RODZIAŁ III: Cele i funkcje państwa

1. Państwo jest instytucją celową, jest przygotowane i wyspecjalizowane w osiąganiu określonych celów i w działalności swej zmierza do ich urzeczywistniania.

2. Cel państwa to stan rzeczy (rezultat), którego osiągnięcie ośrodki władzy państwowej uznają za niezbędne dla organizacji państwowej, są one wyznaczane przez ludzi - jednostki oraz grupy sprawujące władzę, powinny być względnie stabilne i trwałe (unormowane w konstytucji)

• Zachowanie własnego istnienia – obrona niepodległości i nienaruszalności terytorium

• Dobro ogółu

• Zapewnienie bezpieczeństwa

• Ochronę własności lub interesów narodu, grup, jednostek itp.

• Harmonizowanie interesów

• Służba prawu poprzez ustanawianie go i stosowanie

• Realizowanie zasad moralności; rozwijanie kultury

• Wcielanie w życie wymogów religii

• Stosowanie zasady subsydiarności (wykonywanie tych zadań, których nie mogą wykonać poszczególne jednostki lub jakiekolwiek niepaństwowe organizacje)

• Służba sprawiedliwości

• Urzeczywistnianie woli ludu

• Zapewnienie i rozszerzanie wolności i praw obywateli

• Strzeżenie dziedzictwa narodowego

• Zapewnienie ochrony środowiska

• Stwarzanie warunków upowszechniania i równego dostępu do dóbr kultury

- uzgadnianie celów:

• W ramach szerszych zbiorowości

• Debata społeczna

• Debata ogólnospołeczna

1. Klasyfikacja celów:

- globalne (finalne)

- cząstkowe (etapowe) – realizacja tych celów przybliża realizację celów globalnych

- wtóre – cele zazwyczaj mają taki charakter, dla ich osiągnięcia nie wystarcza jeden akt woli urzeczywistniający cel

- pierwotne

- realne

- utopijne

1. Od czego zależy osiąganie celów:

- chęci i działania tych, którzy je stawiają

- na ile cele stawiających są celami podporządkowanych

- na ile rządzący cieszą się zaufaniem rządzonych

- na ile cele państwa nie kolidują z interesami społeczności międzynarodowej

1. Funkcje państwa – całokształt jego działalności w określonej sferze życia społecznego

2. Podział funkcji:

POZYCJA PAŃSTWA W STOSUNKACH WEWNĘTRZNYCH ZALEŻY OD JEGO SIŁY W STOSUNKACH ZEWNĘTRZNYCH (mierzona stabilnością ustroju, bogactwem ekonomicznym, liczebnością, wykształceniem i poziomem kultury ludzi, zasobami naturalnymi, talentami przywódczymi rządzących, wkład do ogólnoludzkiej skarbnicy wartości i dokonań)

- pod względem terytorium:

• Wewnętrzne – realizowane na terytorium państwa i w stosunku do podmiotów wewnętrznych (działania z innymi państwami, organizacjami, wspólnotami, ochrona zewnętrzna, terytorium, interesów, zapewnienie korzystnych stosunków z państwami, agresja poza terytorium – ekspansja), realizowana głównie pokojowymi środkami niewładczymi (umowy, porozumienia, współpraca).

- rożne działania państwa sprzyjające konfliktom między obywatelami różnych państw oraz rozwijaniu przepływu informacji – np. regulacje paszportowe, wizowe, wymiany pieniądza, komunikacji itp.

- utrzymywanie i rozwijanie stosunków międzynarodowych – co robi przede wszystkim egzekutywa (głowy państw, rządy, służby zagraniczne, administracja gospodarcza, spraw socjalnych, kultury, ale również i legislatywa z judykatywą

• Stosunki bilateralne

• Stosunki multilateralne

- zapewnienie bezpieczeństwa państwa na zewnątrz – np. działalność służby dyplomatycznej i konsularnej, armii, organów administracyjnych i innych ogniw aparatu państwowego w organizacjach międzynarodowych:

• Globalnych – np. ONZ

• Regionalnych – np. OJA, OPA, OBWE

- Używających siły zbrojnej – np. NATO

- gospodarczo-społeczno-polityczne – np. UE, CEFTA, NAFTA, WTO

• Wewnętrzna:

