Inne formy organizacyjno-prawne gospodarki komunalnej
Do innych form organizacyjno-prawnych gospodarki komunalnej zaliczamy:
Stowarzyszenia
Fundacje
Spółdzielnie
Stowarzyszenia
Stowarzyszenia działają na podstawie przepisów tj.:
Konstytucji (art. 172)
Ustawy o samorządzie gminnym (art. 84)
Ustawy o samorządzie powiatowym (art.75)
Ustawy z dnia 7 kwietnia 1989 r. – Prawo o stowarzyszeniach
Stowarzyszenie cechuje:
dobrowolność – polega na swobodzie tworzenia stowarzyszeń, dobrowolności przystępowania do nich i swobodzie występowania,
trwałość – związana jest z celami stowarzyszeń,
cel niezarobkowy – celem stowarzyszenia nie może być osiąganie dochodu w innym celu, niż realizacja niezarobkowych celów statutowych.
Członkami stowarzyszenia mogą być wyłącznie osoby fizyczne
W polskim prawie wyróżniamy 2 rodzaje stowarzyszeń:
Stowarzyszenia zwykłe – które są uproszczone, nie posiadają osobowości prawnej, nie podlegają rejestracji tylko zgłoszeniu odpowiedniemu organowi administracji państwowej.
Utworzenie stowarzyszenia zwykłego wiąże się z:
Uchwaleniem regulaminu przez 3 założycieli;
Zawiadomienie organu nadzorującego o utworzonym regulaminie;
Organ nadzorujący ma 30 dni na odwołanie się do sądu rejestrowego o zakaz utworzenia stowarzyszenia, po upływie tego terminu w przypadku braku przeszkód rozpoczyna się działalność stowarzyszenia
Art. 42.
1. Stowarzyszenie zwykłe nie może:
1) powoływać terenowych jednostek organizacyjnych,
2) łączyć się w związki stowarzyszeń,
3) zrzeszać osób prawnych,
4) prowadzić działalności gospodarczej,
5) przyjmować darowizn, spadków i zapisów oraz otrzymywać dotacji, a także
korzystać z ofiarności publicznej.
2. Stowarzyszenie zwykłe uzyskuje środki na swoją działalność ze składek członkowskich.
Stowarzyszenia – podlegają rejestracji i z ta chwilą uzyskują osobowość prawną, stają się podmiotami praw i obowiązków, które mają zdolność prawną.
Utworzenie stowarzyszenia wiąże się z:
Uchwaleniem przez założycieli statutu i wyboru komitetu założycielskiego;
Złożenie przez komitet założycielski do sądu rejestrowego wniosku o rejestrację;
Postępowanie przed sądem rejestrowym zakończone wydaniem postanowienia o zarejestrowaniu stowarzyszenia;
Wpisanie stowarzyszenia do rejestru stowarzyszeń po uprawomocnieniu się postanowienia.
Założycieli stowarzyszenia powinno być 15 (najmniej),
w stowarzyszeniach komunalnych gmin i powiatów co najmniej 3.Art. 10.
1. Statut stowarzyszenia określa w szczególności:
1) nazwę stowarzyszenia, odróżniającą je od innych stowarzyszeń, organizacji i
instytucji,
2) teren działania i siedzibę stowarzyszenia,
3) cele i sposoby ich realizacji,
4) sposób nabywania i utraty członkostwa, przyczyny utraty członkostwa oraz
prawa i obowiązki członków,
5) władze stowarzyszenia, tryb dokonywania ich wyboru, uzupełniania składu
oraz ich kompetencje,
6) sposób reprezentowania stowarzyszenia oraz zaciągania zobowiązań majątkowych, a także warunki ważności jego uchwał, ©Kancelaria Sejmu s. 4/11
2011-07-13
7) sposób uzyskiwania środków finansowych oraz ustanawiania składek członkowskich,
8) zasady dokonywania zmian statutu,
9) sposób rozwiązania się stowarzyszenia.
Stowarzyszenia gmin i powiatów
Mogą tworzyć zarówno stowarzyszenia zwykłe jak i zarejestrowane.
- Działanie stowarzyszeń zwykłych ma znikome zastosowanie w tych jednostkach, ponieważ działalność ta finansowana jest wyłącznie ze składek członkowskich, a realizacja zadań publicznych jest kapitałochłonna.
Gminy i powiaty
Tworzą stowarzyszenia ale tylko w określonych celach m.in.:
realizacja interesów wspólnych;
szkoleniowych;
edukacyjnych ;
wychowawczych.
Do organów stowarzyszenia należą:
Walne zebranie członków, delegatów (najwyższa władza stowarzyszenia)
Zarząd (organ wykonawczy)
Województwo
Nie ma możliwości tworzenia stowarzyszeń!
