Zjawisko celebretyzacji

• Baumann, Giddens, Mafesoli - mówią o celebretyzacji jako o indywidualizmie

• simulacrum - Baudrillard - wytyczają kierunki budowania tożsamości i wizerunku, w dużej mierze z wykorzystaniem mediów

• widoczność medialna - Thompson, Bourdieu

• współczesna logika mediów - lajki, klikalność itd.

• wizerunek i personalizacja informacji - na pierwszym miejscu, potem lokalizacja wydarzeń, lokalizacja władzy, przewidywalność i rutyna, bliskość przedstawianych ludzi i zdarzeń widowni, aktualność wydarzeń, czas z punktu widzenia cyklu produkcji informacji, wyłączność - McQuail

1. LIDERZY OPINII, CZYLI MERTONOWSKIE „OSOBY WPŁYWU” I ICH ROLA

• lider opinii - w socjologii, polityce, markentingu, publicystyce

• Robert Merton „Wzory wpływu: Osoby wywierające wpływ o orientacji lokalnej kosmopolitycznej” w książce „Teoria socjologiczna i struktura społeczna” - badanie roli wpływu środków masowego komunikowania w kształtowaniu wzorów wpływu jednych ludzi na innych

u podstaw badania stały cele:

1. wyodrębnienie typów ludzi uważanych przez otoczenie za wywierające najrozmaitszego rodzaju wpływy

2. wydobycie zależności pomiędzy wzorami zachowań wobec środków masowego komunikowania w porównaniu z osobami wywierającymi wpływ

3. wskazanie najważniejszych sposobów zdobywania owego wpływu

4. sformułowanie hipotez dla bardziej systematycznych badań nad funkcjonowaniem wzajemnego wpływu ludzi w społeczności lokalnej

1. dwa typy: o wpływie lokalnym (Gemeinschaft) i kosmopolitycznym (Gesellschaft)

• typ lokalny jest ograniczony do lokalnej społeczności - zaściankowi, lokalni partioci, głębokie zakorzenienie ekonomiczne i gospodarcze, jak największa ilość kontaktów (nastawieni na ilość), stowarzyszenia nastawione na poznanie jak największej ilości ludzi, rodzaj piastowanej funkcji - zazwyczaj stanowiska polityczne, osiągają wpływy dzięki kontaktom, rola relacji osobistych w zdobywaniu wpływów, prenumerują 2-3 czasopisma, nie czytają Time’a, czytają więcej gazet lokalnych, wolą wiadomości niż analizę

• typ kosmopolityczny - uważa się za integralną część świata, nowi przybysze, nie czują się zakorzenieni, wiedzą że mogą swoją karierę rozwijać w innych częściach świata, selektywny wybór znajomych i przyjaciół (nie ilość, a jakość), należą do stowarzyszeń, gdzie mogą spożytkować swoje kwalifikacje, umiejętności i wiedzę, rodzaj piastowanej funkcji: nie tylko działania polityczne, ale zastosowanie wiedzy i kwalifikacji, kontakty są wynikiem posiadanych wpływów, a nie odwrotnie, prestiż i autorytet drogą to zdobywania wpływów, istotna rola statusu zawodowego w budowaniu wpływów, prenumerują 4-5 czasopism polityczno-społecznych, wolą sprawozdawców analityków

• demotyczny zwrot - uaktywnienie zwykłych ludzi w procesie konsumpcji mediów, mogą stać się uczestnikami

• telebryty - celebryci telewizyjni

• cewebryty - celebryci internetowi

• najbardziej wpływowi, średniego wpływu, szeregowi członkowie społeczności

EKSPERCI I DORADCY W UJĘCIU SOCJOLOGICZNYM

• ekspert - osoba, której kompetencje uznaje jej środowisko zawodowe, nie można go kreować, można powołać albo zamówić ekspertyzę, co będzie potwierdzeniem jego opinii, jego celem jest zagwarantowanie przekazania rzetelnej informacji opartej na fachowej wiedzy; w tym celu musi mieć zapewnioną wolność wyrażania poglądów, niezależność finansowa

• doradca - osoba zaufana, dobierana spośród grona praktyków i naukowców bliskim poglądom i linii politycznej danego polityka, muszą posiadać umiejętność sprawnego operowania swą wiedzą i doświadczeniem, tak aby formułować wnioski w sposób, który będzie możliwy do przyjęcia przez polityka

dewiacja roli doradcy w 4 przypadkach:

