RADONIÓW

Wieś łańcuchowa o nieco rozproszonej zabudowie położona na Wzniesieniach Radoniowskich, u podnóża Głębca (422 m), w dolinie bezimiennego dopływu Młyńskiej Strugi, na wysokości 342-390 m n.p.m.

Rys historyczny

Najstarsza wzmianka o Radoniowie z 1241 r. informuje jakoby mieszkańcy wsi razem z gryfowianami tropili znanego rycerza rozbójnika Wolfa Romkę. Radoniów wymieniony został w 1307 r. (villa Othonis = wieś Ottona) przez synów Jutty von Libinthal jako uposażenie nowopowstałego klasztoru benedyktynek w Lubomierzu. Kościół katolicki powstał w Radoniowie dopiero w połowie XVIII w.
W 1925 r. wieś zamieszkiwało 417 osób (z czego 7% ewangelików). Po wojnie, do 1947 r. Radoniów nosił nazwę Antonowo. W okolicach Radoniowa wydobywano w latach 1954-62 rudy uranu.

Zabytki architektury

Kościół Podwyższenia Krzyża w stylu neogotyckim wzniesiony został w latach 1881-84. Eklektyczne wyposażenie wnętrza pochodzi również z II połowy XIX w.

We wsi znajduje się kilka chat o konstrukcji szachulcowej i przysłupowej. Przy wielu domostwach zachowały się krzyże i kapliczki.

Lubomierz

Z KART HISTORII

Lubomierz to architektoniczna perła Dolnego Śląska. Nie zniszczony przez II Wojnę Światową zachował kształt śródmieścia charakterystyczny dla średniowiecznych osad targowych. Początki Lubomierza sięgają XII w., a związane są z usytuowaniem ówczesnej osady na ważnym szlaku komunikacyjnym z Pragi do Zgorzelca. Bardzo ważnym wydarzeniem, wpływającym na obraz i historię miasta, było postawienie klasztoru i sprowadzenie do niego sióstr benedyktynek. Lubomierz otrzymał prawa miejskie w 1291 r. od Księcia Bolka I Świdnickiego. Książę nadał miastu przywileje, nakazał wzniesienie obwarowań miejskich, przyznał także prawo do organizowania dorocznego targu 15 sierpnia, co pomogło miastu i klasztorowi osiągać znaczne dochody. Rozwój miasta zakłócały częste pożary, zarazy i powodzie. W 1408 roku dotychczasowe przywileje potwierdził król Czeski Wacław II. Miasto i klasztor zostały zniszczone i splądrowane przez husytów w 1426 roku. Ciągłe zagrożenie wojną spowodowało, że w Lubomierzu powstało Bractwo Kurkowe. W 1527 roku miasto otrzymało od króla Ferdynanda I potwierdzenie dotychczasowych przywilejów. W połowie XVI w. nastąpił okres rozkwitu Lubomierza. Zaczęto wysyłać transporty przędzy wełnianej do Hamburga, organizować największe, obok Lwówka i Jeleniej Góry, targi przędzy w tej części Śląska. Głównym miejscem handlu był rynek miejski. W 1544 roku założona została szkoła, której jedyna izba zlokalizowana była w pomieszczeniach górnej bramy. Z Lubomierza wywodzą się najznakomitsi drukarze krakowscy Hieronim Wietor, Marek Scharfenberg oraz jego synowie Mikołaj i Stanisław. Lubomierz miał się dobrze, dopóki w większych miastach nie rozwinęły się bawełniane manufaktury i przemysł odzieżowy. Miasteczko popadło w stagnacje, której nie przerwało nawet pociągnięcie linii kolejowej w 1885 roku. Malowniczość miasteczka Lubomierz oraz terenów gminy spowodowała, że nakręcono tu osiem filmów, min. „Sami Swoi” i cały tryptyk S.Chęcińskego. Od 1997r. corocznie w połowie sierpnia jest organizowany Ogólnopolski Festiwal Filmów Komediowych, na który przybywa wielu znakomitych aktorów, reżyserów i tysiące turystów.

Lubomierz jest położony w malowniczym w Obniżeniu Lubomierskim, nad Lubomierką - lewym dopływem Oldzy.

Osada targowa istniała na miejscu Lubomierza prawdopodobnie w XII w. W 1251 r. nastąpiła lokacja wsi na prawie niemieckim. W 1278 r. powstał klasztor benedyktynek, do których należał Lubomierz do 1810 r. W 1291 r. książę świdnicko-jaworski Bolko I nadał osadzie prawa miejskie. Do tej pory zachował się średniowieczny układ urbanistyczny oraz liczne zabytki. Do najważniejszych zabytków należą:

zespół klasztorny z kościołem św. Maternusa,

kościół cmentarny św. Anny,

kościół poewangelicki,

ratusz,

kamieniczki z podcieniami w rynku oraz wiele domów mieszkalnych,

fragmenty murów obronnych,

liczne kapliczki, krzyże i figury przydrożne w mieście i okolicy.

Miasteczko znane jest przede wszystkim z planu zdjęciowego do filmu Sami swoi nakręconego w 1967 r. Na tę pamiątkę 13 lipca 1996 r. otwarto muzeum Kargula i Pawlaka, a od 1997 r. odbywa się Ogólnopolski Festiwal Filmów Komediowych. W Lubomierzu kręcono również kilka scen do serialu Tajemnica Twierdzy Szyfrów

Przez Lubomierz przechodziła linia kolejowa Gryfów Śląski-Lwówek Śląski, wybudowana w 1885 roku, obecnie nieczynna i na znacznym odcinku rozebrana (pozostały wiadukty i mosty, zarośnięte roślinnością nasypy i przekopy).

Lubomierz to najmniejsze dolnośląskie miasto, leżące nad Oldzą, na Pogórzu Izerskim. Już w XII w. istniała tutaj osada targowa, a prawa miejskie miasto otrzymało przed 1350 r., w latach 1278 - 1810 było własnością benedyktynek.

W mieście znajduje się piękny rynek, otoczony zabytkowymi kamienicami z podcieniami z XVI - XVII w oraz neoklasycystyczny ratusz z XIX w. Na uwagę zasługuje również kościół z XVIII w. z bogatym wyposażeniem wnętrz w stylu barokowym i rokokowym. Wewnątrz znajduje się urocza barokowa polichromia J.W. Neuhertza pochodząca z lat 1728 - 1730. Spośród pozostałych zabytków architektury wymienić należy pozostałości murów miejskich z XV w. oraz pręgierz z XVI w., stojący nieopodal ratusza.

W Lubomierzu znajduje się również Muzeum Kargula i Pawlaka, poświęcone bohaterom filmów Sylwestra Chęcińskiego "Sami swoi" i "Nie ma mocnych". Wiąże się to z tym, iż w Lubomierzu kręcono sceny do wielu filmów, m.in. właśnie do "Sami Swoi". W mieście znajduje się również pomnik bohaterów, ulica im. Kargula i Pawlaka oraz miejscowa gazeta o nosząca tytuł "Sami Swoi".

KOŚCIÓŁ ŚW. ANNY Został wybudowany w 1628 r., rozbudowany w 4 ćw. XVII w. oraz przebudowany w latach 1794 i 1833. Pełni on funkcję kościoła pogrzebowego. Wyposażenie stanowi XVIII-wieczny ołtarz, ambona, obrazy, malowane nagrobki klasycystyczne z I połowy XIX wieku. Na okalającym kościół cmentarzu, przy murze cmentarnym wznosi się kaplica grobowa Krzysztofa Jakuba Salice-Contessy, poety urodzonego w Jeleniej Górze, nabywcy dóbr poklasztornych, który zmarł w 1825

Lubomierz: kościół benedyktynek

Pierwotnie gotycki kościół benedyktynek w Lubomierzu wzniesiony został w XIV w. Zachowały się z niego jedynie wieża i małe fragmenty wnętrza obecnego prezbiterium. Gruntowna przebudowa po zniszczeniach dotknęła go w latach 1727-30. Jej autorem był Jan Jakub Schoerhofer z Legnicy.

