Osobnicze uwarunkowania w procesach wych. I kształ. Fiz.

Efekty stymulacji sa większe im szybsze jest tempo rozwoju danej cechy i mniejszy jest stopien odziedziczalności (większe rozchwianie dziedziczności).

Okres sensytywny-oznacza ten odcinek czasu który charakteryzuje się szczegolna wrażliwością na dzialanie czynnikow środowiskowych.

Okres krytyczny- odnosi się do tego odcinka fazy sensytywnej w którym dana cecha Zbliza się do osiągnięcia wielkości maxymalnej szczytowej.

1. Okres noworodkowy- od urodz. Do ok. 1 miesiaca- opieka dorosłych nad noworodkiem o charakterze zabiegów lekarskich i pielęgnacyjnych których celem jest przystosowanie ustroju do samodzielnej egzystencji.

2. Okres niemowlęcy- do ok.1 r.ż.- wg E. Piaseckiego – dopuszczalna jest możliwość stosowania ćwiczeń ruchowych jedynie w przypadku wyraźnych zalecen lekarskich . Obecnie moznaw poradnikach natrafiac na cwiczenia ruchowe zalecane do stosowania dla niemowląt. Korzystne stosowanie jest w wieku od 3 do 9 mies. Zabaw ruchowych i roznych sposobów masazu. Zalecane jest także korzystanie z drogocennych wartości jakie niosa promienie słoneczne i przebywanie na świeżym powietrzu.

3. Okres poniemowlęcy- do ok., 3 lat.- stopniowo ulegaja doskonaleniu ruchy lokomocyjne i manualne, Umozliwione jest wykonywanie dosc złozonych ruchów dzieki szybszemu rozrastaniu się miesni szkieletowych , zmiejszeniu tk. Tłuszczowej. Wspólne cwiczenia rodziców z dziecmi. W wieku 18-24 mies. – dzieci potrafia już względnie samodzielnie pływac. U dzieci wychowawczych w złobkach rozwój był opóźniony w obrebie psychomotoryki, koordynacji wzrokowo ruchowej, mowy i dostosowania społecznego. W tym okresie prowadzi się rozważne hartowanie ustroju. Wykształcone sa już wysoce mechanizmy termoregulacji i odporność na zmiany temp, oziębienia. Dziecku należy zapewnic możliwość ruchowego wyzycia się . Zachecanie dzieci do podejmowania zabaw naśladowczych i konstrukcyjnych. Ćwiczenia fizyczne zabawy ruchowe i masaze sa uznawane za niezbędne dla rozwoju psychicznego i motorycznego.

4. Okres przedszkolny- do ok. 7 roku ż. – głod ruchu potrzeba aktywności ruchowej u dzieci, w wieku 3-4 lat dziecko potrafi opanowac dosc skomplikowane nawyki ruchowe. Harmonia ruchow lokomocyjnych która znajduje swój wyraz w okresleniu „ złoty wiek motoryczności”

(4-5 lat). Pojawiaja się umiejętności takie jak jazda na rowerze na łyżwach jazda na nartach pływanie itp. Dziecko podczas wykonywanie tych czynności bardzo się angazuje i reaguje silnie emocjonalnie. Wiek przedszkolny – wprowadzenie niktorych trudnych zabaw ruchowych np.z piłka . 3 głowne kryteria określające gotowość do uczenia się:

- zainteresowanie uczeniem się – dzieci wykazuja swoje zainteresowanie nauka poprzez pra-

gnienie aby je uczono a także poprzez checz samodzielnego uczenia się.

- Długotrwałośc zainteresowan- kiedy dzieci sa dojrzałe do uczenia się wtedy ich zaintere-

Suwania będą trwałe, nawet gdy napotkaja trudności i niepowodzenia.

- Postepy w uczeniu się – Dzieci które wykazuja chec i gotowość do uczenia się będą robiły

nieznaczne i stopNiowe postepy. Miesien sercowy dziecka jest nie mniej wydolny względem

jego typu i trybu zycia – niż osoby dorosłej. Ukazują się tu umiejętności łaczenia niektórych

czynności w ruchy jednoczesne tj kombinacji biegu i skoku – 5r..z , biegu i kopniecia piłki – 4-5

r.z. , oraz chwytu i rzutu – 6-7 r. ż. Unikac należy czynności monotonnych . Pod koniec tego

okresu pojawia się zainteresowanie wlasnymi osiągnięciami i współzawodnictwem oraz zrozni

cowanie w postepowaniu ruchowym dziewczat i chłopców. Zalecia się przebywanie na świeżym powietrzu , korzystanie z różnorodnych brodzików, ogrodowych rozpylaczy duzych balii z woda nagrzana w słoncu. Podstawowy sposób wyzycia ruchowego dla dzieci przedszkolnych winna Stanowic zabawa. W tym okresie tworza się pdowaliny trwałej potrzeby odczuwania aktywności ruchowej .

