Z KART HISTORII

Lubomierz to architektoniczna perła Dolnego Śląska. Nie zniszczony przez II Wojnę Światową zachował kształt śródmieścia charakterystyczny dla średniowiecznych osad targowych. Początki Lubomierza sięgają XII w., a związane są z usytuowaniem ówczesnej osady na ważnym szlaku komunikacyjnym z Pragi do Zgorzelca. Bardzo ważnym wydarzeniem, wpływającym na obraz i historię miasta, było postawienie klasztoru i sprowadzenie do niego sióstr benedyktynek. Lubomierz otrzymał prawa miejskie w 1291 r. od Księcia Bolka I Świdnickiego. Książę nadał miastu przywileje, nakazał wzniesienie obwarowań miejskich, przyznał także prawo do organizowania dorocznego targu 15 sierpnia, co pomogło miastu i klasztorowi osiągać znaczne dochody. Rozwój miasta zakłócały częste pożary, zarazy i powodzie. W 1408 roku dotychczasowe przywileje potwierdził król Czeski Wacław II. Miasto i klasztor zostały zniszczone i splądrowane przez husytów w 1426 roku. Ciągłe zagrożenie wojną spowodowało, że w Lubomierzu powstało Bractwo Kurkowe. W 1527 roku miasto otrzymało od króla Ferdynanda I potwierdzenie dotychczasowych przywilejów. W połowie XVI w. nastąpił okres rozkwitu Lubomierza. Zaczęto wysyłać transporty przędzy wełnianej do Hamburga, organizować największe, obok Lwówka i Jeleniej Góry, targi przędzy w tej części Śląska. Głównym miejscem handlu był rynek miejski. W 1544 roku założona została szkoła, której jedyna izba zlokalizowana była w pomieszczeniach górnej bramy. Z Lubomierza wywodzą się najznakomitsi drukarze krakowscy Hieronim Wietor, Marek Scharfenberg oraz jego synowie Mikołaj i Stanisław. Lubomierz miał się dobrze, dopóki w większych miastach nie rozwinęły się bawełniane manufaktury i przemysł odzieżowy. Miasteczko popadło w stagnacje, której nie przerwało nawet pociągnięcie linii kolejowej w 1885 roku. Malowniczość miasteczka Lubomierz oraz terenów gminy spowodowała, że nakręcono tu osiem filmów, min. „Sami Swoi” i cały tryptyk S.Chęcińskego. Od 1997r. corocznie w połowie sierpnia jest organizowany Ogólnopolski Festiwal Filmów Komediowych, na który przybywa wielu znakomitych aktorów, reżyserów i tysiące turystów.

Zespół budynków klasztoru sióstr Benedyktynek-składa się z kompleksu zabudowań samego klasztoru oraz kościoła, a także z budynków służebnych stanowiących imponujący i zwarty kompleks budynków, pomimo nierozerwalnej ciągłości poszczególnych skrzydeł dobrze od zewnątrz czytelny. Część gotycka, wtopiona w mury najbliższe prezbiterium kościoła, od strony zewnętrznej jest niedostrzegalna, a klasycystyczne skrzydła południowe, tworzące w podkowę ujęty dziedziniec zewnętrzny swym charakterem dostosowują się do barokowego wystroju pozostałych elewacji. Wnętrze kościoła obfituje w szereg zabytków sztuki są to min: malowidła sklepienne występujące na wszystkich polach wykonane metodą freskową przez jednego z najwybitniejszych malarzy barokowego Śląska Jerzego, Wilhelma Neunhertza. Sklepienie prezbiterium otrzymało inny typ dekoracji, plastycznie wypracowanej w stiuku. Ołtarz główny jest dziełem nieznanego autora. Partię centralną zajmuje płaskorzeźbiona grupa "Wniebowzięcia NMP" a wieńczy go gloria z Trójcą Św. Ponadto ołtarz zdobią rzeźby, a nad drzwiczkami obejścia zostały umieszczone relikwiarze z relikwiami świętych Benigmusa i Wiktora. Ołtarz powstał w 1775 roku. Za ołtarzem głównym znajduje się kaplica klauzurowa z ołtarzem i bogatym wystrojem rokokowym. W południowo - zachodniej części kościoła znajduje się kaplica gotycka nakryta żebrowym sklepieniem z niej dochodzi się do kwadratowego wirydarza, otoczonego malowniczymi krużgankami. W kościele znajduje się bogaty zbiór dzieł sztuki są to m. in. krucyfiksy, sprzęt kultowy w rodzaju relikwiarzy, agnusków itp. Wyjątkowo bogaty zbiór szat i tkanin liturgicznych z najstarszym najbardziej reprezentacyjnym ornatem pochodzącym z1668 roku. Jest to druga po Krzeszowie najbogatsza grupa dzieł na tym terenie. Nad wejściem do kościoła na emporze zawieszone są późnobarokowe organy : (żródło:http://www.lubomierz.karr.pl/tur.html).

