Rzeczpospolitą Obojga Narodów zamieszkiwali – obok katolików obrządku łacińskiego i grekokatolickiego także prawosławni. Istnieje hipoteza, że chrześcijaństwo obrządku wschodniego, zwanego metodiańskim (od świętych Braci Cyryla i Metodego , którzy schrystianizowali Morawy w 863 r., za czasów księcia Rościsława) dotarło w IX-X wieku także do Małopolski. Było, więc obecne na terenach rzeczpospolitej od bardzo dawna.

Przed zaborami Kościół prawosławny wchodził w skład metropolii kijowskiej, która podlegała Patriarchatowi Konstantynopola. Po rozbiorach został całkowicie podporządkowany Kościołowi rosyjskiemu.

W okresie zaborów Polacy postrzegali prawosławie, jako wyznanie zaborców i narzędzie rusyfikacji i konwersje katolików były surowo piętnowane.

Po odzyskaniu niepodległości w 1918 r. powstały warunki uzyskania pełnej niezależności przez lokalną wspólnotę prawosławną. Pod naciskiem władz państwowych, pragnących uniezależnienia się od Rosji i pokonując opór części prawosławnych duchownych, zwrócono się do Konstantynopola o autokefalię (Kościół rosyjski niezmiennie odmawiał jej przyznania).

13 listopada 1924 roku patriarcha Konstantynopola Grzegorza VII wydał tomos (dekret) o nadaniu autokefalii, czyli pełnej niezależności Kościoła prawosławnego w Polsce. Decyzję Konstantynopola zaaprobowały wszystkie prawosławne Kościoły oprócz Moskwy. Mimo sprzeciwu Moskwy, decyzję ogłoszono w warszawskiej katedrze św. Marii Magdaleny 17 września 1925 r.

W II Rzeczpospolitej było blisko 4 mln prawosławnych.

W czasie II wojny światowej na terenach przyłączonych w 1939 r. do ZSRR Kościół prawosławny został włączony do Patriarchatu Moskiewskiego, zachował natomiast autokefalię na terenach, okupowanych przez Niemców.

Po wojnie władze komunistyczne wykorzystały ten fakt – oskarżyły zwierzchnika PAKP, metropolitę Dionizego o uległość wobec okupanta i nalegały, by wbrew prawu kanonicznemu złożył urząd. Gdy odmówił, w lutym 1948 r. osadzono go w areszcie domowym i oskarżono o zdradę Rzeczypospolitej (władze nie uznawały tomosu z 1924 r.). Na jego miejsce powołano Tymczasowe Kolegium Rządzące Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego , pod przewodnictwem arcybiskupa Tymoteusza, który w czerwcu 1948 r. udał się do patriarchy Aleksego I i wyrzekł się autokefalii z 1924 r. Delegaci przeprosili Patriarchat Moskiewski za "nieposłuszeństwo" polskich hierarchów sprzed ćwierć wieku, podpisali akt ponownego złączenia się z Kościołem rosyjskim, który nadał Kościołowi prawosławnemu w Polsce pełną niezależność kanoniczną – w praktyce oznaczało to nową autokefalię.

Sytuacja Kościoła prawosławnego po II wojnie światowej była bardzo trudna. W efekcie utraty terytoriów i przesunięć ludności, liczba wiernych spadła z ok. 4 milionów do ok. 350 tysięcy. Z pięciu przedwojennych diecezji, pozostały diecezja warszawska i część grodzieńskiej. Liczba parafii zmniejszyła się z 1979 do 169, cerkwi z 1947 do 223, duchownych z 1725 do 190. Z dziesięciu biskupów w 1946 r. w kraju zostało tylko dwóch. Władze zlikwidowały Sekcję Teologii Prawosławnej na Uniwersytecie Warszawskim i duszpasterstwo wojskowe.

