1. Cechy ruchu roboczego – cechy zadania roboczego czyli pojedynczego ruchu roboczego lub zbioru ruchów:

• Identyfikowane jako wyrznie wyodrębniająca się jednostka wykonawczej pracy (ma początek i koniec)

• Rozpoznawane jako znaczący składnik mający określony udział w wydajności całego systemu

• Zapewnia operatorowi swobodę i samodzielność

• Uwzględnia doświadczenie, zdolności i umiejętności pracowników

• Umożliwia wykorzystanie i rozwijanie zdolności umiejętności

• Umożliwia operatorowi zrozumienie przebiegu realizacji

• Nie powoduje przeciążenie ani nadciążenia operatora

• Nie prowadzi do jednostronnego obciążenia, schorzeń i poczucia monotonii

• Nie izoluje operatora od kontaktu społecznego i zawodowego

1. Czas reakcji i jego pomiar – czas reagowania na bodziec. Na czas reakcji składa się

• Spostrzeżenia sygnału

• Podejmowania decyzji

• Ruch

• Inercji urządzenia

Istnieją 2 rodzaje czasu reakcji:

• Czas reakcji prostej – czas pojedynczej reakcji wywołanej jednym bodźcem

• Czas reakcji złożonej – czas reakcji kiedy trzeba wybrać z pośród większej ilości bodźców

Do pomiaru czasu reakcji używa się miernika parametrów reakcji

1. Element sterowniczy – część systemu sterowania aktywizowana bezpośrednio przez operatora np. przez wywarcie nacisku. Można podzielić je ze względu od zaangażowania kończyn na nożne i ręczne. Aktywizowanie urządzeń sterowniczych następuje przez:

• Przyciskanie

• Ściskanie

• Pochwycenie

Cechy urządzeń sterowniczych:

• Dostępność przestrzenna - usytuowanie względem zasięgu kończyn górnych i dolnych

• Rozróżnialność

• Rozmieszczenie przestrzenne

• Wielkość chwytów

• Operatywność

• Przełożenie

• Opór

• Zgodność z funkcja – zgodność miedzy ruchem a jego skutkiem

• Bezpieczeństwo

1. Indywidualne cechy człowieka – wyznaczane przez wiek, płeć, stan zdrowia oraz trzy grupy cech:

• Fizyczne – decydują o sprawności fizycznej

• Morfologiczne (wzrost, somatotyp, kształt i wielkość elementów ciała)

• Fizjologiczne (wydolność fizyczna)

• Psychomotoryczne - decydują o sprawności motorycznej

• Siła

• Szybkość

• Koordynacja (zwinność)

• Wytrzymałość

• Ręczność

• Doświadczenie (wprawa, umiejętności)

• Psychiczne - decydują o sprawności psychicznej

• Temperament

• Pamięć

• Sprawność intelektualna

• Uwaga (postrzeganie)

• Doświadczenie (wiedza)

• Motywacja (postawa, podejście)

• Odporność na stres

1. Łuk odruchowy – droga jaka przebywa impuls nerwowy od receptora do efektora. W skład łuku odruchowego wchodzą:

• Receptor – zakończenie włókien nerwowych odbierające określone bodźce zewnętrzne lub zewnętrzne, dochodzi w nich do przemiany rożnej energii w energie elektryczna przewodzona przez nerwy

• Droga dośrodkowa – droga prowadząca impuls z receptora do ośrodku nerwowego

• Ośrodek nerwowy – skupisko komórek nerwowych (mozg, rdzeń kręgowy)

• Doga odśrodkowa – droga prowadząca impuls z ośrodku nerwowego do efektora

• Efektor – narząd wykonawczy zbudowany z komórek pobudliwych –mięsni szkieletowych, gładkich i komórek gruczołowych.

1. Mechanizm percepcji – prosta reakcja na bodziec polega na przetworzeniu energii bodźca na aktywność neuronowa, powstaje przez to impuls nerwowy który przesyłany jest do odpowiedniego analizatora. Informacje poddawane są selekcji po której następuje interpretacja oraz uzupełnienie dodatkowymi informacjami np. z pamięci.