  Niewątpliwie najcenniejszym kompleksem zabytkowym miasta jest zespół budynków klasztoru s.s. Benedyktynek. Składa się on z kompleksu zabudowań samego klasztoru oraz kościoła, a także z budynków służebnych, takich jak plebania oraz obiekty gospodarcze. Zgoda na wybudowanie klasztoru została wydana w roku 1278 przez ks. Henryka IV na prośbę Jutty z Lubomierza. Kościołowi nadano rzadkie wezwanie św. Maternusa, arcybiskupa, w swej misyjnej działalności związanego z Kolonią Trewirem i Utrechtem. 
  Kościół i klasztor stanowią dziś imponujący i zwarty kompleks budynków, pomimo nierozerwalnej ciągłości poszczególnych skrzydeł dobrze od zewnątrz czytelny. Część gotycka, wtopiona w mury najbliższe prezbiterium kościoła, od strony zewnętrznej jest niedostrzegalna, a klasycystyczne skrzydła południowe, tworzące w podkowę ujęty dziedziniec zewnętrzny, swym charakterem dostosowują się do barokowego wystroju pozostałych elewacji.
  Do budowy kościoła barokowego powołały Benedyktynki w roku 1727 legnickiego mistrza budowlanego, Jana Jakuba Scheerhofera, współpracownika znakomitego praskiego architekta Krzysztofa Dientzenhofera. Kościół założony jest na planie wydłużonego czworoboku, z podziałem wnętrza kompromisowym między jednonawowym z dwukondygnacjowymi kaplicami, a trójnawowym z emporami. W sumie kościół należy do znanej grupy czesko - śląskich kościołów barokowych, której szczytowym osiągnięciem był kościół cysterski w Krzeszowie.
  Istotnym elementem kształtującym architekturę wnętrza kościoła są malowidła sklepienne występujące na wszystkich polach w każdej kondygnacji. Możemy z nich odczytać oryginalną paletę mistrza, poznać typowy dla niego zestaw barw, efekty iluzjonistyczne, rozmiłowanie w motywach pejzażowych. Mistrzem tym jest Jerzy Wilhelm Neunhertz, wnuk jednego z najwybitniejszych malarzy barokowego Śląska, Michała Willmana. Neunhertz wykonał polichromię techniką freskową, a więc polegającą na nakładaniu suchych farb na mokrą zaprawę. Technika ta daje efekt znakomitej trwałości, gdyż farba przenika w głąb zaprawy. Odczytanie treści przedmiotowej malowideł jest łatwe. Ilustrują one życie Chrystusa, przy czym w sklepieniach empor ukazane zostały sceny związane z dzieciństwem Jezusa, niżej zaś cykl scen od momentu chrztu w Jordanie aż po ukoronowanie cierniem. Nawa środkowa przedstawia kulminacyjne punkty triumfu Chrystusa: "Przemienienie", Wniebowstąpienie" i "Chwałę Niebieską". Pominięto natomiast scenę najważniejszą - "Ukrzyżowanie".
  Artysta swoimi freskami nie objął sklepienia prezbiterium, które zyskało inny typ dekoracji, plastycznie wypracowanej w stiuku. Regularne pole sklepienia podzielone zostało na 12 wydłużonych pól koncentrycznie zgrupowanych wokół środkowego tonda utworzonego z anielskich główek. W tych polach oddzielonych rodzajem pilastrów umieszczone są postacie apostołów. Natomiast w narożnych spływach sklepienia widoczni są ojcowie kościoła. Całe to dzieło anonimowego twórcy zdradza biegłą rękę i posiada znaczny urok malarski, do czego przyczynia się koloryt tła. W wystroju kościoła dużą rolę odgrywa rzeźba drewniana, której większość wykonał Jan Józef Friedrich z Lubomierza. Przy połączeniu nawy głównej z prezbiterium znajdują się dwa ustawione kulisowo ołtarze, północny poświęcony jest św. Karolowi Boromeuszowi, południowy zaś św. Benedyktowi. W kaplicach bocznych ulokowane zostały pozostałe ołtarze: Trzech Króli, św. Anny, Matki Boskiej Bolesnej, św. Aleksego, św. Franciszka Ksawerego, św. Józefa, św. Jana Nepomucena i Matki Boskiej Częstochowskiej. Obrazy do ołtarzy Friedricha wykonał Jan Jeremiasz Knechtel, malarz czeskiego pochodzenia. Ołtarz główny jest dziełem nieznanego autora. Partie centralną zajmuje w nim płaskorzeźbiona grupa "Wniebowzięcia NMP", którą adorują św. Benedykt i Scholastyka. Kompozycję ołtarza wieńczy gloria z Trójcą Św. Ponadto ołtarz zdobią rzeźby św. Jadwigi i Barbary u góry oraz św. Wacława, Maternusa, Bernarda i Floriana stojące poniżej. Nad drzwiczkami obejścia zostały umieszczone oszklone trumny z relikwiami świętych Benigmusa i Wiktora. Oltarz powstał w roku 1775. Przy jednym z filarów, przy prezbiterium znajduje się okazała kazalnica, z postaciami czterech ojców kościoła na baldachimie, ewangelistów na parapecie i popiersiami św. Piotra i Pawła przy wejściu. Autor tego dzieła jest nieznany powstało ono w 1765 roku. W kościele znajduje się bogaty zbiór dzieł sztuki 204 obiekty, są to m.in krucyfiksy, sprzęt kultowy w rodzaju relikwiarzy, agnusków itp. Na plebanii przechowywany jest m.in. wyjątkowo bogaty zbiór szat i tkanin liturgicznych łącznie 124 obiekty z najstarszym najbardziej reprezentacyjnym ornatem pochodzącym z 1668 roku, wykonanym z czerwonego atłasu, bogato haftowany. Dzieła te powstały z fundacji klasztoru benedyktynek w Lubomierzu i charakteryzują się bardzo wysokim poziomem artystycznym. Jest to druga najbogatsza grupa dzieł na terenie byłego województwa jeleniogórskiego. Nad wejściem do kościoła na emporze zawieszone są późnobarokowe organy, na których organizowane są dla wycieczek krótkie koncerty.

KOŚCIÓŁ ŚW. ANNY Został wybudowany w 1628 r., rozbudowany w 4 ćw. XVII w. oraz przebudowany w latach 1794 i 1833. Pełni on funkcję kościoła pogrzebowego. Wyposażenie stanowi XVIII-wieczny ołtarz, ambona, obrazy, malowane nagrobki klasycystyczne z I połowy XIX wieku. Na okalającym kościół cmentarzu, przy murze cmentarnym wznosi się kaplica grobowa Krzysztofa Jakuba Salice-Contessy, poety urodzonego w Jeleniej Górze, nabywcy dóbr poklasztornych, który zmarł w 1825 roku.  

 

 

 

 

 

 

 

 

KOŚCIÓŁ ŚW. KRZYŻA Legenda wiąże budowę tego kościoła z cudownym zdarzeniem, jakie miało miejsce w r 1521. Mianowicie, córka radnego miejskiego na pagórku Dolnego Przedmieścia znalazła złoty krzyż i dla upamiętnienia tego faktu wybudowano w tym miejscu kościół pod wezwaniem Św. Krzyża. Wzmiankowany jest w źródłach w 1666 roku. Po pożarze świątyni w 1802 roku - odbudowany w roku 1805.  

