1. TEMAT:  ANABIOZA FAUNY MCHÓW

Anabioza fauny mchów na skutek odwodnienia

 

Materiał: wysuszony mech, parowniczka porcelanowa, woda wyjałowiona, pipetka,, szkiełka podstawowe i nakrywkowe, mikroskop

Warunki i przebieg: do mchu w parowniczce wlewamy ok. 30 cm³ wody (objętość nie musi być odmierzona dokładnie),aby cały mech był nią zalany. Po 5-10 min i po ok. 90 min. sporządza się preparat mikroskopowy bezpośredni (kropla wody na szkiełko podstawowe + szkiełko nakrywkowe).  Preparaty oglądamy pod mikroskopem 100, 400 lub 600 x poszukując poruszając się organizmów.

Wyniki: Preparaty:

              - po 5-10 min.: brak poruszających się organizmów

              - po ok. 90 min.: orzęski (są zawsze), mogą być nicienie, wrotki

Wniosek: 90 min. to czas wystarczający, aby organizmy – dzięki dostępowi do wody – przeszły ze stanu anabiozy = vita minima (brak ruchu) do stanu pełni życia (ruch).

2. TEMAT:  Ocena wrażliwości Paramecium sp. Na wyciąg
z grzybni Aspergillus flavus

 

Materiał: wyciąg z grzybni Aspergillus flavus, hodowla sianowa Paramecium sp., woda, pipetki, lupa, próbówki, 2 szkiełka z łezką, mikroskop

Warunki i przebieg: 2 szkiełka z łezką:

1. = próba badana: kropla hodowli z Paramecium sp. (pod lupą obejrzeć poruszające się pierwotniaki) + 1 kropla wyciągu z grzybni Aspergillus flavus = oglądać pod lupą i ustalić po jakim czasie przestaną się poruszać

2. = próba kontrolna: kropla hodowli z Paramecium sp. (pod lupą obejrzeć poruszające się pierwotniaki) + 1 kropla wody = oglądać pod lupą i sprawdzić, czy się poruszają

Wyniki: 1. = próba badana: pantofelki przestały się poruszać np. po 27 sekundach

                2. = próba kontrolna: pantofelki poruszają się cały czas

Wniosek: Wyciąg był bardzo silnie toksyczny.

3. TEMAT:  OCENA STOPNIA ZANIECZYSZCZENIA BIOLOGICZNEGO POWIETRZA

Analiza mikrobiologiczna powietrza metodą sedymentacyjną Kocha

 

Materiał: jałowa płytka Petriego z pożywką x2, cieplarka

Warunki i przebieg: otwartą płytkę pozostawiamy na 30 min. w pomieszczeniu zamkniętym lub na terenie otwartym. Następnie płytkę zamykamy i inkubujemy 24 godz. w 37^o C. Po tym czasie liczymy, ile kolonii drobnoustrojów wyrosło i obliczamy biologiczny indeks zanieczyszczeń:  A = 530  a ∕ r²

a – liczba kolonii wyrosłych

r – promień płytki (=5 cm)

 

Wyniki: pomieszczenie zamknięte: a = np. 3 , więc A = (obliczyć)

                 powietrze atmosferyczne: a = np. 27, więc A = (obliczyć)

Wniosek: powietrze w pomieszczeniu zamkniętym jest – najczęściej – mniej zanieczyszczone drobnoustrojami niż powietrze atmosferyczne.

4. TEMAT:  Ocena parazytologiczna gleby

 

Materiał: próbka gleby próchniczej, nasycony roztwór NaCl, cylinder, parowniczka, bagietka, szczypczyki, szkiełka podstawowe i nakrywkowe, mikroskop,

Warunki i przebieg: do gleby w parowniczce wlewamy ok. 30 cm³ nasyconego roztworu NaCl (objętość nie musi być odmierzona dokładnie), dokładnie mieszamy bagietką, na powierzchnię zawiesiny kładziemy szkiełka nakrywkowe i całość pozostawiamy na minimum 30 min. Następnie szczypczykami zdejmujemy szkiełko nakrywkowe i przenosimy je na szkiełko podstawowe. Preparat oglądamy pod mikroskopem 100, 400 lub 600 x poszukując jaj pasożytów.

Wyniki: jajo glisty ludzkiej  Ascaris lumbricoides .

