Zakres badań technicznych

w stacji kontroli pojazdów

Stacja musi mieć co najmniej dwa stanowiska do wykonywania badań technicznych pojazdów: jedno przeznaczone do pomiarów akustycznych i usytuowane na zewnątrz budynków, drugie zlokalizowane w odrębnym , zapewniającym jeden kierunek ruchu i wyposażonym w niezbędne urządzenia kontrolne i pomocnicze.

Rolkowe stanowisko do kontroli skuteczności hamulców.

Urządzenie rolkowe do kontroli hamulców powinno składać się z osobnej
jednostki sterująco-wskaźnikowej (umożliwiającej rejestrację wyników pomiarów i wydruk standardowych protokołów), dwóch niezależnie funkcjonujących zestawów rolek napędowych do pomiaru siły hamowania (obu kół jednej osi równocześnie i osobno każdego z nich), miernika nacisku na pedał hamulca oraz miernika ciśnienia powietrza w pneumatycznych układach hamulcowych (jeśli wchodzi to w zakres kompetencji stacji).

Urządzenia płytowe (najazdowe) do kontroli działania hamulców powinno składać się z osobnej jednostki sterująco-wskaźnikowej, dwu lub czterech niezależnych płyt najazdowych i miernika nacisku na pedał hamulca. Musi przy tym umożliwiać pomiar z miejsca kierowcy pojazdu za pomocą sterownika ręcznego (pilota). Pozostałe wymogi są takie same, jak w przypadku urządzenia rolkowego. Płyty muszą być przystosowane do najazdu z prędkością do 15 km/h.

Kontrola układu hamulcowego na urządzeniu rolkowym, bądź płytowym jest
czynnością, która najczęściej kojarzy się przeciętnemu użytkownikowi samochodu
z okresowym badaniem kontrolnym. Dla specjalisty, dokonującego sprawdzenia stanu technicznego pojazdu, jest to podstawowe badanie kontrolne w zakresie bezpieczeństwa użytkowania pojazdu w ruchu drogowym.
Prawidłowo przeprowadzone badanie układu hamulcowego powinno pozwolić na określenie, czy samochód spełnia podstawowe warunki samochodu bezpiecznego:

*czy droga hamowania jest dostatecznie krótka, odpowiednio do stanu jezdni i obciążenia

pojazdu,
*czy zachowany jest prostoliniowy tor jazdy podczas hamowania,
*czy jest odpowiednia płynność wywiązywania się sił hamowania na kołach oraz odpowiednio krótki czas narastania opóźnienia hamowania
*sprawdzeniu metodami organoleptycznymi w zakresie kompletności, stopnia zużycia, jakości montażu i pracy podlegają:
-konstrukcja układu hamulcowego,
-mocowanie pedału hamulca nożnego,
-stan techniczny pedału hamulcowego i skok
-elementu uruchamiającego hamulce,
-układ wspomagania lub sprężarka,
-wskaźnik lub miernik ostrzegawczy niskiego ciśnienia,
-zawór sterujący hamulca postojowego,
-hamulec postojowy, dźwignia sterująca, zapadka hamulca postojowego.

Elementy systemu kontroli geometrii ustawienia kół i osi.

W placówkach o statusie okręgowym pomiar geometrii ustawienia kół i osi pojazdu nie może być zastępowany kontrolą zbieżności. Odpowiedni stan techniczny układu kierowniczego gwarantuje przede wszystkim bezpieczeństwo w trakcie jazdy, gwarantuje utrzymywanie się kierunku jazdy na wprost, samoczynny powrót kół do tej pozycji po wykonanym zakręcie oraz odpowiednie utrzymywanie się pojazdu na drodze w trakcie pokonywania zakrętów. Prawidłowo działający układ kierowniczy gwarantuje również równomierne zużywanie się opon w trakcie eksploatacji pojazdu. W związku z tym układ ten powinien być poddawany cyklicznemu sprawdzeniu, i to nie tylko w trakcie okresowych badań technicznych na technicznych na stacjach kontroli pojazdów, a w przypadku stwierdzenia zbyt dużych odchyłek powinien być od razu poddany czynnościom regulacyjnym.
Układ kierowniczy posiada nadane przez producenta pojazdu konkretne wartości parametrów określanych mianem geometrii ustawienia kół i osi pojazdu, które należy kontrolować w celu zapewnienia właściwej kierowalności pojazdu. Dla każdego parametru określona jest konkretna wartość i zakres ewentualnych odchyłek, które gwarantują bezpieczeństwo w trakcie eksploatacji pojazdu. Sprawdzenie poprawności ustawienia geometrii kół i osi pojazdów wymaga zastosowania odpowiedniego wypoziomowanego i płaskiego stanowiska kanałowego lub najazdowego podnośnika diagnostycznego oraz specjalistycznego urządzenia kontrolno-pomiarowego.