1. poglądy doradcy nie różnią się od decydentów

2. konflikt ról doradca-ekspert

3. doradca rozstrzyga na korzyść racji partykularnych

4. doradcy zależy wyłącznie na promocji własnej osoby

skutkiem są błędne decyzje podejmowane przez decydentów

EKSPERT WG GEORGA SIMMELA

• doradców-ekspertów nie było w despotyzmie, pojawili się wraz z jawnością rządów, KOTERIA

EKSPERT WG REGIS DEBRAY W PERSPEKTYWIE MEDIOLOGII

• skuteczny komunikacyjnie - „polityk myśli”

• liczy się dotarcie, bycie słyszalnym, a nie merytoryczność czy trafność argumentacji

• przemiany technologiczne

• intelektualista dba o skuteczność, mądrość przychodzi potem

• konieczność mediologiczna -

• kategoria intelektualistów - pionierzy „technologii intelektu” - nowy sposób opisania świata, zgodnie z logiką troistości, która uwzględnia medium, nie zaś binarności, medium stanowi trzeci element komunikowania

EKSPERT W PONOWOCZESNEJ PERSPEKTYWIE

• oddanie władzy decyzyjnej w ręce ekspertów

• ich cechy: działanie bez emocji, maksymalna racjonalizacja osądów, działanie na chłodno

• lekki i przyjazny kapitalizm dopuszcza ekspertów i doradców, zmieniła się rola autorytetów, którzy nie wydają już poleceń

• Bauman - ekspertokracja - rodzaj demokracji, która zaczyna się wówczas, kiedy kwestia tego czy chcemy żyć na warunkach, jakie nam zaproponowano, staje się przedmiotem otwartej debaty i swobodnego podejmowania decyzji

• ekspertyza objęła swym zasięgiem wszystkie sfery życia społecznego

• nowa kategoria ekspercka - posiadacza wiedzy, zajmuje miejsce przywódcy z czasów nowoczesnych

• za doradcą się podąża, przywódcę wynajmuje się i zwalnia

• proces kolonizacji sfery publicznej przez prywatę

PRZYWÓDCA

nowoczesność, autorytet, „podąża się za nim”, posłuszeństwo, przekłada dobro wspólne na dobro jednostki (ale ochrania prywatność), udzielane rady dotyczą polityki, odniesienia: my

DORADCA

ponowoczesność, „posiadacz wiedzy”, „wynajmuje się go i zwalnia”, wysłuchanie, ewentualnie wzięcie słów pod uwagę, przekłada dobro jednostki na dobro wspólne, udzielane rady dotyczą polityki życia, odniesienia: ja, ewentualnie suma poszczególnych „ja”

INTELEKTUALIŚCI JAKO EKSPERCI W UJĘCIU MERTONA

intelektualiści - ludzie zajmujący się uprawianiem i formułowaniem wiedzy, kategoria roli społecznej

do specjalnej kategorii zakwalifikował przedstawicieli nauk społecznych

• relacje między ekspertami, a decydentami: porządek teorii abstrakcji i porządek praktyki rozumianej

cztery powody napięć:

1. ich wpływ jest nieokreślony

2. element nieokreśloności podkopuje relacje klientów i ekspertów - zaufanie

3. niejednoznaczność wymusza potrzebę powoływania kolejnych ekspertów - polityka nepotyzmu i kliki doradców

4. decydenci nie zawsze są w stanie zaakceptować wiedzę eksperta, uważają że wiedzą więcej

funkcje jawne i ukryte

inercja tradycji

kultura transparencji

ETOS EKSPERCKI MERTONA:

1. konkurencyjność powodująca chęć pierwszeństwa w skomentowaniu sprawy

2. przedwczesne ocenianie i podsumowywanie spraw, które dopiero się toczą

3. środowiskowe zawiści

4. plagiaty

5. selekcję, upiększanie wyników ekspertów

6. fałszerstwa

• zasada śnieżnej kuli - sławni gromadzą jeszcze więcej nagród niż niesławni

• ekspert jest mediozależny

• kres intelektualistów, celebryci i eksperci

NAUKOWCY I POLE NAUKOWE

• zdobywanie wiedzy to chęć wyrobienia własnego nazwiska

• walka naukowa porównana do walki zbrojnej według Bourdieu

NAUKOWCY W MEDIALNYM POLU - EKSPERCI CZY FAST THINKERS?