Wniosek: gleba jest zanieczyszczona formami rozwojowymi pasożyta, które mogą być inwazyjne dla człowieka.

5. TEMAT:  Próba Mastera

 

Materiał: stopnie wysokości 23 cm., stoper, metronom, tabela zależności: płeć – wiek – masa ciała a tempo wysiłku fizycznego

Warunki i przebieg:

- pomiar tętna spoczynkowego = przed wysiłkiem (czas 0),

- wysiłek fizyczny = zgodnie z tempem wyznaczanym przez metronom wchodzenie i schodzenie po stopniach przez 90 sekund (im ktoś jest lżejszy, tym szybciej musi poruszać się po stopniach),

- pomiar tętna bezpośrednio po wysiłku (czas 90 sekund=1,5 min.),

- pomiar tętna po 2 min. odpoczynku (czas 3,5 min.),

- pomiar tętna po 6 min. odpoczynku (czas 7,5 min.).

 

Wyniki:

              wykres zależności między czasem a wartością tętna:

oś X = czas: 0, 1,5 min., 3,5 min., 7,5 min.

oś Y = wartość tętna

- po 2 minutach odpoczynku tętno powróciło do wartości spoczynkowej, więc układ krążenia jest sprawny,

- po 2 minutach odpoczynku tętno nie powróciło do wartości spoczynkowej, więc

Wniosek:

układ krążenia jest sprawny i przystosowany do wysiłku.

6. TEMAT:  Próba Ruffiera

 

Materiał: stoper

Warunki i przebieg:

- pomiar tętna spoczynkowego = przed wysiłkiem ( p ),

- wysiłek fizyczny = 30 przysiadów w ciągu 30 sekund,

- pomiar tętna bezpośrednio po wysiłku ( p₁ ),

- pomiar tętna po 1 min. odpoczynku ( p₂ ),

Wyniki:   p =                                          p₁ =                                          p₂ =

             

wskaźnik Ruffiera:              

IR:  do 5 = ocena dobra

          IR:  5-10 =  ocena dostateczna

            IR: 10-15 = ocena słaba

Wniosek:

zależy od wartości IR. Do 5 – organizm jest dobrze przygotowany do wysiłku, 5-10 dostatecznie, ponad 10 słabo.

7. TEMAT:  Właściwości buforowe surowicy krwi

 

Materiał: surowica końska rozcieńczona 0,9% NaCl w stosunku 1:10, roztwór 0,9%  NaCl, roztwór 0,002m H₂SO_{4 ,} czerwień metylowa (wskaźnik=zmiana barwy z żółtej na czerwoną przy pH = 6,2 ), biureta, zlewki, cylindry miarowe

Warunki i przebieg:

próba badana: 2,5 cm³ surowicy + 2 krople czerwieni metylowej,

próba kontrolna: 2,5 cm³ 0,9%  NaCl + 2 krople czerwieni metylowej,

każdą próbę miareczkuje się roztworem H₂SO₄ do uzyskania barwy czerwonej.

Wyniki: próba badana: zużyto np. 8,7 cm³ roztworu H₂SO₄

                próba kontrolna: zużyto np. 0,9 cm³ roztworu H₂SO₄

 

Wniosek: Surowica – w przeciwieństwie do roztworu 0,9%  NaCl – zawiera układy buforowe (najważniejszy jest wodorowęglanowy), dlatego do zmiany jej pH z 7,4 do 6,4 potrzebna jest większa objętość roztworu H₂SO₄  niż w przypadku roztworu 0,9%  NaCl (takie samo pH jak surowica).

8. TEMAT:  Komórka Traubego

 

Materiał: 5 % CuSO₄, zlepek kryształków żelazocyjanku potasu, cylinder miarowy

Warunki i przebieg: do cylindra wlać około 30 cm³ (objętość nie musi być odmierzona dokładnie), wrzucić zlepek kryształków i obserwować zmiany zachodzące w cylindrze.

Wyniki: powstaje struktura podobna do morszczynu – jest to wynik reakcji zachodzącej między CuSO₄   a żelazocyjankiem potasu, czyli powstawania żelazocyjanku miedzi, który ma postać błony półprzepuszczalnej.