Uniwersalny przyrząd do sprawdzania zasięgu i jasności świateł głównych.

Kontrola wstępna jest pierwszym etapem diagnozy świateł. Do jej przeprowadzenia nie są potrzebne żadne przyrządy czy urządzenia. Wystarczy tylko wiedza diagnosty, a składają się na nią następujące czynności:

1. Sprawdzenie stanu reflektorów i żarówek
   O tym dlaczego reflektory i żarówki z biegiem lat tracą swoje własności piszemy szerzej w podrozdziale "Źródła światła" działu "Budowa pojazdów".

2. Sprawdzenie działania światła stop
   Światło stop powinno świecić wyraźnie mocniej od pozostałych świateł pozycyjnych. Jego włączenie powinno następować przy 10 milimetrowym skoku pedału hamulca.

3. Sprawdzenie działania świateł kierunkowskazów
   Światła kierunkowskazów winny świecić wystarczająco intensywnie. Ważny jest czas zadziałania, który nie powinien przekraczać 1 sek. Należy zwrócić także uwagę na częstotliwość błysków. Musi być ona równomierna i wynosić 90 plus minus 30 cykli na minutę. Kłopot ze spełnieniem tych warunków mają posiadacze starszych "Maluchów" szczególnie tych wyposażonych jeszcze w prądnicę.

4. Sprawdzenie działania świateł pozycyjnych
   Sprawdza się po prostu czy światła te działają zwracając uwagę na intensywność świecenia. Oprócz tego ważny jest stan kloszy. Nie mogą być one zabrudzone ani od wewnątrz ani z zewnątrz. Niedopuszczalne są również pęknięcia umożliwiające dostawanie się wody do środka lub powodujące załamanie światła.

5. Sprawdzenie stanu połączeń
   Nieprawidłowe (skorodowane) połączenie przewodu masowego reflektora z masą pojazdu przyczynia się do niepożądanego spadku napięcia. Skutkuje to bowiem zmniejszeniem skuteczności świetlnej. Spadek napięcia najłatwiej sprawdzić mierząc woltomierzem różnicę napięcia miedzy masą reflektora a masą pojazdu.

6. Sprawdzenie działania lampek kontrolnych i pozostałych świateł (awaryjne, przeciwmgłowe, cofania)
   Lampki kontrolne umieszczone wewnątrz pojazdu najczęściej przy liczniku, powinny informować kierowcę o włączeniu odpowiednich świateł przy pomocy sygnału świetlnego lub dźwiękowego.

2. Sprawdzenie poprawności ustawienia reflektorów.

Jak ważne jest prawidłowe ustawienie świateł wie każdy kierowca zwłaszcza w momencie gdy nadjeżdżający z przeciwka pojazd oślepia prowadzącego. W niektórych przypadkach takie oślepienie może prowadzić do wypadku. Dlatego właśnie ustawienie świateł powinno się kontrolować przynajmniej raz w roku. Na naszych polskich, dziurawych drogach światła maja tendencję do zmiany położenia na skutek częstych drgań i wstrząsów.
Zanim przystąpimy do korekcji ustawienia należy ocenić czynniki mogące wpłynąć na dokładność przeprowadzanej czynności. Są nimi:

1. Obciążenie pojazdu - jak wiadomo obciążenie pojazdu wpływa na wartość ugięcia zawieszenia. Gdy bagażnik z tyłu pojazdu zostanie obciążony to przód samochodu unosi się do góry dając na ekranie kontrolnym nierzeczywisty obraz. Zmienia się kierunek strumienia światła biegnącego z reflektora. Oczywiście w normalnej eksploatacji często zmienia się stan obciążenia i dlatego samochody są wyposażane w korektory ustawienia świateł w płaszczyźnie pionowej.

2. Ciśnienie w ogumieniu - przed przystąpieniem do kontroli ustawienia świateł ciśnienie w ogumieniu powinno zostać sprawdzone i mieć wartość nominalną. Nieprawidłowe ciśnienie powoduje odchylenie plam świetlnych na ekranie w płaszczyźnie pionowej .