Jednonawowa, pięcioprzęsłowa świątynia murowana posiada rząd kaplicy z emporami . Całość pokryta jest sklepieniem żaglastym pomalowanym przez J. Wilhelma Neunherza scenami z życia Jezusa.

Za głównym ołtarzem znajduje się zakrystia z emporą dla zakonnic - całość pokryta sklepieniem sieciowym (późny gotyk).

Późnobarokowe wyposażenie kościoła to m.in. wystrój kościoła autorstwa rzeźbiarza Jana Józefa Friedricha (do 1736 r.) i wystrój chóru dla zakonnic (do 1775 r.).

 Lubomierz stanowi jedno z najciekawszych, wykształconych jeszcze w średniowieczu miasteczek Dolnego Śląska. Do dziś zachował układ przestrzenny i strukturę swej zabudowy.
      Rynek przez stulecia stanowił dla miasteczka równocześnie i główną ulicę i główny plac targowy. Okalała go zrazu drewniana zabudowa. Po kolejnych wielkich pożarach, w XVI wieku w większości zabudowę wymieniono na murowaną. Praktycznie cała zabudowa rynku jest zabytkowa, przy rynku nr 31 znajduje się XVI wieczny dom piekarza zachowany tylko w postaci murów zewnętrznych i tablicy erekcyjnej z datą 1584r. oraz charakterystycznym godłem zawodu - preclem. Przed ratuszem zwraca uwagę ufundowana przez miejscową rodzinę Tanerów grupa rzeźb upamiętniająca epidemię, jaka spadła na miasto w XVIII wieku. W rynku dominował budynek ratusza,

Pierwszy ratusz, który powstał w związku z nadaniem Lubomierzowi praw miejskich w 1291 roku, spłonął doszczętnie w 1426 roku. Drugi ratusz wzniesiony został dopiero w 1449 roku. Był to już budynek murowany, z podcieniami dla pomieszczenia kramów oraz salami na piętrze. Ratusz ten spłonął w ogromnym pożarze miasta w 1640 roku, a jego odbudowa trwała do roku 1738, wzniesiono wtenczas wysoką wieżę zwieńczoną miedzianym hełmem. Po kolejnych przebudowach w latach 1837-1839 - dziś jest to dość skromny budynek, nakryty dachem z naczółkami, zwieńczonym sygnaturką, do którego prowadzi wejście zaakcentowane schodami z balustradą.órego bryła i wystrój ulegały wielokrotnym przekształceniom.

KOŚCIÓŁ ŚW. MATERNUSA I KLASZTOR
Niewątpliwie najcenniejszym kompleksem zabytkowym miasta jest zespół budynków klasztoru s.s. Benedyktynek, składa się on z kompleksu zabudowań samego klasztoru oraz kościoła, a także z budynków służebnych, takich jak plebania oraz obiekty gospodarcze. Zgoda na wybudowanie klasztoru została wydana w roku 1278 przez ks. Henryka IV na prośbę Jutty z Lubomierza. Kościołowi nadano rzadkie wezwanie św. Maternusa, arcybiskupa, w swej misyjnej działalności związanego z Kolonią Trewirem iUtrechtem Kościół i klasztor stanowią dziś imponujący i zwarty kompleks budynków, pomimo nierozerwalnej ciągłości

oszczególnych skrzydeł dobrze od zewnątrz czytelny. Część gotycka, wtopiona w mury najbliższe prezbiterium kościoła, od strony zewnętrznej jest niedostrzegalna, a klasycystyczne skrzydła południowe, tworzące w podkowę ujęty dziedziniec zewnętrzny, swym charakterem dostosowują się do barokowego wystroju pozostałych elewacji.
Do budowy kościoła barokowego powołały Benedyktynki w roku 1727 legnickiego mistrza budowlanego, Jana Jakuba Scheerhofera, współpracownika znakomitego praskiego architekta Krzysztofa Dientzenhofera. Kościół założony jest na planie wydłużonego czworoboku, z podziałem wnętrza kompromisowym między jednonawowym z dwukondygnacjowymi kaplicami, a trójnawowym z emporami. W sumie kościół należy do znanej grupy czesko - śląskich kościołów barokowych, której szczytowym osiągnięciem był kościół cysterski w Krzeszowie.
Istotnym elementem kształtującym architekturę wnętrza kościoła są malowidła sklepienne występujące na wszystkich polach w każdej kondygnacji. Możemy z nich odczytać oryginalną paletę mistrza, poznać typowy dla niego zestaw barw, efekty iluzjonistyczne, rozmiłowanie w motywach pejzażowych. Mistrzem tym jest Jerzy Wilhelm Neunhertz, wnuk jednego z najwybitniejszych malarzy barokowego Śląska, Michała Willmana. Neunhertz wykonał polichromię techniką freskową, a więc polegającą na nakładaniu suchych farb na mokrą zaprawę. Technika ta daje efekt znakomitej trwałości, gdyż farba przenika w głąb zaprawy. Odczytanie treści przedmiotowej malowideł jest łatwe. Ilustrują one życie Chrystusa, przy czym w sklepieniach empor ukazane zostały sceny związane z dzieciństwem Jezusa, niżej zaś cykl scen od momentu chrztu w Jordanie aż po ukoronowanie cierniem.

Nawa środkowa przedstawia kulminacyjne punkty triumfu Chrystusa: "Przemienienie", Wniebowstąpienie" i "Chwałę Niebieską". Pominięto natomiast scenę najważniejszą - "Ukrzyżowanie".
Artysta swoimi freskami nie objął sklepienia prezbiterium, które zyskało inny typ dekoracji, plastycznie wypracowanej w stiuku. Regularne pole sklepienia podzielone zostało na 12 wydłużonych pól koncentrycznie zgrupowanych wokół środkowego tonda utworzonego z anielskich główek. W tych polach oddzielonych rodzajem pilastrów umieszczone są postacie apostołów. Natomiast w narożnych spływach sklepienia widoczni są ojcowie kościoła. Całe to dzieło anonimowego twórcy zdradza biegłą rękę i posiada znaczny urok malarski, do czego przyczynia się koloryt tła. W wystroju kościoła dużą rolę odgrywa rzeźba drewniana, której większość wykonał Jan Józef Friedrich z Lubomierza. Przy połączeniu nawy głównej z prezbiterium znajdują się dwa ustawione kulisowo ołtarze, północny poświęcony jest św. Karolowi Boromeuszowi, południowy zaś św. Benedyktowi. W kaplicach bocznych ulokowane zostały pozostałe ołtarze: Trzech Króli, św. Anny, Matki Boskiej Bolesnej, św. Aleksego, św. Franciszka Ksawerego, św. Józefa, św. Jana Nepomucena i Matki Boskiej Częstochowskiej. Obrazy do ołtarzy Friedricha wykonał Jan Jeremiasz Knechtel, malarz czeskiego pochodzenia. Ołtarz główny jest dziełem nieznanego autora. Partie centralną zajmuje w nim płaskorzeźbiona grupa "Wniebowzięcia NMP", którą adorują św. Benedykt i Scholastyka. Kompozycję ołtarza wieńczy gloria z Trójcą Św. Ponadto ołtarz zdobią rzeźby św. Jadwigi i Barbary u góry oraz św. Wacława, Maternusa, Bernarda i Floriana stojące poniżej. Nad drzwiczkami obejścia zostały umieszczone oszklone trumny z relikwiami świętych Benigmusa i Wiktora. Oltarz powstał w roku 1775. Przy jednym z filarów, przy prezbiterium znajduje się okazała kazalnica, z postaciami czterech ojców kościoła na baldachimie, ewangelistów na parapecie i popiersiami św. Piotra i Pawła przy wejściu. Autor tego dzieła jest nieznany powstało ono w 1765 roku. W kościele znajduje się bogaty zbiór dzieł sztuki 204 obiekty, są to m.in krucyfiksy, sprzęt kultowy w rodzaju relikwiarzy, agnusków itp. Na plebanii przechowywany jest m.in. wyjątkowo bogaty zbiór szat i tkanin liturgicznych łącznie 124 obiekty z najstarszym najbardziej reprezentacyjnym ornatem pochodzącym z 1668 roku, wykonanym z czerwonego atłasu, bogato haftowany

Dzieła te powstały z fundacji klasztoru benedyktynek w Lubomierzu i charakteryzują się bardzo wysokim poziomem artystycznym. Jest to druga najbogatsza grupa dzieł na terenie byłego województwa jeleniogórskiego. Nad wejściem do kościoła na emporze zawieszone są późnobarokowe organy, na których organizowane są dla wycieczek krótkie koncerty. śród wielu zabytków na uwagę zasługuje kościół Św. Anny pełniący funkcję kościoła grzebalnego przebudowany w 1833 roku. Na okalającym kościół cmentarzu wznosi się kaplica grobowa Krzysztofa Jakuba Salice-Contessy, poety urodzonego w Jeleniej Górze, nabywcy dóbr poklasztornych.