Wniosek: układ regulacji dodatniej

9. TEMAT:  WYKRYWANIE FENYLOKETONURII – PRÓBA MOCZOWA

Analiza moczu w kierunku wykrywania fenyloketonurii

Materiały: mocz osoby podejrzanej o fenyloketonurię, mocz osoby zdrowej, roztwór FeCl₃

Warunki i przebieg: do każdej próbki moczu dodać po 1 kropli roztworu FeCl₃ i obserwować barwę moczu

Wyniki:  mocz osoby podejrzanej o fenyloketonurię zmiena barwę na ciemnozielononiebieską / szmaragdową  odbiór kolorów jest sprawą indywidualną

                mocz osoby zdrowej nie zmienia swej barwy

zmiana zabarwienia mocz osoby podejrzanej o fenyloketonurię jest wynikiem reakcji między znajdującymi się w moczu kwasem fenylopirogronowym (nieprawidłowy metabolit fenyloalaniny) a FeCl₃. Reakcja jest dodatnia dopiero w 3-4 tygodniu życia noworodka – nie ma zatem znaczenia w diagnostyce fenyloketonurii.

Wnioski: Badana próbka moczu pochodzi od osoby chorej.

10. TEMAT:  WYKRYWANIE  „PAŁECZKI DOBOSZA”

Materiały: jednorazowy, jałowy nożyk, spirytus salicylowy, wata, rękawiczki, szkiełka podstawowe, wanienka do barwienia, roztwór May-Grunwalda, woda redestylowana, barwnik Giemsy, lignina, olejek imersyjny

Warunki i przebieg:

1. założyć rękawiczki, spirytusem zdezynfekować opuszkę palca, nożykiem przekłuć opuszkę, pierwszą kroplę krwi wytrzeć watą, druga kroplę krwi umieścić na brzegu szkiełka podstawowego i zrobić cienki rozmaz: szkiełko podstawowe o szlifowanym brzegu po kątem 45^o umieścić w kropli krwi – wtedy krew rozlewa się wzdłuż tego brzegu i przesuwając szkiełko od siebie rozciągnąć kroplę krwi jak najdalej.

2. preparat z rozmazem krwi położyć na wanience i wysuszyć, a potem barwić:

- roztwór May-Grunwalda (=utrwalacz i barwnik): 3 min., spłukać 3x wodą

-  barwnik Giemsy: 30 min., spłukać 3x wodą

- preparat osuszyć ligniną, oglądać pod pow. 1000 x immersja olejową, znaleźć „pałeczkę dobosza” = grudka chromatyny na nitce odchodzącej od jądra granulocytu obojętnochłonnego

Wyniki:  znaleziono „pałeczkę dobosza”, ewentualnie narysować ją

Wnioski: Płeć chromatynowa żeńska.

11. TEMAT:  Aglutynacja erytrocytów LUDZKICH surowicą końską

 

Materiały: 5 % zawiesina erytrocytów człowieka dowolnej grupy w układzie ABO, surowica końska, roztwór 0,85 % NaCl, szkiełka z łezką, pipetki, komora wilgotna

Warunki i przebieg: szkiełko z łezką + kropla zawiesiny erytrocytów +

              - preparat kontrolny: kropla roztworu 0,85 % NaCl

              - preparat badany: kropla surowicy końskiej

Każde szkiełko należy delikatnie poruszyć, aby krople się wymieszały, a następnie włożyć do komory wilgotnej na 10-15 min., w temperaturze pokojowej. Po tym czasie należy sprawdzić okiem nieuzbrojonym i pod lupą na którym szkiełku zaszła aglutynacja erytrocytów.

Wyniki:  aglutynacja (trwałe zlepienie erytrocytów) zaszła w preparacie badanym, zaś w preparacie kontrolnym zaszła agregacja (nietrwałe połączenie erytrocytów)

Wnioski: surowica końska zawiera przeciwciała – aglutyniny, które łączą się z antygenami erytrocytów człowieka powodując aglutynację erytrocytów.

