Opisz współczesny model nauczyciela

I Wiedza merytoryczna (teoria) + wiedza metodyczna (praktyka + umiejętności)

II Postawa wobec dzieci i młodzieży (podmiotowe traktowanie)

II Praca z sobą (umiejętność patrzenia na siebie z boku, nauczyciel-optymista, pozytywne myślenie,

Wymień elementy podmiotowego traktowania dzieci:

1. Akceptacja :

- warunkowa: akceptacja ze względu na pewne warunki np. lubię cię bo masz ładne oczy

- bezwarunkowa – akceptowanie dziecka takiego, jaki jest, bez względu na poglądy, przekonania

Dziecku:

0-3 lat potrzeba 100% akceptacji bezwarunkowej,

3-7 lat – 1/3 akceptacji

Od 7 r.ż. – 50% warunkowej, 50% bezwarunkowej

Starość - potrzeba 100% akceptacji bezwarunkowej
2. Autentyczność
3. Empatia: umiejętność wczuwania się w cudze stany psychiczne
4. Personalizm: doktryna psychologiczna zakładająca, że najważniejszy jest człowiek
5. Komunikacja interpersonalna: aktywne słuchanie, techniki aktywnego słuchania, komunikaty skuteczne i nieskuteczne, zachowania, język niewerbalny, model sensoryczny
6. Umiar swobody i przymusu w procesie wychowania

Wyjaśnij termin pedagogika:

PEDAGOGIKA - zajmuje się wychowaniem i kształceniem. Jako samodzielna nauka powstała w XIXw, z gr. PAIDAGAGOS - prowadzenie chłopca , PAIS>chłopiec , AGO> prowadzić , współcześnie mówiąc o wychowaniu myślimy o wspieraniu, prowadzeniu, przygotowaniu do dorosłości. Dawniej patrzono na wychowanie jako rygor mówiono, że w szkole cię wychowują.

Jest to nauka Interdyscyplinarna, korzysta z terminologii i metodologii innych nauk:
Filozofia (teologia)

Etyka ( nauka o normach i zasadach moralnych)

Estetyka (uwrażliwienie człowieka na piękno i sztukę)

Biologia

Psychologia psychologia rozwojowa

Psychologia rozwojowa

Medycyna

Socjologia (funkcjonowanie jednostki w grupie)

Nauki polityczne

Ekonomia (finansowanie i środki finansowe)

Wymienić przedmioty badań pedagogiki:

• Teoretyczne i metodyczne postawy planowej działalności wychowawczej

• Cele wychowania – formowanie i tworzenie

• Wychowanie dzieci i młodzieży oraz wychowanie i kształcenie dorosłych

• Zjawiska wychowawcze odnoszące się do dzieci, młodzieży i dorosłych (agresja, uzależnienia itp.)

• Wpływy wychowawcze niezamierzone i spontaniczne

• Funkcjonowanie systemu szkolnego i oświatowego z punktu widzenia rozwoju społeczno-ekonomicznego społeczeństwa

• Przedmiot badań – proces wychowania człowieka

Wymienić subdyscypliny pedagogiki wg Kawuli

-w kryterium rozwojowym
1.przedszkolna pedagogika
2.wczesnoszkolna pedagogika (1 kl.-3kl)
3.pedagogika dzieci i młodzieży (od 4 klasy do ostatniej szkoły średniej)
4. pedagogika ludzi dorosłych- andragogika wychowanie i kształtowanie ludzi dorosłych
5.obejmująca ludzi w wieku poprodukcyjnym geragogika

-w kryterium metodologicznym
1. pedagogika ogólna
2. historia wychowania

3.metodologia pedagogiki
4.pedagogika społeczna
-w kryterium działalności edukacyjnej
1. dydaktyka ogólna

2. dydaktyka szczegółowa

3. teoria wychowania – zajmuje się całym procesem wychowania,

Heliodor Muszyński – twórca teorii wychowania w Polsce

- w kryterium instytucjonalnym
1. pedagogika przedszkolna
2. pedagogika szkolna
3. pedagogika szkoły wyższej

- w kryterium dziedzin działalności ludzkiej
1.pedagogike pracy socjalnej
2.pedagogike opiekuńczo-wychowawczo, społeczno- opiekuńcza
3.pedagogike czasu wolnego
4.pedagogika ekologiczna
5.pedagogika pracy
6.pedagogika medialna
7.pedagogika zdrowia
- w kryterium dewiacji i defektów rozwoju dziecka

