państwa umawiają się, że będą traktować cudzoziemców w taki sam sposób w jaki traktują najbardziej uprzywilejowanych innego państwa trzeciego.
Klauzula praw człowieka- prawa człowieka również wyznaczają minimalny standard stosowania praw człowieka.
Prawo międzynarodowe nie gwarantuje wjazdu na terytorium państwa.
Możliwa jest reglamentacja prawa wjazdu przez państwa.
Każde państwo samodzielnie określa warunki wjazdu np. stosowanie wiz, wymagania co do posiadania odpowiednich środków finansowych, nakaz badań lekarskich.
W ramach sankcji państwo może zakazać wjazdu pewnym osobom.
Zasady te obowiązują na zasadzie wzajemności.
W stosunku do obywateli państwa: mają oni prawo wjazdu i wyjazdu, mają prawo do swobodnego poruszania się po terytorium własnego państwa.
Przy wyjeździe potrzebny jest tzw. dokument podróży- paszport, dowód osobisty.
Z reguły 3 miesiące w ruchu wizowym z możliwością przedłużenia
Wiza tranzytowa na przejazd przez państwo najczęściej na 5 dni, w strefie tranzytowej lotniska na nie więcej niż 48 h.
*Ograniczenia wobec cudzoziemców:
-brak czynnego i biernego prawa wyborczego
-zakaz zajmowania stanowisk w administracji publicznej
-brak zabezpieczeń socjalnych
-ograniczenia prawa własności, w szczególności do nieruchomości.
*wydalanie cudzoziemców-dopuszczalne gdy:
-uznany za osobę nie pożądaną
-wykonywał pracę nielegalną
-nie posiadał środków finansowych na utrzymanie
-jeśli dalszy pobyt stanowiłby zagrożenie dla obronności i kraju
- wjechał do kraju bez wizy
-zagrożenie rozprzestrzeniania choroby
-jeśli cudzoziemiec popełnił czyn zabroniony i został skazany i wpłynął wniosek o odbycie przez niego kary w jego kraju ojczystym.
-po odbyciu kary może zostać wydalony.
*cudzoziemcy- przestępcy:
Zatrzymanie: powiadamiany w języku dla siebie zrozumiałym o przyczynach zatrzymania, prawo do informacji o własnej sytuacji prawnej, do postawienia przed kompetentnym organem sadowym bez zbędnej zwłoki, prawo do bezpłatnego tłumaczenia, do pomocy prawnej, prawo do odszkodowania za bezpodstawne zatrzymanie.
AZYL- udzielenie schronienia w celu zapewnienia nietykalności
Azyl dyplomatyczny- obywatel państwa szuka schronienia w misji dyplomatycznej obcego państwa zlokalizowanej na terenie państwa jego obywatela. Nie jest uznawany za instytucję powszechnego prawa międzynarodowego
Azyl polityczny- udzielany na terytorium państwa, na którym cudzoziemiec przebywa. Uznany jako instytucja prawa międzynarodowego. Dotyczy osób ściganych, prześladowanych z powodów politycznych lub rasowych.
W Polsce azyl i status uchodźcy to dwie różne sytuacje: azyl- przejaw suwerenności państwa, status uchodźcy- przyznawany na zasadzie zobowiązań międzynarodowych państwa czyli umowy międzynarodowej, której państwo jest stroną.
*BEZPAŃSTWOWCY – podlegają prawu kraju , w którym przebywają, ale nie korzysta z opieki dyplomatycznej tego państwa ani z praw politycznych.
a) bezpaństwowcy de facto – osoby faktycznie pozbawione opieki swojego państwa ale formalnie posiadają obywatelstwo, ale państwo wypiera się ich. Grupę tę najczęściej tworzą uchodźcy.
b) bezpaństwowcy de iure- na gruncie prawnym nie posiadają żadnego obywatelstwa ani ochrony.
*przyczyny bezpaństwowości:
-kolizje przepisów o obywatelstwie tzw. negatywny zbieg ustaw (np. kiedy dane państwo przyznaje obywatelstwo na zasadzie krwi, a rodzice cudzoziemcy pochodzą z kraju gdzie obywatelstwo nadawane jest według prawa ziemi).
-przekazanie terytorium innemu państwu wraz z ludnością
- ustawodawstwo dotyczące małżeństwa
-praktyka administracyjna
-dyskryminacja
-brak świadectwa urodzenia
- wynarodowienie
- zrzeczenie się
*Próby ograniczenia:
Powołana społeczność międzynarodowa (obywatelstwo międzynarodowe- dana osoba pozostaje pod opieką organizacji międzynarodowej)
*Źródła:
-konwencja o statusie bezpaństwowców z 1954r. (strony to 63 państwa)
-konwencja o ograniczeniu przypadków bezpaństwowości z 1961r. (strony 35 państw)
*DYPLOMACI
Ich status reguluje prawo dyplomatyczne i konsularne (dział prawa międzynarodowego).
Konwencja wiedeńska o stosunkach dyplomatycznych 1961r
Konwencja wiedeńska o stosunkach konsularnych 1963r
MISJA DYPLOMTYCZNA
-w sensie osobowym: ogół osób przebywających na terytorium państwa przejmującego i mających umocowanie do reprezentowania państwa wysyłającego.
