Dr Chmielewski

Wykłady

ZARZĄDZANIE PRODUKCJĄ

Zarządzanie – działania podejmowane w związku z kierowaniem organizacją w ramach, których podejmowane są następujące postępowania:

• Planowanie

• Organizowanie

• Motywowanie

• Kontrolowanie

H.Fayol

Proces produkcyjny to:

• Zamierzone oddziaływanie człowieka na różne przedmioty za pomocą narzędzi, maszyn, i urządzeń oraz różnego rodzaju energii w celu wytworzenia produktów oczekiwanych przez klientów (A.Starostecki)

• Połączenie procesów pracy, procesów naturalnych i innych procesów mających na celu wywołanie określonych zmian ilościowych i jakościowych w dobrach przyrody, surowcach i materiałach (J.Górski)

• Opisuje operacje wykonywane podczas wytwarzania produktu (D.Waters)

• Całokształt czynności w wyniku których z materiałów powstaje gotowy wyrób o określonej wartości użytkowej (M.Brzeziński)

• Uporządkowany ciąg działań w wyniku którego klient otrzymuje wymagane produkty (E.Pająk)

• Przekształcenie elementów wektora wejścia systemu produkcyjnego w wektor wyjścia (I.Durlik)

Składowe elementy procesu produkcyjnego

• Wektor wejścia: środki produkcji, przedmioty pracy, czynniki energetyczne - media, zasoby ludzkie, informacje i prognozy

• Procesy przekształcenia odbywają się w systemie produkcyjnym – celowo zaprojektowany i zorganizowany układ materialny, energetyczny i informacyjny eksploatowany przez człowieka i służący wytwarzaniu określonych produktów w celu zaspokojenia potrzeb klientów

• Wektor wyjścia – wyroby, usługi, braki produkcyjne, odpady i informacje

Wektory wejścia Wektory wyjścia

System produkcyjny

Zbiór stanowisk roboczych na których następuje transformacja strumienia wektora wejściowego w wektor wyjściowy – najważniejszym elementem tego wektora są produkty i usługi przeznaczone na sprzedaż

O zdolności systemu produkcyjnego do transformacji decydują zasoby w nim istniejące:

• techniczne

• ludzkie

• informacyjne

• finansowe

W systemie produkcyjnym zachodzą procesy:

• Podstawowe

• Pomocnicze

• Obsługi

Przedsiębiorstwo to:

wyodrębniona prawnie, organizacyjnie, ekonomicznie i terytorialnie jednostka, prowadząca działalność gospodarczą. Najczęściej definiowanym celem działalności przedsiębiorstwa jest maksymalizacja zysku w długim okresie poprzez zaspokajanie potrzeb konsumentów. W jego skład mogą wchodzić mniej lub bardziej odrębne jednostki gospodarcze, nazywane zakładami.

Przedsiębiorstwo w systemie gospodarczym

Banki Skarb Państwa

Klienci Przedsiębiorstwo

wyodrębniony prawnie, finansowo organizacyjnie i terytorialnie

podmiot gospodarczy działający w systemie gospodarczym

Przedsiębiorstwo jako system

Ranking uczelni:

http://www.shanghairanking.com/ARWU-Statistics-2013.html

Rodzaje działań w przedsiębiorstwie

Powtarzalność działań

Złożoność

Źródło: M.Trocki, B.Grucza, K.Ogonek ”Zarządzanie projektem” PWE W - wa 2003

Przykłady działań w przedsiębiorstwie

Rodzaj działań	Cechy charakterystyczne	Podstawa realizacji	Środowisko realizacji	Przykłady
Działania rutynowe	Działania proste, powtarzalne	Niesformalizowane, powtarzalne schematy działań oparte na rutynie	Istniejąca struktura organizacyjna przedsiębiorstwa	Rozliczanie delegacji, rachunków, drobne konserwacje wyposażenia, proste zadania produkcyjne
Działania improwizowane	Działania proste, niepowtarzalne	Opracowane ad hoc niepowtarzalne schematy działań (improwizacja)	Istniejąca struktura organizacyjna przedsiębiorstwa	Zmiana technologii w przypadku awarii, realizacja nietypowego zamówienia, załatwienie niestandardowej reklamacji
Funkcje	Działania złożone, powtarzalne	Sformalizowane, opracowane zawczasu na podstawie wiedzy fachowej i doświadczenia powtarzalne schematy działań	Istniejąca struktura organizacyjna przedsiębiorstwa lub nowa utworzona w celu realizacji nowych funkcji	Procedury planowania w firmie, system księgowości, procedury oceny pracowników, system sprawozdawczości wewnętrznej i zewnętrznej
Przedsięwzięcia	Działania złożone, niepowtarzalne	Sformalizowane, opracowane zawczasu na podstawie analizy konkretnego przypadku, niepowtarzalne złożone schematy działań	Specjalne, ograniczone czasowe rozwiązanie organizacyjne w ramach istniejącej struktury lub poza strukturą przedsiębiorstwa	Budowa nowego wydziału, modernizacja produktu, projektowanie działalności marketingowej, sanacja i restrukturyzacja przedsiębiorstwa

W XX wieku wzrosła rola ostatniej grupy:

• W działalności operacyjnej: przedsięwzięcia badawczo rozwojowe, produkcyjne, organizacji sieci zbytu,

• W działalności zarządczej: restrukturyzacja, inwestycje, jakość, marketing

• W działalności pomocniczej: remontowe, programy racjonalizacji zużycia surowców, ochrona środowiska

M.Trocki, B Grucza, K.Ogonek „Zarządzanie projektami” PWE 2003

Prowadzone przez przedsiębiorstwa działania prowadzą do

Nowoczesnych konstrukcji, lepszych, nowatorskich, bardziej funkcjonalnych.

Przykład:

ilustrujący zmiany zachodzące w czasie dla Glofa:

W Europie Volkswagen Golf I generacji produkowano od 1974 do 1983 roku wersję Cabrio do 1993, a dostawczą Caddy do 1992, natomiast w RPA samochód produkowano nieprzerwanie do listopada 2009 roku pod nazwą CitiGolf.

