Wykład 30.05.2011 Środowiskowe psychospołeczne czynniki ryzyka

1. Czynniki psychospołeczne – ogół zjawisk związanych z przetwarzaniem przez OUN danej osoby informacje o sobie i otoczeniu społecznym

Stres – to specyficzna reakcja organizmu na wymagania stawiane przez środowisko

1. Jednostka przeżywa tym większy stres im większa istnieje rozbieżność między potrzebami jednostki a możliwością zaspokojenia tych potrzeb przez środowisko

2. Stresory w pracy

- niepewność zatrudnienia

- presja czasu

- zbyt duża odpowiedzialność

- niewłaściwy sposób zarządzania firmą

- niewłaściwa organizacja pracy

- trudne stosunki panujące w zespole

1. Stan chronicznego stresu z czasem prowadzi do poważnych zmian w stanie zdrowia pracowników narażonych na jego oddziaływanie

2. Napięcie psychiczne wywołane stresem może manifestować się na następujących poziomach:

- psychicznym np. depresja

- zachowań, np. paleniu papierosów

- fizjologicznym

1. Typowe reakcje na stres

- uczucie duszności

- złość, nerwowość, lęk

- stan silnego napięcia

- bóle w klatce

- ból głowy

1. Czynniki psychospołeczne przyczyniają się do powstania chorób cywilizacyjnych na skutek:

- spadku autorytetów naukowych i moralnych

- utrata bezpieczeństwa socjalnego i własnego

1. Źródła stresu w pracy

- poprawienie kontroli nad pracą

- działanie pod presją innych osób

- niespodziewane zmiany warunków, sposobu pracy

- zbyt duże tępo pracy

- zbyt dużo pracy

- brak wiedzy na temat celów i efektu pracy

- praca poniżej możliwości i aspiracji

- obarczanie dużą odpowiedzialnością

- monotonia pracy

- brak wiedzy z zakresu obowiązków

- brak możliwości awansu, rozwoju

- brak wsparcia ze strony współpracowników

- brak materiałów, narzędzi potrzebnych do pracy

- trudne warunki fizyczne pracy

1. Koszty stresu w pracy

Pracownik podlegający stresowi

- nie jest w stanie pracować efektywnie

- popełnia niezamierzone pomyłki i błędy

- ulega częstym wypadkom w pracy

- jest niechętny nowością i zmianą w pracy

- traci zainteresowanie pracą – wypala się

- przebywa często na zwolnieniu lekarskim

1. Zdarzenie traumatyczne – sytuacja w której zagrożone jest zdrowie i życie ludzkie, np. wypadek drogowy, klęska żywiołowa, pożar, napady

W zależności od rodzaju zdarzenia traumatycznego u 5-25% ofiar lub świadków rozwija się zaburzenia zdrowia psychicznego nazywane zaburzeniem po stresie traumatycznym (PTSD)

4% strażaków, 5% policjantów cierpi na PTSD mimo to pracują chociaż powinni być uznani za osoby chore

1. Przemoc w pracy ze strony

- klientów

- współpracowników

- wynikają ze stosunków osobistych

1. Molestowanie seksualne i mobbing to jedne z najczęstszych, negatywnych zjawisk w miejscu pracy

2. Mobbing – cały system psychospołecznych relacji w miejscu pracy; jest to rodzaj terroru psychicznego ze strony pracodawcy, przełożonego lub grupy pracowników, skierowany przeciwko jednemu pracownikowi

W 81% prześladowcą jest pracodawca, 14% współpracownicy, 5% podwładni

1. Rodzaje mobbingu w pracy

1. Poziomy

(pracownik przeciwko koledze)

Podejmowanie wrogich działań przez grupę współpracowników wobec osoby, której odmienność staje się przedmiotem ataków

1. Pionowy

Przełożony staje się stroną prześladowaną przez podwładnych, podwładni próbują go kompromitować

1. Pochyły

Szykanowanie pracownika przez przełożonych- najbardziej rozpowszechniona forma mobbingu. Zjawisko to nasila się szczególnie w czasach recesji – sytuacja na rynku pracy, bezrobocie,

1. Skutki społeczne mobbingu obejmują koszty związane

- ze zwolnieniami lekarskimi

- z leczeniem

- z rehabilitacją

- z rentami

- z przedwczesnymi rentami

- z odszkodowaniami

1. Mobbing zawsze spowodowany jest złą organizacją pracy, jej dezorganizacją i błędami w zarządzaniu. Pracodawca jest zobowiązany przeciwdziałać mobbingowi

2. Cech mobbingu wg Leymanna

- odziaływania zaburzające możliwość komunikowania się

- oddziaływania zaburzające stosunki społeczne

- działania mające na celu zaburzyć społeczny odbiór osoby (rozsiewanie plotek, obgadywanie, ośmieszanie, fałszywe ocenianie zaangażowania w pracy, kwestionowanie podejmowanych decyzji, zaloty lub propozycje seksualne)

- działania mające wpływ na jakość sytuacji życiowej i zawodowej (odbieranie prac zadanych wcześniej do wykonania, dawanie zadań poniżej jego umiejętności, zarzucanie wciąż nowymi zadaniami)

- działania mające szkodliwy wpływ na zdrowie ofiary (grożenie przemocą fizyczną, znęcanie się fizyczne, działania o podłożu seksualnym, wyrządzanie szkód psychicznych)