SPOSOBY REAKCJI NA KONFLIKT

Można wskazać typowe przykłady reakcji na konflikt:

1. Unikanie -ma miejsce w sytuacji, gdy dla jednostki samo napięcie emocjonalne i frustracja spowodowana konfliktem są na tyle silne, że woli wycofać się z konfliktu niż w sposób konstruktywny rozwiązać go.

2. Łagodzenie - ma miejsce wówczas, gdy jednostka chce utrzymać dobre stosunki z innymi i gotowa jest postępować zgodnie z interesem strony przeciwnej.

3. Konkurencja to taka reakcja na konflikt, która za wszelką cenę dąży do rozstrzygnięcia sytuacji spornej na swoją korzyść.

4. Porozumienie wyrażające się poszukiwaniem takich płaszczyzn, które umożliwią obu stronom koegzystencję.

5. Kooperacja wiąże się z wolą zaakceptowania celów drugiej strony bez rezygnacji z własnych.

Analiza reakcji na konflikt prowadzi do wskazania sposobów ich rozwiązania. Zalicza się:

1. Ignorowanie, które polega na pomijaniu milczeniem problemu. Ignorowanie ma swe źródło w przekonaniu, że brak decyzji wywoła mniejszy konflikt, niż odrzucenie żądań.

2. Odwlekanie to odroczenie działania. W tej sytuacji wychowawca oczekuje , że konflikt może rozwiązać się pod wpływem zdarzeń losowych lub jakiegoś przypadku

3. Pokojowe współistnienie wyraża się tym, iż obie strony udają, że konflikt nie istnieje. Współdziałanie między nimi tylko z pozoru wydaje się dobre, a faktycznie nie ma go. Obie strony cechuje poczucie fałszu i braku szczerości uniemożliwiające otwartą komunikację.

4. Deprecjonowanie polegające na pozbawieniu wartości przeciwnika w konflikcie. Ma to miejsce w tych sytuacjach konfliktowych, gdzie wychowawca poniża godność dziecka stosując wobec niego obelżywe określenia. Deprecjonowanie to również umniejszenie przedmiotu sporu. Pokazanie, że problemy dziecka są nieistotne.

5. Reorientacja to odwrócenie uwagi od istoty problemu. Winą za powstały konflikt obarcza się słabszego. W sytuacji wychowawczej jest to najczęściej dziecko bądź grupa. Istotą reorientacji jest szukanie „kozła ofiarnego”.

6. Separacja polegająca na usunięciu strony konfliktu z dotychczasowej przestrzeni życiowej. Ten rodzaj rozwiązania konfliktu aprobowany bywa przez tych wychowawców, którzy są zwolennikami wyrzucania wychowanka z internatu czy ucznia z klasy a nawet ze szkoły. Separacją jest też tworzenie w szkole „klas specjalnych” dla uczniów sprawiających trudności wychowawcze.

7. Arbitraż to odwoływanie się w sytuacji konfliktowej do autorytetów, specjalisty, eksperta. W szkole role autorytetu ma spełnić dyrektor. W sytuacji, gdy nauczyciel nie radzi sobie z zachowaniem ucznia, odsyła go do dyrektora. Bywa, że wychowawca rolę arbitra stara się przypisać rodzicom. Jego zdaniem to oni są w stanie sprawić, że dzieci zaczną wzorowo zachowywać się na lekcji prowadzonej przez nauczyciela, który nie potrafi radzić z dyscypliną klasie.

8. Kompromis, który zakłada, że obie strony dojdą do porozumienia, jeśli każda zadowoli się osiągnięciem częściowego spełnienia swoich żądań.

9. Walka to strategia rozwiązania konfliktu polegająca na prowokacji przeciwnika. Wywołania takiego zachowania, które swą agresją przyczyni się do uzyskania opinii strony pokrzywdzonej, a tym samym stawiania warunków przy negocjacjach. Prowokacyjnie zachowują się zarówno wychowawcy, jak i wychowankowie. Najłagodniejszą formą wzajemnej agresji są zatargi, spory, kłótnie. Wzajemna wrogość przejawia się w lekceważącym stosunku, ośmieszaniu. W sytuacjach narastających sprzeczności może przyjąć formę buntu objawiającego się bufonadą, niestosownymi żartami lub otwartymi sporami.

Powyższe sposoby rozwiązywania konfliktów tak naprawdę to ich nie rozwiązują, a jedynie łagodzą lub odwlekają w czasie. Jeśli konflikt nie zostanie do końca rozwiązany, przyjmuje stan utajenia, staje się konfliktem ukrytym, który może wybuchnąć ze zdwojoną siłą w sytuacji najmniej oczekiwanej.

Thomas Gordon wskazuje metodę rozwiązywania konfliktów, zwaną „metodą bez porażek”. Metoda ta polega na takim podejściu do konfliktu , w którym obie strony łączą się w poszukiwaniu możliwego dla nich do przyjęcia rozwiązania. Przy wykorzystaniu tej metody nie ma osoby „przegranej” i wygranej”.

Metoda ta składa się z sześciu etapów-kroków:

1. - określenie problemu,

2. - szukanie możliwych rozwiązań,

3. - ocena rozwiązań,

4. - wybór najlepszego rozwiązania,

5. - wypracowanie sposobów jego realizacji,

6. - stwierdzenie, jak wybrane rozwiązanie sprawdziło się w praktyce.

Nie ma jednej, doskonałej i uniwersalnej metody rozwiązywania konfliktów. Konflikty bowiem, jak i osoby w nich uczestniczące, różnią się od siebie, dlatego też każdy przypadek wymaga innego spojrzenia.