 

 

 

 

 

 Lubomierz
Zespół budynków klasztoru sióstr Benedyktynek - składa się z kompleksu zabudowań samego klasztoru oraz kościoła, a także z budynków służebnych stanowiących imponujący i zwarty kompleks budynków, pomimo nierozerwalnej ciągłości poszczególnych skrzydeł dobrze od zewnątrz czytelny. Część gotycka, wtopiona w mury najbliższe prezbiterium kościoła, od strony zewnętrznej jest niedostrzegalna, a klasycystyczne skrzydła południowe, tworzące w podkowę ujęty dziedziniec zewnętrzny swym charakterem dostosowują się do barokowego wystroju pozostałych elewacji. Wnętrze kościoła obfituje w szereg zabytków sztuki są to min: malowidła sklepienne występujące na wszystkich polach wykonane metodą freskową przez jednego z najwybitniejszych malarzy barokowego Śląska Jerzego, Wilhelma Neunhertza. Sklepienie prezbiterium otrzymało inny typ dekoracji, plastycznie wypracowanej w stiuku. Ołtarz główny jest dziełem nieznanego autora. Partię centralną zajmuje płaskorzeźbiona grupa "Wniebowzięcia NMP" a wieńczy go gloria z Trójcą Św. Ponadto ołtarz zdobią rzeźby, a nad drzwiczkami obejścia zostały umieszczone relikwiarze z relikwiami świętych Benigmusa i Wiktora. Ołtarz powstał w 1775 roku. Za ołtarzem głównym znajduje się kaplica klauzurowa z ołtarzem i bogatym wystrojem rokokowym. W południowo - zachodniej części kościoła znajduje się kaplica gotycka nakryta żebrowym sklepieniem z niej dochodzi się do kwadratowego wirydarza, otoczonego malowniczymi krużgankami. W kościele znajduje się bogaty zbiór dzieł sztuki są to m. in. krucyfiksy, sprzęt kultowy w rodzaju relikwiarzy, agnusków itp. Wyjątkowo bogaty zbiór szat i tkanin liturgicznych z najstarszym najbardziej reprezentacyjnym ornatem pochodzącym z1668 roku. Jest to druga po Krzeszowie najbogatsza grupa dzieł na tym terenie. Nad wejściem do kościoła na emporze zawieszone są późnobarokowe organy.
Rynek - zachował układ przestrzenny i strukturę swej zabudowy okalała go zrazu drewniana zabudowa. Po kolejnych pożarach, w XVI wieku zabudowę wymieniono na murowaną. Praktycznie cała zabudowa rynku jest zabytkową. W rynku dominuje budynek ratusza, którego bryła i wystrój ulegały wielokrotnym przekształceniom. Dziś jest to budynek, nakryty dachem z naczółkami, zwieńczonym sygnaturką, do którego prowadzi wejście zaakcentowane schodami z balustradą.
Dom Płócienników - z renesansowym układem przestrzennym z sienią przelotową pośrodku i wewnętrzną wiatą, doświetlającą ulokowaną tu klatkę schodową.
Dom Piekarza - z charakterystycznym godłem zawodu - preclem umieszczonym nad wejściem.
Kościół św. Anny - pełni rolę kaplicy cmentarnej jest to budynek trzynawowy przysklepiony kolebką z lunetami przebudowany w 1833 roku. Na terenie cmentarza przy kościele znajduje się stylowa klasycyzująca okazała kaplica grobowa stanowiąca cenny zabytek architektury. W kaplicy spoczywa Christian Jakub Salice Contessa (1767-1825) - poeta, propagator idei wolnościowych.
Kościół św. Krzyża - budowę tego kościoła związana jest z cudownym zdarzeniem - znalezieniem przez córkę burmistrza złotego krzyża. Kościół w źródłach pisanych wzmiankowany jest po raz pierwszy 1666 roku.

 

 

 

 

Figury nad portalem: św. Benedykt, św. Maternus i św. Scholastyka.

KLASZTOR I KOŚCIÓŁ św. MATERNUSA w LUBOMIERZU

Lubomierz położony na Pogórzu Izerskim, nad rzeką Oldzą, jest jednym z najstarszych miast na Śląsku. Powstał we wczesnym średniowieczu jako osada o wyraźnie słowiańskim rodowodzie. Dzieje Lubomierza pod względem społeczno – ekonomicznym i przestrzennym są związane z klasztorem sióstr benedyktynek, który został założony przez Juttę von Lybintal w 1278 r. na mocy aktu wydanego przez księcia Henryka Jaworskiego.

W XVIII w. siostry próbujące poprzez sztukę walczyć z reformacją nie były przez mieszkańców lubiane – świadczą dziś o tym rzeźby świętych i kapliczki na okolicznych polach: są one często skierowane nie w kierunku idącego drogą wędrowca ale w stronę klasztoru. To absolutnie unikatowe zjawisko.

Od tej pory o charakterze Lubomierza stale decydował związek klasztoru położonego na wzniesieniu, z miastem o wydłużonym rynku powstałym przez poszerzenie traktu handlowego z Lwówka Śl. do Lubania i Gryfowa Śl.

Zespół budynków dawnego klasztoru s.s. benedyktynek jest najcenniejszym kompleksem zabytkowym miasta. Stanowi wyraźną dominantę przestrzenną w układzie zabudowy całego Lubomierza. Składa się on z kompleksu zabudowań samego klasztoru oraz kościoła św. Maternusa należącego do znanej grupy czesko – śląskich kościołów barokowych.

Kościół św. Maternusa w Lubomierzu

Kościół jest nietypowy ponieważ posiada fasadę bez wież. Obecny wygląd kościoła pochodzi z 1728 r., kiedy to po pożarze starego gotyckiego kościoła przystąpiono do budowy nowego, barokowego obiektu. Nadano mu wezwanie św. Maternusa związanego w swojej działalności misyjnej z Kolonią, Trewirem i Utrechtem. Chronogram na kościele w portalu wejściowym poświęcony jest inicjatorce budowy – Opatce Marcie Tanner.

Elewacja frontowa zwrócona w stronę miast obliczona jest na oddziaływanie monumentalne i nawiązuje do budowli rozpowszechnionych przez jezuitów. Uderza w niej obfitość rzeźb figuralnych, pochodzących z nieznanej pracowni. Przedstawiają one patronów kościoła i zakonu. W portalu środkowym widzimy postaci św. Benedykta, św. Scholastyki i św. Martenusa. W kondygnacji szczytowej stoi rzeźba św. Jadwigi Śląskiej i św. Jana Chrzciciela. Elewacje boczne ożywione są dwoma rzędami okien oraz zegarem słonecznym na stronie południowej.

Wyposażenie kościoła jest niezwykle bogate, utrzymane w stylu późnego baroku, na które składają się malowidła ścienne i rzeźba drewniana ołtarzy. Autorem polichromii jest Jerzy Wilhelm Neunhertz, jeden z najwybitniejszych malarzy śląskiego baroku. Polichromia została wykonana techniką freskową, a więc polegającą na nakładaniu suchych farb na mokrą zaprawę. Technika ta daje efekt znakomitej trwałości, gdyż farba przenika w głąb zaprawy. Tematyka malowideł zdobiących nawę, empory i kaplice boczne związana jest z tajemnicami Różańca św. i służyła ich popularyzacji.

Istotnym elementem kształtującym architekturę wnętrza kościoła są malowidła sklepienne występujące na wszystkich polach każdej kondygnacji. Możemy z nich odczytać oryginalną paletę mistrza, poznać typowy dla niego zestaw barw, efekty iluzjonistyczne, rozmiłowanie w motywach pejzażowych.