Volkswagen Golf II – produkowany w latach 1983-1992

Volkswagen Golf III – produkowany w latach 1991-1999

Golf IV – produkowany w latach 1997-2003

Volkswagen Golf

Golf V – produkowany w latach 2003-2008

Golf VI – produkowany w latach 2008 – 2012?

Golf VII – produkowany w latach 2012 – ?

Golf VIII

Zaprezentowany w 2013

Produkcja ?

………..a jego poprzednik

\\

Produkowany od 1938 aczkolwiek masowa produkcja rozpoczęła się w 1945 i w Niemczech trwała do 1974 roku

Wyprodukowano 21.529.464 egzemplarzy…. …… ostatni w 2003 roku

Premiera 1998 Okres produkcji 1998 – 2005

Premiera Paris Motor Show 2004 Okres produkcji 2005 – 2010

Premiera 2010 North American International Auto Show Okres produkcji od połowy 2010

Megane I 1995-2002 (2009)

Megane II 2002-2008 (nadal)

 Megane III (2008-?)

Cykl życia wyrobu

z upływem czasu dla poszczególnych wyrobów ulega skróceniu

wprowadzenie wzrost dojrzałość spadek wycofanie

Cykl rozwojowy

Czas upływający od momentu wynalezienia do wdrożenia wynalezionych technologii:

• Fotografia 112 lat

• Telefon 56 lat

• Radioodbiornik 35 lat

• Telewizor 12 lat

• Radar 8 lat

• Bomba atomowa 6 lat

• Tranzystor 5 lat

Cykl rozwoju naukowo technicznego

Faza badań – obejmuje badania podstawowe i stosowane.

Faza prac rozwojowych – przemysłowe opracowanie z poprzedniej fazy za pomocą prób laboratoryjnych. Transformacja wiedzy teoretycznej w wykorzystywaną do konkretnych celów (powstanie prototypu)

Faza prac wdrożeniowych – prace związane z przemysłowym wykorzystaniem nowej technologii wyrobu.

Badania naukowe

- termin oznaczający wszelką działalność naukową.

Na badania naukowe mogą się składać eksperymenty, gromadzenie danych z natury, analiza i studiowanie literatury źródłowej, analizy zebranych danych i wyciąganie z nich wniosków.

We współczesnej organizacji nauki przeprowadza się typologię badań naukowych ze względu na cel, do którego zmierzają:

podstawowe - podejmuje się je bez celu praktycznego, dla wyjaśnienia zjawisk jeszcze nie zbadanych i odkrycia nowych praw naukowych; stąd też badania naukowe podstawowe nazywa się również teoretycznymi, bądź czystymi;

podstawowe skierowane – głębsze poznanie określonej dziedziny wiedzy, rokującej nadzieje w zakresie możliwości praktycznego zastosowania

stosowane - są zazwyczaj rozumiane jako zmierzające do wykorzystania w praktyce wyników badań podstawowych; ich rezultatem są nowe związki chemiczne, prototypy, modele itp., które powstają i są sprawdzane w laboratoriach i instytutach doświadczalnych pod względem efektywności, walorów technicznych i użyteczności;

wdrożeniowe - polegają na opracowaniu metod i technik zastosowania wyników badań w produkcji; są końcowym etapem cyklu badawczego od odkrycia wynalazku do praktycznego jego zastosowania; obejmują one przeniesienie wyników badania naukowych stosowanych z laboratoriów do przemysłu, z fazy modeli i prototypów do fazy produkcji masowej; rezultaty tych badań nazywa się innowacjami; badania naukowe wdrożeniowe wiążą się ściśle z pracami rozwojowymi, polegającymi na adaptacji metod i osiągnięć badań wdrożeniowych do warunków produkcji w danym kraju i w danym zakładzie oraz na dostosowaniu produktu do wymogów odbiorcy tego kraju i jego rynku.

Strategia Lizbońska

Celem planu, przyjętego na okres 10 lat (strategii lizbońskiej) było uczynienie Europy najbardziej dynamicznym i konkurencyjnym regionem gospodarczym na świecie, rozwijającym się szybciej niż Stany Zjednoczone – do końca 2010 roku.

Strategia opierała się przede wszystkim na założeniu, że gospodarka krajów europejskich wykorzysta do maksimum innowacyjność opartą na szeroko zakrojonych badaniach naukowych, zwłaszcza w nowoczesnych dziedzinach wiedzy, co miało się stać głównym motorem rozwoju gospodarki UE.

Ocena realizacji strategii lizbońskiej

W 2010 roku realizacja strategii lizbońskiej została oceniana negatywnie: „ Przyjęta w 2000 roku strategia lizbońska, która zakładała, że Europa przegoni technologicznie USA, zakończyła się spektakularną porażką. Wydatki na badania i rozwój (...) w Unii Europejskiej stanowią one dzisiaj średnio około 1,9 procent i od lat nie rosną, mimo iż strategia lizbońska przewidywała w roku 2010 osiągnięcie poziomu 3 procent PKB ”

Rzeczpospolita kwiecień 2011

Dane publikowane przez Europejski Związek Izb Przemysłu i Handlu ( Eurochambres ) wskazują na pogłębiające się zapóźnienie Unii Europejskiej w PKB, zakresie konkurencyjności oraz finansowania nauki w stosunku do Stanów wynoszące około 20-30 lat

Wydatki na B+R na świecie - Wykres kołowy

Kraj	Wydatki na B+R w %
USA	36,7%
UE	22,9%
Japonia	20,4%
Chiny	2,1%
Korea	2%
Kanada	2%
Szwajcaria	0,9%
Brazylia	0,9%
Australia	0,8%
Izrael	0,8%
Indie	0,5%
Rosja	0,5%
Pozostałe kraje świata	9,6%

Źródło: (red.) E. Kawecka – Wyrzykowska, Unia Europejska w gospodarce światowej – nowe uwarunkowania., Warszawa 2007, s. 95

Wydatki B+R jako % PKB

wykres

Źrodło: http://epp.eurostat.ec.europa.eu/

Wydatki B+R w USA

Koszt budowy lotniskowca razem z wydatkami na badania to około 14 miliardów dolarów. Portal Businessinsider.com wycenia koszt okrętu nieco ostrożniej - na co najmniej 11,5 mld dolarów, z zaznaczeniem że koszt może być o 1,1 mld większy od przewidywań.