12. TEMAT:  FITOAGLUTYNINY – OZNACZANIE GRUPY A₁

 

Materiały: 5 % zawiesina erytrocytów człowieka grupy krwi A₁, 5 % zawiesina erytrocytów człowieka grupy krwi A₂, roztwór 0,85 % NaCl, szkiełka z łezką, pipetki, komora wilgotna, odczynnik ‘dolichotest’

Warunki i przebieg:

1. szkiełko z łezką + kropla zawiesiny erytrocytów grupy krwi A₁ +

              - preparat kontrolny: kropla roztworu 0,85 % NaCl

              - preparat badany: odczynnika „dolichotest”

2. szkiełko z łezką + kropla zawiesiny erytrocytów grupy krwi A₂ +

              - preparat kontrolny: kropla roztworu 0,85 % NaCl

              - preparat badany: odczynnika „dolichotest”

Każde szkiełko należy delikatnie poruszyć, aby krople się wymieszały, a następnie włożyć do komory wilgotnej na 10-15 min., w temperaturze pokojowej. Po tym czasie należy sprawdzić okiem nieuzbrojonym i pod lupą na którym szkiełku zaszła aglutynacja erytrocytów.

Wyniki:  silna aglutynacja (trwałe zlepienie erytrocytów) zaszła w preparacie badanym z erytrocytami grupy krwi A₁, zaś w preparacie badanym z erytrocytami grupy krwi A₂ zaszła bardzo słaba aglutynacja lub nie zaszła wcale. Na żadnym szkiełku kontrolnym aglutynacja nie zaszła – wystąpiła agregacja (nietrwałe połączenie erytrocytów).

Wnioski: Silna aglutynacja – grupa A1, inaczej grupa A2

13. TEMAT:  WYKONANIE WŁASNEGO MORFOGRAMU

 

Materiał: centymetr, cyrkiel kabłąkowy duży, przyrząd do pomiaru wzrostu, siatka morfogramu właściwa dla płci osoby wykonującej morfogram, papier milimetrowy

Warunki i przebieg: należy wykonać 5 pomiarów zgodnie z wymogami antropometrii.

              A – wysokość ciała = wzrost, przyrząd do pomiaru wzrost, basis – vertex; basis = podstawa, vertex=najwyższy punkt na szczycie głowy, gdy jest ona ustawiona w pozycji frankfurckiej (linia łącząca górny brzeg otworu słuchowego zewnętrznego z dolnym brzegiem oczodołu musi być równoległa do podłoża).

B – długość kończyny dolnej, centymetr, basis - trochanterion (najwyższy punkt krętarza większego kości udowej).

C – szerokość barków, cyrkiel kabłąkowy od tyłu, acromion - acromion (najbardziej bocznie i ku górze położony punkt na zewnętrznej. krawędzi wyrostka barkowego łopatki)

D – szerokość międzykrętarzowa, cyrkiel kabłąkowy od przodu, trochanterion- trochanterion.

E – obwód klatki piersiowej, na bezdechu, centymetr powinien przebiegać przez punkt xiphion (w linii, pośrodkowej ciała na powierzchni mostka, w miejscu połączenia trzonu mostka z wyrostkiem mieczykowatym).        

Wyniki:  A =      cm                            B =    mmm              C =    mmm              D =    mmm              E =    mmm

najlepiej na papierze milimetrowym (poprosić): na przerysowanej właściwej siatce morfogramu (jest na każdym stole) zaznaczyć wartości swoich pomiarów i połączyć wszystkie uzyskane punkty i napisać: mój morfogram.

Wniosek: morfogram konkretnej osoby wykreślony na siatce właściwej dla jaj płci nigdy nie jest linia prostą. Morfogram danej osoby jest zmienny w czasie.

14. TEMAT:  MODEL ROZKŁADU CECHY WIELOCZYNNIKOWEJ W POPULACJI (APARAT GALTONA) [ROZKŁAD CZĘSTOŚCI ZDARZEŃ PRZYPADKOWYCH – KRZYWA ROZKŁADU KULEK W APARACIE GALTONA]

 

Materiał: aparat Galtona, 205 kulek, szkiełko podstawowe, papier milimetrowy

Warunki i przebieg: Kulki należy umieścić w - zamkniętej przez szkiełko podstawowe - komorze trójkątnej aparatu Galtona. Po usunięcie szkiełka kulki powinny losowo wpaść do 11 komór aparatu Galtona. Należy policzyć kulki w każdej z tych komór..

