ZESPÓŁ SUDECKA

ZESPÓŁ   SUDECKA to bolesne schorzenie, dotyczące najczęściej kości stopy, stawu skokowego, okolic nadgarstka i ręki. Dochodzi do bolesnego obrzmienia tkanek przystawowych, co powoduje znaczne ograniczenie ruchu w stawie, z towarzyszącymi zmianami dystroficznymi w obrębie części miękkich i kostnych przystawowych, powstałe w następstwie zadziałania różnego rodzaju czynników, najczęściej pourazowych.

EPIDEMIOLOGIA

•  występuje zwykle u chorych w wieku 30-50 lat,

• częstość zachorowań 4,56/100 000 na rok

•   kobiety/mężczyźni 4:1

•   kończyna górna/kończyna dolna 2:1

•  najczęściej występuje w kościach (zbudowanych z tkanki kostnej   zbitej) takich jak:

  • kości nadgarstka

  • stopy

  • stawu skokowego

  • okolice kostek

  • trzon kręgu.

PRZYCZYNY

• po urazach

• po martwicach tkanek miękkich

• w wyniku złamań ( ucisk na mięśnie )

• zbyt ciasny opatrunek gipsowy

• niewłaściwe unieruchomienie kończyny

• przewlekłe zapalenie kości i stawów

• obwodowe uszkodzenia nerwów

• choroby naczyń

• zapalne choroby skóry

CZYNNIKI RYZYKA WYSTĄPIENIA (BEZ URAZU):

• —   choroba niedokrwienna

• —   uszkodzenia mózgu

• —   zakażenia

• —   uszkodzenia obwodowego układu nerwowego

• —   zabieg chirurgiczny

• —   palenie papierosów

•    zbyt ciasny opatrunek gipsowy

•    choroby naczyń

•    zapalne choroby skóry

• —   predyspozycje psychiczne

ROZPOZNANIE

W postępowaniu diagnostycznym powinno uwzględnić się cechy charakterystyczne dla zespołu Sudecka, tj. wystąpienie czynnika dającego początek objawom chorobowym, pojawienie się bólu i zaburzeń czucia bez uchwytnej przyczyny, a także wystąpienie obrzęku i zaburzeń ukrwienia chorej okolicy. Po stwierdzeniu powyższych dolegliwości i wykluczeniu innych chorób można rozpoznać zespół Sudecka.

Z badań obrazowych wykonuje się przede wszystkim zdjęcie radiologiczne chorej kończyny, a w drugiej kolejności scyntygrafię kości, rezonans magnetyczny lub termografię (badanie obrazujące temperaturę tkanek)
W różnicowaniu bierze się pod uwagę różne zespoły chorobowe, m. in. uszkodzenia nerwów, zapalenia stawów lub tkanki tłuszczowej, zmiany zapalne w obrębie kości i szpiku, nowotwory, zakrzepicę żył głębokich i inne.

OBRAZ KLINICZY

Do charakterystycznych objawów należą zmiany w tkankach miękkich w postaci

• obrzęku

• niebiesko-różowego zabarwienia skóry

• wzrostu miejscowej potliwości i temperatury

• plamistych nieregularnych odwapnień i zaniku kości

• bólu o charakterze kauzalgicznym.

• Objawy chorobowe pojawiają się najczęściej w okresie 2-4 tyg. po zadziałaniu czynnika wywołującego.

• Schorzenie jest najczęściej rozpoznawane dopiero w późnej fazie, kiedy doszło już do zaniku kostnego, stąd leczenie jest znacznie utrudnione, może doprowadzić nawet do trwałego upośledzenia funkcji kończyny.

CHARAKTERYSTYKA

• ból kończyn

• zesztywnienie stawów

• zaburzenia naczynioruchowe

• w tkance kostnej można stwierdzić odbudowe i przebudowę beleczek kostnych

• w szpiku kostnym tkanka ziarninowa ulega przemianom włóknistym

• torebki stawowe i więzadła ulegają zwłóknieniu

• dochodzi do zaburzenia odżywiania chrząstki

• zmiany w naczyniach – kurcze naczyń włosowatych

ANATOMIA PATOLOGICZNA

• W obrębie kości, głównie beleczek kostnych, ogniska przebudowy kości o mniejszej zawartości wapnia.

• W obrębie naczyń zmiany polegają na procesach degeneracyjnych i kurczu naczyń włosowatych, przy zachowaniu szerokości tętniczek.

• Ponadto stwierdza się wzmożoną przebudowę tkanki kostnej, poszerzenie kanałów Haversa, włóknienie szpiku, ścięgien i torebek stawowych. Na powierzchniach stawowych pojawia się błona łącznotkankowa, w obrębie chrząstki zaburzenia odżywcze, a w mięśniach zapalna ziarnina.