KOŚCIÓŁ ŚW. KRZYŻA Legenda wiąże budowę tego kościoła z cudownym zdarzeniem, jakie miało miejsce w r 1521. Mianowicie, córka radnego miejskiego na pagórku Dolnego Przedmieścia znalazła złoty krzyż i dla upamiętnienia tego faktu wybudowano w tym miejscu kościół pod wezwaniem Św. Krzyża. Wzmiankowany jest w źródłach w 1666 roku. Po pożarze świątyni w 1802 roku - odbudowany w roku 1805.  

 

        Miasteczko i jego najbliższa okolica obfituje w zespoły rzeźbiarskie, kapliczki i figury nasłupne. Wśród wielu tego typu zabytków należy wymienić zespoły św. Madonny, św. Maternusa, św. Jana Nepomucena, kapliczki ustawione w 1812 r. wzdłuż drogi wiodącej z Lubomierza do Olesznej i wiele innych.

W Lubomierzu istnieje kamienny wymiar sprawiedliwości - pręgierz miejski.

omy w miasteczku przez długi czas budowano drewniane, dopiero bogatszy wiek XVI zapoczątkował stawianie murów kamiennych. Upowszechnił się model domu o stosunkowo wąskiej fasadzie, głęboki, najczęściej trzytraktowy, z sienią przelotową. Najcenniejszą, zupełnie wyjątkową i najpiękniejszą na Śląsku jest Kamienica Płócienników. Jest to budynek z obszerną wiatą założoną na kwadracie, ujętą w drewnianą balustradę na toskańskich kolumienkach, sklepioną kolebką z lunetami, oświetloną bocznymi oknami.

Dawne katolickie seminarium nauczycielskie wybudowane w roku 1861 w stylu neorenesansowym - to obecnie Zespół Szkół Ogólnokształcących i Zawodowych oraz Gimnazjum.

        Budynek Szkoły Podstawowej - to dawny katolicki sierociniec ufundowany w 1864 roku przez hrabiego von Schlabrendorff z Kolska koło Zielonej Góry. Budynek w stylu neogotyckim usytuowany jest na podwyższonym terenie, mury i wszelkie detale architektoniczne wykonane są z cegły.
        Kościół Ewangelicki wzniesiony w 1852 roku w stylu neogotyckim, obecnie jest nieczynny.

Pławna Dolna (niem. Schmottseifen) - wieś w Polsce położona w województwie dolnośląskim, w powiecie lwóweckim, w gminie Lubomierz.

W latach 1945-54 siedziba gminy Pławna. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa jeleniogórskiego.

Historia

Początki wsi sięgają XII w., kiedy to Henryk I rozdawał te ziemie górnikom przybyłym z Frankonii, Turyngii i Nadrenii, poszukujących tu cennych minerałów (przede wszystkim złota), jeszcze nawet w 1519 r.

Pierwszy dokument informujący o istnieniu Pławnej to wiadomość, jaką zostawił 12 marca 1241 r. Henryk Pobożny, który pisał o ufundowaniu tu kościoła św. Bartłomieja. Następnie miejscowość pojawia się w XVI-wiecznych dokumentach wrocławskiego biskupa Henryka von Wurben.

Nazwa wsi związana jest z płukaniem co wskazuje na górniczą genezę miejscowości. W XIV w. Pławna była największą i najdłuższą wsią należącą do lubomierskiego klasztoru. W maju 1613 r. zaraza pochłonęła 399 jej mieszkańców. Na pamiątkę tego wydarzenia wzniesiono kolumnę morową. W czerwcu 1759 r. w Pławnej znajdowała się główna kwatera wojenna Fryderyka II. W 1807 r. do Pławnej zawitał cesarz francuski Napoleon, a w 1813 r. między Mojeszem, Płuczkami, a Pławną marszałek Francji Jacques Alexandre Macdonald zorganizował obóz wojskowy.

W latach 1880-1885 wybudowano linię kolejową. W 1983 r. przestały nią kursować pociągi. W 1925 r. we wsi mieszkało 1726 osób (w tym 7% ewangelików). Obecnie w Pławnej mieszka 951 mieszkańców, którzy zajmują się przede wszystkim rolnictwem.

K ościół św. Tekli - pierwszy kościół istniał prawdopodobnie w 1318 r., bowiem z tego roku pochodzi wzmianka o proboszczu. W późniejszym okresie kościół rozbudowano, a najstarsze jego fragmenty znajdują się przy chórze i w północnej części nawy, przykrytej drewnianym stropem z 1774 r. z polichromią o motywach florystycznych. Prezbiterium, zakończone poligonalnie, powstało na przełomie XV/XVI wieku, a wieża o wysokości 45 m, została zbudowana w 1680 r. Okna są zakończone ostrołukowo lub półkoliście. Obecny kształt świątynia uzyskała w latach 1778-1781. W kościele znajduje się szereg zabytków. W głównym ołtarzu drewnianym umieszczono barokowy obraz św. Tekli namalowany przez Bernarda Krauze. Z prawej strony ołtarza znajduje się chrzcielnica składająca się z części barokowej kamiennej, wykonanej w piaskowcu w XVII w. oraz z części drewnianej XIX-wiecznej. Prospekt organowy trójdzielny wykonany jest z drewna rzeźbionego w stylu neorenesansowym. Teren kościoła i cmentarza otoczony jest niskim murem, a do budynku plebanii przylega małe samborze (brama z niewielkim pomieszczeniem nad wejściem) z XVIII w. W pobliżu dawny dom pastora (dziś szkoła) z 1753 r. Został on przebudowany na początku XX w. Obok stary spichlerz z 1688 r., przebudowany w 1710 r.

 Kalwaria - rozpoczyna się w centrum wsi obok kapliczki i prowadzi krętą drogą na szczyt góry Kalwaria (322 m). W 1993 r. potomek fundatora kalwarii, Johannes Hoferichter odnowił drogę krzyżową, a w 1994 r. biskupi Tadeusz Rybak i Rudolf Miller poświęcili ją.

 Krzyż pokutny - znajduje się obok głównej drogi do kościoła. Wykonany jest z piaskowca, a jako narzędzie zbrodni umieszczono na nim wypukły nóż.

 Kapliczki - największa znajduje się obok gospodarstwa nr 171 i jest ku czci Trójcy św. Druga kaplica (wybudowana w XVIII wieku) z obrazem Matki Bożej Dobrej Rady - stoi obok poczekalni dworcowej. Na górze kościelnej jest kaplica św. Barbary wybudowana w 1762 r. przez księdza Józefa Naternusa Kőrnera. Należy jeszcze wspomnieć o pomniku poświęconym 61 mieszkańcom wsi poległym w czasie I wojny światowej. Matka Boska z Jezusem ustawiona jest na pięciometrowej kolumnie.

 Wapiennik - znajduje się przy dawnej stacji kolejowej Pławna Górna. Zachował się w bardzo dobrym stanie piec do wypalania wapna. W bezpośrednim otoczeniu pieca znajduje się wyrobisko, z którego pozyskiwano surowiec do produkcji wapna.

 We wsi zachowało się wiele chat o konstrukcji szachulcowej, rzadziej przysłupowej. Niektóre z nich posiadają jeszcze niewielkie balkoniki pod okapem dachu.