-w sensie rzeczowym: budynki misji, pomieszczenia, ambasady, tereny przylegle.
Misja dyplomatyczna reprezentuje interesy państwa, rozwija stosunki zagraniczne, chroni interesy państwa wysyłającego, prowadzi tzw. „biały wywiad”-zaznajamianie się w legalny sposób z tym co dzieje się w państwie np. z gazet.
Agreement/ zgoda państwa przyjmującego na osobę dyplomaty zaproponowanego na szefa misji. Wówczas osoba ta otrzymuje listy uwierzytelniające, udziela je prezydent. Państwo wysyłające nie musi uzasadniać decyzji odmowy. Szef misji obejmuje swoje stanowisko w momencie wręczenia listów uwierzytelniających głowie państwa, a w przypadku 3 klasy są to listy zatwierdzające.
W skład misji wchodzi:
Szef misji:
Ambasador, nuncjusz – 1klasa;
poseł, minister, internuncjusz- 2 klasa;
charge’ d’affaires en pied (szar że afe)
Personel dyplomatyczny- rangi i regulacje:
Minister pełnomocny
Pierwszy radca
Radca
Radca specjalny
1,2,3 sekretarz
Attach’e (atasze) np. gospodarczy, wojskowy
Personel administracyjny i techniczny (nie są to już dyplomaci)
Kancelaria
Tłumacze
Lekarze
szyfranci
Personel służby misji
Kierowcy
Gońcy
Służba
Każda z grup ma inne przywileje; najszerszy zakres mają dyplomaci:
-nietykalność osobista
-immunitet od jurysdykcji cywilnej i karnej państwa przyjmującego
-immunitet policyjny
-zwolnienia podatkowe i celne
II i III klasa mniejsze przywileje
*przywileje i immunitety rzeczowe dotyczą budynków misji, pomieszczeń misji, archiwów.
-nietykalność misji (służby państwa przyjmującego nie mogą wkroczyć na teren misji dyplomatycznej bez zgody jej szefa)
-prawo do wywieszenia flagi i godła
-nietykalność korespondencji, archiwów
*URZĘDY KONSULARNE, przywileje, immunitety konsulów:
Funkcje to przede wszystkim ochrona obywateli państwa przyjmującego, udzielanie pomocy, działanie w charakterze notariusza, urzędnika stanu cywilnego, kontakty ze statkami.
KONSUL- pomoc jeśli chodzi o wizy, paszporty/ stoi na czele konsulatu. Szef urzędu konsularnego korzysta z ograniczonego immunitetu jurysdykcyjnego. Mogą być oni aresztowani lub zatrzymani jedynie w razie popełnienia ciężkiej zbrodni i na podstawie decyzji sądu. Konsul powinien składać zeznania w charakterze świadka. Zwolnienie z podatków itp.
Ani konsul ani dyplomata nie może zrzec się przywilejów, może to zrobić jedynie państwo w imieniu dyplomaty.
3 T: SYSTEMY
*PRAWA CZLOWIEKA
Płaszczyzna normatywna, instytucjonalna i proceduralna ochrony praw człowieka
System ochrony to 3 płaszczyzny:
Normatywna- normy prawne wyznaczające katalog chronionych praw
Instytucjonalna- instytucje, które stoja na straży tych praw
Proceduralna- konkretne skargi, procedury przysługujące ofiarom naruszeń (najczęściej państwo)
Występują zarówno na poziomie krajowym jak i regionalnym.
INTERNACJONALIZACJA- umiędzynarodowianie praw człowieka
*budowa systemu:
a)uniwersalnego ochrony praw człowieka
b) regionalnego ochrony praw człowieka
ad.a) Geneza i cechy system UNIWERSALNY
płaszczyzna normatywna
-stworzony w ramach ONZ (1945r) i funkcjonuje na podstawie karty narodów zjednoczonych.
Celem dodatkowym ONZ jest promocja praw człowieka, to ma być służebne do utrzymania pokoju i bezpieczeństwa.
-w 1948r uchwalono Deklarację Praw człowieka i Obywatela (soft law akt o charakterze niewiążącym), zawiera rozbudowany katalog praw człowieka tekst ten jest uniwersalny, uchwalono ją w zgromadzeniu ogólnym.
-Pakty praw człowieka 1966r
I pakt praw obywatelskich i politycznych (hard low)
II pakt praw gospodarczych, społecznych i kulturalnych
W 1976r weszły w życie, zawierają ogólny katalog praw człowieka
KONWENCJE tematyczne np. o eliminacji wszelkich form dyskryminacji wobec kobiet, konwencja praw dziecka, o zakazie różnych form dyskryminacji, o zakazie tortur i niehumanitarnego traktowania itd.
Płaszczyzna instytucjonalna
I gr organów/ Charter based organs- działające na podstawie karty narodów zjednoczonych
Zgromadzenie ogólne ONZ- promocja praw człowieka i zwracanie uwagi na poważne naruszenia.