1. Okres młodszy szkolny- 10-12 r.ż – Wielka potrzeba ruchu i wyzycia się z przyczyn związanych z rozłaka z domem i dostosowaniem się do nowego środowiska rówieśników, oraz ograniczeniami wprowadzonymi przez szkole. Pełne wykorzystanie czasu przeznaczonego na lekcje wfu , wprowadzenie ćwiczeń śródlekcyjnych oraz organizowania czynnego wypoczynku podczas przerw miedzylekcyjnych maja dla rozładowania nagromadzonej potrzeby ruchu podstawowe znaczenie. Poczatki nauki szkolnej jest momentem szczególnie niebezpiecznym dla utrzymania prawidłowej postawy ciała . przez niepoprawne i długotrwałe siedzenie, noszenie duzo książek w teczce, garbienie się i opuszczanie głowy przez zmeczenie. W tym okresie nasila się wspolpraca wychowacy fiz z lekarzem i psychologiem szkolnym. Przy koncu okresu młodszego szkolnego pojawia się szczegolna doskonałość ruchow nazywana etapem dziecka doskonałego – drugim apogeum w rozwoju motoryczności. Charakteruzyje się łatwościa w nauczaniu nowych ruchów, wynikajaca ze sporawnosci mechanizmow koordynacyjnych. Bieg jest w pelni opanowany, rzut staje się coraz bardziej doskonały, rozwiajaja się umiejętności skoków i wspinania się. Dzieci z łatwością opanowuja technike roznych dyscyplin sportowych: szybko ucza się pływac, jeździć na łyżwach, szybko przyswajaja sobie elementy gier zespolowych i złozone cwiczenia gimnastyczne. Charakteryzuja się wyjatkowa celnością, dobrym rytmem, elastycznością i ogolna harmonia. W okresie młodszym nie sa wskazane intensywne wysilki związane z praca o charakterze siłowym. Kontrowersje budziło do niedawna kształtowanie w tym wieku wytrzymałości. Wazna jest także potrzeba uodparniania ustroju na bodzce środowiskowe, a wśród form ruchowych nie można pomijac zabaw, gier ruchowych i terenowych, biegów na nartach i łyżwach, pływania, kajakowania a także wycieczek.

2. Okres pokwitania – do ok. 17 r.ż – okres ten bardzo wazny ze względu na gwałtowność zachodzących w org. Przemian. Wymaga w wieku tym sporo troski. Nastepuje znaczny przyrost wielkości ciala , nieustanne zmiany w proporcji budowy. Dzieki czemu tworzone sa nowe warunki biomechaniczne do pracy narzadu ruchu. Nastepuje przemieszczenie się srodka ciężkości ciała . Dla zachowan motoryki wazne jest to ze zmiany siły miesniowej sa wolniejsze niż krzywa opisujaca przyrosty wysokosci ciała. 12-13 lat opanowywanie coraz bardziej złozonych umiejętności ruchowych. W wielu przypadkach można zaobserwowac nowy poziom i jakość motoryki. Powazna dynamike u chłopców wykazuja: statyczna i dynamiczna siła miesniowa, szybkość biegowa, gibkość kręgosłupa, bieg zwinnościowy,. U dziewczat 11-12 lat obserwuje się widoczne obniżenie poziomu wydolności fizjologicznej a od 14-15 lat nastepuje stabilizacja bądź pojawia się nawet widoczny regresw wynikach testów t:

Szybkości biegowej na krotkim dystansie, wyskoku dosieznego, w biegu zwinnościowym. Te zjawiska maja związek ze znacznym przyrostem u dziewczat masy nieaktywnej tk tluszczowej, zmianami proporcji ciala, poszerzenia bioder, fizjologiczna koślawością konczyn dolnych i w ogole tworzeniem się sylwetki kobiety dojrzalej. Indywidualne roznice da tu bardzo duze. Nie należy przeciążać młodzieży nadmiarem pracy fizycznej. Mogą występować pogorszenia się postawy ciała poprzez podwyższenia srodka ciężkości ciala oraz nierównomierny rozrost miesni. ( stosowanie ćwiczeń kompensacyjno korekcyjnych)