Likwidacja stowarzyszeń
Art. 36.
1. W razie rozwiązania się stowarzyszenia na podstawie własnej uchwały, likwidatorami stowarzyszenia są członkowie jego zarządu, jeżeli statut lub, w razie braku odpowiednich postanowień statutu, uchwała ostatniego walnego zebrania
członków (zebrania delegatów) tego stowarzyszenia nie stanowi inaczej.
2. W razie rozwiązania stowarzyszenia przez sąd, zarządza on jego likwidację, wyznaczając likwidatora.
Fundacje
Fundacje – zgodnie z ustawą o fundacjach są tworzone w celu realizacji celów społecznych, gospodarczo użytecznych, do których należą ochrona zdrowia, rozwój gospodarki, nauki, oświaty, wychowania itp.
- Na fundację składa się majątek przekazany przez fundatora lub fundatorów na własność;
- Fundatorem może być osoba fizyczna, prawna, obywatel polski albo cudzoziemiec;
- Może ją utworzyć jedna lub więcej osób;
- Z chwilą rejestracji staje się ona osobą prawną;
- Jeżeli fundacja ma zamiar prowadzić działalność gospodarczą zobowiązana jest posiadać fundusz założycielski w wysokości 1000 zł.Do utworzenia fundacji wymaga się:
- złożenia przez fundatorów oświadczeń (w formie aktu notarialnego) o założeniu fundacji chyba, że utworzenie fundacji zostało zawarte w akcie notarialnym;
- sporządzenia przez fundatorów lub upoważnione przez nich osoby statutu fundacji;
- wpisania fundacji do rejestru.Fundacja działa na podstawie
-Ustawy z dnia 6 kwietnia 1984 r. o fundacjach (Dz.U. z 1991 r., Nr 46, poz. 203 z późń. zm.).
- statutu
art. 7
1. Fundacja podlega obowiązkowi wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego.
2. Fundacja uzyskuje osobowość prawną z chwilą wpisania do Krajowego Rejestru Sądowego.
Organy fundacji
- zarząd, który kieruje działalnością fundacji i reprezentuje ją na zewnątrz (ustawa nie wskazuje ilości osób wchodzących w skład zarządu);
- w praktyce fundatorzy tworzą radę fundacji, która powołuje i odwołuje zarząd, wytycza kierunki działań fundacji i je kontroluje.Nadzór
Działalność fundacji kontrolowana jest przez ministra właściwego, do którego corocznie fundacja składa sprawozdanie z prowadzonej działalności.
Majątek fundacji może pochodzić z następujących źródeł:
Papierów wartościowych;
Pieniędzy;
Praw majątkowych;
Darowizn;
Spadków;
Zapisów;
Subwencji;
Dotacji;
Dochodów ze zbiórek;
Dochodów z własnej działalności.
Fundacja realizuje zadania samorządu terytorialnego gdy:
Zadania, które wykonuje pokrywają się z działalnością jst,
fundacja będzie realizować zadania publiczne w drodze umowy lub aktu administracyjnego,
Dana jst sama utworzy fundację komunalną.
Korzystne tworzenie fundacji przez gminy
Wiąże się z odciążeniem i wspieraniem zadań gminy w sferze w dziedzinie ochrony zdrowia, zabytków, pomników, lokalnych ulic parków itp.
Efektywne realizowanie celów statutowych może być korzystniejsze niż bezpośrednia realizacja tych zadań przez gminę.
Fundacja ma sens jeżeli racjonalnie gospodarzymy jej majątkiem i realizujemy założone cele statutowe.
art. 15
1. W razie osiągnięcia celu, dla którego fundacja była ustanowiona, lub w razie wyczerpania środków finansowych i majątku fundacji, fundacja podlega likwidacji w sposób wskazany w statucie.
Spółdzielnie
Spółdzielnia działa na podstawie:
Ustawa z dnia 16 września 1982 r. Prawo spółdzielcze (tekst jedn. Dz.U. z 1995 r., Nr 54, poz. 288 z późn. zm.).
Innych ustaw
Zarejestrowanego statutu
Spółdzielnia
Jest dobrowolnym zrzeszeniem nieograniczonej liczby osób, o zmiennym składzie osobowym i zmiennym funduszu udziałowym, która w interesie swoich członków prowadzi wspólną działalność gospodarczą np.:
społeczną,
oświatowo-kulturalną.
Procedura utworzenia spółdzielni
Zwołanie zebrania członków założycieli,
Uchwalenie statutu,
Wybór organów spółdzielni,
Wystąpienie z wnioskiem do sądu rejestrowego o zarejestrowanie spółdzielni.
