Psychologiczna reakcja na

katastrofy

Dotknięci katastrofą

• Ofiary ( mimowolni

uczestnicy, kata

• Świadkowie strofa to zaskoczenie)
• Ratownicy ( świadomi uczestnicy)
Czas trwania psychologicznych

skutków katastrofy jest wielokrotnie
dłuższy niż czas prowadzenia samej
akcji!

Każdy uczestnik katastrofy

narażony jest na wpływ kilku

czynników, które determinuja

jego reakcję

• Doznane obrażenia ciała
• Strach przed dalszym rozwojem

zagrożenia

• Śmierć i urazy u innych

uczestników

• Brak pomocy
• Chaos

Reakcje występujące u

uczestników zdarzenia

• Oszołomienie ( poczucie

nierealności sytuacji)

• Dezorientacja ( poczucia czasu i

ocena otaczającej przestrzeni)

• Panika ( szczególnie w

pomieszczeniach zamkniętych)

Ostra reakcja na stres

( ORS)

• Pojawia się u 70% uczestników

• Często u ofiar wypadków komunikacyjnych

• Czas trwania objawów od kilku godzin do 2-

3 dni

• Objawy – osłabienie kontaktu z otoczeniem,

zawężenie pola świadomości,

hiperaktywność lub osłupienie, objawy

wegetatywne. Zazwyczaj ustępują

samoistnie, bez środków farmakologicznych

• Problematyczni pacjenci dla ratowników =

rozważanie podania benzodiazepin

Charakterystyka katastrof ze

względu na stan zdrowia

psychicznego

• Znikome lub żadne ostrzeżenie ( uczucie

bezsilności, słabości, nierównowagi)

• Poważne zagrożenie dla ludzkiego bezpieczeństwa

( ryzyko utraty własnego zdrowia)

• Potencjalnie nieznane skutki dotyczące zdrowia (

obawa przed długotrwałymi skutkami

zdrowotnymi dotyczącymi nawet przyszłych

pokoleń)

• Nieokreślony czas trwania katastrofy ( powolne

powodzie)

• Ludzkie błędy i złe zamiary( zdarzenia

spowodowane przez ludzi przyczyniają się do

bardziej nasilonych reakcji)

• Symbolizm celów terrorystycznych

Czynniki zwiększające

indywidualną

reakcje na

katastrofę

• Fizyczna i psychiczna bliskość względem

wydarzenia

• Narażenie na drastyczne i dziwne

sytuacje ( i poszkodowani i ratownicy)

• Ograniczony stan zdrowia ( długotrwałe

leczenie i rehabilitacja; osoby z kiepskim

zdrowiem jeszcze przed katastrofą)

• Rozmiary strat
• Historia urazu

Czynniki wpływające na

zbiorową

reakcję na katastrofę

• Stopień zakłócenia społeczności

( naruszenie infrastruktury

społecznej)

• Stabilność rodzin i społeczności

sprzed katastrofy ( dążenie do

lepszego bytu po katastrofie)

• Przywództwo w społeczności
• Wrażliwość na wysiłek dotyczący

przywrócenia stanu sprzed katastrofy

Zasady postępowania

przedszpitalnego

• Aktywność i zdecydowanie w

stosunku do uczestników zdarzenia

• Wydawania jasnych i zwięzłych

poleceń

• Zrozumienie ofiar zdarzenia
• Opanowanie reakcji paniki lub agresji
• Wykorzystanie lżej poszkodowanych

do konkretnych zajęć

Pourazowe zaburzenia

stresowe

( u ofiar katastrofy, i u

ratowników

)

• Przedłużająca się w czasie reakcja na stres

( nawet latami)

• Stałe powracanie w myślach lub snach do

zdarzenia

• Postępujące przytłumienie emocjonalne
• Zanik zainteresowania otoczeniem
• Nawracające lęki
• Depresja

Może prowadzić do stałych zmian osobowości

Problemy psychologiczne

ratowników

• Przez wiele lat tabu
Czynniki wpływające na psychikę

ratowników:

• Obserwowane skutki wypadków – śmierć,

cierpienie

• Występujące zagrożenie, w którym muszą

pracować

• Działania pod presja otoczenia
• Czas trwania akcji
• Zmęczenie i wyczerpanie ratowników

Debriefing

• Metoda znana z okresów II wojny

światowej

• Polega na spotkaniu wszystkich

uczestników działania bezpośrednio
po jego zakończeniu

(Dyskusja na temat każdego etapu

działań,każdy wyraża własne
zdanie)