Wleń

Prawa miejskie osadzie nadał książę śląski Henryk Brodaty w roku 1214. Proces kształtowania ówczesnych osad w miastach był długotrwały, mijały nieraz lata zachodzących przemian.

Lata 1278 - 1368 były okresem intensywnego rozwoju miasta. Wleń uzyskuje liczne przywileje jak: prawo bicia złotych i srebrnych monet, prawo handlu suknem, pobieranie cła pieszego, prawo targu solą oraz prawo mili. Były to czasy rządów Bolka I, Bernarda Świdnickiego, Henryka I Jaworskiego i Bolka II. Powstawały nowe budynki użyteczności publicznej jak: ratusz, łaźnia miejska oraz domy bogatych patrycjuszy miejskich.

Następne lata były czasami powolnego upadku znaczenia miasta. Powodem słabego rozwoju Wlenia był brak murów miejskich, nieudolne rządy panów miasteczka oraz liczne powodzie których łącznie było ponad 70. Ostatnia zniszczyła miasto w 1997 roku. Innym powodem upadku miasta było to że dynamicznie rozwijająca się Jelenia Góra oraz pobliski Lwówek zdominowały handel i rzemiosło na tym terenie. W następnych latach trwające ruchy religijne, zarazy, liczne powodzie i pożary poważnie rujnowały miasto. W roku 1813 w czasie trwania bitwy nad Bobrem, między wojskami Napoleona a generała Kajzerowa miasto prawie doszczętnie spłonęło.

Dopiero lata XX wieku przyniosły spokój. Odbudowano rynek, harmonizując starą i nową architekturę. Wykorzystano panujące tu warunki mikroklimatyczne, które przyczyniły się do uznania Wlenia jako miejscowość uzdrowiskowo-wypoczynkową. Znajdujące się na terenie miasta pięknie położone nad Bobrem Sanatorium Rehabilitacyjne świadczy usługi w zakresie balneologicznym.

Wleń zachował znaczną część architektury staromiejskiej. Wśród zabudowy wyróżniają się ratusz, kościół św. Mikołaja oraz położony nieopodal zamek wleński. Jednak zabytków jest znacznie więcej:

Ratusz we Wleniu, został wzniesiony w pierwszej połowie XIV wieku. Fakt ten potwierdza zachowany dokument księcia Bolka II i Księżnej Anny pochodzący z 3 lipca 1353 roku. W obecnej postaci powstał w latach 1823-1824. Miało to miejsce po olbrzymim pożarze miasta który miała miejsce w roku 1813. Wleński ratusz to budynek skromny, jednopiętrowy, kryty spadzistym dachem i zwieńczony wieżą z galeryjką, która nakryta jest hełmem z prześwitem. Wieżę ową rekonstruowano w 1994 roku. Nad wejściem do ratusza umieszczono napis:"Post nubila Phocbus-Excinere phoenix 1823-24" co oznacza Po deszczu słońce z popiołów odradza się Feniks.

Kościół św. Mikołaja biskupa - powstał z fundacji biskupa Wawrzyńca w latach 1215-1217. Poważnej modernizacji uległ w latach 1863-1864 zyskał wtedy charakter neogotycki. Z czasów średniowiecza zachowała się czworoboczna wieża z 1500 roku. We wnętrzu na uwagę zasługuje renesansowa chrzcielnica pochodząca zXVI wieku. W murze cmentarnym płyty nagrobne z XVII wieku.

Kościół św. Jadwigi - po raz pierwszy w dokumentach wymieniony jest już w roku 1346.Niestety pierwotna budowla nie przetrwała do naszych czasów, została zniszczona podczas wojny trzydziestoletniej. Wkrótce na jej fundamentach wzniesiono nowy obiekt co miało miejsce w roku 1622. Obiekt został zmodernizowany i poddany renowacji w XVIII wieku. Po wyzwoleniu w roku 1945 opuszczony kościół popadł w ruinę i został zdewastowany. Wyremontowano go dwukrotnie w roku 1978 i 1994. Jest to skromny kościół jednonawowy, z zakrystią i prezbiterium, nakryty spadzistym dachem z niewielką wieżyczką. Przy kościele św. Jadwigi znajduje sie mauzoleum rodu von Grunfeld.

Pomnik Gołębiarki- Wzniesiono go z okazji 700-lecia założenia miasta w 1914 roku. Pomnik-fontanna składa się z cokołu ozdobionego herbem miasta Wleń która umieszczona jest w niewielkim basenie z wodą. Z paszczy lwa umieszczonej w środkowej części leje się woda do owego basenu. Główna część pomnika przedstawia figurę dziewczyny z gołębiem na prawym ramieniu. W ten sposób upamiętniono tradycję gołębich targów, które od czasów średniowiecznych odbywały się w każdą środę popielcową w mieście.

Zabytkowe kamieniczki- Wleński rynek otaczają zabytkowe kamieniczki głównie z XIX wieku ustawione kalenicowe do rynku. Na szczególną uwagę zasługują kamieniczki pierzei wschodniej i północnej rynku. U zbiegu ulic Kościelnej i Pocztowej zachował się stary budynek sprzed 1813 roku.

Krzyże pokutne- we Wleniu znajdują się dwa krzyże pokutne. Pierwszy z ich znajduje się przy drodze prowadzącej od ul. Batorego do Wleńskiego Gródka. Jest to krzyż maltański, wybudowany z piaskowca, z rzeźbą miecza i topora. Drugi z wleńskich krzyży pokutnych znajduje się na skrzyżowaniu ulic Lipowej i Dworcowej. Jest to również krzyż maltański, piaskowcowy z wyryta datą 1511.

Zamek Wleń- Zamek był zamkiem kasztelańskim, najstarsze fragmenty murów pochodzą z XII i XIII wieku.

Pałac we Wleńskim Gródku- obiekt ten ufundowany przez Adama Koulhasa w latach 1653-1662 prezentuje styl barokowy który to z kolei zawdzięcza przebudowie dokonanej w XVIII wieku przez Grunfelda. Na uwagę zasługują znajdujące się wewnątrz freski z XVII wieku, kamienna klatka schodowa. Nad wejściem do obiektu znajdują się herby rodowe właścicieli.

Pałac Książęcy we Wleniu- Jest to obiekt prezentujący styl baroku francuskiego pochodzący prawdopodobnie z XVI wieku. Wielokrotnie przebudowywany i modernizowany. Od strony dziedzińca znajduje się dwuprzęsłowy podcień wsparty na kolumnach, nad którym umieszczono osiem herbów rodów śląskich.

Kapliczka Matki Boskiej- znajduje się w parku sanatoryjnym i wykonana jest z tufu wulkanicznego podarowanego Siostrom Elżbietankom przez Jana Henryka Hochberga z Książa.

Budynek Sanatorium- pochodzi z 1893 roku, w następnych latach rozbudowane przez Zgromadzenie Sióstr Elżbietanek. Obecnie sanatorium jest Ośrodkiem Rehabilitacyjnym i Opiekuńczym.