2. Obciążenie wewnętrzne pracą – wewnętrzna reakcja osoby na obciążenia zewnętrzne pracą. Określamy je jako uciążliwość pracy. Przy jednakowym obciążeniu zewnętrznym obciążenie wewnętrzne jest rożne u rożnych osób. Obciążenie wewnętrzne można opisać ze względu na:

• Obciążane układy

• Ruchu

• Krążenia (w szczególności serce)

• Oddechowy

• Nerwowy

• Zachodzące procesy metaboliczne

• Pobieranie tlenu i materiałów energetycznych przez organizm

• Wytwarzanie kwasu mlekowego przez pracujące mięsnie

• Ilość wytwarzanej energii

• Napięcie uwagi i procesy umysłowe

1. Percepcja – proces psychofizjologiczny zachodzący w OUN którego wynikiem jest wiedza o otoczeniu. Percepcja jest procesem dynamicznym. Odbierane informacje maga być niekompletne, niepełne lub niedokładne. Wyróżnia się następujące poziomy percepcji:

• Wykrywanie – operator zaledwie uświadamia sobie wstępowanie sygnału

• Identyfikację – wykrywany sygnał jest odróżniany od innych

• Interpretację – kombinacja procesu percepcyjnego i poznawczego w wyniku której następuje rozpoznanie zawartości i znaczenia zidentyfikowanego sygnału

1. Praca o szczególnym charakterze – praca wymagająca szczególnej odpowiedzialności i sprawności psychofizycznej

2. Praca w szczególnych warunkach – praca związana z czynnikami ryzyka które przyszłości mogą spowodować trwałe uszkodzenie zdrowia, wykonywana w szczególnych warunkach środowiska powodowanych przez siły natury (praca pod ziemia, na wodzie, pod woda, w powietrzu) lub procesy technologiczne (prac w warunkach gorącego lub zimnego mikroklimatu, ciężkie prace fizyczne, w warunkach podniesionego ciśnienia .

3. Prawo psychofizyczne Webera- Fechnera – relacja miedzy fizyczna miara bodźca reakcji a reakcją układu biologicznego czyli zależności pomiędzy wielkościami obiektywnymi i subiektywnymi. Dotyczy bodźców odbieranych przez zmysły wzroku słuchu dotyku i czucia.

ω=k∙ln$\frac{B}{\text{Bo}}$

ω – wartość reakcji układu biologicznego

k – współczynnik proporcjonalności zależny od rodzaju wrażeń

B – natężenie danego bodźca

B0 – wartość wzorcowa (mini dla człowieka) natężenia danego bodźca

1. Rodzaje i parametry reakcji – zachowanie wywołane przez określony bodziec i przybiera formę aktywności ruchowej, fizjologicznej lub słownej. Ze względu na złożoność wyróżnia się:

• Proste – niezróżnicowanie reakcje na zróżnicowany bodziec

• Złożone - do każdego typu bodźca przypisana jest jedna reakcje

Ze względu na dopowiedz na bodziec wyróżnia się:

• Poprawne – zgodne z przyjętą procedurą

• Błędne – niezgodne z przyjęta procedurą

• Spóźnione – termin umowny, zależy od założeń przyjętych w eksperymencie

• Pominięte – brak reakcji na zaistniały bodziec

Parametrami charakteryzującymi reakcje SA:

• Czas trwania bodźca

• Czas reakcji

• Liczba reakcji prawidłowych, błędnych, spóźnionych i pominiętych

• Czas utajenia – suma czasu czynności receptora , mózgu i przewodzenia nerwowego oraz czas niezbędny żeby mięsnie zaczęły wykonywać zadanie

1. Ruchy robocze – ruch mięsni lub mięśnia w celu osiągnięcia zamierzonego wyniku. Do czasu wykonania czynności zalicza się czas trwania pojedynczego cyklu (działanie – odpoczynek)

2. Sprawność fizyczna i motoryczna – zdolność do wykonywania czynności.

• Sprawność fizyczna to potencjał ruchowy wyznaczony przez cechy motoryczne:

• Siłę

• Szybkość

• Wytrzymałość

• Koordynacje ruchową

• Sprawność motoryczna – szczególny przykład sprawności fizycznej. Do jej składowych należą parametry:

• Strukturalne- związane z cechami antropometrycznymi

• Energetyczne- związane z wydolnością fizyczna

• Koordynacyjne- związane z możliwością kombinacji rożnego typu ruchów

• Psychiczne – predyspozycje natury psychicznej

1. Sygnał – bodziec oddziaływujący na zmysł operatora , związany ze stanem lub zmiana stanu środków i procesu pracy

2. Środowisko akustyczne – ogół występujących szmerów i dźwięków o rożnej sile, głośności i przeznaczeniu odbieranych przez człowieka

