Układ oddechowy człowieka – jednostka anatomiczno-czynnościowa służąca wymianie gazowej – dostarczaniu do organizmu tlenu i wydalaniu zbędnych produktów przemiany materii, którym jest m.in. dwutlenek węgla. Składają się na niego drogi oddechowe i płuca. Niewielki udział w wymianie gazowej ma również skóra.
Drogi oddechowe:
W ich skład wchodzi jama nosowa, gardło – z przewodem trąbkowym łączącym je z uchem środkowym ,krtań , tchawica oskrzela– prawe i lewe. Najdrobniejsze oskrzela przechodzą w oskrzelik. Sieć oskrzeli tworzy rozbudowany system – "drzewo oskrzelowe". Końcowa część dróg oddechowych prowadzi do pęcherzyków płucnych .
Drogi oddechowe dzielą się na Górne i dolne w skład tych pierwszych wchodzą:
jama nosowa
gardło
Dolne drogi oddechowe:
krtań
tchawica
oskrzela
Płuca
U zdrowego człowieka występują 2 płuca – prawe i lewe. Oba położone są w klatce piersiowej i mają kształt stożka z podstawą na przeponie. Są pęcherzykowatymi narządami o płatowatej budowie (lewe ma 2 płaty – ze względu na umiejscowienie serca, prawe 3).
Prawidłowa mechanika pracy płuc, która polega na naprzemiennym rozprężaniu i zapadaniu się, zależy w znacznym stopniu od prawidłowego funkcjonowania jam opłucnych.
Ruchy oddechowe
Wentylację płuc zapewniają ruchy ssąco-tłoczące klatki piersiowej. Wdech powodowany jest skurczem mięśni oddechowych: przepony rozpiętej na łuku żeber dolnych oraz mięśni międzyżebrowych zewnętrznych, rozpiętych na żebrach.
Wydech jest najczęściej aktem biernym. Rozluźnienie mięśni oddechowych sprawia, że klatka piersiowa i płuca kurczą się, a niewielkie nadciśnienie wytłacza powietrze z płuc i dróg oddechowych.
Podział powietrza w drogach oddechowych
dopełniające – 2500 cm³
oddechowe – 500 cm³
zapasowe – 1200 cm³
zalegające – 1200 cm³
Najważniejszym zadaniem układu pokarmowego człowieka jest pobieranie pokarmów i wody, trawienie i przyswajanie składników odżywczych niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Niestrawione, zbędne resztki pokarmowe podlegają usunięciu.
Narządy układu pokarmowego człowieka
jama ustna
gardło
przełyk
żołądek
Jelito cienkie:
dwunastnica
jelito czcze
jelito kręte
Jelito grube:
wyrostek robaczkowy
jelito ślepe
okrężnica
odbytnica
Gruczoły przewodu pokarmowego:
ślinianki
wątroba
trzustka
jama ustna- w anatomii człowieka jest początkowym odcinkiem przewodu pokarmowego. W niej następuje wstępna, mechaniczna obróbka pokarmu i przygotowanie go do dalszego trawienia. Pokarm zostaje rozdrabniany, miażdżony i mieszany ze śliną. Dorosły człowiek ma 32 zęby, 16 w szczęce i 16 w żuchwie.
Gardło - wspólny odcinek dróg oddechowych i pokarmowych, stanowiący przedłużenie jamy ustnej i jamy nosowej, przechodzący dalej w przełyk i krtań
Przełyk - jest przewodem mięśniowo-błoniastym o podłużnym przebiegu; łączy gardło z żołądkiem. Czynność przełyku polega na transporcie pokarmu z gardła do żołądka. Ściana przełyku nie ma zdolności wchłaniania pokarmu ani trawienia.
Żołądek to narząd, stanowiący część przewodu pokarmowego, którego zasadniczą rolą jest trawienie pokarmu.
Jelito cienkie -ciągnie się od żołądka aż do jelita grubego, od którego odgranicza się tzw. zastawką Bauhina. Zajmuje ono okolicę pępkową, podbrzuszną i obie okolice biodrowe a częściowo i miednicę małą. Jego długość wynosi ok. 4-6 m, średnica 3—5 cm.
Jelito grube dzieli się na jelito ślepe , okrężnicę i odbytnicę.
Jelito grube ma charakterystyczną budowę, jego ściany są pofałdowane i pozagłębiane. Budowa ściany jelita grubego jest podobna do budowy jelita cienkiego.
W jelicie grubym żyje wiele symbiotycznych bakterii.
Czynność motoryczna układu pokarmowego:
Zawartość przewodu pokarmowego ulega stałemu przesuwaniu, w kierunku od jamy ustnej do odbytu. Ważnym mechanizmem warunkującym prawidłowe funkcjonowanie przewodu pokarmowego jest jego skoordynowana i precyzyjna czynność motoryczna
Trawienie
Do przyswojenia zdecydowanej większości pożywienia (białka, tłuszcze i węglowodany) konieczne jest trawienie. W jego wyniku zachodzi proces rozkładu do substancji prostszych, które podlegają wchłanianiu.