Wyobrażenie sobie ogromu kwoty 11,5 mld dolarów ułatwia porównanie zestawienie z innymi rekordowymi sumami, którymi ostatnio ekscytowały się polskie media.

Największa w polskiej historii transakcja spółki giełdowej przejęcie Quadry przez KGHM to zaledwie jedna czwarta ceny lotniskowca (2,87 mld dolarów).

Koszt terminalu LNG w Świnoujściu (2,6 mld zł, czyli 753 mln dolarów) stanowi niecałe 7% wydatków na superlotniskowiec.

Stadion Narodowy (1,9 mld złotych, czyli 555 mln dolarów), zamiast jednego lotniskowca można by zbudować 20 tego typu obiektów i wciąż mieć w kieszeni 400 mln dolarów na drobne wydatki.

Port lotniczy w Świdniku 400 mln ale złotych. Taniej wyszła modernizacja dawnego lotniska wojskowego w Modlinie, wyceniana na 300 mln zł.

Wydatki na B+R - % udział w PKB – wykres

Udział wydatków na badania i rozwój w PKB w wybranych państwach w 2011 roku (w proc.)

Wydatki Polski na naukę w latach 2011 -13 (w tym dotacje UE) – wykres słupkowy

Wydatki na B+R firmy 2012 (mln euro) – wykres słupkowy

B+R Polska a UE – wykres słupkowy

Centra B+R w sektorze usług biznesowych – wykres mapowy

Centra B+R w sektorach : elektronicznym, metalowym, maszynowym, nanotechnologicznym, farmaceutycznym, biotechnologicznym, IT – wykres mapowy

Centra B +R w sektorze motoryzacyjnym – wykres mapowy

Efekty działalności naukowej i wdrożeniowej w Polsce były zdecydowanie niższe w porównaniu do innych krajów UE.

W 2009 r. Polska zajmowała 32 miejsce pod względem liczby publikacji naukowych na 1 mln mieszkańców. Pierwsze miejsce zajmowała Szwajcaria (3553), drugie Dania (2683), a trzecie Szwecja (2639). Większą liczbę publikacji od Polski na 1 milion mieszkańców w 2009 r. miały również Republika Czeska (1111) i Węgry (727).

W Polsce liczba cytowań przypadających na publikację wyniosła 1,06 w 2009 r. Dla porównania: wartość tego wskaźnika dla Niemiec wyniosła 2,02, a dla Wielkiej Brytanii – 2,08. Wyższy od Polski wskaźnik cytowań na publikację miały również m.in.: Grecja – 1,41, Hiszpania – 1,64, Austria – 2, Francja – 1,78, Szwecja – 2,36, Norwegia – 1,78, Finlandia – 1,97.

W 2009 r. Polska zgłosiła 6,8 wynalazków na 1 milion mieszkańców do ochrony w Europejskim Urzędzie Patentowym (EPO). Dla porównania: Niemcy – 294,5, Francja – 134,3, Wielka Brytania – 83,4, a Republika Czeska – 22,6. Należy jednak wskazać, iż w ciągu ostatniej dekady (2000-2009) nastąpił sześciokrotny wzrost liczby polskich zgłoszeń patentowych do EPO z 44 w 2000 r., poprzez 123 w 2005 r., do 260 w 2009 r.

Globalizacja

Przykład globalizacji:

Ja, ołówek” Esej Leonard’a E. Read’a, The Freeman 1958

Cedrowe drzewo ścina się w Północnej Kalifornii lub Oregonie, które przewozi się do San Leandro w Kalifornii i tnie na małe kawałki, prąd do produkcji pochodzi z elektrowni wodnej Pacific Gas and Electric Company, grafit do wkładu jest wydobywany w Cejlonie, który po przetransportowaniu do USA jest mieszany z gliną z Missisipi, w procesie rafinacji w temperaturze 1850 stopni używa się wosku z Meksyku i naturalnych tłuszczy. Do uzyskania koloru lakieru ołówka używa się oleju rycynowego, co zrobienia metalowej opaski cynku i miedzi – z Chile – a gumka jest wytwarzana z oleju rzepakowego w Holenderskich Indii Wschodnich i chlorku siarki. Inne komponenty ołówka pochodzą z Włoch i Brazylii. W sumie, żeby powstał ołówek, potrzebne są komponenty i aktywność firm w kilkunastu krajach

Ołówek możemy uznać za symbol GLOBALIZACJI

Globalizacja

W ekonomii termin ten oznacza głównie zjawiska związane z liberalizacją wymiany handlowej lub “wolnym handlem”. W szerszym znaczeniu odnosi się do rosnącej integracji i współzależności między jednostkami działającymi globalnie na platformie społecznej, politycznej czy ekonomicznej.

