ROZWÓJ CZŁOWIEKA

Psychologia rozwojowa, nauka badająca przebieg procesu rozwojowego człowieka od urodzenia, przez wszystkie fazy życia, aż do starości, opisująca właściwości psychiczne jednostki w różnych okresach, wykrywająca prawidłowości powstawania i rozwoju procesów psychicznych (spostrzegania, zapamiętywania, myślenia itp.) oraz właściwości osobowości jednostki (uzdolnień, zainteresowań, motywacji, postaw itp.), a także badająca warunki i wpływ czynników zewnętrznych na kształtowanie się i doskonalenie psychiki.

W węższym ujęciu psychologia rozwojowa zajmuje się okresem od urodzenia do osiągnięcia dojrzałości. W takim ujęciu mamy do czynienia z psychologią rozwojową ontogenetyczną, np.

ontogeneza mowy i myślenia.

Wyróżnia się trzy rodzaje czynników wpływających na rozwój ontogenetyczny:

• czynniki endogenne (genetyczne) - determinanty rozwoju - indywidualny program genetyczny

• czynniki endogenne (paragenetyczne) - stymulatory rozwoju - stan zdrowia, odżywienie i tryb życia matki w czasie ciąży,

• czynniki egzogenne - modyfikatory rozwoju, w trakcie życia - rodzina, warunki życia, środowisko historyczne, geograficzne itp...

Rozwój stanowi ciąg zmian pozostających między sobą we wzajemnym związku i występujących w sposób uporządkowany w określonych miejscach na kontinuum czasowym biegu życia jednostki.

Zmiany rozwojowe to:

• Zmiany ilościowe -np. poprawa tempa wykonania czynności, wzbogacenie zasobu słów itp.

• Zmiany jakościowe np. postęp od raczkowania do chodzenia, od gaworzenia do mowy; Zmiany jakościowe są podstawą do wyodrębniania okresów
  i stadiów rozwojowych występujących w ciągu życia.

Zasadnicze kierunki rozwoju neurologicznego człowieka:

• Przyrost masy mózgu;

• Tworzenie się coraz bardziej rozgałęzionej sieci połączeń międzyneuronalnych;

• Mielinizacja włókien nerwowych;

• Doskonalenie się połączeń nerwowych i wynikająca z tego redukcja połączeń mało funkcjonalnych;

• 
  Postępująca specjalizacja i lateralizacja funkcji mózgu.

Rozwój neurologiczny

Rodzimy się ze wszystkimi neuronami jakie moglibyśmy otrzymać;

Przyrost wagi mózgu przypisywany jest wzrostowi neuronów i rozwojowi połączeń pomiędzy nimi, rozwojowi komórek glejowych, mielinizacji aksonów.

Włókna nerwowe, które nie są otoczone osłonką mielinową przewodzą potencjał czynnościowy z maksymalną prędkością około 3 metrów na sekundę;

Dzięki izolacji włókien nerwowych mieliną prędkość przewodzenia zwiększa się nawet do 110 metrów na sekundę.

Prawdziwy rozwój mózgu dokonuje się poprzez tworzenie się synaps.

Do drugiego roku życia następuje w młodym mózgu dziecka duży wzrost liczby synaps.

Z czasem mózg osiąga dojrzałość, jednakże do 50% jego synaps może ulec zanikowi tworząc
bardziej efektywne połączenia.

Rozrost i zagęszczanie się komórek nerwowych w korze mózgowej dziecka

Rośnięciem i kierowaniem się aksonów i dendrytów ku ich właściwym miejscom docelowym kierują geny, ale gdy już włókna te zaczną się łączyć i rzeczywiście funkcjonować, kontrolę nad dalszym przebiegiem tego procesu przejmują doznania i doświadczenia życiowe, przekształcając i doskonaląc dane dziecku w programie genetycznym zasoby.

• Mózg jest biologicznie zaprogramowany na osiągnięcie specjalizacji pewnych obszarów, a w toku gromadzenia doświadczeń oraz dalszego dojrzewania układu nerwowego tworzą się połączenia synaptyczne między tymi obszarami umożliwiające mniej lub bardziej sprawną współpracę między tymi obszarami.

• Wyraża się ona w coraz lepszej harmonii i sprawności i precyzji ruchowej, koordynacji percepcyjno-motorycznej oraz kontroli wykonywanych czynności.

Specjalizacja funkcji w obrębie mózgu

Okresy krytyczne inaczej nazywane okresami sensytywnymi

• takie odcinki czasu, w których wystąpiła podstawowa dojrzałość neuronalna określonych struktur mózgowych i wówczas musi dojść do określonych doświadczeń, aby nastąpiło opanowanie danych zdolności czy umiejętności. Jeśli tych doświadczeń nie zdobędzie, te zdolności czy umiejętności nie zostaną już nigdy opanowane.

---