1. pedagogika specjalna z podziałem na:

- digofrendopedagogikę – upośledzenie umysłowe

- surdopedagogikę – niedosłyszący i głusi

- tyflopedagogikę – niedowidzący i niewidomi

- pedagogikę rewalidacyjną – chorzy i niepełnosprawni

- logopedię – nauka zajmująca się mową i zaburzeniami mowy

- w kryterium problemowym:

1. pedagogika porównawcza

2. pedeutologia (!) – sprawy nauczyciela

Wymień podstawowe pojęcia dotyczące pedagogiki u opisz dwa wybrane

I. Edukacja, Wychowanie, Kształcenie, Nauczanie, Uczenie się, Sytuacja Wychowawcza, Metody Wychowania, Program Nauczania, Motyw, Motywacja

II. Nauczanie – domena pracy nauczyciela. Może być procesem przypadkowym lub okazjonalnym. Planowa, systematyczna i zorganizowana działalność nauczyciela, zmierzająca do przekazania umiejętności (wiadomości) i kształcenia nawyków

Uczenie się – to wiadomości, umiejętności i nawyki. Warunki: aktywność podmiotu, motywacja. Cechy: planowe, świadome, organizowane, systematyczne, ukierunkowane na wynik

Wychowanie - świadomie organizowana działalność społeczna, oparta na stosunku wychowawczym miedzy wychowankiem a wychowawcą, której celem jest wywołanie zamierzonych zmian w

osobowości wychowanka.

Edukacja- ogół procesów oświatowo - wychowawczych obejmujących kształcenie, wychowanie i oświatę

Samowychowanie - działanie które podejmuje jednostka bez kontroli zewnętrznej i zewnętrznego przymusu

Co to jest motywacja?

Motyw – stan wewnętrznego napięcia, od którego zależy możliwość i kierunek naszego organizmu

Motywacja – to potrzeba, wartość potrzeby i prawdopodobieństwo realizacji:

- Motywacja wewnętrzna – pobudza do działania, ma wartość samą w sobie, wpływa na rozwój osobowy, jej przykładem są zainteresowania, hobby

- Motywacja zewnętrzna – stwarza zachętę do działania, która podlega nagrodzie lub pozwala uniknąć kary

Co to jest kształcenie?

Kształcenie – nie może być przypadkowe, okazjonalne. Jest procesem planowym, systematycznym, zamierzonym, umożliwiający ludziom poznanie przyrody, społeczeństwa i kultury

Rodzaje kształcenia:

- ogólne – zdobywanie wiedzy ogólnej (1klasa – studia)

- zawodowe – (po 3 gimnazjum)

- permanentne = ustawiczne – osoby przechodzące na emeryturę (Uniwersytet Trzeciego Wieku)
Samokształcenie – to podejmowane przez jednostkę działania zmierzające w kierunku zdobywania wiedzy bez zewnętrznej kontroli i przymusu \

Wyjaśnij założenia teorii Tabula Rasa

Tabula Rasa – z łacińskiego biała tablica. Człowiek przychodzący na świat ma pusty mózg, poprzez proces wychowania nabywamy wiedzę i umiejętności

Wyjaśnij założenia teorii Amamnesis-Platon

Człowiek przychodząc na świat ma zapisane idee, amamnesis oznacza przypomnienie, odkurzenia

Omów skład systemu oświatowo-wychowawczego

Jest to na ogół sieć odpowiednio ze sobą powiązanych placówek i instytucji kształcenia i wychowania (szkoły muzyczne, domy kultury, kluby zainteresowań, domy dziecka, internaty, pogotowie opiekuńcze, poradnie pedagogiczno-psychologiczne itp.)

Wyjaśnij rodzaje wychowania wg. Zygmunta Mysłakowskiego

1) wychowanie epizodyczne (spontaniczne) – nieplanowane np. reakcja na niewłaściwe zachowanie dziecka na ulicy

2) urabianie – naśladowanie (modelowanie) i imitacja (odwzorowywanie zachowań)

3) wychowanie niezamierzone – dokonuje się poprzez funkcjonowanie w grupie

4) wychowanie samorzutne – występuje na skutek obcowania z innymi ludźmi

5) hów (wychowanie) zabezpieczenie potrzeb niższego rzędu, dziecko ma ubrania, jedzenie, ale nie ma miłości

Przedstaw Janusza Korczaka jako redaktora i publicystę.
* pierwsze czasopisma dla dzieci: "Mały przegląd dla dzieci"-1926

* pisał w Słońcu i Promyku
* wprowadził audycję radiową dla dzieci: Gadaninki starego doktora

Przedstaw Janusza Korczaka jako pisarza.