Z chwilą wpisania spółdzielni do rejestru nabywa ona osobowość prawną.
Art. 5. [Treść statutu] § 1. Statut spółdzielni powinien określać:
1) oznaczenie nazwy z dodatkiem „spółdzielnia" lub „spółdzielczy" i podaniem jej siedziby;
2) przedmiot działalności spółdzielni oraz czas trwania, o ile założono ją na czas określony;
3) wysokość wpisowego oraz wysokość i ilość udziałów, które członek obowiązany jest zadeklarować, terminy wnoszenia i zwrotu oraz skutki niewniesienia udziału w terminie; jeżeli statut przewiduje wnoszenie więcej niż jednego udziału, może określać ich górną granicę;
4) prawa i obowiązki członków;
5) zasady i tryb przyjmowania członków, wypowiadania członkostwa, wykreślania i wykluczania członków;
6) zasady zwoływania walnych zgromadzeń, obradowania na nich i podejmowania uchwał;
7) zasady i tryb wyboru oraz odwoływania członków organów spółdzielni;
8) zasady podziału nadwyżki bilansowej (dochodu ogólnego) oraz pokrywania strat spółdzielni.
§ 2. Statut ponadto powinien zawierać postanowienia, których wprowadzenia wymagają przepisy niniejszej ustawy, oraz może zawierać inne postanowienia.
Art. 7. [Wpis do Krajowego Rejestru Sądowego] Spółdzielnia podlega obowiązkowi wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego.
Organy spółdzielni
Walne zgromadzenie (inaczej zebranie przedstawicieli), art. 36. [Walne zgromadzenie] § 1. Walne zgromadzenie jest najwyższym organem spółdzielni.
1. Do wyłącznej właściwości walnego zgromadzenia należy m. i.n.:
- uchwalanie kierunków rozwoju działalności gospodarczej oraz społecznej i kulturalnej,
- podejmowanie uchwał w sprawie połączenia się spółdzielni, podziału spółdzielni oraz likwidacji spółdzielni,
- rozpatrywanie w postępowaniu wewnątrzspółdzielczym odwołań od uchwał rady,
- uchwalanie zmian statutu,
Rada nadzorcza - Rada sprawuje kontrolę i nadzór nad działalnością spółdzielni.
Rada składa się co najmniej z trzech członków wybranych stosownie do postanowień statutu przez walne zgromadzenie, zebranie przedstawicieli lub zebrania grup członkowskich.
Art. 46. [Kompetencje rady nadzorczej] § 1. Do zakresu działania rady należy m.in:
1) uchwalanie planów gospodarczych i programów działalności społecznej i kulturalnej;
2) nadzór i kontrola działalności spółdzielni
3) podejmowanie uchwał w sprawie nabycia i obciążenia nieruchomości oraz nabycia zakładu lub innej jednostki organizacyjnej,
4) podejmowanie uchwał w sprawie przystępowania do organizacji społecznych oraz występowania z nich,
Zarząd
Art. 48. [Zarząd] § 1. Zarząd kieruje działalnością spółdzielni oraz reprezentuje ją na zewnątrz.
§ 2. Podejmowanie decyzji niezastrzeżonych w ustawie lub statucie innym organom należy do zarządu.
Art. 49. [Skład zarządu] § 1. Skład i liczbę członków zarządu określa statut. Statut może przewidywać zarząd jednoosobowy, którym jest prezes, i ustalać wymagania, jakie powinna spełniać osoba wchodząca w skład zarządu lub prezes w zarządzie jednoosobowym.
Inne organy przewidziane przez statut.
Działalność gospodarcza spółdzielni
Działalność gospodarcza jest jedną z dwóch podstawowych funkcji, które pełni spółdzielnia,
Spółdzielnia jest podmiotem samodzielnym, samorządnym i samofinansującym się, dlatego powinna przynosić korzyści płynące z jej istnienia,
Spółdzielnia finansowana jest głównie ze jej środków własnych, jednak dopuszcza się kredyty bakowe i inne środki finansowe,
Na majątek spółdzielni składa się fundusz własny: udziałowy i zasobowy,
Działalność gospodarcza wymaga niekiedy współdziałania z innymi podmiotami, dlatego tworzy się spółdzielnie osób prawnych, spółki handlowe i cywilne.
Istnienie spółdzielni
Ma sens przede wszystkim wtedy, gdy przynosi zyski,
Funkcjonowanie spółdzielni nierentownej jest przydatne jeżeli dąży ona do zaspokajania potrzeb społeczności lokalnej np. w gminach roboty interwencyjne, rozwiązywanie problemów mieszkaniowych ubogich.