Klasa I

Czas: 45 minut

Temat: Podstawowe zasady interpunkcji.

I. Cele:

Główny:

*uczeń nie popełnia błędów interpunkcyjnych;

Operacyjne:

Uczeń:

* potrafi wymienić spójniki kasujące przecinek;

* wie co to jest dopowiedzenie, wtrącenie;

* wykonuje ćwiczenia dotyczące interpunkcji;

* logicznie myśli.

II. Metoda:

- podająca;

- zajęć praktycznych;

III. Pomoce naukowe:

- Edward Łuczyński: Przyjazna interpunkcja. Gdańsk 2004.

- Danuta Chwastniewska i in.: Język polski. Nauka o języku dla klasy II gimnazjum. Cz. II. Gdańsk 2000.

IV. Przebieg lekcji:

Ogniwo wstępne:

- sprawdzenie listy obecności;

- podanie tematu lekcji;

- sprawdzenie pracy domowej;

Ogniwo centralne:

- uczniowie przypominają, co to jest przecinek, kiedy go stawiamy, jak ustalić liczbę zdań składowych;

- nauczyciel podaje zasady interpunkcji, następnie wypisuje na tablicy przykłady zdań, a uczniowie mając w pamięci regułę mówią, gdzie powinien być przecinek. Wszystko zapisują w zeszytach;

1. Jak policzyć liczbę zdań składowych? – należy policzyć orzeczenia.

Por. Nie wiem, czy zdążę wrócić do domu przed dziesiątą.

Oddasz mi te pieniądze czy mam jeszcze zaczekać?

Możemy się spotkać u mnie, na mieście czy gdziekolwiek.

Spójnik czy wymaga przecinka, gdy wprowadza zdanie podrzędne w wypowiedzeniu złożonym.

2. Przecinki stawimy przed całymi wyrażeniami łączącymi.

Rozwiązałem to zadanie, mimo że było bardzo trudne.

Powinniśmy postępować rozważnie, tak aby przyszłe pokolenia nie miały do nas pretensji.

Etruskowie byli ludem, o którego pochodzeniu wciąż niewiele wiemy.

* Nie interesowało go, czy wziąć na wycieczkę tę czy inną koszulę.

3. Nie stawiamy przecinka przed a w wypowiedzeniach prostych, kiedy wyrażamy relację między jakimiś elementami.

Mam kłopoty, a nikt mnie nie rozumie.

Stosunki między mną a rodzicami ostatnio się polepszyły.

4. Wyjątek: stawiamy przecinek, gdy i jest w znaczeniu wynikowym.

Dziura ozonowa się powiększa, i w związku z tym często występują anomalie pogodowe.

5. WTRĄCENIA (ZDANIA WPLECIONE) to dodatkowe informacje, uzupełnienia, komentarze, które mogłyby być usunięte z tekstu bez szkody dla poprawności gramatycznej. Wydzielamy je parzystymi znakami interpunkcyjnymi (dwoma myślnikami, dwoma przecinkami, dwoma nawiasami).

Ceny artykułów spożywczych w lecie, jak było do przewidzenia, spadły.

* Nie można wydzielać tej samej wstawki różnymi znakami lub pominąć, nawet gdy:

Wstaliśmy wcześnie, kiedy inni jeszcze spali, i zaczęliśmy się pakować.

Miałem do wyboru smaczne naleśniki, w dodatku z bitą śmietaną, lub pizzę.

* Gdy w wyniku wtrącenia powstaje zbieg spójników to raczej nie wydziela się ich interpunkcyjnie, np.

Wiedziałem, że jeśli nie zadzwonię, mama się będzie martwiła.

* Gdy chcemy wyraźnie wydzielić wtrącenie używamy myślników, np.

Lubiłem swój dom, ale – choć to była trudna decyzja – musiałem zmienić miejsce zamieszkania ze względu na klimat.

*Wstawki w nawiasach mogą być niezależne gramatycznie od reszty wypowiedzenia, np.

W okresie oświecenia (XVIII wiek) upowszechnił się teatr.

6. DOPOWIEDZENIA to człon wypowiedzenia, który występuje po jego głównej części. Oddzielamy je od reszty zdania przecinkiem, np.

Premierowe dzieło będzie wystawione w teatrze 3 września, akurat w dniu urodzin artysty.

* Jeśli mocniej chcemy podkreślić odrębność dopowiedzenia, możemy zastosować myślnik lub nawias, np.

Apelujemy do kierowców, aby jeździli ostrożniej – zwłaszcza w terenie zabudowanym.

Ogniwo końcowe:

- zadanie pracy domowej – ćwiczenia.