* Janusz Korczak to pseudonim Henryka Goldszmita
*pisał powieści dla dzieci i o dzieciach, utwory sceniczne, poradniki radiowe, felietony, monologi, eseje
"Sława", "Bobo", "Spowiedź motyla", "Feralny tydzień"cz, "Jak kochać dziecko", "Dziecko w rodzinie", "Internat", "Kolonie letnie”, "Dom sierot", "Król Maciuś", "Bankructwo małego Jacka"
"Kiedy znów będę mały", "Pedagogika żartobliwa (zbiór gawęd dla dzieci i o dzieciach) "

Przedstaw Janusza Korczaka jako wychowawcę.
* Przedstawiciel nurtu: pajdocentryzm – skoncentrowany na dziecku.

* Pedagog i lekarz pediatra z wykształcenia

* Założył w Warszawie dom sierot (sprawdzał tam swoje metody wychowawcze)

* Miał na celu uczenie dzieci samorządności

* Samorządność: sejm dziecięcy, rada samorządowa(komisje), sąd koleżeński(oparty na kodeksie Korczaka)

* Zginął śmiercią tragiczną (został zagazowany w obozie w Treblince wraz z dziećmi)

* Model wychowawcy:

- traktowanie dzieci w sposób podmiotowy i przyjacielski

- traktowanie dzieci w sposób zindywidualizowany

- dobry nauczyciel to optymista

- umiejętność porozumiewania się z dziećmi i młodzieżą

- punktualny i sumienny

- pracujący nad sobą i poznając siebie

- nauczyciel o twórczym myśleniu

- dbający o samodoskonalenie

- kochający dzieci i pracę z nimi

„ Bądź sobą, szukaj własnej drogi, poznaj siebie zanim zechcesz dzieci poznać, zdaj sobie sprawę z tego, do czego sam jesteś zdolny zanim dzieciom poczniesz wykreślać zakres ich praw i obowiązków. Ze wszystkich sam jesteś dzieckiem, które musisz poznać, wychować i wykształcić przede wszystkim.”

Przedstaw Janusza Korczaka jako orędownika praw dziecka.
* Orędownik Praw Dziecka: stworzył system wychowawczy przepełniony humanizmem i miłością do dzieci.
* Prawa o które walczył Korczak :
- prawo dziecka do szacunku
- prawo dziecka do miłości
- prawo dziecka aby było tym kim jest
- prawo dziecka do radosnego dzieciństwa
- prawo dziecka o współdecydowaniu o własnym losie
- prawo do niepowodzeń, do łez
- prawo do posiadania rzeczy i tajemnic

Opisz samorządność dzieci i młodzieży w koncepcji wychowania Janusza Korczaka.
Samorządność - współcześnie to nic innego jak samorząd szkolny, klasowy. Rzecznik praw ucznia może brać udział w sądzie, zbiera głosy w sprawach konfliktowych.
Samorządność dzieci i młodzieży
* Sejm Dziecięcy -organ ustawodawczy (składa sie z 20 posłów i przewodniczący sejmu J.Korczak, obradował raz w roku 1.VI, działa do dziś)
* Rada Samorządowa - organ wykonawczy. Obradował raz w tyg., przewodził opiekun, wychowawca, samorządy klasowe, szkolne (działa do dziś)
* Sąd Koleżeński - pracował na podstawie 100 paragrafów, opracowanych przez J.Korczaka. Obraduje raz w tygodniu. Rozpatrywane sprawy dzieci i nauczycieli-wychowawców – rzecznik praw dziecka jest do dziś

Rozwiń myśl Janusza Korczaka: „zło trzeba leczyć a nie potępiać”:

