AGRESJA I PRZEMOC W SZKOLE

Za główne przyczyny agresji uważa się niedopracowany system oświaty, rozumiany przez złą organizację czasu wolnego uczniów, czy redukcję liczby zajęć pozalekcyjnych, stosowanie przemocy w rodzinie jak również prezentowanie zachowań agresywnych w mediach, które są często powielane przez ich odbiorców.

Pod terminem AGRESJA rozumiemy intencjonalne działanie niosące negatywne skutki dla ofiary. Zamiennie stosowane jest pojęcie PRZEMOCY, choć można zaobserwować, że coraz bardziej staje się ono nadrzędne dla agresywnych zachowań.

PRZEMOC może być np.:
- fizyczna/psychiczna
- werbalna

- seksualna

- przeciwko kobietom

- rasistowska

- strukturalna

- personalna

- ekspresywna

- instrumentalna

Powstało wiele teorii psychologicznych, socjologicznych oraz koncepcji integracyjnych wyjaśniających agresję i przemoc uczniowską. Są takie, które postrzegają agresję jako rezultat spontanicznych impulsów, a żeby jej zapobiec zalecają rozładowanie nadwyżki energii poprzez inne aktywności (teoria instynktu). Jedna z teorii socjologicznych dopatruje się przyczyn dewiacyjnych zachowań w próbach dopasowania się do wymagań określonej subkultury, które są sprzeczne z ogólnymi normami, a jako środek prewencyjny zaleca po prostu wyłączenie jednostki spod wpływów antyspołecznych grup (teoria subkultur). Z kolei teoria socjoekologiczna, badając przyczyny agresji stara się brać pod uwagę wszystkie możliwe czynniki wpływające na zachowanie dziecka. Wyróżnia dwa podejścia do źródeł pozytywnych i negatywnych uwarunkowań socjalizacyjno-rozwojowych:
1) MODEL RYZYKA – koncentrujący się głównie na negatywnych środkach i indywidualnych cechach rozwojowych jednostki („ryzyko”, „stresor”, „podatność naranienia”)
2) CZYNNIKI PROTEKTYWNE („odporność”, „zabezpieczenie”)

PODEJŚCIA BADAWCZE DO AGRESJI I PRZEMOCY W SZKOLE
1)MAKROSTRUKTURALNE – agresja jest efektem determinizmu społeczno-środowiskowego, szkoła stanowi główny teren występowania i ujawniania się agresji zarówno uczniów, jak i nauczycieli.
2)MEZOSTRUKTURALNE – za przyczynę uznaje się system oświaty i szkołę.
3)MIKROSTRUKTURALNE – podkreśla patologiczną rolę środowiska klasy szkolnej w procesie uspołeczniania dziecka, negatywny stosunek nauczyciela do niego.

Rozpowszechnienie zachowań agresywnych u dzieci i młodzieży stanowi od 2% do 10% w populacji. Przy czym, jedynie czyny chuligańskie wykazują istotną statystycznie tendencję wzrostową wraz z wiekiem uczniów.

Również nauczyciele są ofiarami i sprawcami agresji uczniowskiej nie tyle w ich spektakularnych, fizycznych formach, ile raczej tych, które godzą w godność i zakłócają kulturę wzajemnego współżycia. Częściej na szkołę, jako miejsce dokonywania takich aktów, wskazują uczniowie szkół podstawowych niż ponadpodstawowych. Większość czynów przemocowych ma miejsce poza terenem szkoły. Częściej występują akty przemocy z użyciem broni oraz o charakterze seksualnym i pobicia. W bardzo dużej mierze jest to wina braku odpowiedniej opieki w miejscach, gdzie uczniowie przebywają sami (np. boiska szkole, łazienki).

Jedynie 9% badanych uczniów nie posiada doświadczeń ani sprawcy ani ofiary agresji.

W badaniach potwierdzono odmienność zachowań agresywnych ze względu na typ szkoły. W szkołach o profilu zawodowym występują głównie fizyczne formy przemocy, natomiast w liceach dominują werbalne i psychiczne.