Liczne wille m. in. przy ul. Górskiej, Batorego, Pocztowej

Zabytkowy tunel kolejowy

wyścigu o zaszczytny tytuł najstarszego zamku na współczesnych ziemiach polskich od lat konkurują ze sobą dwie dolnośląskie warownie: Legnica i Wleński Gródek. Według odważnych hipotez niektórych z badaczy starszy jest Wleń, którego początki łączyć można z przybyciem wojsk cesarskich wspierających synów Władysława Wygnańca, książąt Bolesława Wysokiego i Mieszka Plątonogiego, w odzyskiwaniu utraconych przez ojca dziedzicznych ziem. Przyjęcie powyższej tezy skłania do datowania okresu powstania zamku na drugą połowę XII wieku. Według innej teorii warownię wzniósł rezydujący tutaj po 1201 książę Henryk Brodaty i nawet taka późniejsza metryka wskazuje, że jest to obiekt bardzo stary, może współczesny bądź starszy od wspomnianej wyżej Legnicy. Początki osadnictwa na zamkowym wzgórzu sięgają jeszcze dalej, bowiem pierwszy obronny gród powstał tutaj prawdopodobnie już w X wieku za panowania Bolesława Chrobrego. Drewniana konstrukcja, stanowiąca sztandarowe ogniwo w rozbudowanym systemie warowni na pograniczu polsko-czeskim, w 1108 podniesiona została przez Bolesława III Krzywoustego do rangi kasztelanii i określana była odtąd jako Castrum Valan. Po 1163 za czasów Bolesława Wysokiego lub po 1201 podczas panowania Henryka Brodatego rozpoczęto murowanie zamku, kontynuowane później przez poległego w bitwie pod Legnicą (1241) Henryka Pobożnego, a potem przez jego syna, awanturniczego księcia Bolesława II Rogatkę. Za piastowskich władców zamek wykorzystywany był jako więzienie dla ich przeciwników politycznych, np. Rogatka niewolił tutaj biskupa wrocławskiego Tomasza, od którego żądał zamiany otrzymywanej dziesięciny w naturze na pieniężną; w późniejszym okresie podobnie potraktował też własnego bratanka Henryka IV Probusa, chcąc w ten sposób zmusić go do odstąpienia części swego majątku.

REKONSTRUKCJA ZAMKU W XIII WIEKU WG C.BUSKO

o śmierci okrutnego Bolesława zamek otrzymał książę świdnicko-jaworski Bolko II, zwany Małym, a gdy ten w 1368 roku wyzionął ducha, wdowa księżna Agnieszka oddała warownię w lenno reprezentantom rycerskiego rodu von Zedlitz. Nowi dzierżawcy wkrótce się jej jednak pozbyli, przekazując Wleński Gródek w 1377 rycerzowi Tymo von Klodnitz, który dokonał dalszej rozbudowy i modernizacji zamkowych umocnień. Podczas toczonych w okresie 1419-34 wojen husyckich zamek był oblegany kilkakrotnie, ale ani razu skutecznie. W następnych latach często zmieniał on gospodarzy, wśród których znajdowali się przedstawiciele rodów Zedlitz, Reder, Hochberg oraz Schaffgotsch. W roku 1465 za sumę 1906 guldenów węgierskich nabył go stronnik króla czeskiego Jerzego z Podiebradów zbójcerz Hans von Zedlitz zw. Rochlitz, który fatalną opinię zyskał nie tylko dlatego, że napadał na podróżnych i kupców, bez skrupułów łupił on bowiem też mieszkańców miasta i okolicznych wieśniaków. Sto lat po tych wydarzeniach właścicielem twierdzy Lenno został jeden z krewnych okrutnego Hansa, Sebastian von Zedlitz-Neukirch. W latach 1567-74 przebudował on rodową siedzibę, wzmacniając jej obronność poprzez podwyższenie murów oraz wieży; skonstruowany wtedy został też drewniany, liczący ponad 2 kilometry długości wodociąg, doprowadzający czystą wodę do zamku z sąsiedniego wzgórza Wietrznicy. Źródła podają, że 4.05.1574 na zamku Wleński Gródek odbyła się dysputa religijna, w której udział wzięli: pastor Jacob Colerus, teolog dr Flacius Illyricus oraz rektor Schilling; dysputa trwała długo i była kontynuowana u barona von Schaffgotsch w Czernicy. W 1581 majątek zakupił Sebastian von Schaffgotsch, a w 1605 Konrad von Zedlitz - kolejny rodowy bandyta gnębiący okoliczną ludność i trudniący się rozbojem.

Cud

Wśród soczystej zieleni na wysokim wzgórzu, gdzie z oddali widać rozległą górzystą okolicę, stał we Wleniu wspaniały zamek. W roku 1164 władał nim książę Bolesław I Wysoki, a po nim Henryk Brodaty, nadając miastu liczne prawa i przywileje. Ta wspaniała rezydencja z niezwykle potężnym murem obronnym cieszyła się zainteresowaniem wielu osobistości. Pewnego dnia, gdy majowe słońce rozświetlało wzgórze, pod bramę zamku zajechała kareta, z której wyskoczyła młodziutka złotowłosa Jadwiga. Złożyła ona wizytę księciu Henrykowi, przywożąc mu pieniądze, skarby oraz przede wszystkim siebie. Tak rozpoczął się złoty okres wspólnego pożycia książęcej pary, którego efektem po kilku latach była już całkiem spora gromadka małych książąt i księżniczek. Wtedy jednak Jadwiga powiedziała "dość", odsunęła się od małżonka i składając śluby czystości wstąpiła do klasztoru. Odtąd dni spędzała na modlitwach, przywdziała habit, chodziła na bosaka. Odchodząc do zakonu zabrała także ze sobą wszystkie cenne skarby, za które ufundowała klasztor w Trzebnicy. Kolejnym marzeniem Jadwigi było wybudowanie świątyni koło zamku męża, ale już wtedy nie było jej na to stać, ponieważ cały swój majątek oddała wcześniej do dyspozycji kleru. Pewnego dnia, bawiąc we Wleniu, skierowała się z prośbą do okolicznej ludności o wsparcie jej ambicji, o modlitwę, o cud. Nagle tłum ogarnęła cisza, a z zagajnika wyskoczyła mała przerażona sarenka. Księżniczka delikatnie wzięła ją na ręce i zaniosła na wzgórze. I się zaprzyjaźniły. Kilka tygodni później, wczesnym popołudniem Jadwiga przechadzała się po zamku i wtem towarzyszące jej zwierzątko zafukało groźnie, stanęło przy murze i zaczęło kopytkiem stukać w kamień z takim zaangażowaniem, że żadną siłą nie można było go odpędzić. Po sprawnym procesie myślowym księżna zrozumiała intencje sarny i rozkazała rozebrać tajemniczy mur. Okazało się, że w jego wnętrzu leżało mnóstwo złotych monet, przy pomocy których szczęśliwa gospodyni zrealizowała daną obietnicę i postawiła kaplicę dla swych poddanych. Ludziska okrzyknęli ją cudotwórczynią, a jej chwała głoszona była odtąd przez mieszkańców Wlenia po całej okolicy. W późniejszych latach zamek często był niszczony i zmieniał właścicieli, pozostał jednak kościół i pamięć o księżej Jadwidze, która po
amek wybudowano na szczycie wysokiej bazaltowej góry, nadsypując niższe partie terenu rumoszem kamiennym. Na tak przygotowanym podłożu rozpoczęto budowę: usytuowanej przy zachodniej kurtynie dziedzińca kaplicy romańskiej, stojącej na północ od niej wieży mieszkalnej, umieszczonej na południowym skraju zespołu sześciobocznej wieży ostatniej nadziei (tzw. bergfried) i murów obwodowych. Wieża mieszkalna posiadała plan zbliżony do równoległoboku o wymiarach 10,5x7 m i zbudowana była z kamiennych ciosów z różowego piaskowca. Rezydencja Jadwigi Śląskiej wyposażona była w okienka szczelinowe w rozpiętej między dwoma wyniesieniami skalnymi i grubej na 1,5 m ścianie zachodniej oraz szerokie na 1,6 m drzwi wejściowe w kurtynie wschodniej. O reprezentacyjnym charakterze wieży świadczą znalezione podczas odkrywki relikty pieca hypokaustum, ogrzewającego jej pierwszą kondygnację. Kaplica składała się z kwadratowej nawy, maleńkiego prezbiterium i półkolistej absydy. Mury kaplicy wybudowane zostały z łamanego piaskowca zamkniętego narożnikami z kamiennych ciosów; podobną techniką wystawiono wieżę sześcioboczną, którą u schyłku XIII stulecia zastąpił przesunięty o kilka metrów wewnątrz dziedzińca stołp o wysokości 12 i grubości murów dochodzących do 3 metrów. Konstrukcję tą, podobnie jak wszystkie późniejsze zabudowania, murowano z kamienia łamanego, wtedy też powstał przy kurtynie wschodniej obszerny dwukondygnacyjny dom mieszkalny - palatium. W późnym średniowieczu zabudowano istniejący, bądź dopiero założono zamek średni i dolny. latach została świętą.