- każdy ma prawo popełnić błąd i należy pomóc mu sobie z tym poradzić

Omów metodę wychowawczą z koncepcji J. Korczaka -plebiscyt życzliwości i niechęci.
PLEBISCYT ŻYCZLIWOŚCI I NIECHĘCI
Jedna z technik socjometrii - ocenie byli poddawani nauczyciele wychowawcy, a po 3 miesiącach pobytu w domu sierot również dzieci. Występowały:
"+" dawany jest osobie (uczniowi) która w jakiś sposób okazała swoją życzliwość, jest miła, sympatyczna. Mogła zostać przewodniczącym grupy
"-" dawany jest osobie, która zachowuje się nieodpowiedni, arogancko, nie miła w stosunku do innych dostaje ona czas na poprawę
"0" obojętność wobec drugiej osoby, występuje w klasach integracyjnych, osoby odrzucone, na marginesie społecznym

Wymień metody wychowawcze zaproponowane w koncepcji J. Korczaka.
* Plebiscyt życzliwości i niechęci – badanie struktury wewnętrznej grupy. Ocena kolegów i wychowawców

* Zakłady – wychowawca zakłada się z uczniem: „ty tego na pewno nie zrobisz” – szczególnie z dziećmi trudnymi

* Pełnienie dyżurów – uczą odpowiedzialności i współgospodarzenia placówką

* Listy podziękowań – dyplomy, listy gratulacyjne…

* Nagradzanie w postaci pocztówek

* Szafa rzeczy znalezionych – uczenie uczciwości

* Skrzynki na listy pisane przez dzieci – kartki z pytaniami, problemami

* Gazetka redagowana przez uczniów – ma za zadanie odzwierciedlać zdarzenia z życia szkoły

* Mikroobserwacja i autorefleksja

Wymień strefy osobowości w ujęciu pedagogicznym

Osobowość Człowieka - można porównać do koniczynki, każdy płatek to odrębna, ważna, niepowtarzalna u każdego człowieka strefa:

*PŁATEK U - symbolizuje umysł i intelekt (myślenie i procesy pamięciowe uwaga, procesy logiczne ale i twórczego analizowania rzeczywistości, zdolności do wykorzystywania błędów w myśleniu i działaniu)

*PŁATEK C - symbolizuje ciało (z jego fizycznością, sprawnością, zdrowiem, wyglądem zew., metabolizmem, a także jego chorobami i niepełnosprawnością )
*PŁATEK P - symbolizuje psychikę (wrażliwość, temperament, emocje, odczucia, lęki i fobie)

*PŁATEK D - symbolizuje duchowość (wartość, zasady, uznawane

Thomas Gordon

- Amerykanin, psychoterapeuta, zmarł w 2002 roku. Napisał wiele książek dla wychowawców i nauczycieli: Wychowanie bez porażek ,Wychowanie bez porażek praktyce, Wychowanie w samodyscyplinie, Wychowanie bez porażek w szkole, Wychowanie bez porażek szefów, liderów, przywódców

Koncepcja Thomasa Gordona

- źródłem całej koncepcji jest psychologia humanistyczna ( podmiotowe traktowanie dzieci)

- cała koncepcja opiera się na stosunkach międzyludzkich z uwzględnieniem komunikacji interpersonalnej dorosły-dziecko

- przeciwna stosowaniu siły, lęku i strachu

- założenia koncepcji to przeciwstawienie się unikaniu barier komunikacyjnych

Cele wychowania Thomasa Gordona

1. Ukształtowanie jednostki autonomicznej, twórczej i niezależnej

2. Ukształtowanie jednostki samodzielnej, radzącej sobie z problemami

3. Ukształtowanie jednostki zdolnej do samokontroli

4. Ukształtowanie jednostki lubiącej siebie i posiadającej poczucie własnej wartości

5. Ukształtowanie jednostki umiejącej współpracować z innymi

6. Ukształtowanie jednostki wewnętrznie zdyscyplinowanej

7. Ukształtowanie jednostki realizującej swoje życiowe możliwości

3 metody rozwiązywania konfliktów wg. Thomasa Gordona

1) Kiedy między rodzicami a dzieckiem dochodzi do konfliktu o rozwiązaniu decyduje osoba dorosła (przegrane - dziecko, wygrany - rodzic)

2) Kiedy dochodzi do konfliktu a dorosły godzi się na rozwiązanie, które proponuje dziecko

(przegrany – dorosły, wygrane – dziecko)

3) Konflikt między dorosłym a dzieckiem – szukamy kompromisu, rozwiązania szukamy po środku

(nie ma wygranych i przegranych – złoty środek w procesie wychowawczym)

Kroki wychowanie bez porażek wg Thomasa Gordona

1) Określenie problemu

2) Szukanie możliwych do przyjęcia dla obu stron rozwiązań

3) Ocena propozycji rozwiązań ( eliminacja rozwiązań nieakceptowanych przez jedną ze stron)

4) Wybór najlepszych rozwiązań.