Ołtarz główny pochodzi z 1736 r. Centralną partię tego ołtarza zajmuje grupa Wniebowzięcia NMP, którą adorują św. Benedykt i św. Scholastyka. Całą kompozycję wieńczy gloria z Trójcą Świętą. Ponadto ołtarz zdobią rzeźby św. Jadwigi i św. Barbary u góry oraz świętych: Wacława, Maternusa, Bernarda i Floriana stojące poniżej . Nad drzwiczkami obejścia zostały umieszczone oszklone trumny z relikwiami świętych Benigmusa i Wiktora.

Od zachodu za głównym ołtarzem znajduje się zakrystia a nad nią kaplica dla zakonnic nakryta gotyckim sklepieniem sieciowo – żebrowym i tzw. Chór mniszek.

Poza ołtarzem głównym znajduje się tu wielki rokokowy ołtarz z drewna polichromowanego z 1775 r. w kaplicy mniszek. Wnętrze kościoła kryje dwanaście barokowych ołtarzy bocznych oraz barokowe chrzcielnice i 18 głosowe organy. Kościól w całości nakryty jest sklepieniami żeglastymi z bogatym wystrojem rzeźbiarskim i malarskim pędzla Jana Wilhelma Nounhertza.

Zabudowania klasztorne

Kompleks zabudowań klasztornych i zabudowań służebnych mimo nierozerwalnej ciągłości poszczególnych skrzydeł jest dobrze czytelny z zewnątrz. Dzisiejsze wnętrza są poważnie przebudowane i przystosowane do współczesnych świeckich potrzeb.

Plebania

Usytuowana jest na północny wschód od kościoła. Obecnie mieści się tutaj plebania parafii kościoła rzymskokatolickiego oraz siedziba dekanatu lubomierskiego.

Budynek plebanii został wzniesiony w 1689 r. przez opatkę klasztoru benedyktynek Katarzynę Heinze po pożarze miasta w 1688 r. Data budowy i jej inicjał znajdują się w portalu zewnętrznym.

Na tyłach plebani rozciąga się ogród otoczony wysokim murem. Przed plebanią w ośmiobocznym basenie fontanny stoi średniowieczny pręgierz klasztorny. W sieni budynku znajduje się renesansowy kuty w piaskowcu portal wiodący do piwnicy. Na plebani zabezpieczonych jest kilkanaście rzeźb w tym św. Maternusa i św. Jana Apostoła oraz ok. 30 obrazów w tym XIX – wieczny obraz pokazujący klasztor i obraz Matki Boskiej Częstochowskiej z XVII w.

Cennym zabytkiem jest drewniany, intarsjowany stół z 1830 r. i skarbonka z 1794 r.

Potężną bryłę kościoła wraz z rozbudowanym wtedy klasztorem wzniesiono w czasach triumfującego katolicyzmu. Wówczas to kompleks zabudowań klasztornych stał się potężną dominantą i tak jest do dnia dzisiejszego. Z dróg dojazdowych do Lubomierza wyraźnie widać te imponujące zabudowania.

Lubomierz stanowi jedno z najciekawszych, wykształconych jeszcze w średniowieczu miasteczek Dolnego Śląska. Do dziś zachował układ przestrzenny i strukturę swej zabudowy.
      Rynek przez stulecia stanowił dla miasteczka równocześnie i główną ulicę i główny plac targowy. Okalała go zrazu drewniana zabudowa. Po kolejnych wielkich pożarach, w XVI wieku w większości zabudowę wymieniono na murowaną. Praktycznie cała zabudowa rynku jest zabytkowa, przy rynku nr 31 znajduje się XVI wieczny dom piekarza zachowany tylko w postaci murów zewnętrznych i tablicy erekcyjnej z datą 1584r. oraz charakterystycznym godłem zawodu - preclem. Przed ratuszem zwraca uwagę ufundowana przez miejscową rodzinę Tanerów grupa rzeźb upamiętniająca epidemię, jaka spadła na miasto w XVIII wieku. W rynku dominował budynek ratusza, którego bryła i wystrój ulegały wielokrotnym przekształceniom.
Pierwszy ratusz, który powstał w związku z nadaniem Lubomierzowi praw miejskich w 1291 roku, spłonął doszczętnie w 1426 roku. Drugi ratusz wzniesiony został dopiero w 1449 roku. Był to już budynek murowany, z podcieniami dla pomieszczenia kramów oraz salami na piętrze. Ratusz ten spłonął w ogromnym pożarze miasta w 1640 roku, a jego odbudowa trwała do roku 1738, wzniesiono wtenczas wysoką wieżę zwieńczoną miedzianym hełmem. Po kolejnych przebudowach w latach 1837-1839 - dziś jest to dość skromny budynek, nakryty dachem z naczółkami, zwieńczonym sygnaturką, do którego prowadzi wejście zaakcentowane schodami z balustradą.