• komunał to idee przyjęte przez wszystkich, banalne, konwencjonalne - oklepane frazesy

• pauza jak Skandynawowie

STRATEGIA TRÓJPOLÓWKI: POLE NAUKOWE (AKADEMICKIE), POLE POLITYKI A POLE MEDIALNE

• społeczność między polem politycznym a akademickim nie jest homogeniczna, charakteryzuje się zróżnicowaniem, a nawet napięciem pomiędzy względnie niezależnymi sferami rzeczywistości

• dystans między polityką a nauką

• naukowcy: nieumiejętność szybkiego podejmowania decyzji

• Marek Ziółkowski - „rytm czasowy” - podlega socjolog (teoretyk) i polityk - podlega czasowi kadencji

DZIENNIKARZE-EKSPERCI-KOMENTATORZY. EKSPERCI MEDIALNI I PSEUDOEKSPERCI

• niezależni eksperci

• powtarzalność ekspertów obecnych w mediach

• naczelny pseudoekspert - np. Zbigniew Hołdys

MODELOWE RELACJE UCZONY/EKSPERT-DZIENNIKARZ

• uczony-dziennikarz - obaj kompetentni, wspólna aksjologia dotycząca przekazywania ludziom wiedzy naukowej, której ważną częścią jest wiedza o nauce

• Kaczor Donald-wirtuoz reklamowania - relacja „tego, który chce być na wizji, bez względu na wszystko” oraz tego, kto potrafi „umieścić na wizji kogokolwiek z czymkolwiek”

• gracz posługujący się mediatyzacją-imaginista społeczny - relacja kogoś, kto dzięki mediom chce podnieść swój status profesjonalisty oraz dziennikarza potrafiącego „zapoznanego i przeciętnego (ale ambitnego i przemyślnego) pracownika naukowego zamienić w gwiazdę - wyrocznię”

• „omnipotentny autorytet”-dziennikarz bez „oświeconej niewiedzy” - relacja naukowa chcącego „wypowiadać się autorytatywnie w rozmaitych sprawach bez względu na swe kompetencje merytoryczne z dziennikarze, który uznał, że może (bez względu na to, co wie) referować niemal wszystko i prezentować niemal wszystkich

DZIENNIKARZE W POSZUKIWANIU NOWYCH STRATEGII ZAWODU

• Debray - dziennikarz odpowiada za komunikowanie - przekaz informacji

• negatywny związek między myśleniem a pośpiechem - Platon (opozycja między filozofem, który ma czas, a presją ludu na agorze), Flaubert - „myślenie komunałami”

SAMI O SOBIE - AUTOWIZERUNEK DZIENNIKARZY

DZIENNIKARSKA TOŻSAMOŚĆ

W POGONI ZA NEWSEM - ODCHODZĄC OD PROFESJONALIZMU

DZIENNIKARZ CZY SHOWMAN

animator-prezenter

showman-celebryta

stare zasady

informacja jest informacją

przykłady z życia uzupełniają opowieść

doświadczenie ekipy jest ważne

pogoda przyciąga uwagę, na jaką zasługuje

zaznacz przełomowe wiadomości

relacjonuj fakty

śledź wprowadzenie (wstępniak) news director

nowe zasady

informacja jest marketingiem

życie jest opowieścią

rok to już doświadczenie

deszcz jest wiodącą opowieścią

przykryj przełomowe wiadomości

opowiadaj o tym, co mówią ludzie

kim jest news director?

CELEBRATYZACJA

• Gabriel Trade - teoria imitacji i naśladownictwa; chwała i prestiż, publiczność będąca antagonizmem do tłumu, bo logicznie myśli (jasne)

• Daniel Boorstin - definicja - „Celebryta to osoba znana, z tego, że jest znana”

Typologie celebrytów:

1. status przypisany - dziedziczny

2. status uzyskany - uzyskany za pomocą osiągnięć

3. status nadany przez media - celetoid

• Marshall twierdzi, że celebryta to osoba spełniająca dwa warunki: osoby publiczne z pewnymi osiągnięciami, ale równie ważne jest ich życie prywatne, które jest upublicznione, zainteresowanie nimi przez media tabloidalne

• trzy typy:

1. celebryci filmowi

2. celebryci telewizyjni

3. popcelebryci

- mediatyzacja, personalizacja, utowarowienie celebrytów