Wysoki komisarz ds. praw człowieka- promocja, może odwiedzać miejsca gdzie dochodzi do naruszeń
Rada Praw Człowieka z siedzibą w Genewie od 2006r 47 członków z różnych państw wybrani na 3 lata przez Zgromadzenie Ogólne.
II gr organy traktatowe/ Treaty based organs:
Komitet Praw Człowieka- stoi na straży paktu praw obywatelskich i politycznych
Komitet Praw Dziecka
Komitet ds. Kobiet
Płaszczyzna proceduralna
Rada Praw Człowieka
Przeglądy okresowe- co 4 lata każde państwo podlega przeglądowi, podstawa jest raport państwa kierowany do Rady, specjalna komisja bada ten raport i wyznacza punkty, które będą skontrolowane. Z tego Rada formułuje uwagi kierowane potem do państwa. Państwa dobrowolnie się temu poddają).
5/1- dotyczy najpoważniejszych, masowych naruszeń praw człowieka np. w sytuacjach konfliktów wewnętrznych państwa. Skarga musi wpłynąć od grupy pokrzywdzonej, jest to procedura szybsza. Celem jest zaprzestanie naruszenia i zapewnienie opieki pokrzywdzonym. Nie może być uaktywniona na podstawie informacji z mediów.
Komitet Praw Człowieka
Skarga międzynarodowa- państwo przeciwko państwu
Skarga indywidualna- dostępna dla osób fizycznych, które są ofiarami naruszeń. Nie może być anonimowa. Skarży się naruszenie praw wymienionych w pakcie. Rozpatrywanie skargi jest tajne. skarży się państwo. Komitet formułuje pewne wytyczne „generals coments” ma to rozpatrzenie moralne.
Praw człowieka i ich ochrony możemy się tego domagać od państwa. Prawa człowieka są po to żeby chronić nas przed państwem.
*SYSTEMY REGIONALNE
1) europejski
Oparty o 3 organizacje międzynarodowe:
-rada Europy 1949r cel: popieranie demokracji i ochrona praw człowieka
-Unia Europejska
-Organizacja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie (OBWE)
płaszczyzna normatywna
-Europejska Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i podstawowych wartości (1950r) powstała z inicjatywy rady Europy w 1953r weszła w życie, w stosunku do polski w 1993r, strony 47 państw, zawiera katalog praw człowieka w I cz a w II procedury i reguły, status, funkcjonowanie trybunału. Trybunał dointerpretował przepisy. Dodawano protokoły merytoryczne/ substancjalne:
+ 1952r protokół nr 1 1954r wszedł w życie np. prawo do poszanowania mienia, prawo do nauki.
+protokół nr4 -1963r podpisany, 1968r wszedł w życie w stosunku do Polski w 1994r np. zakaz wydalania obywateli, zakaz zbiorowego wydawania cudzoziemców, zakaz więzienia za długi.
+protokół nr6- 1983r/ wszedł w życie 1985r co do Polski w 2000r, dotyczył kary śmierci, państwo może wykonywać te kary tylko i wyłącznie w związku z konfliktem wojennym. Został on uzupełniony:
-protokół nr13 –całkowite zniesienie kary śmierci
+protokół nr7 podpisany w 1984r gwarancje dotyczące cudzoziemców
+protokół nr 12- 2000r, wzmocniona ochrona przed dyskryminacją
*Rola KONWENCJI:
Jest to umowa międzynarodowa, która może być bezpośrednio stosowana, stanowi ona zatem samodzielną podstawę dochodzenia roszczeń przed sądem.
System europejski jest systemem subsydiarnym względem systemów krajowych.
Prawo podmiotowe- to takie prawo, które jest zabezpieczone roszczeniem.
Konwencja zawiera katalog praw, tworzy również sprawny system implementacji jej postanowień.
Normy: EKoOPC+ Protokoły
Art.2 prawo do życia
Art.3 wolność od tortur
Art.4 zakaz niewolnictwa i pracy przymusowej
Art.5 prawo do wolności i bezpieczeństwa
Art.6 do rzetelnego postępowania sądowego
Art.8 poszanowanie życia prywatnego i rodzinnego
Art.9 wolność myśli, sumienia i wyznania
Art.10 wolność wyrażania opinii
Art.11 wolność zgromadzeń
Art.12 prawo do zawarcia małżeństwa
Art.14 zakaz dyskryminacji
Niektóre z tych praw są absolutne- nie mogą być uchylone w żadnym wypadku. Uchylenie jest to tzw DEROGACJA (art.15 konwencji) okoliczności uchylenia: 1) stan wojny 2) inne niebezpieczeństwo zagrażające życiu narodu. Uchylenie musi być proporcjonalne, ściśle odpowiadające wymogom sytuacji. Środki podjęte w związku z uchyleniem siłą stosowania zobowiązań, powinny być konieczne w demokratycznym społeczeństwie. Należy poinformować o tych środkach Sekretarza Generalnego Rady Europy jak również o tym, kiedy zaprzestano stosowania środków.
