Sprawność manualna
Manipulacja - zdolność chwytania i operowania przedmiotami ( traktowanie rąk jako narzędzi ) oparta jest o ruch chwytny.
Rozwój chwytu
odruch chwytny
dotykanie własnych rączek, obmacywanie, wkładanie paluszków do buzi
chwyt dowolny - 4,5 m. dz. usiłuje uchwycić przedmiot, kierując ku niemu obie ręce, nie jest w stanie utrzymać dłużej przedmiotu.
chwyt dłoniowy - prosty - ok. 5,6 m. ż. dz. chwyta przedmiot, nakrywając go całą dłonią kciuk nie bierze udziału.
chwyt nożycowy - 7,8 m. ż. dz. posługuje się kciukiem ( ruchy przywodzenia i odwodzenia ).
chwyt pęsetkowy - 9 m. - przeciwstawianie kciuka pozostałym palcom. Łatwo możemy to sprawdzić, podając dziecku do uchwycenia mały przedmiot (np. cukierek).
Od siódmego-ósmego miesiąca można zaobserwować wyraźną przewagę czynnościową jednej z rąk. Najczęściej dziecko posługuje się prawą ręką, np. wyciągając ją po zabawkę. Duża sprawność ruchów rąk pozwala dziecku na nowe, inne sposoby bawienia się. Manipulacja dziecka jest już bardzo urozmaicona. Zaczyna ono przekładać zabawkę z jednej ręki do drugiej. Potrafi utrzymywać po jednej zabawce w każdej ręce i postukiwać nimi o siebie. Uderza zabawką o stół, podłogę. Zaczyna wyrzucać zabawki z łóżka, obserwując je jak spadają.