Choroby nadnerczy
-Kora Nadnerczy: 3 warstwy (kłębkowa ta, pasmowata i siatkowata)
*glikokortykosteroidy (kortyzon i kortyzol),
*mineralokortykosteroidy (aldosteron i deoksykortykosteron),
*androgeny (dehydroepindrosteron, androstedion i testosteron)
-Rdzeń nadnerczy: katecholaminy (noradrenalina, adrenalina i dopamina)
Nadczynność kory nadnerczy ( Choroba Addisona )
- zespól objawów klinicznych wywołany długotrwałym niedoborem hormonów KN przede
wszystkim kortyzolu, wskutek bezpośredniego uszkodzenia nadnerczy.
- objawy podmiotowe: stałe osłabienie, zła tolerancja wysiłku, brak apetytu, chudnięcie, bóle
mięśniowo-stawowe
- objawy przedmiotowe: ciemnienie skóry (szczególnie w miejscach eksponowanych na
światło słoneczne ), brunatne przebarwienia łokci, linii zgięć na dłoniach i grzbiecie rąk,
niskie ciśnienie tętnicze i hipotonia ortostatyczna.
- przyczyny: zniszczenie podwzgórza przysadki gruczołowej przez krwotok, zakrzepicę
naczyń lub stany zapalne; zniszczenie zdrowych nadnerczy przez uraz, zabieg operacyjny
lub czynniki zakaźne; działanie stresu, czynników chemicznych, fizycznych i zakaźnych
u chorych z przewlekłą nie leczoną niewydolnością kory nadnerczy (przełom nadnerczowy);
nagłe odstawienie glikokortykosteroidów przez przewlekle chorych.
- leczenie: podawanie niedoborowych minerało- i glikokortkosteroidów (deksametazon,
hydrokortyzon); działanie przeciwwstrząsowe (Dekstran, 0,9%NaCl + 20%glukoza) w razie
nieskuteczności - aminy ketacholowe; u chorych zakażonych antybiotykoterapia (zgodnie
z antybiogramem lub antybiotyk o szerokim spektrum); zwalczanie gorączki – kwas
acetylosalicylowy; zmniejszanie dawki kortykosteroidów bardzo wolno (dostosowanie do stanu
chorego).
Choroby przebiegające z nadmiarem glikokortykosteroidów
-Zespół Cushinga
*endogenny: pierwotna nadczynność nadnerczy lub autonomiczny guz (mnogie guzy) KN
*egzogenny: spowodowany pobieraniem preparatów glokokortykosteroidowych
*objawy jak w chorobie Cushinga
- Guz wydzielający ACTH ( choroba Cushinga) stan hyperkortyzolemii spowodowany guzem przysadki wydzielającym w nadmiarze ACTH i związany z nim zespół objawów ( zespół Cushinga)
*objawy podmiotowe: osłabienie mięśni, zła tolerancja wysiłku, podatność skóry na urazy, polidypsja i poliuria ( cukrzyca), nadmierny apetyt, bóle i zwroty głowy (NT), chwiejność emocjonalna, bóle kostne, skłonność do zakażeń, osłabienie potencji u mężczyzn, skąpe miesiączki lub brak miesiączki u kobiet, wtórna niedoczynność tarczycy, zaburzenia widzenia ( jaskra lub zaćma), choroba niedokrwienna serca, choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy
*objawy przedmiotowe: otyłość typu centralnego, szerokie czerwone lub czerwono sine rozstępy, ścieńczenie skóry, łatwe siniaczenie się, zanik mięśni kończyn i tułowia, nadciśnienie tętnicze.
Choroby przebiegające z zaburzeniami wydzielania mineralokortykosteroidów.
Hiperaldosteronizm pierwotny ( zespół Conna)
- hormonalnie uwarunkowane nadciśnienie tętnicze zależne od autonomicznego wydzielania
aldosteronu;
- przyczyny: gruczolak nadnercza, hiperaldosteronizm rodzinny, rak KN wydzielający aldosteron
- objawy podmiotowe i przedmiotowe: nadciśnienie tętnicze często o ciężkim przebiegu, oporne na
leczenie, osłabienie mięśniowe, wielomocz, wzmożone pragnienie, parestezja, kurcze mięśni,
zaburzenia gospodarki węglowodanowej.
-Zespół Conna c.d
*badania laboratoryjne: hipokaliemia , wydalanie K z moczem, hypernatremia, hypomagnezemia, zasadowica metaboliczna
-Leczenie:
*operacyjne- usunięcie nadnerczy (metoda z wyboru)
*blokery receptora mineralokortykosteroidowego (spironolakton, eplerenon)
Rak nadnercza
-Rzadki nowotwór złośliwy pochodzenia nabłonkowego, wywodzący się z KN, o dużej skłonności do inwazji miejscowej i przerzutów odległych
-objawy przedmiotowe i podmiotowe- zależne od tego czy guz jest czynny czy nieczynny hormonalnie
-rak czynnie hormonalnie- najczęściej objawy ZC, przy nadmiarze estrogenów- ginekomastia i inne objawy feminizacji u mężczyzn
-rak nieczynny hormonalnie- ogólnoustrojowe objawy choroby ogólnoustrojowej (utrata masy ciała, stany podgorączkowe, przeżuty do ww. chłonnych , płuc, wątroby i kości)
-Leczenie:
*operacyjne (metoda z wyboru)
*farmakologiczne
Choroby rdzenia nadnerczy
-guz chromochłonny
*nowotwór rozwijający się z komórek chomochonnych, zlokalizowany najczęściej w nadnerczach którego objawy są związane z nadmiernym wytwarzaniem i uwalnianiem katecholamin
*podstawowym kryterium rozpoznania klinicznego jest stwierdzenie stężenia katocholamin lub ich metabolitów w moczu lub surowicy oraz zlokalizowanie guza w badaniach obrazowych
-leczenie:
*napadowy wzrost RR- fentolamina
*leczenie operacyjne- po uprzednim przygotowaniu pacjenta (leki blokujące receptory alfa)