Sytuacja Kościoła prawosławnego zmieniła się radykalnie po 1989 r. 4 lipca 1991 r. – po kilku latach prac komisji państwowo-kościelnej prezydent Lech Wałęsa podpisał ustawę "O stosunku państwa do PAKP". Na jego podstawie powołano w 1994 r. Prawosławny Ordynariatu Wojska Polskiego. Na jego czele stanął arcybiskup Sawa. Obecnie ordynariatem kieruje bp Miron .

Od 1995 r. wychodzą "Wiadomości Prawosławnej Diecezji Białostocko-Gdańskiej" oraz od 1985 r. „Przegląd Prawosławny”, który początkowo był kilkustronicowym dodatkiem do „Tygodnika Podlaskiego”, a obecnie jest miesięcznikiem, który liczy 60 stron. Od początku jego redaktorem naczelnym jest Eugeniusz Czykwin. Od 1988 r. Radio Białystok nadaje audycje religijne dla prawosławnych, a Regionalna Telewizja Białystok od 1997 r. nadaje w niedziele audycję "U źródeł wiary".

W lutym 1998 r. po ciężkiej chorobie zmarł metropolita Bazyli (Włodzimierz Doroszkiewicz). W czasie jego blisko 30-letnich rządów reaktywowano historyczne diecezje lubelsko-chełmską i przemysko-nowosądecką, które przed wojną stanowiły centrum prawosławia, wybudowano wiele świątyń, klasztorów, erygowano lub wznowiono działalność bractw cerkiewnych, założono wydawnictwa.

Następcą metropolity Bazylego został 12 maja 1998 r. dotychczasowy arcybiskup białostocko-gdańskiego Sawa (Hrycuniak).

Począwszy od lat 80. wybudowano w Polsce wiele nowych świątyń, m.in. w Częstochowie, Siemiatyczach, Bielsku Podlaskim. Rozszerzono działalność charytatywną, rozpoczęto pracę z młodzieżą, katecheci otrzymali możliwość dokształcenia się.

W Warszawie znajduje się Wyższe Prawosławne Seminarium Duchowne. Po trzyletniej nauce jego absolwenci studiują na Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej, którą kończą z tytułem magistra.

W całym kraju Liturgia sprawowana jest przeważnie w języku cerkiewnosłowiańskim. Kazania i czytania są po polsku. Na Podlasiu najczęściej używanym w kazaniach językiem jest rosyjski, białoruski i ukraiński. Obok Polaków prawosławnymi są Białorusini, Ukraińcy, Rosjanie, Bułgarzy, Serbowie, Grecy.

Kościół prawosławny w Polsce podzielony jest na 6 diecezji (warszawsko-bielską, białostocko-gdańską, lubelsko-chełmską, wrocławsko-szczecińską, łódzko-poznańską, przemysko-nowosądecką). Do Świętego Synodu Biskupów należą: metropolita warszawski i całej Polski Sawa, który jest zarazem zwierzchnikiem PAKP, arcybiskupi (Szymon – łódzko-poznański, Adam – przemysko-nowosądecki, Jeremiasz – wrocławsko-szczeciński, Abel – lubelsko-chełmski) oraz biskupi (Miron – ordynariusz Wojska Polskiego, Jakub – białostocko-gdański, Grzegorz – bielski). Jest ok. 230 kapłanów diecezjalnych i 20 w Ordynariacie Polowym. W Polsce jest ponad 320 cerkwi. W Polsce jest 7 monasterów: 4 męskie w Supraślu, Jabłecznej , Ujkowicach i Sakach oraz 3 żeńskie: w Grabarce , Dojlidach i Wojnowie . Największym sanktuarium prawosławnym jest klasztor na Świętej Górze Grabarce .

Co roku 19 sierpnia na święto Przemienienia Pańskiego przybywa tu tysiące pątników. Działa też około 20 prawosławnych placówek zajmujących się pomocą charytatywną.

Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny liczy ok. 509 tys. wiernych, co plasuje go na drugim, co do liczebności miejscu wśród wspólnot wyznaniowych po katolikach.