Źrodło: wikipedia.pl

Techniczne przygotowanie produkcji TPP

Składa się z następujących etapów:

• Konstrukcyjne przygotowanie produkcji

• Technologiczne przygotowanie produkcji

• Organizacyjne przygotowanie produkcji

Konstrukcyjne przygotowanie produkcji

Wchodzą w skład tego procesu wszystkie czynności związane z opracowaniem konstrukcji nowych wyrobów oraz czynności z modernizacją tych produktów. Do czynności tych należą: badania wstępne, opracowanie projektu wstępnego, sporządzenie dokumentacji podstawowej, zaprojektowanie i wykonanie prototypu wyrobu

Technologiczne przygotowanie produkcji

Zespół prac związanych z przygotowaniem technologii niezbędnej w procesie produkcyjnym. W czasie tego etapu dokonuje się wyboru technologii wytwarzania, dobiera się materiały z jakich będzie produkowany wyrób, dobiera się niezbędne maszyny

Organizacyjne przygotowanie produkcji

Etap prac obejmujący:

• zapewnienie dostaw surowców, materiałów, energii

• przygotowanie stanowisk pracy

• przygotowanie narzędzi

• dobór pracowników na poszczególne stanowiska pracy

• zaplanowanie obiegu dokumentacji zwiazanej z procesem wytwarzania

Układ sieci w metodzie PDM

System zapisów w metodzie PDM

Najwcześniejszy czas rozpoczęcia czynności (ES)	Zapas całkowity (Total Slack)	Najwcześniejszy czas zakończenia (EF)
Czas trwania czynności	Kod czynności lub nazwa czynności
Najpóźniejszy czas rozpoczęcia czynności (LS)	Zapas swobodny (Free Slack)	Najpozn czas zak (LF)

Droga krytyczna a zapasy czasu

Zapas czasu ( time float/time slack) Oznacza dostępną swobodę rozpoczęcia i zakończenia danej czynności w projekcie

Rodzaje zapasów czasu w siatkach czynności:

1. Zapas swobodny

2. Zapas całkowity (!!!)

Źródło: Lock D., Podstawy zarządzania projektami, PWE, Warszawa 2003, s. 117

Zapasy czasu w projekcie

• Zapas całkowity ( Total Slack )- dodatni wywiera wpływ na czas trwania projektu

• TS= LS – ES TS= LF - EF

• Zapas swobodny ( Free Slack )- dodatni wywiera wpływ na czas trwania zadania następnika

• FS= ES najwcześniejszego zadania następnika – EF danego zadania

Podstawowym zapasem czasu

Jest zapas całkowity – pozostałe zapasy składają się na zapas całkowity

Case: wymiana telefonów

Zad.1 Wykorzystując metodę CPM:

1. Ustal czas trwania projektu i termin zakończenia

2. Czynności położone na drodze krytycznej

3. Wielkości zapasów czasu dla pozostałych czynności

Case: budowa kortów tenisowych

Zad 2. Wykorzystując metodę CPM:

1. Ustal czas trwania projektu i termin zakończenia

2. Czynności położone na drodze krytycznej

3. Wielkości zapasów czasu dla pozostałych czynności

Źródło: Trzaskalik T., Wprowadzenie do badan operacyjnych z komputerem, PWE, Wwa 2003, s. 304.

Przedsiębiorstwo zajmujące się dystrybucją produktów spożywczych realizuje zamówienia, które są zgłaszane bezpośrednio przez sklepy. Przedsiębiorstwo to zamierza wdrożyć komputerowy system składania zamówień, którego etapy przedstawiono w tabeli.

Wykorzystując metodę CPM:

• Ustal czas trwania projektu i termin zakończenia

• Czynności położone na drodze krytycznej

• Wielkości zapasów czasu dla pozostałych czynności

Źródło: Trzaskalik T., Wprowadzenie do badan operacyjnych z komputerem, PWE, Wwa 2003, s. 304.

Zadanie D

Kod zadania	Czas trwania	poprzednik
A	3	---
B	1	A
C	2	A B
D	5	A
G	4	B C
F	8	C D
E	2	D
H	6	G F
J	5	F
K	4	E
L	1	H J K

Dla swojego projektu

Określ czas trwania całego przedsięwzięcia oraz wyznacz ścieżkę krytyczną

1. Harmonogramy:

• Harmonogramy przebiegu zadań, wykorzystania zasobów- wykorzystanie wykresów Gannta

2. Techniki sieciowe:

• Metoda drogi krytycznej (CPM)

• Analiza czasowo- kosztowa (CPM- COST)

• Metoda PERT

Źródło: Trocki M., Grucza B., Ogonek K., Zarządzanie projektami, PWE, Warszawa 2003, s. 60.

Wykresy Gannta (Adamieckiego) w planowaniu projektów

Projekt zakończy się po ……. dniach

Zastosowanie wykresu Gannta dla przykładowego projektu

czynność	Czas trwania, dni
	1
Zamówienie półproduktów	x
Sporządzenie planu prac	x
Sporządzenie kosztorysu materiałów
Realizacja dostawy
Szkolenie personelu
Analiza kosztów
Realizacja projektu

Źródło: Pietras P., Szmit M., Zarządzanie projektem…, wyd. cyt., s. 135.

Zadanie

Twoim zadaniem jest zorganizowanie szkolenia wewnętrznego, dotyczącego zasad bezpieczeństwa w 3 działach firmy: dziale marketingu (A), w dziale sprzedaży (B) i dziale kadr (C). Szkolenie składa się z 2 części: część I: wykład połączony z ćwiczeniem praktycznym; część II; dyskusja nad wynikami. Czas trwania obu części jest uzależniony od liczby pracowników danego działu biorących udział w szkoleniu. Część I zawsze poprzedza część II. Część I prowadzi instruktor X, część II instruktor Y. Szacowane czasy trwania podano poniżej.

Dział	A	B	C
Część I	1 godz.	3godz..	5godz
Część II	2 godz.	4godz.	6godz.

Wykorzystując wykres Gannta zaplanuj projekt oraz ustal jego czas trwania.

Kolejność szkolenia osób z działów: A, B, C

Dział	A	B	C
Część I	1 godz.	3godz..	5godz
Część II	2 godz.	4godz.	6godz.

1 3 4

Dział	A	B	C
Część I	1 godz.	3godz..	5godz
Część II	2 godz.	4godz.	6godz.

Projekt zakończy się po 15 h.

Wykorzystując wykres Gannta sprawdź czas trwania projektu przy sekwencji szkolenia działów:

CBA

CAB

BCA

BAC

Która sekwencja jest najbardziej efektywna czasowo?