Łupki - wieś w Polsce położona w województwie dolnośląskim, w powiecie lwóweckim, w gminie Wleń.

W obecnym kształcie wieś powstała w wyniku przekształceń terytorialnych po 1946 r. Połączono wówczas trzy osady nadając im wspólną nazwę. W latach 1945-54 siedziba gminy Łupki.

Najbogatszą historią cieszy się część wsi zwana obecnie Łupki III (dawniej: Wleński Gródek, Lenno, Lehnhaus, Lähnhaus^[1]). Położona na Górze Zamkowej(360 m n.p.m.), już w X wieku była grodem obronnym, podniesionym do rangi kasztelanii przez Bolesława III Krzywoustego w 1108, wymienianym w bulli papieża Hadriana IV z 23 kwietnia 1155 i stawianym na równi z największymi śląskimi grodami. Pod koniec XII wieku rozpoczęto tu budowę pierwszego na ziemiach polskich murowanego zamku. Zamek^[2] często zmieniał właścicieli i kształt, był rozbudowywany i wielokrotnie oblegany, aż do 6 września 1646 kiedy to po opuszczeniu przez Szwedów został wysadzony i od tego czasu pozostaje w ruinie. W 1653 dobra zamkowe wraz z ruinami kupił płk. Adam von Kulhans i na miejscu podzamcza i folwarku rozpoczął budowę Zespołu Pałacowego^[3]. Następnie 5 maja 1662 w miejscu starej, usytuowanej na podzamczu a zniszczonej w wojnie trzydziestoletniej kaplicy grodowej, o której istnieniu wiadomo było już w 1169, postawił kamień węgielny pod budowę nowego kościoła, pw. ,św. Jadwigi.

Na zamkowym wzgórzu stoi również pomnik barona von Grunfeld, który wykonany został przez Johanna Gottfrieda Schadow, twórcę m.in. kwadrygi na Bramie Brandenburskiej, a nieopodal napotykamy krzyż pokutny z rytem miecza i topora. Obecnie we wpisie do rejestru zabytków widnieją: „Gródek z kościołem (zamek Lenno - ruiny) wpis z dn. 13.11.56, Park pałacowy wpis z dn. 15.06.79, Pałac wraz z pawilonem ogrodowym i gołębnikiem wpis z dn. 10.05.85".

Łupki I (dawniej: Okap, Schiefer, Schieffer) i Łupki II (dawniej: Okap, Karlsthal) położone w dolinie potoku Jamnej, na wysokości 240-290 m n.p.m. pomiędzy Górą Zamkową (360 m n.p.m.), Górą Gniazdo (445 m n.p.m.) a Górą Radziej i Stróżną.

Pierwsze wzmianki pochodzą z XVII-XVIII wieku, jednak na miejscu dzisiejszych Łupek II początki osadnictwa datowane są na podstawie badań archeologicznych na XIII-XIV wiek. Osada przynależała do dóbr zamkowych. Był tu młyn wodny (zachowany do dziś w stanie ruiny) oraz kuźnia, folusz i szkoła ewangelicka.

Obecnie wieś liczy niespełna 200 mieszkańców. Powierzchnia to ponad 7,5 km² w większości tereny leśne. Znajduje się na terenie utworzonego 16 listopada 1989 Parku Krajobrazowego Doliny Bobru^[4]. W Parku i otulinie zachowało się wiele miejsc działalności człowieka, pochodzącej z wczesnych okresów historycznych, po eksploatacji złota do dziś pozostały sztolnie. Zachowały się również liczne kamieniołomy. Okolice należą do najciekawszych geologicznie na Pogórzu Izerskim. Skały tworzą tutaj kilka interesujących odsłonek. Najciekawsze są porwaki piaskowe oraz diabazowe lawy poduszkowe w których występuje m.in. piryt.

Zarządzeniem Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z dnia 12 września 1994 /MP Nr 51 poz. 434 z 1994r./^[5] utworzono Rezerwat Przyrody Góra Zamkowa nad Wleniem, mający na celu ochronę zespołu grądów z szeregiem cennych gatunków roślin oraz zabytków kultury materialnej. Ścieżki po rezerwacie prowadzą wśród niezwykle ciekawych grądów zboczowych a podczas wędrówki można obserwować rośliny chronione m.in. czosnek niedźwiedzi, lilię złotogłów, parzydło leśne, gnieźnika leśnego i bluszcz pospolity.

We wsi, z dala od wielkomiejskiego zgiełku, znajduje się Szkolne Schronisko Młodzieżowe^[6] oferujące tanie noclegi. Latem okolica zachęca do wycieczek pieszych i rowerowych, a zimą do uprawiania narciarstwa biegowego. Przez terytorium wsi przebiega zielony Szlak Zamków Piastowskich^[7] i żółty Szlak Wygasłych Wulkanów^[8], w pobliżu przebiega również Euroregionalny Turystyczny Szlak Rowerowy "Dolina Bobru" (ER-6).

Nielestno, pałac

     Nielestno to niewielka wieś, położona w malowniczej dolinie rzeki Bóbr, kilka kilometrów od starego i równie interesującego miasteczka Wleń. Mimo, iż główną uwagę turystów przykuwa piękny pałac, we wsi można odnaleźć więcej interesujących zabytków oraz dawnych sztolni, gdzie wydobywano złoto i... uran!

TAJEMNICZE POCZĄTKI

     Pierwsze dokumenty dotyczące Nielestna sięgają 1217 roku, kiedy to osada należała do najważniejszej w okolicy kasztelanii wleńskiej. Lokalna tradycja wybiegała jednak znacznie dalej. Według XIX-wiecznych opisów wsi, miał tu niegdyś znajdować się tajemniczy kamień, na którym widniała data oznaczająca rok 1163. Był on ponoć wraz z XII-wiecznymi fragmentami dawnej warowni murowany w tutejszą rezydencję, świadcząc tym samym o bardzo starych dziejach miejscowości i siedziby właścicieli.

     Wieloletnie spekulacje i brak rzetelnie przeprowadzonych badań archeologicznych wysunęły koncepcję, iż we wsi mieściła się kamienno-drewniana strażnica w miejscu obecnej rezydencji lub nieco wyżej na pobliskim wzniesieniu. Z niej to miano wykorzystać materiał do wzniesienia gotyckiego dworu, otoczonego fosą. Resztki strażnicy, miały być jeszcze widoczne na wniesieniu w 1 połowie XIX wieku.

     Ponieważ nazwa wsi uległa w XIV wieku zmianie na „Walteri villa” uznano, że należała wówczas do Waltera - biskupa wrocławskiego. Trudno to jednak udowodnić, bowiem w dokumentach od XIII do XVI wieku figuruje znany w okolicy, rycerski ród von Redern (w rękach tej rodziny była m.in. znana śląska wieża rycerska w Siedlęcinie, gotycki dwór w Skale i in.).

NAJWAŻNIEJSZA BYŁA REZYDENCJA

     Na początku XVII wieku rezydencję posiadali już von Gersdorfowie (Giersdorfowie). Przedstawiciel tej rodziny Adam, w 1603 roku wniósł nowy lub przebudował starą rezydencję, na wielki i piękny renesansowy dwór. Niestety kilkadziesiąt lat później, w trakcie wojny 30-letniej (1618-1648) został zniszczony. Podupadłą wieś na początku XVIII wieku nabył hrabia Franciszek Karol Kottuliński (von Kottulyńsky), który mieszkał w odbudowanym dworze. Po jego śmierci posiadaczką majątku była wdowa, Antonina Kottulińska z domu von Rothal, która przekazała go synowi Franciszkowi. W owym okresie w Nielestnie oprócz folwarku funkcjonował młyn wodny, była więc to skromna wieś. Po ostatnim przedstawicielu polsko-niemieckiego rodu - Józefie Kottulińskim, majątek przeszedł w ręce hrabiego Ludwika von Schlabrendorfa i jego córki, hrabiny Teresy Konstancji von Hoyos-Springstein (Sprintenstein). Jej mąż podjął decyzję o przebudowie starej rezydencji.
 Po śmierci męża w pałacu mieszkała hrabina Teresa, która nadzorowała nie tylko pracę w folwarku przy 650 merynosach, lecz także inne inwestycje, jak: szkołę ewangelicką, młyn wodny, browar oraz wapiennik. Ponieważ we wsi nie było kościoła, właściciele pałacu poradzili sobie w inny sposób. We wnętrzach rezydencji jedno z pomieszczeń przeznaczono i poświęcono na kaplicę.