5) Sposoby realizacji - kontrakt.

6) Zawarcie umowy - kontraktu.

7) Ocena wybranego rozwiązania w praktyce.

Alternatywne oddziaływania zamiast dyscyplinowanie – Thomas Gordon

1. Stosowanie pozytywnych wypowiedzi typu „ja”;

2. Aktywne słuchanie;

3. Prawidłowe odczytanie potrzeb dziecka;

4. Stosowanie handlu zamiennego;

5. Zmiana otoczenia;

6. Konfrontacyjne i prewencyjne wypowiedzi typu „ja”;

7. Rozwiązanie problemu;

8. Zmiana uczuć wtórnych na pierwotne; zmiana fazy w rozwiązywaniu konfliktów, celem zmniejszenia oporu

Maria Montessori

- z wykształcenia lekarz, pedagog. Z pochodzenia włoszka, przedstawicielka nurtu naturalizmu pedagogicznego. Twórczyni metody wychowania opartej na rozwijaniu wrażeń. Pracowała z dziećmi upośledzonymi, późnej z dziećmi w normie intelektualnej. Naczelne hasło: Pomóż mi zrobić to samemu. „Domy dziecięce”

2 warunki skuteczności wychowania wg Marii Montessori

1. Uwzględnienie właściwości psychicznych dziecka

2. Umieszczenie dziecka w odpowiednio zorganizowanym środowisku

Znaczenie środowiska, otoczenia w metodzie Marii Montessori

1. Otoczenie ma cechować porządek (porządek daje dziecku poczucie bezpieczeństwa):

- każda rzecz ma swoje miejsce

- wyposażone w zabawki, materiały

- wyposażone w sprzęty, które pozwalają poznać rzeczywistość (kuchenka, przybory do sprzątania,

narzędzia do pracy w ogrodzie itp.)

- każda rzecz jest w jednym egzemplarzu (dzieci uczą się dzielenia)

2. Otoczenie przedszkola i szkoły:

- budynek położony w ogrodzie lub pośród zieleni, drzew, krzaków, w parku

- każde dziecko ma własną roślinkę, o którą dba

- powinny się znaleźć grządki

- po zebraniu dojrzałych warzyw wkłada się je w kącik przyrody

Materiały do pracy z dziećmi wg Marii Montessori

1) Materiał niezbędny do ćwiczeń życia praktycznego, do ćwiczeń dotyczących najbliższego otoczenia, zwyczajów, form grzecznościowych w grupie, do prac związanych z zadaniami domowymi

2) Materiał sensoryczny – uruchamianie zmysłów dziecka (powoduje to aktywność umysłową)

3) Materiał akademicki - (np. duży plecak, duże książki), służy nauce języka, matematyki i innych przedmiotów

4) Materiały artystyczne – związane z ekspresją dziecka ( ekspresja swobodna słowna, plastyczna, muzyczna,

ruchowa, techniczna)

Organizacja procesu edukacyjnego wg Marii Montessori

- dzieci są włączone do poziomu, a nie do klasy

- podział wg wieku rozwojowego, a nie metrykalnego

Poziomy:

1) 3-6 roku życia 2) 6-9 roku życia 3) 9-12 roku życia

- podział miał służyć indywidualnemu nauczaniu, motywacji do nauki, podniesieniu efektywności uczenia, szybkiemu uspołecznieniu dziecka

Zadania nauczyciela w metodzie Marii Montessori

- przygotowanie środowiska do nauki

- stymulowanie aktywności dziecka i podtrzymywanie wewnętrznej motywacji

- ukazywanie sposoby wykorzystania materiałów (indywidualne zajęcia)

- umiejętność koordynacji indywidualnej aktywności poznawczej dzieci

- umiejętność wykrywania i korygowania błędów

- prowadzenie dziennika obserwacji

- ocena ma charakter opisowy

- stosowanie systemu punktowego w nauczaniu

- pomiar postępów w nauce jest oceniany 2 razy w roku za pomocą testów wewnątrzszkolnych

Praca w ciągu dnia wg Marii Montessori

- 2 przerwy (bez dzwonków na przerwę)

- pierwsza krótsza – śniadaniowa

- druga – 30 min – przerwa za zabranie dzieci na świeże powietrze