Wyniki:

Sekwencja szkolenia:	Czas trwania projektu:
CBA CAB BCA BAC ABC	17 h 17 h 16 h 15 h 15 h

Metoda Drogi Krytycznej (CPM) w planowaniu projektów produkcyjnych

(Critical Path Method)

Metoda CPM wykorzystuje pojęcie „drogi krytycznej”, określanej również jako: „ścieżka krytyczna”

Gdzie w projekcie będzie przebiegać droga krytyczna?

Droga krytyczna przebiega pomiędzy tymi czynnościami, pomiędzy którymi nie występują żadne zapasy czasu (luzy czasowe).

Przykład

Przypadek 1:

• Czas na realizację od: 7.00 do 7.10.

• Czas trwania: 10 minut

• Czynność na drodze krytycznej

• Zapas czasu wynosi 0

• Czynność musi być wykonana pomiędzy 7.00-7.1

• Jeżeli rozpoczniemy o 7.05, to opóźnienie wyniesie 5 minut (skończymy o 7.15)

Przypadek 2:

• Czas na realizację od: 7.00 do 7.30.

• Czas trwania: 10 minut

• Czynność NIE na drodze krytycznej

• Zapas czasu wynosi 20 minut

• Czynność może być wykonana:

7.00-7.10

7.05-7.15

7.10-7.20

7.15-7.25

7.20-7.30

Metoda drogi krytycznej (CPM)

Pozwala wyznaczyć w projekcie te zadania, które pod żadnym pozorem nie mogą zostać opóźnione

Tym samym pozwala określić te zadania, które są najważniejsze dla projektu (to właśnie te, których nie wolno opóźnić)

Pozwala wyznaczyć możliwy, najkrótszy czas realizacji projektu

System strzałkowy w metodzie CPM (Activity-on-the Arrow - AOA)

Strzałka służy do zobrazowania czynności wykonywanej w projekcie

Czas trwania czynności

Źródło: opracowanie na podstawie Pawłowicz L. (red.) Ekonomika przedsiębiorstw -zagadnienia wybrane”, ODDK, Gdańsk 2005, s. 456-457.

0 4 10

0 4 10

Tij= 4 Szlifowanie Tij= 6 Malowanie

1 - Rozpoczęcie szlifowania płotu 2- Zakończenie szlifowania płotu, rozpoczęcie malowania płotu 3 – zakończenie malowania płotu

DROGA KRYTYCZNA (Critical path)

• CP przebiega pomiędzy tymi czynnościami, gdzie nie występują żadne zapasy czasu (luzy czasowe).

• CP jest zawsze najdłuższą drogą w sieci.

• Czas trwania CP = czas ukończenia projektu.

• zadania położone na CP są krytyczne dla realizacji projektu, a więc nie mogą zostać opóźnione.

• Opóźnienie zadań leżących na CP spowoduje opóźnienie w realizacji całego projektu.

Etapy Critical Path Method (CPM):

1. Przedstawienie struktury projektu w postaci wykresu sieciowego

2. Określenie czasu na wykonanie poszczególnych czynności

3. Określenie terminu rozpoczęcia i zakończenia całego projektu

4. Obliczenie terminów rozpoczęcia i zakończenia poszczególnych czynności wchodzących w skład projektu

5. Obliczenie zapasów czasu dla poszczególnych czynności

6. Wyznaczenie drogi krytycznej

7. Kontrola czynności leżących na drodze krytycznej

Źródło: Trocki M., Grucza B., Ogonek K., Zarządzanie projektami, PWE, Warszawa 2003, s. 163.

Przykład

Numer czynności	Czas trwania czynności, dni	Numer czynności	Czas trwania czynności, dni
1-2	2	3-5	3
1-3	2	4-5	5
2-3	3	4-6	6
2-4	4	5-6	4

2 4

1 6

3 5

0 2 2 2 4 6 6 6 15 15 4 11 11 3 5 8 3 2 0 5

1 2 4 3 5 6 0 4 4 4 5 13 13 23 23 3 20 20 3 12 12 8 0 7 1 2

Zad.1

Numer czynności	Czas trwania czynności, dni	Numer czynności	Czas trwania czynności, dni
1-2	4	3-4	1
1-3	6	3-5	2
2-3	8	4-5	7
2-4	5	4-6	2
		5-6	3

2 4

1 6

3 5

Droga krytyczna a zapasy czasu

Zapas czasu ( time float) oznacza dostępną swobodę rozpoczęcia i zakończenia danej czynności w projekcie

Źródło: Lock D., Podstawy zarządzania projektami, PWE, Warszawa 2003, s. 117

Rodzaje zapasów czasu w siatkach czynności:

1. Zapas warunkowy 2. Zapas niezależny 3. Zapas swobodny 4. Zapas całkowity (!!!)

Interpretacja zapasów czasu

Zapas całkowity stanowi różnicę pomiędzy najpóźniejszym dopuszczalnym a najwcześniejszym możliwym terminem rozpoczęcia danej czynności. Jest to potencjalny zapas czasu występujący w sytuacji, gdy wszystkie czynności poprzedzające zakończą się w swoich najwcześniejszych możliwych terminach, a rozpoczną w najpóźniejszych dopuszczalnych terminach. Dla czynności leżących na drodze krytycznej Zc wynosi 0.

Zapas swobodny wielkość czasu, o jaką można opóźnić realizację czynności i,j bez wpływu na zapasy czynności po niej następujących oraz na długość projektu.

Zapas warunkowy informuje, o jaką wielkość czasu można przedłużyć realizację czynności i,j bez zmiany wielkości zapasu czasu dla czynności wcześniejszych oraz na długość projektu.

Zapas niezależny jest to rezerwa czasu, która może być wykorzystana przez czynność i,j nie wpływając na wielkość zapasu jakiejkolwiek innej czynności oraz na długość projektu.