DEROGACJI nie podlegają: prawo do życia, zakaz tortur, zakaz pracy przymusowej i niewolnictwa, zakaz karania bez podstawy prawnej- PRAWA NIEDEROGOWANE
Instytucje: Europejski Trybunał Praw Człowieka w Strassburgu
Trybunał: 47 sędziów po jednym z każdego państwa członkowskiego, wybierani na 9 lat, ale bez możliwości ponownego wyboru, wyboru sędziów dokonuje Zgromadzenie Parlamentarne Rady Europy. Trybunał dzieli się na sekcje, są wyłaniane na 3 lata i uwzględnia się kryterium geograficzne, płeć sędziów i system prawny z którego wywodzi się dany sędzia. Składy: z reguły rozpatrywane sprawy w izbach 3 lub 7 osobowych 3 osoby- sprawy proste, które się powtarzają, 7 osób- sprawy bardziej skomplikowane. Możliwość rozpatrywania przez jednego sędziego ale decyduje tylko o dopuszczalności skargi (czy spełnia wymogi formalne). W sprawach o nadzwyczajnym stopniu trudności- Wielka Izba(17 sędziów: Prezes Trybunału, a także sędzia z innego państwa).
Trybunał- postępowanie/ 2 fazy:
Faza pisemna, z reguły na podstawie dokumentów dostarczonych przez strony
Faza ustna, nie jest obligatoryjna chyba że sprawę rozstrzyga Wielka Izba
Trybunał może własnej inicjatywy wszcząć dochodzenie np. uzupełnić materiał. Z reguły sprawy kończą się wyrokiem, ale możliwe jest też polubowne załatwianie sporu- strony zawierają ugodę. Kiedy strona skarżąca nie kontaktuje się z Trybunałem, wtedy sprawa jest skreślona. Wyrok może mieć charakter: a) afirmatywny- stwierdzający naruszenie b) nie doszło do naruszenia
Wyrok staje się ostateczny po upływie 3 miesięcy od daty wydania. Strony mają możliwość wniesienia wniosku o przekazanie sprawy do Wielkiej Izby, zanim wyrok stanie się ostateczny. Jeżeli trybunał stwierdzi naruszenie to może orzec o odszkodowaniu dla skarżących- kwoty różne w zależności od naruszenia. Rozstrzyga też o kosztach sądowych z reguły będzie to strona przegrana. Wyroki są publikowane- baza orzeczeń- HUDOK. Nadzór nad wykonywaniem orzeczeń sprawuje Komitet Ministrów Rady Europy. Państwo podejmuje środki o charakterze generalnym(zmiany w prawie) i indywidulanym (dot. Poprawy sytuacji skarżących, konkretnych osób), żeby to naruszenie się nie powtórzyło.
Procedura: skarga indywidualna i międzynarodowa
*skierowanie skargi indywidualnej wymogi:
-wyczerpanie toku instancji w państwie
-musi pochodzić od ofiary naruszenia/status ofiary, mogą wystąpić z nia osoby fizyczne, osoby prawne i organizacje pozarządowe.
-określony termin: w ciągu 6 miesięcy od ostatniego prawomocnego orzeczenia w sprawie
-skarżymy państwo które jest stroną konwencji
- skarży się tylko o naruszenie praw wyrażonych w konwencji
-nie jest wymagany przymus adwokacki
Amerykański
-funkcjonuje w ramach OPA (Organizacja Państw Amerykańskich) -1948r, podstawa: Karta z Bogoty, w 1948r została przyjęta Amerykańska Deklaracja Praw Człowieka i Obywatela są w niej nie tylko prawa ale też obowiązki obywateli wobec państwa.
- 1959r utworzenie Amerykańskiej Komisji Praw Człowieka z siedzibą w Waszyngtonie (między amerykańskie)
-1969r Międzyamerykańska Konwencja Praw Człowieka w skład komisji wchodzi 7 członków, spotyka się ona kilka razy w roku podczas sesji zwyczajnych i nadzwyczajnych. Zajmuje się promowaniem praw człowieka ale także rozpatrywaniem skarg indywidualnych, ponad to formułuje zalecenia dla państw dot. Praw człowieka. Jurysdykcja komisji w zakresie skarg indywidualnych jest obligatoryjna, jeżeli chodzi o skargę międzypaństwową jurysdykcja ma charakter fakultatywny.
Oprócz komisji jest także międzyamerykański Trybunał Praw Człowieka siedziba w Sanhose do tego Trybunału skargi wnosi komisja- skargi indywidualne wnoszone za pośrednictwem komisji praw człowieka. T sędziów wybieranych na 6 lat. Komisja nie jest niezależnym organem sądowym, postepowanie jest poufne, wyrok komunikowany tylko państwu którego dotyczy wyrok.
afrykański (najmniej zaawansowany)
-Organizacja Jedności Afrykańskiej OJA, system działa na podstawie Afrykańskiej Karty Praw Człowieka i narodów (1981r) karta odzwierciedla mentalność mieszkańców Afryki, sporo w niej praw narodów np. samostanowienia.
Występują ograniczenia praw człowieka na rzecz praw narodów.