     Na starość hrabina zdecydowała się przenieść do Wiednia, wobec czego na miejscu dobrami zarządzał dzierżawca. Tam też podjęła decyzję o sprzedaży majątku Teodorowi Thammowi, który w 1869 roku przebudował pałac. Nie był on ostatnim, któremu rezydencja nie do końca przypadła do gustu. W ciągu kilkunastu lata rezydencja miała wielu właścicieli. Jednymi z nich stała się pod koniec XIX-wieku rodzina Methnerów. Głowa rodziny - Paul Methner dokonał jeszcze większej przebudowy pałacu, której efekt jest widoczny do dzisiaj.

     Jest to duża, eklektyczna budowla, powstała na bazie trójskrzydłowego dworu, obecnie trójkondygnacyjna z piękną trójarkadową loggią wejściową. Z dołu można z łatwością dojrzeć neorenesansowe szczyty elewacji. Wewnątrz zachował się piękny prostokątny hol z drewnianym stropem, malowany w dekoracyjne motywy roślinne oraz dawna sala muzyczna z ozdobną dekoracją stiukową. Z okresu ostatniej przebudowy pochodzi również wielka przybudówka (dawna oranżeria) i drewniane ganki wzdłuż wschodniej ściany.

DOM OPIEKI I STARY PARK

     Po II wojnie światowej pałac upaństwowiono, a w jego wnętrzach ulokowano Państwowy Dom Opieki Społecznej dla dorosłych, co niewątpliwie przyczyniło się do ocalenia rezydencji. XIX-wieczne zabudowania folwarczne przejął PGR, który doprowadził do ich częściowego zniszczenia. W latach 70-tych obok starych budynków, postawiono nowe służące jako fermy. Po zmianie ustroju w Polsce, państwowe gospodarstwo rolne upadło i dziś nie przedstawia większej wartości.
 Na szczęście obok pałacu zachował się park krajobrazowy o powierzchni ponad 4 hektarów. Założony w XVII wieku, posiada swobodny układ z dwoma stawami, z których jeden ma niewielką wyspę. Posiadające regularną linię brzegową i połączone ze sobą strumieniem z przepustem wodnym, niegdyś wykorzystywano do celów gospodarczych. Za Teodora Thamma stawy i strumień przekształcono na cele rekreacyjne; sadząc przy brzegach obu stawów drzewa, natomiast przy strumieniu postawiono lawy i siedziska z porfiru oraz kamienne mostki. Wokół malowniczego zakątku do dziś zachowały się okazy starych drzew m.in. buka czerwonolistnego, brzozy brodawkowej, choiny kanadyjskiej, sosny wejmutki, jodły jednobarwnej, lipy drobnolistnej, buka pospolitego, jedlicy Douglasa, jesiona wyniosłego, topoli białej, świerka kaukaskiego, wiąza szypułkowego, wierzby białej i kruchej, żywotnika olbrzymiego i zachodniego. Inne okazy drzew, znajdują się na łąkach przy rzece Bóbr. Szczególną uwagę przykuwają pomnikowe okazy lip i dębów szypułkowych o obwodach niejednokrotnie przekraczających 3-4 metry.

     Szkoda tylko, że wejście do wnętrza rezydencji jest utrudnione, ze względu na prowadzoną tu opiekę nad chorymi i starszymi osobami.

ŚMIERĆ BYŁA WSZĘDZIE

     Nielestno to wieś, w której zachowało się kilka miejsc, świadczących o popełnionych tutaj zbrodniach i tragicznych zgonach. Kilkadziesiąt metrów od skrzyżowania przy mostku, obok drogi biegnącej do Czernicy, znajduje się kamienny pomnik poświęcony ofiarom I wojny światowej. Przypomina on o młodych mieszkańcach, którzy już nigdy nie wrócili cali i zdrowi do domu.

     Na tej samej skarpie, kilka metrów dalej, znajduje się kamienny zabytek dawnego prawa, świadczący o popełnionym przed wiekami zabójstwie. Piaskowcowy krzyż, zwany popularnie pokutnym posiada wymiary 80x66x27 i jest znacznie zagłębiony w grunt, co utrudnia jego odnalezienie w gąszczu krzewów i wysokiej trawy. Możliwe, że bardzo słabo widoczny ryt, to w rzeczywistości wizerunek sztyletu. Według starej legendy, krzyż przypomina o karze dla pewnego mężczyzny, który w ataku szału (zazdrości?) zamordował w XV wieku gości weselnych. Z przymrużeniem oka należy jednak wierzyć dalszej części sagi, która podaje, że życie straciło wówczas 40 weselników!

     Kolejny pomnik dawnej zbrodni znajduje się 1500 m dalej, obok wsi, przy polnej drodze do Strzyżowca, przed jej maksymalnym wzniesieniem. Krzyż o wymiarach 93x82x30 posiada wyryty wizerunek kuszy oraz małego krzyżyka i liter LP na prawym ramieniu. Jeszcze bardziej niż pierwszy, jest mocno zapadnięty w ziemię i przez to łatwy do przeoczenia.
Ostatnim zabytkiem dawnego prawa jest położona na łące 10m za mostem, naprzeciwko pałacu. Kamienna kapliczka nazywana przez turystów pokutną - podobnie, jak poprzednie zabytki, przypominać ma o pozbawieniu kogoś życia. Kilkaset lat temu nieznany sprawca porozumiał się z rodzina zmarłego, unikając tym samym wyroku śmierci. Są jednak nakazał mu wykonać z bloku piaskowca kapliczkę o kształcie składającym się z; prostokątnej kolumny o wysokości niemal 150 cm i sfazowanych narożach oraz kamiennej i ostrołukowej wnęce, mającej wymiary 60x41x39cm, przykrytej dwuspadowym i także kamiennym daszkiem.

*   *   *

     Zabudowania wsi Nielestno skupione są przy szosie z Jeleniej Góry do Wlenia. Idąc w kierunku przystanku Nielestno-Pilchowice, warto wiedzieć, że w latach 1921-1923 eksploatowano tu złotonośne pokłady arsenopirytu. Obok wsi prowadzono również prace według których ustalono, iż znajduje się tu soczewa uranu w postaci torbenitu i autunitu o wymiarach 24x200 i głębokości do 160 metrów.

Pilchowice - (niem. Mauer) wieś w Polsce położona w województwie dolnośląskim, w powiecie lwóweckim, w gminie Wleń, na pograniczu Pogórza Izerskiego i Gór Kaczawskich w Sudetach.

Pilchowice to jedno z większych sołectw gminy w dolinie Pilchowickiego Potoku (230-290 m). Na uwagę zasługuje kościół filialny pw. M.B. Bolesnej z pierwszej połowy XIX w., fabryka tektury i płyt filtracyjnych oraz zapora, zbiornik wodny i hydroelektrownia. Sama miejscowość podzielona jest przez rzekę Bóbr na dwie części. Lewy brzeg to centrum wsi; tutaj znajduje się większość ważniejszych urzędów i instytucji Pilchowic: m.in. Szkoła Podstawowa, trzy sklepy ogólnospożywcze, agencja pocztowa, biblioteka, kościół filialny i remiza OSP. Przez prawy brzeg przechodzi droga z Jeleniej Góry do Bolesławca z rozwidleniem na zaporę przez Pilchowice. Po prawej stronie rzeki jest ośrodek zdrowia i boisko sportowe.

Zapora Pilchowice - druga co do wysokości (po Solinie) i druga co do czasu powstania zapora w Polsce. Zbudowana wg projektu profesora O. Intze oraz dr. I.C. Bachmanna. Ponadto jest to najwyższa w naszym kraju zapora kamienna oraz łukowa. Powstała na rzece Bóbr w latach 1904-1912 w celu ochrony przed powodziami.