Wyniki: komora: 1= np. 0 kulek              2 = np.2 kulki                   i tak do     11= np. 1 kulka             

w tym samym układzie współrzędnych 2 wykresy (papier milimetrowy – poprosić):

                            1. krzywa Galtona (doświadczalna):

oś X = nr (1 –11) komory aparatu Galtona

oś Y = liczba kulek w danej komorze

2. krzywa Gaussa (teoretyczna przybliżona)

oś X = nr (1 –11) komory aparatu Galtona

                                          ośY = współczynniki 10 rzędu trójkąta Pascala podzielone przez 5

                                                        (są na tablicy: 0    2    9    24    42    51    42    24    9    2  0)

Badanie rozkładu kulek w aparacie Galtona to model badania rozkładu w populacji natężenia cech wieloczynnikowych ilościowych; gwoździe w aparacie symbolizują wpływ czynników środowiska na wykształcenie się określonego natężenia cechy

. Wniosek: Wykres zbliżony do wykresu krzywej Gaussa.

15. TEMAT:  Ocena własnYCH dermatoglifów

 

Materiał: płytka pokryta pasta daktyloskopową, linijka, lupa, kartka papieru, spirytus, wata

Warunki i przebieg: opuszkę wybranego palca zanurzamy w paście tak, aby cała była nią pokryta. Wykonujemy  odbitkę na papierze, czyli daktylogram. Określamy typ wzoru linii papilarnych, wyznaczamy deltę i obliczamy indeks RC.

              delta:  typowa – rozchylenie dwóch listewek biegnących obok siebie

rozwidlona – rozdwojenie listewki pojedynczej

wzory:  łukowy ( bezdeltowy)

pętlicowy (jednodeltowy)

      wirowy (dwudeltowy)

              linia Galtona – linia łącząca środek delty ze środkiem wzoru papilarnego.

indeks RC – liczba linii papilarnych przeciętych przez linię Galtona

 

Wyniki: piękny daktylogram: wyraźnie widoczne wszystkie linie i delta

              opis:  np. palec wskazujący lewy, wzór wirowy, RC₁ =                             RC₂ =

                                kciuk, wzór pętlicowy, RC =

*wzór linii papilarnych dziedziczy się jako cecha jakościowa, a indeks TRC ( = suma indeksów RC) jako cecha ilościowa.

Wniosek: Napisać jaki wzór się otrzymało.

16. TEMAT:  Obliczanie pojemności czaszki metodą Broc’a

 

Materiał: czaszka, kasza, cylinder, lejek, tablica kategorii pojemnosci czaszek

Warunki i przebieg: do czaszki (zakryte wszystkie otwory naturalne, bez foramen magnum) wsypujemy kaszę aż do jej całkowitego wypełnienia. Wysypujemy kaszę i mierzymy jej objętość.

Wyniki: Objętość wysypanej kaszy jest miarą pojemności czaszki. objętość kaszy wynosi np. 1340 cm³ i taka jest pojemność czaszki

Wniosek: według kategorii pojemności czaszki (jest na każdym stole) badaną czaszkę charakteryzuje małogłowie.

17. TEMAT:  OBLICZANIE POJEMNOŚCI CZASZKI METODĄ LEE PEARSONA

 

Materiał:  czaszka, cyrkiel kabłąkowy

Warunki i przebieg: cyrklem mierzymy:

- szerokość czaszki: eu-eu;

euryon- punkt położony na czaszce najbardziej bocznie od linii środkowej

- długość czaszki: opr-gla;

opisthocranion- punkt położony w miejscu najdalej wysuniętym ku tyłowi           czaszki na kości potylicznej w linii środkowej

glabella- punkt leżący w miejscu najbardziej wysuniętym ku przodowi kości czołowej, między łukami brwiowymi, nad nasadą nosa, w linii środkowej

- wysokość czaszki basion-bregma

basion - punkt leżący na przednim brzegu kości potylicznej w linii środkowej

Brema – przedni brzeg foramen magnum

Wyniki: np. S = 140 mm                             W = 130 mm                             D =170 mm

obliczenie pojemności ze wzorów dla  płci żeńskiej i męskiej – są na tablicy

Wniosek: klasyfikacja czaszki – zależnie od wyniku i płci – jest na każdym stole.