Pawłowicz L. (red.), Ekonomika Przedsiębiorstw- zagadnienia wybrane, ODDK, Gdańsk 2005, s. 456-457 oraz Siatki czynności i ich analiza, praca zbiorowa pod red. J. Kruszewskiego i Z. Sankowskiego, wyd.cyt., s. 22-25

Obliczanie zapasów czasu

Zapas całkowity

twi

tpj

0 4

0 4

Zapas całkowity wynosi….

0

0 9

Przykład- zapasy czasu

Czynności	Zapas czasu
1-2	0
1-3	6
2-3	3
2-4	0
3-5	3
4-5	0
4-6	3
5-6	0

Zapas warunkowy

tpi tpj

0 4

0 4

0 4

0

Przykład- zapasy czasu

Czynności	Zapas czasu Zc	Zapas warunkowy Zw
1-2	0	0
1-3	6	6
2-3	3	3
2-4	0	0
3-5	3	0
4-5	0	0
4-6	3	3
5-6	0	0

Zapas swobodny

twi twj

0 4

0 4

Zapas całkowity wynosi….

5 8

5 9

Przykład- zapasy czasu

Czynności	Zapas czasu Zc	Zapas warunkowy Zc	Zapas swobodny Zs
1-2	0	0	0
1-3	6	6	3
2-3	3	3	0
2-4	0	0	0
3-5	3	0	3
4-5	0	0	0
4-6	3	3	3
5-6	0	0	0

Zapas niezależny

twj

tpi

0 4

0 4

Zapas całkowity wynosi….

5 8

5 9

Przykład- zapasy czasu

Czynności	Zapas czasu Zc	Zapas warunkowy Zw	Zapas swobodny Zs	Zapas niezależny Zn
1-2	0	0	0	0
1-3	6	6	3	3
2-3	3	3	0	0
2-4	0	0	0	0
3-5	3	0	3	0
4-5	0	0	0	0
4-6	3	3	3	3
5-6	0	0	0	0

Przykład

Numer czynności	Czas trwania czynności, dni	Numer czynności	Czas trwania czynności, dni
1-2	2	3-5	3
1-3	2	4-5	5
2-3	3	4-6	6
2-4	4	5-6	4

2 4

1 6

3 5

Dla zadania 1:

Zbadaj zapasy czasu dla każdej czynności w projekcie

Ustal przebieg drogi krytycznej

Numer czynności	Czas trwania czynności, dni	Numer czynności	Czas trwania czynności, dni
1-2	4	3-4	1
1-3	6	3-5	2
2-3	8	4-5	7
2-4	5	4-6	2
		5-6	3

2 4

1 6

3 5

zapasy czasu

Czynności	Zapas czasu Zc	Zapas warunkowy Zw	Zapas swobodny Zs	Zapas niezależny Zn
1-2	0	0	0	0
1-3	12	12	12	12
2-3	0	0	0	0
3-4	0	0	0	0
2-4	4	4	4	4
3-5	5	5	5	5
4-5	0	0	0	0
4-6	8	8	8	8
5-6	0	0	0	0

Numer czynności	Czas trwania czynności, dni	Numer czynności	Czas trwania czynności, dni
1-2	4	4-5	4
1-3	3	4-6	3
1-4	1	5-6	6
2-5	2	5-7	5
3-4	3	6-7	3

zapasy czasu

Czynności	Zapas czasu Zc	Zapas warunkowy Zw	Zapas swobodny Zs	Zapas niezależny Zn
1-2	4	4	0	0
1-3	0	0	0	0
1-4	5	5	5	5
2-5	4	0	4	0
3-4	0	0	0	0
4-5	0	0	0	0
4-6	7	7	7	7
5-6	0	0	0	0
5-7	4	4	4	4
6-7	0	0	0	0

Przedsiębiorstwo produkcyjne zamierza w roku 2003 wykonać przedsięwzięcie polegające na modernizacji magazynu, w którym składowane są surowce. Strukturę przedsięwzięcia przedstawia tabela.

Zaprojektuj cytowane przedsięwzięcie oraz ustal ścieżkę krytyczną modernizacji magazynu.

Czynność	Czas trwania czynności, dni
1-2	2
1-3	1
2-3	3
2-4	4
3-4	2
4-5	2

Ścieżka krytyczna obejmuje czynności:

1-2

2-3

3-4

4-5

Zapasy dla czynności 2 - 4: Zapasy dla czynności 1 - 3:

Zc= Zw=Zs=Zn=1 Zc= Zw=Zs=Zn=4

Przedsiębiorstwo zamierza zrealizować przedsięwzięcie „Y”, którego strukturę przedstawia tabela. Zbadaj, czy realizacja ww. przedsięwzięcia jest możliwa oraz ustal jego ścieżkę krytyczną.

Czynność	Czas trwania czynności, dni
1-2	4
1-3	3
1-4	1
2-5	2
3-4	3
4-5	5
4-6	1

Ścieżka krytyczna obejmuje czynności:

Ścieżka krytyczna obejmuje czynności:

1-3

3-4

Czas zakończenia projektu: 14 dni

Zapasy dla czynności 1-4: Zapasy dla czynności 1-2: Zapasy dla czynności 2-5:

Zc= Zw=Zs=Zn=5 Zc= 6 Zw=6 Zs=0 Zn=0 Zc= 6 Zw=0 Zs=5 Zn= - 1

W oparciu o dane podane w tabeli wykreśl siatkę czynności, określ drogę krytyczną oraz znajdź czynności dysponujące warunkowym i niezależnym zapasem czasu.

Czynność	Czas trwania czynności, dni
1-2	8
1-3	5
2-3	1
2-5	3
2-6	2
3-4	4
3-5	2
4-5	6
4-6	6
5-6	5

Ścieżka krytyczna obejmuje czynności:

1-2

2-3

3-4

4-5

5-6

Czas zakończenia projektu: 24 jedn. Cz.