OKRESY CHOROBY:

• Ostry

• Dystrofii

• Zaniku

OKRES OSTRY

Trwa od kilku tygodni do kilku miesięcy.

CHARAKTERYSTYKA

• silny, piekący ból powstały w wyniku urazu, rozszerzeniem naczyń, przekrwieniem

• obrzęk

• wzmożone ucieplenie skóry

• zabarwienie skóry na ciemnoczerwony lub fioletowy kolor

• zanik mięśni

• ograniczenie ruchu w stawach

• objawy radiologiczne pojawiają się po 3-8tyg choroby w postaci plamkowatych odwapnień kości (głównie nasad i przynasad dalszych)

• dochodzi do zaniku struktury beleczkowatej kości

OKRES DYSTROFII

CHARAKTERYSTYKA

• przewlekły kurcz naczyń

• wilgotna, chłodna, cienka, zanikła skóra

• porost włosów na kończynach zahamowany

• paznokcie stają się kruche i łamliwe

• postępuje zanik mięśniowy

• ograniczenie ruchów biernych i czynnych w stawach postępuje

• występują przykurcze oraz zesztywnienia stawów

• w obrazie radiologicznym stwierdza się odwapnienie i zatarcie struktury kości.

OKRES ZANIKOWY

Występuje w 6-12miesiącu od początku choroby

CHARAKTERYSTYKA

• przypomina zespól Volkmanna

• cienka, błyszcząca, chłodna skóra

• całkowite zesztywnienie stawów

• w obrazie radiologicznym obserwuje się zanik masy kostnej

Choroba może zatrzymać się na 1/2 okresie lub całkowicie ustąpić, natomiast 3 okres jest poważny i trudno jest choremu powrócić do pełnej sprawności.

LECZENIE

• Leczenie jest długotrwałe i nie zawsze kończy się pomyślnie.

• Choroba wymaga wczesnej czynnej rehabilitacji oraz fizykoterapii ( w początkowych okresach zimno, w późnych ciepło, ponadto ultradźwięki, jonoforeza wapniowa, magnetoterapia).

• Leczenie farmakologiczne polega na podawaniu preparatów poprawiających ukrwienie i uwapnienie kości .

• Miejscowo wykonuje się blokady nerwów i zwojów nerwowych, niekiedy chirurgiczną sympatektomię.

• Zmiany utrwalone wymagają operacyjnej korekcji zniekształceń, przykurczów, zesztywnień.

OKRES OSTRY

CEL:

• uśmierzenie bólu i zmniejszenie wzmożonego przepływu krwi

ŚRODKI:

• unieruchomienie w pozycji czynnościowej

• ćwiczenia czynne wykonywane do granicy bólu

• kąpiele oziębiające zdrowej kończyny ( wykorzystanie współdziałania odruchowej reakcji)

• leczenie farmakologiczne

PRZECIWWSKAZANIA:

• zabiegów ciepłoleczniczych (spowodują jeszcze większe przekrwienie – a tego nie chcemy)

• ćwiczenia bierne

OKRES DYSTROFII

CEL:

• poprawa przepływu krwi

ŚRODKI:

• ćwiczenia czynne

• kąpiele rozgrzewające zdrowej kończyny

• kąpiele wirowe chorej kończyny

• masaż za pomocą szczotki

OKRES ZANIKU

CEL :

• wzmocnienie siły mięśniowej

ŚRODKI:

• aparaty korekcyjne przykurczów i zniekształceń kończyn

• ćwiczenia z obciążeniem

• Kinesio Taping technika limfatyczna

ZAPOBIEGANIE

• Najważniejszym elementem profilaktyki jest wyeliminowanie bodźców patologicznych i bólowych. (delikatna repozycja, właściwe unieruchomienie, anatomiczne ustawienie odłamów).

• Wykazano, że przyjmowanie witaminy C w dawce 500 mg/dzień przez 2 miesiące zmniejsza ryzyko wystąpienia zespołu algodystroficznego w przypadku złamań w obrębie nadgarstka.

• Uniesienie kończyny w ciągu dnia – temblak, w nocy ułożenie na poduszce lub podwieszce.

• Czynne ruchy palców, napinanie mięśni w celu „pompowania” krwi. W razie pojawiania się obrzęku obowiązuje natychmiastowe poszerzenie opatrunku gipsowego.

ROKOWANIE

Choroba może się zatrzymać w okresie ostrym lub dystrofii, a niekiedy całkowicie ustąpić. Natomiast okres zaniku pozostawia trwałe upośledzenie czynności kończyny.