KOŚCIÓŁ ŚW. MATERNUSA I KLASZTOR
Niewątpliwie najcenniejszym kompleksem zabytkowym miasta jest zespół budynków klasztoru s.s. Benedyktynek, składa się on z kompleksu zabudowań samego klasztoru oraz kościoła, a także z budynków służebnych, takich jak plebania oraz obiekty gospodarcze. Zgoda na wybudowanie klasztoru została wydana w roku 1278 przez ks. Henryka IV na prośbę Jutty z Lubomierza. Kościołowi nadano rzadkie wezwanie św. Maternusa, arcybiskupa, w swej misyjnej działalności związanego z Kolonią Trewirem i Utrechtem. Kościół i klasztor stanowią dziś imponujący i zwarty kompleks budynków, pomimo nierozerwalnej ciągłości poszczególnych skrzydeł dobrze od zewnątrz czytelny. Część gotycka, wtopiona w mury najbliższe prezbiterium kościoła, od strony zewnętrznej jest niedostrzegalna, a klasycystyczne skrzydła południowe, tworzące w podkowę ujęty dziedziniec zewnętrzny, swym charakterem dostosowują się do barokowego wystroju pozostałych elewacji.
Do budowy kościoła barokowego powołały Benedyktynki w roku 1727 legnickiego mistrza budowlanego, Jana Jakuba Scheerhofera, współpracownika znakomitego praskiego architekta Krzysztofa Dientzenhofera. Kościół założony jest na planie wydłużonego czworoboku, z podziałem wnętrza kompromisowym między jednonawowym z dwukondygnacjowymi kaplicami, a trójnawowym z emporami. W sumie kościół należy do znanej grupy czesko - śląskich kościołów barokowych, której szczytowym osiągnięciem był kościół cysterski w Krzeszowie.
Istotnym elementem kształtującym architekturę wnętrza kościoła są malowidła sklepienne występujące na wszystkich polach w każdej kondygnacji. Możemy z nich odczytać oryginalną paletę mistrza, poznać typowy dla niego zestaw barw, efekty iluzjonistyczne, rozmiłowanie w motywach pejzażowych. Mistrzem tym jest Jerzy Wilhelm Neunhertz, wnuk jednego z najwybitniejszych malarzy barokowego Śląska, Michała Willmana. Neunhertz wykonał polichromię techniką freskową, a więc polegającą na nakładaniu suchych farb na mokrą zaprawę. Technika ta daje efekt znakomitej trwałości, gdyż farba przenika w głąb zaprawy. Odczytanie treści przedmiotowej malowideł jest łatwe. Ilustrują one życie Chrystusa, przy czym w sklepieniach empor ukazane zostały sceny związane z dzieciństwem Jezusa, niżej zaś cykl scen od momentu chrztu w Jordanie aż po ukoronowanie cierniem.
Nawa środkowa przedstawia kulminacyjne punkty triumfu Chrystusa: "Przemienienie", Wniebowstąpienie" i "Chwałę Niebieską". Pominięto natomiast scenę najważniejszą - "Ukrzyżowanie".
Artysta swoimi freskami nie objął sklepienia prezbiterium, które zyskało inny typ dekoracji, plastycznie wypracowanej w stiuku. Regularne pole sklepienia podzielone zostało na 12 wydłużonych pól koncentrycznie zgrupowanych wokół środkowego tonda utworzonego z anielskich główek. W tych polach oddzielonych rodzajem pilastrów umieszczone są postacie apostołów. Natomiast w narożnych spływach sklepienia widoczni są ojcowie kościoła. Całe to dzieło anonimowego twórcy zdradza biegłą rękę i posiada znaczny urok malarski, do czego przyczynia się koloryt tła. W wystroju kościoła dużą rolę odgrywa rzeźba drewniana, której większość wykonał Jan Józef Friedrich z Lubomierza. Przy połączeniu nawy głównej z prezbiterium znajdują się dwa ustawione kulisowo ołtarze, północny poświęcony jest św. Karolowi Boromeuszowi, południowy zaś św. Benedyktowi. W kaplicach bocznych ulokowane zostały pozostałe ołtarze: Trzech Króli, św. Anny, Matki Boskiej Bolesnej, św. Aleksego, św. Franciszka Ksawerego, św. Józefa, św. Jana Nepomucena i Matki Boskiej Częstochowskiej. Obrazy do ołtarzy Friedricha wykonał Jan Jeremiasz Knechtel, malarz czeskiego pochodzenia. Ołtarz główny jest dziełem nieznanego autora. Partie centralną zajmuje w nim płaskorzeźbiona grupa "Wniebowzięcia NMP", którą adorują św. Benedykt i Scholastyka. Kompozycję ołtarza wieńczy gloria z Trójcą Św. Ponadto ołtarz zdobią rzeźby św. Jadwigi i Barbary u góry oraz św. Wacława, Maternusa, Bernarda i Floriana stojące poniżej. Nad drzwiczkami obejścia zostały umieszczone oszklone trumny z relikwiami świętych Benigmusa i Wiktora. Oltarz powstał w roku 1775. Przy jednym z filarów, przy prezbiterium znajduje się okazała kazalnica, z postaciami czterech ojców kościoła na baldachimie, ewangelistów na parapecie i popiersiami św. Piotra i Pawła przy wejściu. Autor tego dzieła jest nieznany powstało ono w 1765 roku. W kościele znajduje się bogaty zbiór dzieł sztuki 204 obiekty, są to m.in krucyfiksy, sprzęt kultowy w rodzaju relikwiarzy, agnusków itp. Na plebanii przechowywany jest m.in. wyjątkowo bogaty zbiór szat i tkanin liturgicznych łącznie 124 obiekty z najstarszym najbardziej reprezentacyjnym ornatem pochodzącym z 1668 roku, wykonanym z czerwonego atłasu, bogato haftowany. Dzieła te powstały z fundacji klasztoru benedyktynek w Lubomierzu i charakteryzują się bardzo wysokim poziomem artystycznym. Jest to druga najbogatsza grupa dzieł na terenie byłego województwa jeleniogórskiego. Nad wejściem do kościoła na emporze zawieszone są późnobarokowe organy, na których organizowane są dla wycieczek krótkie koncerty.

        Wśród wielu zabytków na uwagę zasługuje kościół Św. Anny pełniący funkcję kościoła grzebalnego przebudowany w 1833 roku. Na okalającym kościół cmentarzu wznosi się kaplica grobowa Krzysztofa Jakuba Salice-Contessy, poety urodzonego w Jeleniej Górze, nabywcy dóbr poklasztornych.

         Kościół Św. Krzyża. Legenda wiąże budowę tego kościoła z cudownym zdarzeniem, jakie miało miejsce w r 1521. Mianowicie, córka radnego miejskiego na pagórku Dolnego Przedmieścia znalazła złoty krzyż i dla upamiętnienia tego faktu wybudowano w tym miejscu kościół pod wezwaniem Św. Krzyża.

        Miasteczko i jego najbliższa okolica obfituje w zespoły rzeźbiarskie, kapliczki i figury nasłupne. Wśród wielu tego typu zabytków należy wymienić zespoły św. Madonny, św. Maternusa, św. Jana Nepomucena, kapliczki ustawione w 1812 r. wzdłuż drogi wiodącej z Lubomierza do Olesznej i wiele innych.
        W Lubomierzu istnieje kamienny wymiar sprawiedliwości - pręgierz miejski.


        Domy w miasteczku przez długi czas budowano drewniane, dopiero bogatszy wiek XVI zapoczątkował stawianie murów kamiennych. Upowszechnił się model domu o stosunkowo wąskiej fasadzie, głęboki, najczęściej trzytraktowy, z sienią przelotową. Najcenniejszą, zupełnie wyjątkową i najpiękniejszą na Śląsku jest Kamienica Płócienników. Jest to budynek z obszerną wiatą założoną na kwadracie, ujętą w drewnianą balustradę na toskańskich kolumienkach, sklepioną kolebką z lunetami, oświetloną bocznymi oknami.