18. TEMAT:  OBLICZANIE WSKAŹNIKA SZEROKOŚCIOWO-DŁUGOŚCIOWEGO WŁASNEJ CZASZKI

 

Materiały: czaszka, cyrkiel kabłąkowy, tabela wskaźników wyskościowo-szerokościowych

Warunki i przebieg: cyrklem mierzymy:

- szerokość czaszki: eu-eu;

euryon- punkt położony na czaszce najbardziej bocznie od linii środkowej

- długość czaszki: opr-gla;

opisthocranion- punkt położony w miejscu najdalej wysuniętym ku tyłowi czaszki na kości potylicznej w linii środkowej

glabella- punkt leżący w miejscu najbardziej wysuniętym ku przodowi kości czołowej, między łukami brwiowymi, nad nasadą nosa, w linii środkowej

Obliczamy wskaźnik szerokościowo-długościowy> W = S/D x 100

Wyniki: np. S = 14 cm               D = 17 cm              W = 82,35

Wnioski: Określić czy obiekt jest np. krótkogłowy czy też nadkrótkogłowy.

19. TEMAT:  OBLICZANIE POWIERZCHNI WŁASNEGO CIAŁA

 

Materiały: waga, przyrząd do pomiaru wzrostu

Warunki i przebieg:

Ważymy się, czyli określamy swoja masę ciała.

Mierzymy swoją wysokość przy użyciu przyrządu do pomiaru wzrostu
wzrost = b – v

b - basis

                        v – vertex: najwyżej położony punkt na szczycie głowie ustawionej
                        w płaszczyźnie frankfurckiej będący górną granicą wzrostu osobnika

Wskaźnik powierzchni ciała:   PC = (P + dH) : 100 + 1

  P – masa ciała  [kg]

dH – różnica wysokości ciała w stosunku do 160 cm

Wyniki: P = np. 61 kg

dH = 176 -160 = 16 cm

PC = 1,77

Wnioski: Moja powierzchnia ciała – klasyfikacja zależna od płci - bardzo duża.

20. TEMAT:  OBLICZANIE WSKAŹNIKA ROHRERA

 

Materiały: waga, przyrząd do pomiaru wzrostu

Warunki i przebieg:

Ważymy się, czyli określamy swoja masę ciała.

Mierzymy swoją wysokość przy użyciu przyrządu do pomiaru wzrostu
wzrost = b – v 

b - basis

                        v – verte: najwyżej położony punkt na szczycie głowie ustawionej
                         w płaszczyźnie frankfurckiej będący górną granicą wzrostu osobnika

Wskaźnik Rohrera:   masa: (b – v)³ x 100

           masa ciała [g]                B – v = wysokość [cm]

Wyniki: masa ciała: np. 61000 g

wzrost  b-v = np. 176 cm

(obliczenie wskaźnika ze wzoru: masa/(b-v)³x100)

61000/ (176)³x100= 1.112

Wyniki: Według wskaźnika Rohrera można określić moje ciało jako: smukłe

21. TEMAT:  Analiza dryfu genetycznego

 

Materiał: urna z 40 kulkami (8 czerwonych i 32 białych – symbolizuje pulę genową populacji, w której gen dominujący stanowi 20 %), zapas kulek białych i czerwonych, dodatkowe np. urny.

Warunki i przebieg:

Założenie: dryf działa 3 razy każdorazowo zmniejszając liczebność populacji o połowę. Po każdym zadziałaniu dryfu liczebność populacji podwaja się, ale nie zmienia się skład jakościowy i ilościowy puli genowej populacji.

Z urny wyjmujemy losowo - za jednym razem - 20 kulek i odkładamy je do dodatkowej urny. Obliczamy, ile jest kulek białych i czerwonych w urnie pierwotnej (= ta, z której wyjmowaliśmy kulki). Obliczamy odsetek kulek i odchylenie standardowe tego odsetka, które jest miara dryfu. Do urny pierwotnej wsypujemy tyle kulek białych i tyle kulek czerwonych, ile jest ich w urnie. czerwonych Czynności te wykonujemy jeszcze 2 razy 

Wyniki:

po I zadziałaniu dryfu P(A) = np. 4/20 = 20 % , czyli  p = 0,2     q = 0,8      N = 20

 

=   obliczyć !!!

 

po II zadziałaniu dryfu P(A) =               % , czyli  p =                             q =                             N = 20

 

=   obliczyć !!!

po III zadziałaniu dryfu P(A) =               % , czyli  p =                             q =                             N = 20

 

=   obliczyć !!!