Nie ma trybunału, działa jedynie Afrykańska Komisja Praw Człowieka jest ona mocno upolityczniona. Jest mechanizm kontrolny do rozpatrywania skarg indywidualnych ale dotyczyć musi poważnych masowych naruszeń praw człowieka. System mało skuteczny i mało zaawansowany. Komisja może występować jako mediator między państwami.
4 T: DZIAŁALNOŚĆ PAŃSTWA A OCHRONA PRAW CZŁOWIEKA
*stosunek państwa do umów międzynarodowych
W okresie PRL-u konstytucja nie odnosiła się w sposób wyraźny o prawie międzynarodowym
Self executing norms- normy samo wykonalne, w doktrynie były liczne spory. Jeśli mamy taką normę to możemy się bezpośrednio na nią powołać, nie podobna jest transformacja na gruncie ustawy.
Konstytucja z 1997r w art.9 sprawia, że możliwe jest stosowanie norm samo wykonalnych, a to umożliwiło pełne związanie się Polski różnymi traktatami z zakresu praw człowieka.
1993r- ratyfikowanie konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności.
Wcześniej gdy nie było jeszcze konstytucji doktryna opierała się na wyrokach sądu najwyższego, z zasady demokratycznego państwa prawa należy wywodzić poszanowanie praw człowieka.
Sąd stwierdził że możliwe jest bezpośrednie stosowanie konwencji.
Art.91 ust.1 konstytucji – umowa ratyfikowana za uprzednia zgodą wyrażoną w ustawie ma pierwszeństwo przed ustawą.
O zgodności ustaw z umowami międzynarodowymi orzeka TK- jeżeli jest niezgodność wówczas wyznacza termin utraty mocy obowiązującej ustawy.
Sady mogą opierać swoje decyzje o przepisy umów międzynarodowych, mogą też w uzasadnieniach je cytować.
W praktyce polskiej sądy przywołują orzeczenia ETPC.
Rekomendacje Komitetu Ministrów RE są brane pod uwagę. Świadomość prawna w zakresie praw człowieka rośnie. Ministerstwo sprawiedliwości na stronie publikuje wyroki TK w języku polskim, organizowane są szkolenia.
Praw człowieka dochodzi się od państwa i ono jest głównym ich naruszycielem. Prawa człowieka regulują stosunki między jednostką, a państwem (org. Państwa, funkcjonariusze publiczni).
Działalność państwa na rzecz praw człowieka powinna był ukierunkowana na budowanie i rozwijanie mechanizmów, które będą przeciwdziałały naruszeniom praw człowieka.
Ochrona
- I stopień- prawa i wolności
- II stopień- ochrona przed arbitralnością państwa
Władza nie powinna podejmować decyzji w sposób arbitralny, bez kontroli, bez podstawy prawnej, osoba podejmująca decyzję nie ma kompetencji.
Ochronie tej służą prawa proceduralne np. prawo do wolności i bezpieczeństwa. Uruchamiają się dopiero w trakcie postępowania. Prawa proceduralne zobowiązują państwo do stworzenia odpowiednich procedur dochodzenia roszczeń przez obywateli.
Inaczej jest z prawami socjalnymi- gwarantują one pewne minimum bezpieczeństwa jednostce-bezpieczeństwo społeczne i ekonomiczne.
Przy tych prawach aktywność pozytywna państwa bezwzględnie nie wiąże.
Państwo stwarza pewne minimum, a o tym czy skorzysta z nich decyduje jednostka. Prawa człowieka nie chronią nas w wymiarze horyzontalnym (przed drugim człowiekiem) do tego służą inne gałęzie prawa np. cywilne, karne, prawo pracy.
Co robi państwo aby chronić prawa człowieka?:
zasada podziału władz- aby te władze się kontrolowały, żeby nie było naruszeń.
Zasada demokratycznego państwa prawa- demokratyczne państwo prawa działa na podstawie i w granicach prawa. Demokracja zakłada respektowanie praw człowieka, ale sama również jest ograniczona.
Sadownictwo konstytucyjne- TK bada akty ich zgodność z konstytucją która zawiera prawa człowieka.
Skarga konstytucyjna- każdy kogo prawa zostały naruszone ma prawo zgłosić to.
Dodatkowo ochrona jednostek płynie też z ustaw. gdy konstytucja broni przed władzą ustawodawczą, to ustawy przed władzą wykonawczą.
DEROGACJA PRAW CZŁOWIEKA- derogacja zobowiązań wynikająca konwencji. W pewnych szczególnych przypadkach państwo ma prawo odstąpić od zobowiązań wynikających z prawa międzynarodowego i z praw człowieka. Tylko w szczególnych sytuacjach i zgodnie z procedurami. Jest nazwana regułą mniejszego zła. Środki podejmowane przez państwo mogą być proporcjonalne, konieczne w danej sytuacji.
Państwa o ustroju demokratycznym walczą o przestrzeganie praw człowieka na całym świecie.
Często prawa człowieka muszą ulec interesom gospodarczym i politycznym
Wojna z terroryzmem np. w imię walki z terroryzmem dopuszczalne są tortury (USA)
Interwencja humanitarna (kiedy państwo lub społeczność międzynarodowa reagują na poważne naruszenia praw człowieka w innym państwie)- wkroczenie z siłami zbrojnymi, potrzebne jest zachowanie procedury ONZ.