Muzeum Kargula i Pawlaka
Lubomierz

• Tak się jakoś składa, że polscy filmowcy polubili miasteczko Lubomierz. Kręcono tu kilka filmów. Między innymi Sylwester Chęciński kręcił w Lubomierzu komedie "Sami swoi" (1967), "Nie ma mocnych" (1974) oraz "Kochaj albo rzuć". Co tu dużo mówić, ta słynna trylogia Pawlaków i Kargulów rozsławiła Lubomierz na całą Polskę, a nawet i dalej. Nie należy się więc dziwić, ża Kargul i Pawlak stali się ulubieńcami mieszkańców miasteczka i dobrze się stało, że wykorzystano sławę filmu do promocji tej niedużej i nieznanej wcześniej wielu Polakom miejscowości.  W styczniu 1992 roku ukazał się pierwszy numer lokalnej gazety "Sami Swoi" (ukazuje się ona do dziś). Wkrótce w siedzibie redakcji znajdującej się w XVI wiecznym Domu Płócienników zaczęto gromadzić pamiątki z filmu, niedługo potem powstał pomysł utworzenia Muzeum Kargula i Pawlaka. 13 lipca 1996 roku, przed wejściem do przyszłego muzeum, uroczyście odsłonięto drewniane rzeźby przestawiające Kargula i Pawlaka, tego samego wieczora na lubomierskim rynku odbyła się projekcja filmu "Sami swoi". Wtedy właśnie wtedy główni organizatorzy imprezy: Olgierd Poniźnik, Jadwiga Sieniuć i Waldemar Wilk wpadli na pomysł zorganizowania w Lubomierzu większej, cyklicznej imprezy związanej z polską komedią.  Powołano Komitet Organizacyjny I Ogólnopolskiego Przeglądu Polskich Komedii Filmowych i między 14 a 17 sierpnia 1997 odbył się Przegląd. Zjechali artyści, na czele z Sylwestrem Chęcińskim, a co się tam działo obejrzała cała Polska w telewizyjnych relacjach, pod wspólną nazwą "Wakacje z komedią w Lubomierzu". Drugi Przegląd odbył się między 14 a 16 sierpnia 1998, a później co roku kolejne.

Ratusz w Lubomierzu

Lubomierz stanowi jedno z najciekawszych, wykształconych jeszcze w średniowieczu miasteczek Dolnego Śląska. Do dziś zachował układ przestrzenny i strukturę swej zabudowy.

Praktycznie cała zabudowa rynku jest zabytkowa, przy rynku nr 31 znajduje się XVI wieczny dom piekarza zachowany tylko w postaci murów zewnętrznych i tablicy erekcyjnej z datą 1584r. oraz charakterystycznym godłem zawodu - preclem. Przed ratuszem zwraca uwagę ufundowana przez miejscową rodzinę Tanerów grupa rzeźb upamiętniająca epidemię, jaka spadła na miasto w XVIII wieku.

 

W rynku dominował budynek ratusza, którego bryła i wystrój ulegały wielokrotnym przekształceniom.   Pierwszy ratusz, który powstał w związku z nadaniem Lubomierzowi praw miejskich w 1291 roku, spłonął doszczętnie w 1426 roku. Drugi ratusz wzniesiony został dopiero w 1449 roku. Był to już budynek murowany, z podcieniami dla pomieszczenia kramów oraz salami na piętrze. Ratusz ten spłonął w ogromnym pożarze miasta w 1640 roku, a jego odbudowa trwała do roku 1738, wzniesiono wtenczas wysoką wieżę zwieńczoną miedzianym hełmem. Po kolejnych przebudowach w latach 1837-1839 - dziś jest to dość skromny budynek, nakryty dachem z naczółkami, zwieńczonym sygnaturką, do którego prowadzi wejście zaakcentowane schodami z balustradą.

Kościół Św. Anny i Św. Krzyża

Wśród wielu zabytków na uwagę zasługuje kościół Św. Anny pełniący funkcję kościoła grzebalnego przebudowany w 1833 roku. Na okalającym kościół cmentarzu wznosi się kaplica grobowa Krzysztofa Jakuba Salice-Contessy, poety urodzonego w Jeleniej Górze, nabywcy dóbr poklasztornych.

Został wybudowany w 1628 r., rozbudowany w 4 ćw. XVII w. oraz przebudowany w latach 1794 i 1833. Pełni on funkcję kościoła pogrzebowego. Wyposażenie stanowi XVIII-wieczny ołtarz, ambona, obrazy, malowane nagrobki klasycystyczne z I połowy XIX wieku. Na okalającym kościół cmentarzu, przy murze cmentarnym wznosi się kaplica grobowa Krzysztofa Jakuba Salice-Contessy, poety urodzonego w Jeleniej Górze, nabywcy dóbr poklasztornych, który zmarł w 1825 roku.

         Kościół Św. Krzyża. Legenda wiąże budowę tego kościoła z cudownym zdarzeniem, jakie miało miejsce w r 1521. Mianowicie, córka radnego miejskiego na pagórku Dolnego Przedmieścia znalazła złoty krzyż i dla upamiętnienia tego faktu wybudowano w tym miejscu kościół pod wezwaniem Św. Krzyża.

 Legenda wiąże budowę tego kościoła z cudownym zdarzeniem, jakie miało miejsce w r 1521. Mianowicie, córka radnego miejskiego na pagórku Dolnego Przedmieścia znalazła złoty krzyż i dla upamiętnienia tego faktu wybudowano w tym miejscu kościół pod wezwaniem Św. Krzyża. Wzmiankowany jest w źródłach w 1666 roku. Po pożarze świątyni w 1802 roku - odbudowany w roku 1805

Rynek w Lubomierzu

       Lubomierz stanowi jedno z najciekawszych, wykształconych jeszcze w średniowieczu miasteczek Dolnego Śląska. Do dziś zachował układ przestrzenny i strukturę swej zabudowy.
      Rynek przez stulecia stanowił dla miasteczka równocześnie i główną ulicę i główny plac targowy. Okalała go zrazu drewniana zabudowa. Po kolejnych wielkich pożarach, w XVI wieku w większości zabudowę wymieniono na murowaną. Praktycznie cała zabudowa rynku jest zabytkowa, przy rynku nr 31 znajduje się XVI wieczny dom piekarza zachowany tylko w postaci murów zewnętrznych i tablicy erekcyjnej z datą 1584r. oraz charakterystycznym godłem zawodu - preclem.

 Przed ratuszem zwraca uwagę ufundowana przez miejscową rodzinę Tanerów grupa rzeźb upamiętniająca epidemię, jaka spadła na miasto w XVIII wieku. W rynku dominował budynek ratusza, którego bryła i wystrój ulegały wielokrotnym przekształceniom.  

