Aminokwasy
Aminokwasy są połączeniami zawierającymi w swoim składzie cząsteczkowym przynajmniej jedną grupę funkcyjną karboksylową -COOH i jedną aminową -NH2.
Wszystkie α-aminokwasy z wyjątkiem najprostszego, tj. glicyny są optycznie czynne, ponieważ atom węgla, z którym związana jest grupa karboksylowa i aminowa jest asymetryczny.
01 - Reakcja van Slyke'a z kwasem azotowym (III) -
W jednej probówce umieścić 1 cm3 10% roztworu NaNO2 i dodać taką samą objętość lodowatego CH3COOH. Po zmieszaniu obu płynów wydzielają się żółte dymy mieszaniny tlenków azotu o charakterystycznej woni. W drugiej probówce zmieszać 1 cm3 10% roztworu NaNO2 z 2 cm3 0,5 M roztworu glicyny, a następnie dodać 1 cm3 lod. CH3COOH. Z probówki wydzielają się bezbarwne i bezwonne pęcherzyki azotu.
02 - Reakcja Srensena z aldehydem mrówkowym
Do 10 cm3 roztworu glicyny w erlenmajerce dodać kilka kropel fenoloftaleiny i kroplami z biurety wprowadzić roztwór NaOH do słabo różowego zabarwienia. Równocześnie do oddzielnej erlenmajerki wprowadzić 10 cm3 roztworu formaldehydu, kilka kropel fe-noloftaleiny oraz kroplami roztwór NaOH do słabo różowego zabarwienia. Następnie roztwór formaldehydu wlać do roztworu glicy-my i obydwa roztwory zmieszać. Zawartość kolbki miareczkować do momentu pojawienia się różowego zabarwienia, utrzymującego się kilka min.
03 - Reakcja z ninhydryną
Do 1 cm3 roztworu glicyny dodać 0,5 cm3 roztworu ninhydryny i ogrzać. Pojawia się niebiesko-fiołkowe zabarwienie.
Reakcje charakterystyczne dla wybranych α-aminokwasów
01 - Wykrywanie cysteiny i cystyny. Reakcja cystynowa
Do 1 cm3 roztworu cysteiny lub cystyny w probówce dodać 2 cm3 roztworu NaOH i ogrzewać do wrzenia przez kilka minut. Następ-nie wprowadzić kilka kropel roztworu Pb(CH3COO)2 i ponownie ogrzać. Z roztworu wydziela się brunatno-czarny osad siarczku oło-wiu (II) PbS.
02 - Wykrywanie metioniny metodą McCarthy-Sullivana
Do 2,5 cm3 roztworu metioniny w probówce dodać 0,5 cm3 stęż. NaOH, 3 krople roztworu nitroprusydku sodu oraz 0,5 cm3 glicyny. Równocześnie w drugiej probówce wykonać próbę ślepą, używając wody destylowanej zamiast metioniny. Obie probówki umieścić w zlewce z ciepłą wodą w temp. 40-80o i pozostawić na 10 min. nie doprowadzając do wrzenia. Następnie oziębić i dodać 5 cm3 stęż. HCl. W próbie ślepej powstaje zabarwienie żółtozielone, natomiast w probówce z metioniną różowobrunatne, nasilające się w ciągu kilku minut
03 - Wykrywanie grup tiolowych. Reakcja z nitroprusydkiem sodu
a. Do 1 cm3 świeżo sporządzonego roztworu cysteiny dodać 1 cm3 roztworu nitroprusydku sodu, nasycić sierczanem(VI) amo-nu i zalkalizować zasadą amonową. Pojawia się barwa czerwonofiołkowa.
b. Powyższą próbę wykonać z 1 cm3 roztworu cystyny. Odczyn jest negatywny.
c. Do 1 cm3 roztworu cystyny zalkalizowanej zasadą amonową dodać kilka kropel roztworu NaCN, nasycić sierczanem(VI) amonu i zmieszać. Tworzy się czerwonofiołkowy barwnik.
04 - Wykrywanie aminokwasów aromatycznych. Reakcja ksantoproteinowa
Do 1 cm3 roztworu tyrozyny dodać 2 cm3 stęż. HNO3 i lekko podgrzać. Roztwór zabarwia się na kolor żółty. Następnie probówkę oziębić i zawartość zalkalizować stęż. NH3*aq lub NaOH. Żółta (pierwotna) barwa roztworu pogłębia się, przechodząc w pomarań-czową.
05 - Wykrywanie tyrozyny. Reakcja Millona
Do 1 cm3 roztworu tyrozyny dodać kilka kropel odczynnika Millona i ogrzać małym płomieniem. Pojawia się czerwone zabarwienie.
06 - Wykrywanie tryptofanu
a. Reakcja Adamkiewicza-Hopkinsa - Do 1 cm3 roztworu tryptofanu dodać kilka kropel kwasu glioksalowego i podwarstwić stężo-nym H2SO4. Na granicy zetknięcia obu płynów powstaje fiołkowy pierścień.
b. Reakcja Voiseneta - Do probówki wprowadzić 1 cm3 roztworu tryptofanu, kroplę roztworu aldehydu mrówkowego oraz 6-7 cm3 stęż. HCl. Zawartość probówki wytrząsnąć, a następnie pozostawić w spokoju przez 5 min. Po tym czasie dodawać bardzo wolno kroplami roztwór azotanu (III) sodu. Pojawia się fiołkowe zabarwienie.
07 - Wykrywanie histydyny. Reakcja Pauly'ego
Do 5 cm3 roztworu kwasu sulfanilowego dodać 0,5 cm3 0,5% NaNO2 przy równoczesnym chłodzeniu probówki zimną wodą. Utwo-rzony roztwór soli diazoniowej zalkalizować Na2CO3 subst. i wlać do 1 cm3 roztworu histydyny. Powstaje pomarańczowożółty barw-nik azotowy.
08 - Wykrywanie argininy. Reakcja Sakaguchi'ego
Do 1 cm3 roztworu argininy dodać 1 cm3 roztworu NaOH, 2-3 krople roztworu α-naftolu i dobrze wymieszać. Następnie wprowadzić kroplę wody bromowej. Tworzy się natychmiast różowopomarańczowy barwnik.