Zapasy dla czynności 1 - 3: Zc= Zw=Zs=Zn=4 Zapasy dla czynności 3 - 5: Zc= Zw=Zs=Zn=8

Zapasy dla czynności 2 - 5: Zc=Zw=Zs=Zn=8 Zapasy dla czynności 2 - 6: Zc= Zw=Zs=Zn=14

„Rozwój konstrukcyjny produktu X”

Czas trwania projektu: 85 tygodni

Proces produkcyjny

Całokształt czynności wykonywanych podczas wytwarzania produktów, na którego efektywność ma wpływ cały szereg czynników. Na sprawny przebieg procesu produkcyjnego ma niewątpliwie wpływ sposób i forma organizacji procesu produkcyjnego

Formy organizacji procesu produkcyjnego

• Ze względu na rozmiar produkcji

– Produkcja jednostkowa

– Produkcja seryjna

• Produkcja małoseryjna

• Produkcja średnioseryjna

• Produkcja wieloseryjna

– Produkcja masowa

• Powiązania pomiędzy stanowiskami pracy

– Produkcja niepotokowa – kierunek przepływu przedmiotów pracy jest zmienny dzięki czemu istnieje swoboda, elastyczność w przemieszczaniu przedmiotów pracy, w dużym stopniu uzależnione jest to od procesu technologicznego, który determinuje możliwość wykorzystania tego typu produkcji

– Produkcja potokowa – kierunek przepływu przedmiotów pracy pomiędzy stanowiskami jest stały. Kolejne stanowiska związane są z kolejnymi etapami technologii wytwarzania

Rodzaje linii potokowych

• Ze względu na stopień obciążenia poszczególnych stanowisk roboczych

• Linia potokowa synchroniczn

• Linia potokowa asynchroniczna

• Ze względu na typ prowadzonej produkcji

• Linia potokowa stała – na każdym stanowisku ciągle wykonywane są te same operacji

• Linia potokowa zmienna – po wykonaniu serii stanowisko jest przezbrajane

• Ze względu na stopień synchronizacji

• Linia potokowa ciągła – przejście pomiędzy poszczególnymi stanowiskami roboczymi jest procesem ciągłym

• Linia potokowa przerywana – występują przerwy w przejściu przedmiotów pracy pomiędzy poszczególnymi stanowiskami, powstają zapasy produkcji na poszczególnych stanowiskach

• Ze względu na utrzymanie rytmu pracy

• Linia potokowa z rytmem swobodnym – pracownicy na poszczególnych stanowiskach sami regulują swoją wydajność pracy, na poszczególnych stanowiskach mogą powstawać zapasy produkcji w toku, stosowana w przypadku wyrobów o dużej precyzji wykonania

• Linia potokowa z rytmem wymuszonym – rytm produkcji na poszczególnych stanowiskach jest wymuszany mechanicznie, wykorzystywana zazwyczaj w przypadku czynności nie wymagających precyzji przy produkcji masowej

• Ze względu na rodzaj transportu wykorzystywany do przemieszczania przedmiotów pracy

• Linia potokowa z transportem mechanicznym – konstrukcja przedmiotów pracy, ich cechy fizyczne uniemożliwiają ich transport ręczny.

• Linia potokowa bez transportu mechanicznego – z uwagi na parametry fizyczne przedmiotu pracy możliwe jest ich przemieszczanie ręczne pomiędzy poszczególnymi stanowiskami pracy.

Linie potokowe

• Wzrost wydajności pracy na poszczególnych stanowiskach

• Przyśpieszenie przepływu przedmiotów pracy pomiędzy poszczególnymi stanowiskami

• Zwiększenie efektywności pracy dzięki optymalizacji wykorzystania maszyn, urządzeń, materiałów i surowców wykorzystywanych w procesie produkcyjnym (zmniejszenie kosztów procesu produkcyjnego)

• Skrócenie cyklu produkcyjnego

Cykl produkcyjny

Czas w którym realizowany jest cały proces produkcyjny

Takt średni produkcji

• W linii potokowej jest to czas jaki upływa pomiędzy wyprodukowaniem dwóch kolejnych wyrobów na linii produkcyjnej zorganizowanej potokowo

T – takt średni

Ft – fundusz czasu pracy – efektywny (bez przerw)

Wp – wielkość całej produkcji

Takt roboczy

Czas przebywania przedmiotów produkcji na danym stanowisku roboczym

Synchronizacja procesu produkcyjnego na linii potokowej

• Doprowadzenie do „zrównania” taktu średniego z taktem roboczym

• Sposoby synchronizacji linii potokowej:

• Łączenie na jednym stanowisku operacji dłuższych z operacjami krótszymi w celu uzyskania na tym stanowisku taktu roboczego będącego wielokrotnością taktu średniego

• Równoległe wykonywanie operacji dłuższych na kilku „takich samych” stanowiskach

• Dokonywanie zmian strukturalnych w operacjach przebiegających na poszczególnych stanowiskach roboczych w celu ewentualnego skrócenia taktu roboczego lub przemieszczenia niektórych czynności na inne stanowiska robocze

Współczynnik równomierności obciążenia stanowisk roboczych

Współczynnik średniej straty czasu pracy na stanowiskach roboczych

Równomierność produkcji

Wytwarzanie w równomiernych odstępach czasu jednakowych wielkości produkcji

Rytmiczność produkcji

Wyższy stopień równomierności, poza równą produkcją operacje wykonywane na poszczególnych stanowiskach pracy charakteryzują się duża regularnością

Sposoby zwiększenia równomierności produkcji

Zmiany w procesach na poszczególnych stanowiskach roboczych

• Wzrost wydajności pracy

• Efektywne zarządzanie zapasami

• Efektywne zarządzanie czasem pracy

• Zwiększenie równomierności spływu wyrobów

Zmiany organizacyjne na całej linii produkcyjnej

• Zmniejszenie wypadkowości na poszczególnych stanowiskach

• Zmniejszenie ilości braków produkowanych na linii

• Zwiększenie dyscypliny pracy

Miary rytmiczności produkcji

Wskaźnik arytmiczności dodatniej Wskaźnik arytmiczności ujemnej

Wskaźnik arytmiczności Stosunek arytmiczności

Cykl produkcyjny

Na strukturę cyklu produkcyjnego składają się następujące elementy:

• Czas trwania procesu produkcyjnego

• Czas trwania operacji technologicznych

• Czas trwania operacji transportowych

• Czas trwania operacji pomocniczych

• Czas trwania przerw pomiędzy poszczególnymi operacjami technologicznymi

• Czas trwania przerw międzyzmianowych

Cykl produkcyjny

Okres roboczy

• Operacje technologiczne

• Procesy naturalne

• Operacje kontrolne

• Operacje transportowe

• Operacje związane z konserwacją

• Operacje magazynowania

Okres przerw

• Przerwy wynikające z organizacji procesu produkcyjnego (związane z obróbką detali, oczekiwanie na zwolnienie stanowiska roboczego)

• Przerwy wynikające z organizacji dnia roboczego (przerwy międzyzmianowe obiadowe, śniadaniowe, dni wolne od pracy)

Partia detali

Zespół identycznych części obrabianych na danym stanowisku pracy przy jednorazowym wykorzystaniu czasu przygotowawczo zakończeniowego

Sposoby przebiegu partii detali

• Szeregowy – obróbka detali na kolejnym stanowisku odbywa się po zakończeniu obróbki wszystkich detali na stanowisku poprzednim

• Równoległy – detal (lub partia detali – transportowa) po zakończeniu obróbki na danym stanowisku przekazywany jest na kolejne stanowisko

• Mieszany – łączy dwa poprzednie sposoby przebiegu partii detali

Optymalna wielkość partii detali

• Liczba sztuk przedmiotów pracy zakwalifikowanych w partii detali, która minimalizuje koszty związane z obsługą procesu produkcyjnego

Niezawodność to…

…prawdopodobieństwo, iż w danym czasie i w określonych warunkach interesujący nas obiekt spełnia wymagania, które przed nim stawiamy

Funkcja niezawodności

P(x,t)

N – liczba obiektów w obserwowanym zbiorze

n – liczba obiektów nieuszkodzonych

t

Krzywa funkcji intensywności uszkodzeń Liczba uszkodzeń

I II III

t

Niezawodność systemu

Wyznaczana jest w oparciu o prawo mnożnika

Niezawodność a ilość elementów systemu

90% 90% = 81%

90% 90% 90% = 72,90%

90% 90% 90% 90% 90% = 59%

Zakładając, iż składa się z 3 mln elementów, współpracujących ze sobą równolegle … jeżeli niezawodność każdego elementu wynosi 90% to niezawodność całego układu wynosi …. 0% zwiększając niezawodność każdego elementu do 99,999999% niezawodność całego układu wynosi 97%

Przy dodatków 20 elementach niezawodność wynosi

Zaledwie 12,16%!!!!!

Jesteśmy stołówka i produkujemy na 5 stanowiskach kotlety mielone

• krojenie mięsa 90%

• mielenie mięsa 90%

• dodawanie dodatków 90%

• formowanie kotleta 90%

• smażenie kotleta 90%

Ile wynosi niezawodność tej linii produkcyjnej?

Jak zwiększyć niezawodność

Z czego wynika zawodność:

• Uszkodzenia sprzętu do obróbki

• Brak ludzi na stanowiskach

Zwiększamy niezawodność poprzez podnoszenie prawdopodobieństwa dla tych elementów

Elementy te są niewykorzystywane w trakcie gdy podstawowa linia jest sprawna i pracuje – nazywamy je rezerwą nieobciążoną

Ale rezerwa nieobciążona kosztuje Dodatkowy sprzęt należy zakupić, ludzi opłacić

Ile wynosi niezawodność takiego nowego układu i ile ona kosztuje ?

Zakładając, że sprzęt na stanowisko kosztuje 500zł, a wynagrodzenie pracownika 2000 zł Podstawowy wariant kosztuje 2500 zł X 5 = 12500 zł,

Każda rezerwa nieobciążona kosztuje 2500 zł

Stanowiska

1 2 3 4 5

3’

Zawodność

Odwrotność niezawodności……

Zatem w obliczeniach (1-p)

służy do wyliczenia niezawodności układów połączonych ze sobą równolegle gdzie jeden z elementów stanowi rezerwę nieobciążona

90% zawodność 10%

90% zawodność 10%

Zawodność tego układu wynosi ….wyliczamy za pomocą prawa mnożnika

10% x 10 % = 1%

Zatem niezawodność takiego układu wynosi

1 – 1% = 99%

W naszym przypadku zwiększenie niezawodności z 90% do 99% kosztowało nas 2500 zł a cały system zwiększył niezawodność z 59% do ?? 90% X 90% X 99% X 90% X 90% = 65%

A gdybyśmy podwyższyli niezawodność każdego stanowiska 99% X 99% X 99% X 99% X 99% = 95%

Ale kosztuje nas to dodatkowe 12 500 czyli cała linia to koszt 25 000 w stosunku do początkowych 12 500

Zasada konstrukcyjna von Neumanna

Odpowiada na pytanie opłacalności ekonomicznej instalacji rezerw nieobciążonych

Koszty

Niezawodność

C – koszt nowego elementu

S – prawdopodobieństwo awarii

Synchronizacja procesów

Sytuacja w której takt średni systemu równy jest taktowi poszczególnego procesu

Takt średni systemu – czas jak dzieli opuszczenie z systemu dwóch kolejnych elementów w naszym przypadku np. dwa kotlety mielone

Takt procesu – czas w jakim operacja dokonywana jest w przypadku konkretnego procesu np. w naszym przypadku smażenie kotletów

Takt średni

np. kotletów

Sytuacja idealna takt średni = taktowi procesu

• przestoje na poszczególnych procesach

• nierównomierne obciążenie poszczególnych procesów

• zamrożenie środków w zapasach