1. Okres młodzieńczy - do ok. 24 lat – Osobnik w okresie młodzieńczym wykazuje na ogół słabsza wrażliwość na dzialanie niekorzystnych czynników środowiska oraz charakteryzuje się wysoka sprawnością motoryczna. Można uzyskac powazna poprawe właściwości fizycznych i sprawności ruchowej. Np. w czasie pierwszego roku służby wojskowej nastapił przyrost skoczności gibkości kręgosłupa obwodu klatki piersiowej i grubości fałdu skórno tłuszczowego.Na ogól uwaza się ze od ok. 18 r.ż można rozpocząć bardziej intensywne cwiczenia siłowe. Szczegolna role z posród właściwości motorycznych należy przypisywac szybkości reakcji, koordynacji, dokładności, wydolności i wytrzymałości w pracy dłygotrwalej.Waznym zadaniem wychowania fizycznego jest dotarcie do sporej czesci młodzieży która nie przekroczyła 24 lat, a nie jest już objeta systemem instytucjonalnego oddziaływania. Zadanie to jest bardzi trudne ,spowodowane brakiem wyrobionych postaw, nwyków aktywności fiz. A także nasileniem się alkoholizmu, narkomanii, palnia papierosów , i niehigieniczny tryb zycia.W tym okresie znaczna czesc młodzieży poswieca się wyczynowemu uprawianiu sportu.

2. Okres wieku dorosłego i dojrzałego- do ok. 45-55 lat – Rozwoj somatyczny, motoryczny i psychiczny jakościowo rozni się od tego jaki jest właściwy dziecku. Rozbieznosc na bodzce fizyczne jest znaczna. Przy doborze ćwiczeń w tym wieku bierze się pod uwage rodzaj wykonywanej pracy, tryb zycia, ogolne przygotowanie fizyczne, wcześniejsze doświadczenia sportowe. Wpływ trybu zycia i typu wykonywaniej pracy na sylwetke ludzi – Gilewicz twierdził ze praca i tryb zycia ma bardzo Duzy wpływ na nasza sprawność fizyczna . w ramach rekreacji fizycznej – codzienna gimnastyka poranna, biegi w terenie, jazda na rowerze, narciarstwo biegowe, piesze wyprawy turystyczne, Dla zdrowia i psychofizycznej kondycji wazne sa dyscypliny sportowe o charakterze cyklicznym i dynamiczne. Wysiłek wykonywany – 2-3 razy w tyg uznawany jest jako niezbędne minimum. Dorobek młodośći nie może być traktowany jako stały. Osobistej kulturze fizycznej winny dopełniać takie elementy trybu zycia jak higiena ciała i snu, racjonalne odzywianie, hartowanie organizmu oraz cwiczenia relaksowo koncentrujące. Nagłe i intensywne cwiczenia stosowane sporadycznie mogą wywrzec wyraznie negatywny wpływ na stan zdrowia.

3. Okres starzenia się i starosci - Wzmozona higiena jedzenia oraz nasilona aktywność ruchowa. Aktywnosc ruchowa osob w tym wieku powoduje rozwoj masy aktywnej tkanek i ogolne zahamowanie zmian inwolucyjnych! Zwiekszenie się u osob ćwiczących wydolności w pracy długotrwałej i maxymalnego pochłaniania tlenu, obnizanie częstości tetna po wysiłku i w spoczynku, zwiekszona pojemność wyrzutowa i minutowa serca. Polepszenie ukrwienia mozgu i wieksza elastyczność naczyn obwodowych. Z badan wynika ze u osob w podeszłym wieku wytrenowalnosc organizmu wyraznie się zmiejsza. Konsultacja lekarska jest niezbedna przed zaczęciem wykonywania roznych ćwiczeń fizycznych. Na jej podstawie okresla się dobór i nasilenie ćwiczeń. Wolne i umiarkowane tempo ćwiczeń o wyrazniej przewadze ruchów cyklicznych. Marse biegi terenowe jazda na rowerze, plywanie wiosłowowanie sa z cała pewnością w większości przypadków godne polecenia. U osob starszych na ogół nie zaleca się stosowania zrywów i gwałtownych przyspieszen, podnoszenie znaczniejszych ciezarów oraz tych ćwiczeń, w których wystepuje nagłe zmiany pozycji ciala ( przewrót w przód i w tył , skoki np. do wody ) Aktywnosc fizyczna nie powinna być podejmowana czesciej niż 2-3 razy w tygodniu.