 

Wniosek: zależny od wyników;

              - jeżeli częstość allela dominującego rośnie: dryf okazał się czynnikiem kierunkowym i doprowadził do zwiększenia częstości  allela dominującego a zmniejszenia częstości allela recesywnego

              - jeżeli częstość allela dominującego maleje: dryf okazał się czynnikiem kierunkowym i doprowadził do zmniejszenia częstości  allela dominującego a zwiększenia częstości allela recesywnego

              - jeżeli częstość allela raz rośnie, raz maleje: dryf jest czynnikiem losowym bezkierunkowym

              - zawsze: istotny efekt oddziaływania dryfu widoczny jest w populacjach o małej liczebności

VER.2 Dryfu

Temat: Analiza modelu dryfu genetycznego

Materiały – urna: 32 kulki białe, 8 kulek czerwonych, pusta urna, zapas kulek białych i czerwonych

Warunki i przebieg – Zbiór 40 kulek – 8 czerwonych i 32 białych – symbolizuje pulę genową populacji (20 osobników), w której częstość allela dominującego wynosi 8/40x 100% = 20%. Dryf genetyczny zachodzi trzykrotnie, każdorazowo zmniejszając liczebność populacji o połowę. Po każdym działaniu dryfu populacja podawaj swoją liczebność, lecz nie zmienia się proporcja alleli dominujących i recesywnych w puli genowej.

Wyniki – Miarą wielkości dryfu jest odchylenie standardowe częstości allela dominującego w populacji, po każdym działaniu dryfu:

p/q – częstość allela dominującego / recesywnego;

N – liczebność populacji

Zbadać częstość genu dominującego w populacji, w której działa dryf w ciągu 5 pokoleń zmniejszając każdorazowo liczebność populacji o 50 %.

Wnioski – W populacjach małych dryf genetyczny może zmniejszyć lub też wyeliminować czynnik dominujący.

VER.3 Dryfu

Prawdopodobieństwo zdarzenia na podstawie losowania zwrotnego

W czasie losowania zwrotnego kulki odkłada się z powrotem do urny. Prawdopodobieństwo wylosowania białej lub czerwonej kulki pozostaje w każdej próbie takie samo, gdyż nie zmienia się ogólna liczba kulek i ich stosunek liczbowy. Studenci losują 10, 20, 50 i 100 kulek, obliczają odchylenie standardowe, przedziały ufności dla 3 ostatnich losowań. Następnie obliczają rzeczywistą częstość kulek białych i czerwonych w badanej próbie i porównują z danymi doświadczalnymi.

Liczba losowanych kulek n	Liczba wylosowanych kulek	P (A) %	s	PU
	czerwonych	białych
10	3	7
20	5	15
50	11	39
100	18	82

P (A) = x 100%

S=

PU = P (A) ± 2s rzeczywista częstość na 2 urny prawdopodobieństwo zawsze takie samo

50 czerwonych / 200 białych

Analiza na modelu dryfu genetycznego

Zbadać częstość genu dominującego w populacji, w której działa dryf w ciągu 5 pokoleń zmniejszając każdorazowo liczebność populacji o 50 %.

Wykonanie – zbiór 40 kulek – 8 czerwonych i 32 białych – symbolizuje pulę genową populacji, w której gen dominujący stanowi 20 %.

Proszę wyjąć losowo z urny 20 kulek, a resztę wśród pozostałych w urnie obliczyć odsetek kulek czerwonych tzn genu dominującego. Następnie do urny dołożyć 20 takich kulek, jakie pozostały w urnie ( zakładamy podwojenie puli genu w następnym pokoleniu, lecz bez zmiany stosunku liczbowego cząst genu dominującego i recesywnego ). Ponownie wyjąć z urny losowo 20 kulek, wśród pozostałych w urnie obliczyć odsetek kulek czerwonych tzn genu dominującego. Czynność powtórzyć jeszcze 2 x. porównać częstość genu dominującego w kolejnych 5 pokoleniach.

n₀ ( pokolenie ) P (A) = P (a) =

Wnioski – w populacjach małych dryf genetyczny może zmniejszyć lub też wyeliminować czynnik dominujący.