W POLSCE:
Najwięcej naruszeń art.6 konwencji- prawo do rzetelnego procesu sądowego- przewlekłość postępowania
II miejsce naruszenia prawa do wolności i bezpieczeństwa art.5 ust.3- nadmiernie długi czas trwania tymczasowego aresztowania
Prawo do poszanowania życia prywatnego
Zakaz tortur i prawo do życia naruszane w mniejszym zakresie, sprawy dotyczące osób zatrzymanych przez policję.
*FUNKCJE PRAW CZŁOWIEKA:
-chroni przed działalnością państwa
- ochrona dokonywana przez państwo, ochrona jednostki przed naruszeniami innej jednostki
-konieczność stworzenia przez państwo możliwości realizacji praw jednostki
*KRAJOWE I MIĘDZYNARODOWE MECHANIZMY OCHRONY PRAW CZŁOWIEKA:
a) międzynarodowe- systemy: uniwersalny, europejski, amerykański, afrykański
b) krajowe:
-RPO Rzecznik Praw Obywatelskich (może zgłosić się do niego każdy czyje prawa obywatela zostały naruszone, Rzecznik może jedynie wskazywać na nieprawidłowości, powiadamia odpowiednie instytucje)
-TK Trybunał Konstytucyjny/ skarga konstytucyjna (składa ją każdy kogo prawa i obowiązki konstytucyjne zostały naruszone nie tylko obywatel, ale też człowiek znajdujący się na naszym terytorium), trybunał bada zgodność ustaw z konstytucją.
-Rzecznik Praw Dziecka
-Policja
-prokuratura
-sądy
* Prawa człowieka- PODZIAŁ:
I generacja- prawa podstawowe powinny obowiązywać w każdym kraju
II generacja- prawa gospodarcze, socjalne i ich rola to zapewnienie minimum egzystencji
III generacja- prawa kolektywne np. prawo do naturalnego środowiska, prawa te wymagają od społeczeństwa współpracy.
Prawa materialne- to konkretne prawa i wolności (prawo do czegoś- działalność pozytywna państwa, wolność od czegoś- działalność negatywna państwa, państwo musi się powstrzymać od działania)
Prawa formalne- to konkretne procedury mające na celu realizację praw materialnych jednostki.
*WYBRANE PRAWA I WOLNOŚCI Z EKPC (prawa materialne)
1) prawo do życia- prawo bezwzględnie obowiązujące, ale są pewne sytuacje gdzie można odebrać życie np. obrona jakiejkolwiek osoby przed bezprawną przemocą, w celu zgodnego z prawem zatrzymania lub w celu stłumienia powstania, zamieszek (trzeba stosować zasadę legalności i proporcjonalności)
2) zakaz tortur- jest to prawo bezwzględne, zabronione techniki: zmuszanie do stania twarzą do ściany, przetrzymywanie ze szczelnie zakrytą głową, dręczenie hałasem, pozbawienie snu, ograniczanie pożywienia- trzymanie o chlebie i wodzie.
3) zakaz niewolnictwa i pracy przymusowej
4) prawo do wolności, bezpieczeństwa osobistego, zgodne z prawem pozbawienie wolności lub zgodne z prawem zatrzymanie i aresztowanie.
5) prawo do procesu- warunki: niezawisły sąd, oskarżony powinien mieć odpowiedni czas na przygotowanie obrony, jeżeli jest cudzoziemcem musi zostać powiadomiony o sytuacji we własnym języku, jeśli nie ma środków na mecenasa jest mu przydzielany, sprawy są jawne.
5 T: AKTY MIEDZYNARODOWE DOTYCZĄCE STATUSU I ZASAD DZIAŁANIA POLICJI
*akty prawa twardego (hard low)- umowy, konwencje
*akty prawa miękkiego (soft low)- deklaracje
Akty te tworzą standardy postępowania policji w demokratycznym społeczeństwie. Te akty odnoszą się także do innych służb.
Przedmiot:
-poszanowanie praw człowieka
-zasady wykorzystywania i użycia broni palnej przez policję, a także innych środków przymusu
-współpraca międzynarodowa policji w zwalczaniu przestępczości
Powszechna Deklaracja Praw Człowieka (1948r)- soft low, uchwalona przez zgromadzenie narodowe ONZ jest źródłem wszystkich praw człowieka, zasada ochrony praw człowieka przed władzą i jej organami.
Minimalne zasady traktowania więźniów (1955r) –soft low, powstały w ramach ONZ, na ich zasadzie działa Rada Gospodarcza i Społeczna ONZ. Jeden z pierwszych aktów, w których wyznaczono standardy traktowania osób zatrzymanych i aresztowanych np. prawo do powiadomienia osoby o przyczynie zatrzymania, do adwokata, zasada domniemania niewinności.
Konwencja o eliminowaniu wszelkich form dyskryminacji rasowej (1966r), w 1969rPolska ratyfikowała. Komitet do spraw eliminacji wszelkich form dyskryminacji rasowej działa na jej podstawie. Wszyscy mają prawo do ochrony przed dyskryminacją na tle rasowym jest to szczególnie ważne w działaniach policji.