3. Wady wzroku upośledzające widzenie barw – najczęściej występującymi są:

• Achromatopsja – całkowite niewidzenie barw, wynika z całkowitego braku czopków, szczątkowego widzenia lub z nieprawidłowości anatomicznych oczu

• Dychromatopsja – widzenie dwóch barw, zaburzenia e mogą dotyczyć ślepoty na barwę :

• Czerwoną

• Zieloną

• Niebieską

1. Widzenie i wrażenia wzrokowe:

• Widzenia - postrzeganie przez człowieka otaczającego świata. Badanie widzenia sprowadza się do badania narządu wzroku pod względem:

• Ostrości

• Pola widzenia

• Adaptacji do ciemności

W zależności od natężenia oświetlenia wyróżnia się:

• Przy dobrym oświetleniu – widzenie fotopowe. Widzenie okiem przystosowanym do poziomu luminancji o wartości co najmniej kilku lx

• Przy średnim oświetleniu – widzenie mezotopowe. Pośrednie pomiędzy widzeniem fotopowym a skotopowy

• Przy znikomym natężeniu - widzenie ekotopowe. Widzenie okiem normalnym przystosowanym do luminacji poniżej kilku setnych lx

• Wrażenia wzrokowe – subiektywne wrażenie powodowane przez bodźce świetlne. Rodzaje wrażeń wzrokowych

• Wrażenie światła

• Wrażenie kontrastu

• Wrażenie kształtu

1. Wrażenie słuchowe – wrażenie subiektywne powodowane przez dźwięki odbierane przez człowieka w wyniku przewodnictwa powietrznego i kostnego wrażenia różnią się miedzy sobą:

• Natężeniem – odczuciem głośności dźwięku

• Wysokością – odczuciem słyszalnej częstotliwości dźwięku

• Barwą – odczuciem struktury fizycznej dźwięku

• Czasem trwania

1. Wskaźnik – urządzenie do prezentowania informacji która może się zmieniać w celu uczynienia rzeczy/zjawiska:

• Widzialnym

• Słyszalnym

• Rozróżnialnym przez dotyk

1. Wskaźniki wizualne – dotyczą przede wszystkim:

• Rozpoznawania

• Usytuowania

• Zależności funkcjonalnych wskaźnik – operator

• Czynników środowiskowych

• Identyfikacji

• Rodzaju symboli

• Ukształtowania znaków i ich kontrastu względem tła

• Doboru podziałek

• Uwzględniania rodzaju zadań

• Zachowania zasad grupowania wskaźników

• Interpretacji

• Stosowania najprostszych sygnałów potrzebnych do podjęcia decyzji

• Jeśli ww. jest niemożliwe stosowania jakościowych informacji

• Jeśli to tez jest niemożliwe stosowania wskaźników prezentujących informacje ciągłą

1. Wydolność i sprawność widzenia – cecha narządu wzroku odpowiedzialna za szybkość i dokładność widzenia. W celu sprawdzenia wydolności mierzy się sprawność widzenia która ocenia się na podstawie cech wydolności. Czynnikami warunkującymi sprawność widzenia są:

• Rozmiar przedmiotu

• Położenie względem pola widzenia

• Kontrast barwy

• Kontrast jaskrawości

• Natężenie oświetlenia

• Rodzaj źródeł światła

1. Zmysły i narządy zmysłów – system postrzegania za pomocą których organizm odbiera informacje z otoczenia. Narządy zmysłów są ściśle powiązane z układem nerwowym. Człowiek posiada piec zmysłów:

• Wzroku – umożliwia widzenie fale elektromagnetycznych w zakresie widzialnym. Narząd : oko

• Słuchu – umożliwia słyszenie fal dźwiękowych. Narząd : ucho

• Smaku – umożliwię rozpoznawanie smaków: słodkiego, słonego, kwaśnego i gorzkiego. Narząd : kubiki smakowe na języku i w jamie ustnej

• Węchu – umożliwię rozpoznawanie zapachu. Narząd : nos

• Czucia powierzchniowego – umożliwię odczuwanie dotyku, temperatury, wibracji i bólu. Narząd : skora i błony śluzowe

Człowiek posiada ponadto dwa mechanizmy pomocnicze które odpowiadają za utrzymanie pozycji ciała i lokomocje t.j. zmysł równowagi i czucie głębokie które umożliwia ocenę ułożenia segmentów ciała względem siebie.