Rynek - zachował układ przestrzenny i strukturę swej zabudowy okalała go zrazu drewniana zabudowa. Po kolejnych pożarach, w XVI wieku zabudowę wymieniono na murowaną. Praktycznie cała zabudowa rynku jest zabytkową. W rynku dominuje budynek ratusza, którego bryła i wystrój ulegały wielokrotnym przekształceniom. Dziś jest to budynek, nakryty dachem z naczółkami, zwieńczonym sygnaturką, do którego prowadzi wejście zaakcentowane schodami z balustradą.

Atrakcje turystyczne

Lubomierz stanowi jedno z najciekawszych, wykształconych jeszcze w średniowieczu miasteczek Dolnego Śląska. Do dziś zachował układ przestrzenny i strukturę swej zabudowy.
Rynek przez stulecia stanowił dla miasteczka równocześnie i główną ulicę i główny plac targowy. Okalała go zrazu drewniana zabudowa. Po kolejnych wielkich pożarach, w XVI wieku w większości zabudowę wymieniono na murowaną. Praktycznie cała zabudowa rynku jest zabytkowa, przy rynku nr 31 znajduje się XVI wieczny dom piekarza zachowany tylko w postaci murów zewnętrznych i tablicy erekcyjnej z datą 1584r. oraz charakterystycznym godłem zawodu - preclem.
Przed ratuszem zwraca uwagę ufundowana przez miejscową rodzinę Tanerów grupa rzeźb upamiętniająca epidemię, jaka spadła na miasto w XVIII wieku.  Pierwszy ratusz, który powstał w związku z nadaniem Lubomierzowi praw miejskich w 1291roku, spłonął doszczętnie w 1426 roku. Drugi ratusz wzniesiony został dopiero w 1449 roku. Był to już budynek murowany, z podcieniami dla pomieszczenia kramów oraz salami na piętrze. Ratusz ten spłonął w ogromnym pożarze miasta w 1640 roku, a jego odbudowa trwała do roku 1738, wzniesiono wtenczas wysoką wieżę zwieńczoną miedzianym hełmem.
Po kolejnych przebudowach w latach 1837-1839 - dziś jest to dość skromny budynek, nakryty dachem z naczółkami, zwieńczonym sygnaturką, do którego prowadzi wejście zaakcentowane schodami z balustradą.
Kościół Św. Maternusa i Klasztor Niewątpliwie najcenniejszym kompleksem zabytkowym miasta jest zespół budynków klasztoru s.s. Benedyktynek, składa się on z kompleksu zabudowań samego klasztoru oraz kościoła, a także z budynków służebnych, takich jak plebania oraz obiekty gospodarcze. Zgoda na wybudowanie klasztoru została wydana w roku 1278 przez ks. Henryka IV na prośbę Jutty z Lubomierza. Kościołowi nadano rzadkie wezwanie św. Maternusa, arcybiskupa, w swej misyjnej działalności związanego z Kolonią Trewirem i Utrechtem. Kościół i klasztor stanowią dziś imponujący i zwarty kompleks budynków, pomimo nierozerwalnej ciągłości poszczególnych skrzydeł dobrze od zewnątrz czytelny. Część gotycka, wtopiona w mury najbliższe prezbiterium kościoła, od strony zewnętrznej jest niedostrzegalna, a klasycystyczne skrzydła południowe, tworzące w podkowę ujęty dziedziniec zewnętrzny, swym charakterem dostosowują się do barokowego wystroju pozostałych elewacji.
Do budowy kościoła barokowego powołały Benedyktynki w roku 1727 legnickiego mistrza budowlanego, Jana Jakuba Scheerhofera, współpracownika znakomitego praskiego architekta Krzysztofa Dientzenhofera. Kościół założony jest na planie wydłużonego czworoboku, z podziałem wnętrza kompromisowym między jednonawowym z dwukondygnacjowymi kaplicami, a trójnawowym z emporami. W kościele znajduje się bogaty zbiór dzieł sztuki 204 obiekty, są to m. in krucyfiksy, sprzęt kultowy w rodzaju relikwiarzy, agnusków itp. Na plebanii przechowywany jest m.in. wyjątkowo bogaty zbiór szat i tkanin liturgicznych łącznie 124 obiekty z najstarszym najbardziej reprezentacyjnym ornatem pochodzącym z 1668 roku, wykonanym z czerwonego atłasu, bogato haftowany. Dzieła te powstały z fundacji klasztoru benedyktynek w Lubomierzu i charakteryzują się bardzo wysokim poziomem artystycznym. Jest to druga najbogatsza grupa dzieł na terenie byłego województwa jeleniogórskiego. Nad wejściem do kościoła na emporze zawieszone są późnobarokowe organy, na których organizowane są dla wycieczek krótkie koncerty.
Wśród wielu zabytków na uwagę zasługuje kościół Św. Anny pełniący funkcję kościoła grzebalnego przebudowany w 1833 roku. Na okalającym kościół cmentarzu wznosi się kaplica grobowa Krzysztofa Jakuba Salice-Contessy, poety urodzonego w Jeleniej Górze, nabywcy dóbr poklasztornych.
Miasteczko i jego najbliższa okolica obfituje w zespoły rzeźbiarskie, kapliczki i figury nasłupne. Wśród wielu tego typu zabytków należy wymienić zespoły św. Madonny, św. Maternusa, św. Jana Nepomucena, kapliczki ustawione w 1812 r. wzdłuż drogi wiodącej z Lubomierza do Olesznej i wiele innych. W Lubomierzu istnieje kamienny wymiar sprawiedliwości - pręgierz miejski.
Domy w miasteczku przez długi czas budowano drewniane, dopiero bogatszy wiek XVI zapoczątkował stawianie murów kamiennych. Upowszechnił się model domu o stosunkowo wąskiej fasadzie, głęboki, najczęściej trzytraktowy, z sienią przelotową. Najcenniejszą, zupełnie wyjątkową i najpiękniejszą na Śląsku jest Kamienica Płócienników. Jest to budynek z obszerną wiatą założoną na kwadracie, ujętą w drewnianą balustradę na toskańskich kolumienkach, sklepioną kolebką z lunetami, oświetloną bocznymi oknami.
Dawne katolickie seminarium nauczycielskie wybudowane w roku 1861 w stylu neorenesansowym - to obecnie Zespół Szkół Ogólnokształcących i Zawodowych oraz Gimnazjum.
Budynek Szkoły Podstawowej - to dawny katolicki sierociniec ufundowany w 1864 roku przez hrabiego von Schlabrendorff z Kolska koło Zielonej Góry. Budynek w stylu neogotyckim usytuowany jest na podwyższonym terenie, mury i wszelkie detale architektoniczne wykonane są z cegły.