Pakty Praw Człowieka (1966r): Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych oraz Pakt Praw Społecznych, Gospodarczych i Kulturalnych. Gwarantują prawo do życia, prawa podczas postępowania sądowego, prawo do wolności i bezpieczeństwa osobistego, do poszanowania prywatnego. Na ich podstawie działa Komitet Praw Człowieka. (1991r ratyfikacja przez Polskę protokołu fakultatywnego).
Konwencja w sprawie eliminacji wszelkich form dyskryminacji wobec kobiet. (1979r) Płeć kiedy mamy do czynienia z organami państwowymi nie może być przyczyną innego traktowania.
Kodeks postępowania funkcjonariuszy porządku publicznego (1979r) przyjęty jako rezolucja Zgromadzenia Ogólnego ONZ. „służyć i chronić”, szanować i chronić godność, użycie siły wyłącznie w przypadku absolutnej konieczności, korzystanie z poufnych informacji dyskretnie, zakaz tortur, zakaz korupcji, obowiązek przestrzegania prawa i zawiadomienia o jego naruszeniach.
Konwencja w sprawie zakazu stosowania tortur oraz innego okrutnego, poniżającego traktowania lub karania. (1984r), w 1987r weszła w życie. Na jego podstawie działa Komitet przeciwko torturom. Zabrania stosowania takich praktyk w celu wymuszenia zeznań. Amnesty international duże zasługi między innymi w redagowaniu niektórych przepisów.
TORTURY- powodowanie bólu lub cierpienia, w celu uzyskania informacji.
Standardy postępowania z nieletnimi tzw. „reguły pekińskie” (1985r), wskazują jak traktować nieletnich podczas zatrzymania, w zakładach poprawczych itp.
Deklaracja Zgromadzenia Ogólnego podstawowych zasad postepowania z ofiarami przestępstw. (1989r)Zawiera zasady jak należy przesłuchiwać, jak traktować, jak udzielać pomocy poszkodowanym (przeciwdziałanie wiktymizacji wtórnej)
Zasady zapobiegania pozaprawnym i arbitralnym egzekucjom zbiorowym. (1989r)
Konwencja Praw Dziecka (1989r) działa Komitet praw dziecka, rozpatrujący skargi indywidualne.
Podstawowe zasady użycia siły oraz broni palnej przez funkcjonariuszy porządku publicznego(1990r) (soft low). Broń jest środkiem ostatecznym. Użycie broni palnej nie powinno następować z zamiarem pozbawienia życia.
Tzw. „zasady tokijskie” (1990r) dotyczące stosowania środków niepolegających na pozbawieniu wolności (środki zapobiegawcze)
Deklaracja o ochronie osób przed wymuszonymi zaginięciami (1992r), służby specjalnie porywają osobę podejrzaną o popełnienie przestępstwa, a przebywa ona w innym kraju)
Konwencja Narodów Zjednoczonych przeciwko korupcji (2003r)(CAC Conwention Against Coruption) – hard low, współpraca państw w zwalczaniu korupcji, transparentność organów prawa
Europejska Konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności + całe orzecznictwo Trybunału Strassburskiego.(1990r)
Europejska Konwencja o zapobieganiu torturom (1987r) hard low, weszła w życie w 1989r, na jej podstawie działa CTT Europejski Trybunał ds. zapobiegania torturom- organizuje wizytacje, monitoruje sytuację, nie ma jednak uprawnień jurysdykcyjnych.
Konwencja o ochronie osób w związku z automatycznym przetwarzaniem danych osobowych. (1981r)
Deklaracja o policji (1979r) (soft low), odnosi się ściśle do policji- chroni prawa i obowiązki.
Europejski kodeks etyki policjanta (2001r) przyjęty przez Komitet Ministrów Rady Europy.
Rada ds. policji powstała (2006r) z inicjatywy Rady Europy, jest organem doradczym w stosunku do innych ciał funkcjonujących w radzie. Zajmuje się zbieraniem informacji, szerzeniem dobrych praktyk.
UE 3 filar współpraca policji. Tworzenie przestrzeni wolności, sprawiedliwości i bezpieczeństwa.
2000r- Karta Praw podstawowych, pierwszy katalog praw człowieka, które powinny być przestrzegane przez państwa członkowskie i instytucje UE.
2008r- ogłoszone wytyczne UE w sprawie polityki wobec państw trzecich stosujących tortury.
Konwencja o pomocy prawnej w sprawach karnych między państwami członkowskimi UE- 2000r Polska od 2007r.
2005r- Traktat z Prum, dostęp do baz danych innych państw, Polska od 2012r.
2001r- UE tworzy europejską sieć prewencji kryminalnej (EUCTN), kampanie na rzecz przeciwdziałania przestępczości.
6T: Współpraca międzynarodowa w ramach organizacji międzynarodowych.
INTERPOL
Międzynarodowa organizacja policji kryminalnej, jest to najstarsza i największa międzynarodowa organizacja policji, powstała w 1923r, siedziba Lyon we Francji.
