Slajd 1

Fizykoterapia

Reakcja na bodziec fizykalny

Dr n. med. Renata Gałuszka

specjalista fizjoterapii

specjalista zdrowia publicznego

Każdy rodzaj energii działający na

organizm wpływa na zmianę stałości

środowiska wewnętrznego, czyli

homeostazę. Każdy rodzaj energii

jest nośnikiem jakiegoś czynnika

fizykalnego. Każdy czynnik fizykalny

jest bodźcem wyzwalającym w

ustroju odpowiedź tkankową zwaną

odczynem.

Czynniki fizykalne:

Naturalne (czynniki biosfery:

termiczne, promieniowanie

słoneczne, elektryczność, pole

magnetyczne, ciśnienie

atmosferyczne, ruchy i wilgotność

powietrza),

Sztuczne.

Podział czynników fizykalnych z

zależności od ich właściwości:

Czynniki termiczne,

Czynnik fotochemiczny,

Czynnik elektrokinetyczny,

Czynnik elektrochemiczny,

Czynniki mechaniczne.

Odczyn –

odpowiedź tkankowa na

działający bodziec. Zależy od:

Ilości energii,

Czasu działania energii,

Właściwości tkanki.

Podstawę działania leczniczego zabiegów

fizykalnych stanowi reaktywność

organizmu na bodźce.

Bodziec jest to każda zmiana w

środowisku zewnętrznym lub

wewnętrznym.

Podział bodźców:

Działające na receptory

Działające na protoplazmę żywej komórki

Reakcja na bodziec polega na powstaniu

zmiany w sposobie zachowania

organizmu lub wystąpieniu odruchów o

charakterze ruchowym, jak i

wydzielniczym. Zależy od:

Rodzaju bodźca

Sposobu działania

Natężenia bodźca

Czasu działania

Okolicy ciała

Powierzchni działania

Zdolność reagowania ustroju na bodźce

zależy od:

Właściwości osobniczych

Wieku

Płci

Stanu wyjściowego układu

autonomicznego

Danej czynności

Rytmów biologicznych

Reakcje na bodźce mogą być:

Szybkie lub wolne

Silne lub słabe

Jednoczesne z bodźcem lub po nim

W miejscu działania bodźca lub w

innych obszarach ciała lub narządach

Reakcje na bodziec:

miejscowe

ogólne

konsensualne

kontralateralna

Reguła Schultz- Arndta

Słabe bodźce pobudzają czynności

życiowe, średnie wyzwalają procesy

adaptacyjne, natomiast silne niszczą.

W kontekście wielkości dawki

odczyny dzieli się na:

odwracalne (korzystne)

nieodwracalne (szkodliwe).

W odniesieniu do reaktywności

tkanek odczyny dzielą się na:

normalne

paradoksalne

Znajomość odczynów i prawidłowe

ich wykorzystanie warunkuje

skuteczność leczenia fizykalnego.

Może występować nadwrażliwość na

pewne postacie energii (samoistna

lub spowodowana stanami

chorobowymi lub przyjmowanymi

lekami).

Efekty działania bodźca:

Usprawnienie czynności narządów,

powodujące korzystne zmiany ich

struktury

Zwiększenie wydolności ogólnej

ustroju

Przestrojenie czynności

autonomicznego układu nerwowego.

Działanie bodźca:

Miejscowe: zwiększenie ukrwienia

tkanek, działanie przeciwbólowe,

Ogólne: reakcja ze strony

mechanizmów fizjologicznych w celu

przeciwdziałania zakłóceniom

homeostazy.

Ważną rolę w mechanizmie oddziaływania

na ustrój czynników fizykalnych pełni

skóra, stanowiąca

antenę

ośrodkowego

układu nerwowego.

Bodziec działający na skórę wywołuje:

miejscowe zmiany o typie pobudzenia w

błonie komórkowej → równocześnie

występuje uwalnianie hormonów

tkankowych droga humoralną lub

nerwową, co może wywoływać działania

ogólne.

Prawo Dastre- Morata:

antagonizm

między ukrwieniem skóry i narządów

wewnętrznych. Naczynia krwionośne

nerek zachowują się jak naczynia skóry.

Miejscowa reakcja skóry i tkanek

podskórnych na bodziec polega na

zmianie barwy skóry, zmiany napięcia,

wydzielanie potu i łoju, zmiana składu

chemicznego i Ph.

Miejscowa reakcja mięśni

szkieletowych (bodziec elektryczny)

polega na wywołaniu przekrwienia,

zmiana przemiany materii, napięcia,

motoryki i trofiki mięśnia, powięzi,

ścięgien, okostnej.

Zwiększenie siły bodźca lub

powierzchni działania powoduje, że

pobudzenie dociera do rdzenia

przedłużonego, śródmózgowia,

międzymózgowia, inicjując

autonomiczne reakcje autonomiczne (r.

naczynioruchową, termoregulacji,

przemiany materii, łaknienia,

pragnienia, zmiany postawy ciała i

ruchu).

Ogólna reakcja na bodźce

zachodzi na 3 poziomach układu

nerwowego:

Rdzeniowym

Podkorowym

Korowym

Połączenia pomiędzy elementami

somatycznymi i autonomicznego

układu nerwowego na poziomie

rdzenia kręgowego stanowią

podstawę odruchów:

Trzewno – trzewnych

Trzewno – skórnych

Trzewno – ruchowych

Skórno – trzewnych

Bodźce działające na skórę

wywołują:

Reakcje odruchowe

Odległe działanie na czynności

wyższych pięter OUN

Bodziec fizykalny (stresor)

wielokrotnie powtarzany

wywołuje reakcję adaptacyjną.

Adaptacja

modyfikacje reagowania

na bodźce, mające charakter regulacji

wyższego rzędu. Procesy

adaptacyjne: przyzwyczajenie,

habituacja, zahartowanie,

aklimatyzacja, odporność.

Wśród procesów adaptacyjnych wyróżnia się:

Adaptację miejscową, tkankową – wzrost

tolerancji tkanek na bodźce

Hamowanie nerwowe

Habituację – tłumienie tworu siatkowatego

Adaptację czynnościową

Ekonomizację lub normalizację funkcji

Adaptacje troficzną – zwiększenie rezerw

energetycznych, przerost mięśni,

waskularyzacja

Adaptację plastyczną – rozwój tkanki ochronnej

(brązowa tkanka tłuszczowa)

Autonomiczna adaptacja korowa – tworzenie

odruchów warunkowych, uczenie się.

Organizm ludzki jest układem

samoregulującym cechującym się

jednością procesów psychicznych i

somatycznych powiązanych

sprzężeniem zwrotnym ze środowiskiem

zewnętrznym. Zakłócenie w środowisku

zewnętrznym, jeżeli jego siła przekracza

możliwości wyrównawcze homeostazy,

powoduje zakłócenie w środowisku

wewnętrznym, czyli chorobę.

Document Outline