Typologia osobowości wg. Znanieckiego
Ludzie dobrze wychowani
Kształci się wśród inteligencji
Osobowość ukształtowali głównie wychowawcy i instytucje upowszechniające ideały wychowawcze, zwane też kulturowymi ideałami wychowawczymi
Mają wychowawcę, który kontroluje, nadzoruje, nagradza i karze, ocenia; kręgi wychowawcze wywarły na nim największy wpływ; szukają zawodów, które zapewnią im bezpieczeństwo, gdzie występuje silna biurokracja i hierarchizacja np. wojsko, zakony, administracja publiczna; dobrze rozwinięta jaźń odzwierciedlona; niechętnie wybierają zawody łamiące konwenanse np. artysta awangardowy;
Są edukowani w szkołach czy rodzinach do życia niewykraczającego poza przydzieloną im rolę. Wsiąkają oni w określony system wychowawczy i innego modelu świata poza nim nie widzą. Szkoła przekształca ludzi w systematycznie i wytrwale dążące do doskonałości pseudomyślące roboty, które potem odnajdują się w społeczeństwie jako uczciwie wysilający się co dzień pracownicy wyższego lub niższego szczebla, dorastanie w rodzinie natomiast, naturalnie niejako, przysposabia do założenia własnego stada.
Dobrze wychowani nie są zdolni do zmieniania rzeczywistości, twórcze myślenie zostało w nich zabite poprzez wieloletnią musztrę, ich życie polega na naśladowaniu narzuconych przez innych wzorców
Ludzie pracy
Kształci się wśród osób zajmujących się pracą fizyczną; praca jako źródło pieniędzy, środków do życia
osobowość kształtował warsztat pracy i funkcjonujące w nim zespoły pracownicze, realizujące różne zadania gospodarcze
wcześnie zaczynają pracę zarobkową; kręgi pracy wywarły największy wpływ; dwa typy:
Dorobkiewicz - ambitna, uparta, utalentowana, protegowana, szybko się dorobiła, awansowała materialnie i zawodowo; zwiększa dystans - <>, przeprowadzają się do lepszych dzielnic, lepszy samochód, wypasiony urlopϑ
Beznadziejny proletariat - pozbawiony nadziei na zmianę swojego życia; bez awansu; są pewni że nic się nie zmieni; uważa że człowiek powinien pracować; pracę dzielą na prawdziwą - ficzyczną i niby - umysłowa; czego nie rozumie - deprecjonuje; wg niego problemy ekon i polit można rozwiązać odwołując się do zdrowego rozsądku.
wywodzą się z chłopstwa i robotników, którzy najczęściej nie tykali szkolnej wiedzy w takim stopniu jak pierwsza grupa grzecznych obywateli i stąd kompleks niźszości wynikający z bycia człowiekiem pośledniego gatunku, który musi mazać się w odchodach zwierzęcych czy ludzkich, by zarobić. Ktoś taki chce więc na przekór pokazać wszystkim wokół, źe jest godny szacunku i dlatego ta grupa bywa bardzo niegrzeczna i często poprzez siłę chamstwa, bo na siłę wysmakowanej dysputy ich nie stać, próbuje obniźyć status ludzi, którzy nią zarządzają, przydając tym samym sobie waźności. Całe źycie tych ludzi naznaczone jest dąźeniem do zmiany, walką o wspięcie się wyźej
Ludzie zabawy
Kształtuje się pod wpływem ludzi którzy mają dużo czasu; praca to dla nich zabawa; najważniejsze jest przestrzeganie zasad gry
wychowanych i wprowadzonych do życia społecznego głównie dzięki uczestnictwu, w grupach zabawowych i innych grupach rówieśniczych
nie musieli wcześnie zacząć pracować; czas spędzali ze znajomymi:
Ludzie zabawy towarzyskiej - wstaje o 12, brak prawdziwego życia - zabawa w życie; flirt towarzyski; działania pozorne;
Ludzie gry politycznej - w demokracji parlamentarnej najlepiej się czują mężczyźni; rywalizacja w dzieciństwie - “jedno podwórko przeciw drugiemu” - jedna partia przeciw drugiej; do grupy wchodzą ci którzy się zasłużyli, których ktoś wprowadził, przechodzą przez inicjację, wykazać się muszą lojalnością i solidarnością - grupy rówieśnicze
Ludzie bojowcy - gangi młodzieżowe; demokracja parlamentarna jest dla nich zbyt wolna w działaniu
chcą sobie fajnie i ciekawie przeźyć źycie, wychowani w otwartych, liberalnych i niekonwencjonalnych rodzinach, w których bardzo istotny jest kontakt z innymi zabawowymi tzn. rówieśnikami o takim samym tzn.artystycznym podejściu do źycia, co wiąźe się z pochodzeniem arystokratycznym a błękitna krew, jak wiadomo, kocha wszelkie eksperymenty, bowiem jej intelekt nie zna ograniczeń natury społecznej. Dlatego teź ludzie ci nie traktują powaźnie wszelkich świętości - reguł źycia większości, są wolni i radośni w swoim "zepsuciu", dają i biorą swobodnie, by lepiej się bawić, nieskrępowani tym co wypada a co nie
Ludzie zboczeńcy
Wyróżnia się od innych, niekoniecznie na minus, np. artyści i geniusze
byli objęci wpływami różnych środowisk wychowawczych, w tym nie tylko instytucji typowo wychowawczych. Do tej kategorii osób należą zarówno nonkonformiści, jak i ludzie marginesu społecznego. Pierwsi, czyli nonkonformiści, zwłaszcza zaś nonkonformiści konstruktywni, są jednostkami torującymi rozwój i postęp społeczny. Drudzy natomiast nie tylko są mniej wartościowi niż pierwsi, ale działają nawet destrukcyjnie i dezorganizująco na różne struktury społeczne.
Nadnormalni - Einstein, Piłsudski
Podnormalni - Hitler, Mussolini
pojedyńcze jednostki, które swoja osobowością rozsadzają daną rolę społeczną, tym samym ją twórczo przemieniając, własną normą wypierają normę społeczną. To święte potwory, zarozumiali, ale i wielcy narcyści, którzy często domagają się bezwzględnego uwielbienia otoczenia dla idei, którą ucieleśnili, co w sumie jest zrozumiałe. Ludzie ci bowiem wytyczają nowe szlaki historii ludzkości, rozszerzają jej ducha, co jest jakby działaniem samego Boga, ten zaś nie lubi konkurencji. Pierwszą feministkę, która promieniowaniem swojej osobowości pokazała innym kobietom, źe zrealizować siebie moźna tylko odrzucając rolę matki, uznać naleźy za pozytywnie zboczoną, nadnormalną w swojej kobiecości.