Jest podmiotem prawa międzynarodowego publicznego, ma prawo zawierać umowy międzynarodowe. Korzysta z przywilejów i immunitetów międzynarodowych oraz ma możliwość nawiązywania stosunków zbliżonych do dyplomatycznych. Posiada największą bazę danych o przestępcach i utraconych przedmiotach w wyniku przestępstwa. Posiada system globalnej sieci łączności policyjnej.
Zadania:
Zapewnienie wzajemnej pomocy policji kryminalnych oraz ustanawianie i rozwijanie instytucji mających na celu prewencję kryminalną.
Nie może podejmować działań o charakterze politycznym, militarnym i religijnym.
W każdym państwie członkowskim działa krajowe biuro INTELPOL. Jest łącznikiem między państwem a centrum INTERPOL. W Polsce krajowym biurem jest wydział rozwoju międzynarodowej współpracy policji oraz biuro wywiadu kryminalnego.
Zakres działań:
-walka z przestępczością zorganizowaną (narkotyki, handel ludźmi)
-wspomaga państwa członkowskie w prowadzeniu międzynarodowych śledztw
Obszary zainteresowań:
-ściganie sprawców zbrodni wojennych i przeciwko ludzkości
-walka z korupcją
-walka z przestępczością przeciwko środowisku naturalnemu
EUROPOL
Międzynarodowa organizacja rządową w ramach UE została powołana by poprzez zapobieganie i zwalczanie międzynarodowej przestępczości wspomagać organy ścigania państw członkowskich UE.
1995r powstał, posiada podmiotowość prawną na terenie państw UE, siedziba- Haga w Holandii.
Funkcjonariusze posiadają immunitety międzynarodowe. Personel to ok 600 osób z czego 80 to oficerowie łącznikowi (policja, straż graniczna, straż celna, żandarmeria).
Zakres działania:
-przestępczość zorganizowana
-przestępstwa kryminalne tj. zabójstwa, porwania, rasizm, zanieczyszczanie środowiska naturalnego.
Organizacja:
Krajowe jednostki do spraw współpracy z EUROPOLEM są organami pośredniczącymi w krajach członkowskich. W Polsce jest biuro międzynarodowej współpracy policji w Komendzie Głównej Policji.
Formy współpracy:
-wymiana danych pomiędzy oficerami łącznikowymi
-wykonywanie analiz
-wsparcie techniczne
*EUROPOL a INTERPOL –różnice:
-Interpol organizacja otwarta do której może przystąpić policja kryminalna każdego państwa, Europol instytucja skupiająca wyłącznie państwa UE.
-Europol wyznacza strefę nieskrępowanej wymiany informacji między organami państw członkowskich, Interpol ogranicza się do utrzymania instytucjonalnej współpracy.
-każda z tych organizacji mi inny model organizacyjny i zasady działania, łączy je jednak cel i metodologia działania.
STREFA SCHENGEN
1985r podpisany układ/umowa, zapowiedziano w nim długotrwałą współpracę państw. Likwidacja kontroli na granicach wewnętrznych, wzmocnienie kontroli na granicach zewnętrznych państw należących do Wspólnot Europejskich. Wspólna polityka dla emigrantów. Wzmocnienie współpracy policyjnej, harmonizacja polityki wizowej.
SIS- System Informacji Schengen. Strassburg we Francji. Jednostki narodowe N-SIS, biuro SIRENE- biuro obsługi systemów krajowych. Gromadzenie informacji o osobach poszukiwanych, niepożądanych, o broni, skradzionych pojazdach lub dokumentach.
Obserwacja transgeniczna- prowadzona w celu ścigania karnego, musi ona rozpocząć się na terytorium państwa, którego służby prowadzą obserwację. Nie wolno rozpoczynać obserwacji za granicą. Ograniczona jest do miejsc dostępnych publicznie.
Pościg transgeniczny- celem jest ujęcie sprawcy, w kraju gdzie osoba uciekła z więzienia. Funkcjonariusze zobowiązani do przestrzegania prawa państwa w którym są.
7T: Wybrane zagadnienia międzynarodowego prawa karnego mające odniesienie do działalności policji.
EUROPEJSKI NAKAZ ARESZTOWANIA- jest prawnych środkiem funkcjonującym w UE. Jest on decyzją sądową wydaną przez państwo członkowskie w celu aresztowania i przekazania przez inne państwo członkowskie osoby, której dotyczy wniosek, w celu przeprowadzenia postępowania karnego lub wykonania kary pozbawienia wolności lub środka zabezpieczającego.
Zakres stosowania:
Może być wydany w przypadku czynów, które w świetle prawa obowiązującego w wydającym nakaz państwie członkowskim zagrożone są karą pozbawienia wolności lub środkiem zabezpieczającym o maksymalnym wymiarze co najmniej 12 miesięcy, albo w przypadku gdy zapadł wyrok lub wydano środek zabezpieczający o wymiarze co najmniej 4 miesięcy. Do katalogu przestępstw należą np. terroryzm, handel ludźmi, seksualne wykorzystywanie dzieci i pornografia dziecięca, korupcja itd.