- ochrony ustroju

• Pierwszoplanowa

• Jego ochrona warunkuje zachowanie charakteru ustrojowego, całokształt działalności państwa w wewnętrznej sferze stosunków społecznych

• Składa się na nią:

- zapewnienie porządku i bezpieczeństwa publicznego – utrzymanie spokoju i normalności zachowań w stosunkach międzyludzkich, zapobieganie naruszania istniejącego porządku prawnego, zagwarantowanie instytucjom publicznym możliwości normalnego funkcjonowania, a obywatelom bezpieczeństwa prawnego o faktycznego – organy administracyjne, policja, służba ochrony państwa, sądy, prokuratura, wojsko, mają możliwość stosowania przymusu państwowego

- zabezpieczenie istniejącego systemu własności – ochrona podstaw ekonomicznych i społecznych istniejących w państwie ustroju politycznego, ochrona mienia posiadaczy, zabezpieczenie własności - organy administracyjne, policja, służba ochrony państwa, sądy, prokuratura, ombudsmani – akty normatywne, orzeczenia sądowe, akty administracyjne, środki przymusu, formy niewładcze

- ochrona życia i nietykalności cielesnej obywateli - nietykalność cielesna - policja, służba ochrony państwa, sądy, prokuratura – prawodawstwo, orzeczenia sądowe, akty administracyjne, przemoc

- gospodarcza – oddziaływanie państwa na procesy gospodarcze, stwarzanie korzystnych warunków dla wykorzystania bogactw naturalnych kraju, wytyczania szlaków komunikacyjnych, zapewnianiu bezpieczeństwa systemu pieniężnego, organizowaniu przedsięwzięć gospodarczych wymagających koncentracji wielkich sił i środków, bezpośrednie działania gospodarcze

• Model klasycznej gospodarki liberalnej (18/19 w.) – maksymalne ograniczenie roli państwa w gospodarce (koncepcja nocnego stróża, hasła leseferyzmu - państwo nie powinno wywierac żadnego bezposredniego wpływu na gospodarkę,natomiast ma ograniczyć się do utrzymania prawa i porządku, pozostawiając sprawę kształtowania gospodarki wolnemu rynkowi

• Model gospodarki socjalistycznej – państwo głównym organizatorem życia społecznego (największym właścicielem, centralnym planistą i zarządcą działalności gospodarczej, skrajne ograniczenie samodzielności podmiotów gospodarczych

• Model społecznej gospodarki rynkowej – państwo zapewnia prawidłowe funkcjonowanie gospodarki (zachowanie konkurencji i zapobieganie monopolizacji), jest to model interwencjonizmu realizowany w dzisiejszych czasach, podmioty realizujące – parlamenty, organy administracji gospodarczej i finansowej, stosują środki oddziaływania na gospodarkę, różnorodne instrumenty prawne i finansowe zgodne z regułami wolnego handlu

- socjalna – realizacja zależy od zamożności państwa - zapewnienie obywatelom zabezpieczenia społecznego (ubezpieczenie, ochrona zdrowia, pomoc społeczna, odpowiednie warunki pracy i bytowania itp.), pracy i godziwego wynagrodzenia, bhp, ochrony środowiska, minimum egzystencji, dbanie o odpowiedni rozwój demograficzny, o kondycję zdrowotną społeczeństwa. Zajmują się tym: organy administracji współdziałając np. ze Związkami Zawodowymi, organizacjami charytatywnymi, fundacjami za pomocą form niewładczych

- kulturalno-wychowawcza – całokształt działalności państwa w sferze kultury i wychowania społeczeństwa (wpajanie wiedzy, upowszechnianie zdobyczy cywilizacyjnych, rozpowszechnianie dóbr kulturowych, kreowanie i upowszechnianie opcji politycznych i wartości ideologicznych wyznawanych przez rządzących, kształtowanie postaw i zachowań obywatelskich). Zajmują się tym: państwowy system edukacyjny, państwowe ośrodki naukowo-badawcze, administracja kultury i nauki, organy administracji (działalność propagandowa i informacyjna), organizacje religijne, stowarzyszenia, fundacje za pomocą środków niewładczych (przekonywanie, pozytywne oddziaływanie), a także restrykcji, posunięć administracyjnych czy finansowych

~ by Agu!