• Obwarowania miejskie - zbudowane na polecenie księcia Bolka I (zachowane fragmenty pochodzą z XV-XVI w.) Tworzyły dwa systemy. Jeden bronił klasztoru a drugi opasywał miasto. Mury dobrze zachowały się wokół klasztoru. W Lubomierzu co krok spotyka się zabytek nie sposób tu wymienić wszystkie. Na uwagę jeszcze zasługują liczne zespoły rzeźbiarskie, kapliczki i figury oraz inne detale architektoniczne, które stwarzają niepowtarzalną atmosferę tego miejsca.

ŚWIĘTY MATERNUS

• Imię Maternus jest pochodzenia łacińskiego, którego podstawę stanowi pospolity przymiotnik maternus, materna, maternum co oznacza matczyny, macierzysty[1]. Odpowiednikami obcojęzycznymi dla tego imienia są: Maternus (w języku łacińskim i angielskim), Maternus lub Matern (w języku niemieckim, Materne (w języku francuskim) i Materno (w języku włoskim).

• W historii kościoła imię Maternus było najbardziej popularne w średniowieczu. Jednakże w zapisach hagiograficznych odnaleźć możemy dwóch biskupów noszących to imię: św. Maternus z Kolonii i św. Maternus z Mediolanu.

• Święty Maternus z Kolonii według podręcznika z Trier[2] z 1912 roku był 3 biskupem tego miasta, a także biskupem Kolonii i Tongern. Jest nazywany apostołem Alzacji[3]. Maternus to imię historycznie poświadczonego biskupa Kolonii (Nadrenia, Niemcy) z początku IV stulecia, które znajduje się na liście uczestników synodu w Rzymie w roku 313 i w Arles w 314 roku[4] oraz w aktach tak zwanego sporu donatystów[5], w którym był jednym z trzech rozjemców. Należał do bliskich powierników cesarza Konstantyna Wielkiego[6], pod którego panowaniem chrześcijaństwo w 313 roku odetchnęło od prześladowań[7].

• Według podręcznika archidiecezji Kolonii z 1908 roku jego działalność biskupia obejmuje czas od 285 do 315 roku, choć dopiero w roku 343 na tej stolicy biskupiej zasiada jego następca[8]. Św. Maternus był założycielem diecezji kolońskiej oraz biskupstwa w Tongern. Był powołany przez cesarza Konstantyna Wielkiego z 18 innymi biskupami (Retycjuszem z Autun, Marinem z Arles[9] i piętnastoma biskupami italskimi) do ważnej komisji, która w porozumieniu z papieżem Milicjadesem[10] orzekała w sprawach sporów donatyńskich i która zebrała się 2 października 313 roku w Rzymie na Lateranie. W następnym roku uczestniczył on w pierwszym ogólnym synodzie krajów zachodnich w Arles wraz ze swoim archidiakonem Makrinusem. Prawdopodobnie było to w bazylice św. Gereona i jego towarzyszy, którzy mieli zginąć za cesarza Maksymiana pod murami Kolonii, a których groby ten męczennik wybudował[11].

• W Martyrologium Rzymskim czytamy, że św. Maternus z Kolonii był uczniem św. Piotra Apostoła[12]. Św. Piotr Apostoł miał wysłać w okolice Renu i Mozeli św. Euchoriusa, Valeriusa i Maternusa do proklamowania ewangelii. Pierwszy był wówczas biskupem, drugi diakonem a Maternus subdiakonem[13].

• Maternus przybył nad Ren. Zmarł koło castell Eley (Elegia), dziś Ehl w Alzacji, gdzie przez długi czas była pokazywana jego płyta nagrobna. Po tym wydarzeniu - według legendy – Euchorius i Velerius pośpieszyli ponownie do św. Piotra, aby prosić Apostoła o wrócenie życia ich towarzyszowi – Maternusowi. Gdy powrócili, dotknęli oni zmarłego laską (ruchomym kijem), którą im miał dać święty Piotr, po czym Maternus został wskrzeszony[14].

• Wspomniany koloński podręcznik wspomina św. Maternusa jako drugiego biskupa i jako pierwszego ucznia Księcia Apostołów – św. Piotra, jednakże bez nazwy imienia, gdyż stary dyptyk zaginął w czasie wędrówki ludów, a także dlatego, że w czasach przedkonstantyńskich imiona biskupów rzadko publicznie były ujawniane z powodu panującego niebezpieczeństwa prześladowania[15].

• Istnieje również podanie, według którego święty Maternus jest młodzieńcem z Naim, którego Jezus wskrzesił[16]. Według owego podania św. Maternus wskrzeszany był 3 razy: przez Jezusa, drugi raz w Elegii w Alzacji (jak wyżej opisano) i po raz trzeci w Kolonii lub w Trewirze. W związku z powyższym wyjaśnia się obecność Maternusa na synodzie w Rzymie w 313 roku a przy tym w roku następnym w Arles. Są to fakty potwierdzone historycznie[17]. Udowodnione jest, że chodzi przy tym nie tylko o pobożną legendę[18].

• Inna legenda dopatrzyła się w Maternusie jednego z siedemdziesięciu dwóch uczniów Zbawiciela[19], a jeszcze inna brata Jana Chrzciciela[20].

• Uderzającym jest fakt, że w Kolonii nie znajduje się jego grób[21]. Według średniowiecznej interpretacji istniał czczony grób św. Maternusa w Trier w północnej części kościoła św. Mateusza, który zburzono w 1783 roku. Jednakże doczesne jego szczątki przeniesione zostały przez arcybiskupa Poppone do katedry w 1037[22]. Legenda podaje również, że po śmierci Maternusa, jego doczesne szczątki zostały złożone w łodzi i puszczone najprawdopodobniej wodami Renu. W Tongern znajduje się natomiast tylko pastorał św. Maternusa.

• Kult św. Maternusa rozwijał się w Kolonii, Trewirze, Tongern, Liège i Alzacji[23], oraz w Bawarii, w Pradze i na Śląsku[24]. Wspomnienie tego świętego patrona przypada 14 września[25], choć w Tongern obchodzono je 25 września i 23 października a w Kolonii 19 września i 23 października[26].

• W ikonografii św. Maternus z Kolonii przedstawiany jest z trzema infułami (jedna na głowie, a pozostałe na księdze) lub z kościołem z trzema wieżyczkami, jako wskazanie na trzy biskupstwa. Jako patron uprawiających winogrona posiada często odpowiednie atrybuty. Ponadto przedstawiany jest z kielichem, krucyfiksem oraz w scenie powstania z martwych[27].