3. Stanowisko i ustawienie pojazdu - powierzchnia stanowiska powinna być płaska i pozioma. Określono dopuszczalne odchylenie od poziomu, które wynosi 1 mm na długości 1 m. Oś wzdłużna pojazdu ustawiona prostopadle do ekranu pomiarowego czy głowicy pomiarowej urządzenia kontrolnego. Oba te czynniki wpływają na zafałszowanie położenia plamy świetlnej w płaszczyźnie poziomej.

Odchylenie świateł badane jest bądź na blisko ustawionym ekranie bądź na głowicy urządzenia kontrolnego. Odchylenie to jest jednak odpowiednikiem odchylenia na ekranie oddalonym o 10 m. Aby sprawdzenie ustawienia świateł było poprawne należy spełnić dodatkowo następujące warunki:

• przyrząd ustawiamy w odległości około 30 cm od reflektora tak aby środek soczewki przyrządu był naprzeciwko środka reflektora

• ustawić oś optyczną przyrządu równolegle do osi wzdłużnej pojazdu. Wykorzystuje się tutaj bazowanie na stałych, symetrycznie położonych punktach nadwozia używając wizjera umieszczonego na górze wspornika urządzenia pomiarowego

Sprawdzenie ustawienia świateł mijania.

Wartość obniżenia h umieszczona jest przy reflektorze (np. w postaci nalepki, wytłoczenia) w postaci procentów. Np. 1,2% oznacza obniżenie o przyrządu na pokrętle o 12 działek. Ewentualna regulacja polega na zmianie położenia reflektora w prawo, lewo, górę i dół tak aby granica światła i cienia pokryła się z poziomą i ukośną linią na ekranie.

Sprawdzenie ustawienia świateł drogowych

Przy światłach drogowych również bardzo ważne jest to aby oś plamy świetlnej była obniżona od płaszczyzny symetrii reflektora o wielkość h co pokazuje poniższy rysunek:

:

Rodzaj świateł	Dop. odchylenie w płaszczyźnie poziomej	Dop. odchylenie w płaszczyźnie pionowej
Światła mijania	5 cm na 10 m - w lewo 20 cm na 10 m - w prawo	3 cm na 10 m - w górę 5 cm na 10 m - w dół
Światła drogowe	20 cm na 10 m - w lewo lub w prawo	5 cm na 10 m - w górę lub w dół

Przyrząd do pomiaru w szybach pojazdu współczynnika przepuszczalności światła.

Przyrząd do pomiaru przepuszczalności świetlnej szyb składa się ze źródła światła białego o temperaturze barwowej 2856 K + 50 K, zespołu pomiarowego o charakterystyce optycznej podobnej do czułości oka ludzkiego i czytnika mierzonej wielkości w procentach (od 0% – brak przepuszczania strumienia świetlnego do 100 % – całkowite przepuszczanie).

Zgodnie z obowiązującymi normami przepuszczalność szyb pojazdów powinna wynosić:
- dla szyby przedniej (czołowej) minimum 75 %,
- dla szyb nie będących szybami przednimi (szyby przednie boczne lewa i prawa) min.70%
- dla szyb nie mających wpływu na pole widzenia kierowcy (szyby tylne boczne lewa i prawa, szyba tylna ogrzewana) dopuszcza się wartość przepuszczalności poniżej 70 %.

Miernik poziomu dźwięku.

Miernik przeznaczony jest do pomiarów dźwięków wytwarzanych przez pojazdy samochodowe na postoju i w ruchu. Może także służyć do oceny głośności sygnałów dźwiękowych pojazdów.

Norma PN-92/S-04051 (Pojazdy samochodowe i motorowery – Dopuszczalny poziom hałasu zewnętrznego – wymagania i badania) ustala dopuszczalne wartości poziomów hałasu zewnętrznego zarówno podczas jazdy jak i postoju. Nie będę wstawiał całych tabel a przytoczę tylko kilka suchych danych.
- samochód osobowy z zapłonem iskrowym max 93dB
- samochód osobowy z zapłonem samoczynnym max 96dB

Dymomierz.

Pomiar stopnia zadymienia jest podstawowym badaniem składu spalin silników wysokoprężnych. Do pomiaru zadymienia spalin silników wysokoprężnych stosuje się dymomierze.

Zasada działania dymomierza polega na pomiarze stopnia pochłaniania światła w komorze wypełnionej próbką spalin. Ponieważ światło pochłaniane jest przez cząstki sadzy, zwiększanie się ich ilości na drodze promienia świetlnego przebiegającego przez komorę pomiarową powoduje zmniejszenie się energii docierającej do elementu pomiarowego.