• Decyzja o budowie Zapory Pilchowickiej zapadła 3 lipca 1900 roku.

• Pierwsze prace wbrew pozorom rozpoczęto w 1902 roku.

• W 1904 roku rozpoczęto drążenie kanału, który miał odprowadzać wodę z placu budowy. Kanał ma szerokość 9 m, wysokość 7 m, a jego długość wynosi 383 m. W odległości 152 m od wlotu znajduje się 45 metrowy szyb, w którym znajduje się betonowa śluza służąca do kontrolowania przepływu wody (śluza działa do dziś).

• Po wybudowaniu kanału, stworzono przegrody znajdujące się za wlotem kanału i przed jego wylotem, dzięki czemu osuszono i przygotowano teren pod budowę (przegroda przed wlotem kanału istnieje do tej pory, jednak znajduję się ona pod lustrem wody, stanowi ona barierę ochronną przed przenoszeniem cięższych kawałków skał po dnie oraz innych elementów mogących zagrozić zaporze).

• 20 czerwca 1908 r. nastąpiło uroczyste wmurowanie kamienia węgielnego oraz aktu erekcyjnego zapory.

• W 1909 r. wezbrane wody podtapiają dół fundamentów i część korpusu zapory.

• 16 listopada 1912 r. nastąpiło oficjalne otwarcie zapory przez cesarza Wilhelma II.

• Wysokość zapory to 62 m, a szerokość jej korony to 270 m.

• W wyniku budowy zapory powstał zalew o pow. 240 ha i pojemności 50 mln metrów sześciennych.

• Poniżej zapory zbudowano elektrownię o mocy 7,5 MW złożoną z 6 turbozespołów.

Opis obiektu

Zapora Wodna Pilchowice jest drugą co do wysokości (po Solinie) i drugą co do wieku zaporą w Polsce. Ponadto jest to najwyższa w naszym kraju zapora kamienna oraz łukowa.


Długość korony wynosi 270 metrów.


Pierwsze zapory znajdujące się na terenie Polski zbudowali Niemcy w czasach kiedy część naszego kraju znajdowała się pod ich zaborem. Dlatego też najstarsze polskie tamy znajdują się na zachodzie kraju, a dokładnie w Województwie Dolnośląskim. Znajduje się tam miedzy innymi Zapora Leśna (najstarsza w Polsce) a także niezwykle wysoka Zapora Pilchowice.


Na początku naszego stulecia, po serii pustoszących Dolny Śląsk powodzi, na 17-kilometrowym, przełomowym odcinku Bobru powstały trzy sztuczne jeziora: Modre, Wrzeszczyńskie i Pilchowickie. Największym z kaskady górnego Bobru jest najniżej położone Jezioro Pilchowickie. Wszystkie trzy zapory zaprojektowali i wykonali Niemcy.


Zapora Pilchowice została zbudowana z kamieni łączonych betonem. Dzisiaj ta technika budowania została zapomniana, jednak na początku XX w. niemal wszystkie zapory miały taką konstrukcję.


Woda ze zbiornika zasila turbiny elektrowni, znajdujące się w wyglądającym jak dom rodzinny budynku u stóp zapory.


Jak na tamte czasy Elektrownia Pilchowice wytwarzająca ponad 8 MW energii elektrycznej była cudem techniki. Kanał upustowy jak przy większości konstrukcji łukowych znajduje się z boku korony. W przeciwieństwie do innych zapór kanał zbudowano na kształt schodów. Takie rozwiązanie wyhamowuje wodę, która w przeciwnym wypadku zmyłaby budynek elektrowni, usytuowany w tak nietypowym miejscu. Dlatego schodkowy kanał upustowy spotyka się rzadko.

Jezioro Pilchowickie (Pilchowicki Zbiornik Wodny) - jezioro zaporowe na Dolnym Śląsku o długości 7 km, powierzchni 240 ha i pojemności 50 mln m³. Powstało przez przegrodzenie w latach 1902-1912 rzeki Bóbr zaporą o wysokości 62 m i długości 290 m w koronie. Podstawowym celem Jeziora Pilchowickiego jest działanie przeciwpowodziowe (retencja) i produkcja energii elektrycznej. Poniżej zapory znajduje się elektrownia wodna o mocy 1,2 MW. Głębokość zbiornika waha się między 40 a 47 metrów ze względu na działanie elektrowni. Wokół zbiornika znakomity teren spacerowy.

Siedlęcin - wieś łańcuchowa w Polsce o długości około 5 km, położona w województwie dolnośląskim, w powiecie jeleniogórskim, w gminie Jeżów Sudecki. Leży między Jeziorem Modrym na południowym wschodzie, a Jeziorem Wrzeszczyńskim na zachodzie. Założona na przełomie XIII i XIV wieku.

Największą atrakcją Siedlęcina jest niewątpliwie mieszkalna Wieża Książęca (zwana częściej rycerską) z XIV w.

W latach 1945-54 siedziba gminy Siedlęcin. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa jeleniogórskiego.

Umowne dzielnice:
- Siedlęcin Górny
- Siedlęcin Dolny
- Osiedle

Zabytki

• Gotycki kościół św. Mikołaja

• Kościół pod wezwaniem św. Najświętszej Marii Panny

• Gotycki dwór obronny - tzw. Wieża Rycerska, z zachowanymi malowidłami ściennymi

Wieża Rycerska w Siedlęcinie na Dolnym Śląsku to faktycznie mieszkalna wieża książęca, która dopiero w późniejszym okresie stała się siedzibą rycerską. Współrzędne:
50°56'06″N 15°41'08″E / 50.935, 15.68556

• Historia

• Budowę gotyckiej wieży rozpoczęto najprawdopodobniej około 1313 r. na zlecenie księcia jaworskiego Henryka I. Pierwotnie wieża miała cztery kondygnacje, z czego dwie dolne przeznaczone były na pomieszczenia gospodarcze, natomiast trzecią i czwartą zajmowali właściciele.

• Około roku 1345 powstały ścienne polichromie, zlokalizowane na trzeciej kondygnacji w wielkiej auli. Malowidła wykonane zostały w technice al secco - farba nakładana była na wyschnięty tynk. Wyjątkowa jest też ich tematyka, bowiem nawiązują do legendy rycerza sir Lancelota. W sierpniu 2006 roku rozpoczęto kompleksową renowację fresków.

• Wieża w 1368 r. została sprzedana przez wdowę po Bolku II, księżną Agnieszkę. Nowym właścicielem został rycerz Jenschin von Redern i do połowy XV w. wieża była w posiadaniu tego rodu.

• Przebudowa wieży miała miejsce w 1575 r., kiedy to dobudowano najwyższą kondygnację.

• Od 1732 do 1945 roku budowla znajdowała się w rękach rodu Schaffgotschów.

• Stan obecny [edytuj]

• Do niedawna wieża nie była pod jakąkolwiek opieką, jej drzwi stały otworem zarówno dla proszonych jak i nieproszonych gości. Od 2001 roku jest własnością fundacji "Zamek Chudów".

• Budowla jest udostępniona dla zwiedzających (codziennie za wyjątkiem poniedziałków) w godz. 10 - 18; V-X (poza sezonem: XI-IV 10-16), wstęp płatny - 3 zł (bilet normalny); 1,50 zł (bilet ulgowy).

• W 2006 roku Fundacja przeprowadziła konserwację średniowiecznych malowideł ściennych, natomiast w 2007 roku prace konserwatorskie objęły pozostałe ściany I i II piętra wieży oraz kominek, podłogi i stropy na tych kondygnacjach. W 2008 roku konserwacji poddano portal wejściowy (oraz dwa inne portale wewnątrz wieży), a także drewniane średniowieczne drzwi prowadzące do wieży, renesansowe drzwi na parterze i strop nad prawym pomieszczeniem parteru. Odtworzono również podłogę w lewej sali parteru.

• W 2008 roku Wieża Książęca w Siedlęcinie została laureatką konkursu na Perły w Koronie Województwa Dolnośląskiego.

19

---