Psychologia ogólna
(Wykład 5 11.01.2012 r.)
III Faza: Inicjatywa kontra poczucie winy – (okres przedszkolny , 3-6 rok życia)
Wynikają one z praktyk edukacyjnych stosowanych w okresie przedszkolnym
Charakterystyczny tutaj jest przerost fantazji i wyobraźni przedszkolaków. W tym przypadku ważna jest reakcja rodziców.
Zachowanie rodziców: Nie odróżnienie fantazji od wyobraźni, reakcją rodziców często jest krytyka lub złość. Wygląda to w ten sposób, że rodzice czepiają się dziecka o coś, na co on sam nie ma wpływu: „Dlaczego tak kłamiesz, przestań!”
Przedszkolak z reguły nie kłamie, tylko opowiada to, co przyszło mu do głowy.
Fantazja pomaga dziecku oswoić nowe pojęcia i wprowadzić w świat wiedzy .
Po pewnym czasie przedszkolak zaczyna czuć się źle słysząc ciągłe krytyki ze strony rodziców.
Gdy słyszy od rodziców, że robi coś źle, a sam nie ma na to wpływu – wzbudza się w nim poczucie winy.
Inicjatywa jako twórczość kreatywność, dysponowanie fantazją i wyobraźnią.
(zdolność bycia twórczym) Fantazja i wyobraźnia są bardzo przydatne jeżeli umie się je odróżnić od rzeczywistości. Dlatego też należy wzmacniać wyobraźnię i fantazję, ale nauczać też odróżniać je od rzeczywistości. GRANICA MIĘDZY FANTAZJĄ A RZECZYWISTOŚCIĄ.
Dla dziecka kreskówka czymś realnym (zapisem rzeczywistości, takim samym jak film fabularny). Dlatego należy oglądać telewizje z dzieckiem i komentować to co nie jest realne ! „Fajnie byłoby latać jak Batman, ale wiesz, że człowiek tak nie potrafi.”
Kluczem do tej fazy jest fantazja
Tępienie jej = Poczucie winy dziecka
Wspieranie, tłumacząc gdzie jej granica = Inicjatywa
Rytualizacja: Dramatyczna –umiejętność pełnienia ról społecznych bez utraty własnych cech osobowości
Pełnimy różne role: rodziców dzieci, dzieci rodziców, żona męża, sąsiadka, przyjaciółka, pracownik – W tych różnych rolach zachowujemy się zupełnie inaczej.
Rola społeczna narzuca nam oczekiwania odnośnie naszego zachowania.
Należy dostosować swoje cechy do roli społecznej, ale się w tym nie zatracić i pozostać sobą.
Rytualizm: Wcielanie się – sztywne pełnienie ról społecznych z utartą własnych cech osobowości.
(osoby , które wchodzą w nową rolę społeczną przestają być sobą tzw. kameleon psychiczne)
Kameleony psychiczne wchodząc w nową rolę dostosowują się do niej i przestają zachowywać się adekwatnie do swojej osobowości.
Aby uniknąć podobnego zjawiska dobra jest „zabawa w dom , czy sklep”. Uczy ona, że inaczej należy zachowywać się w określonych rolach, ale uczy najważniejszego, że jest się gadatliwą, bałaganiarą, lub cichą sklepową czy też gospodynią. Zabawa ta uczy przede wszystkim tego, że role społeczne mogą się zmieniać, ale osobowość pozostaje ta sama.
IV Faza: Pracowitość kontra poczucie niższości (późne dzieciństwo 7-12 rok życia)
Dziecko podejmuje naukę wchodzi w inne środowisko
To głównie rodzice z nauczycielami formują dziecko i wszystko zależy od ich oczekiwań
Trzeba stawiać poziom poprzeczki wymagań coraz wyżej, ale aby wymagać trzeba znać możliwości dziecka.
Czynniki : nauka, rodzice i środowisko społeczne wpływają na kształcenie tych dwóch cech
Poczucie niższości- jestem gorsza od innych i gorsza niż to czego oczekują ode mnie inni np. rodzice – nie spełniam ich wymagań.
Przykład: Dziecko ma same 1 w szkole, raz dostanie 2, matka oczekuje 3, a gdy już dziecko dostanie 3 to matka chce żeby miało 4. W takiej sytuacji, gdy dziecko jest inteligentne, to kalkuluje, że najlepiej dostać 1 bo przy 2,3,4 zawsze jest niedoceniany, a przy 1 ma spokój.
Szkoła i rodzice powinni dążyć do pracowitości (przekonanie , że wysiłek się opłaca)
Nagradzanie za wysiłek adekwatny do możliwości.
Rytualizacja: Formalna- umiejętność starannej, sumiennej i systematyczne pracy
Rytualizm: Formalizm-jest to przewaga formy nad treścią
V Faza: Tożsamość kontra pomieszanie tożsamości (dorastanie 12-20 rok życia)
Głównym zadaniem w tym okresie jest uformowanie tożsamości
Tożsamość- umiejętność udzielania odpowiedzi na pytanie : Kim jestem? . Im więcej odpowiedzi udzielimy na to pytanie tym lepiej.
Wszystkie role są wyznacznikiem naszej tożsamości
Wspieranie-pokazywanie dostępnych możliwości
Rodzice w tym etapie powinni podpowiadać jakie wybrać role , NIE NARZUCAĆ !
Pomieszanie tożsamości- nieumiejętność określenia swoich tożsamości
Rytualizacja: Ideologiczna- to wypracowanie własnej hierarchii wartości
Rytualizm : Totalizm- przekonanie, że nasza hierarchia wartości jest lepsza niż inne. ( osoba „wie lepiej”- musisz, powinnaś, trzeba ; nie uznaje tego, że jego zdanie może być podważalne)